niepołączalność

NIEPOŁĄCZALNOŚĆ
Niepołączalność to zakaz łączenia mandatu senatora z określonymi funkcjami i stanowiskami.
Z mandatem senatora nie można łączyć1:
1) urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej – art.132 Konstytucji RP przewiduje, że Prezydent
Rzeczypospolitej nie może piastować żadnego innego urzędu ani pełnić żadnej funkcji publicznej,
z wyjątkiem tych, które są związane z wykonywanym urzędem;
2) zatrudnienia w Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej – art.103 ust.1 w związku z art.108
Konstytucji RP stanowi, że mandatu senatora nie można łączyć z zatrudnieniem w Kancelarii
Prezydenta Rzeczypospolitej;
3) mandatu posła – art. 102 Konstytucji RP stanowi, że nie można być równocześnie posłem
i senatorem;
4) mandatu posła do Parlamentu Europejskiego – art.334 §1 ustawy z 5 stycznia 2011 r. – Kodeks
wyborczy (Dz.U. z 2011 r. Nr 21, poz.112 ze zm.),
5) zatrudnienia w Kancelarii Sejmu – art.103 ust.1 w związku z art.108 Konstytucji RP stanowi,
że mandatu senatora nie można łączyć z zatrudnieniem w Kancelarii Sejmu;
6) zatrudnienia w Kancelarii Senatu – art.103 ust.1 w związku z art.108 Konstytucji RP stanowi,
że mandatu senatora nie można łączyć z zatrudnieniem w Kancelarii Senatu;
7) stanowisk zastępców przewodniczącego i członków Trybunału Stanu – zgodnie z art.199 ust.2
Konstytucji Przewodniczącym Trybunału Stanu jest Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, natomiast
art.199 ust.1 Konstytucji stanowi, że 2 zastępcy przewodniczącego i 16 członkowie wybierani są
przez Sejm spoza grona posłów i senatorów;
8) funkcji Prezesa Narodowego Banku Polskiego i jego zastępców (to wiceprezesi NBP – dwaj
spośród 6-8 członków Zarządu) – zgodnie z art.103 ust.1 w związku z art.108 Konstytucji RP
mandatu senatora nie można łączyć z funkcją Prezesa Narodowego Banku Polskiego i jego
zastępców (jednak również pozostali członkowie Zarządu Narodowego Banku Polskiego nie mogą
łączyć tej funkcji – pod rygorem odwołania – także z mandatem parlamentarnym bowiem art.18
ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz.908)
przewiduje, że członek Zarządu NBP nie może zajmować żadnych innych stanowisk i podejmować
działalności zarobkowej lub publicznej poza pracą naukową, dydaktyczną lub twórczością autorską);
9) członkostwa w Radzie Polityki Pieniężnej – art.103 ust.1 w związku z art.108 Konstytucji RP
stanowi, że mandatu senatora nie można łączyć z funkcją członka Rady Polityki Pieniężnej ;
10) funkcji Prezesa i Wiceprezesów Najwyższej Izby Kontroli (zastępców Prezesa) – art.103 ust.1
w związku z art.108 Konstytucji RP przewiduje, że mandatu senatora nie można łączyć z funkcją
Prezesa Najwyższej Izby Kontroli i jego zastępców – a także stanowiska dyrektora generalnego
oraz kontrolera Najwyższej Izby Kontroli – zgodnie z przepisami art.21 ust.5 i art. 74 ust.2 i ust.3
ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli z 23 grudnia 1994 r. (tekst jedn.: Dz.U. z 2012 r., poz.82 ze
zm.) ze stanowiskami wiceprezesa, dyrektora generalnego i kontrolera Najwyższej Izby Kontroli nie
można łączyć m.in. mandatu senatora, a kontrolerowi ubiegającemu się o mandat senatora udziela
się urlopu bezpłatnego na czas kampanii wyborczej (kontrolerami są pracownicy zatrudnieni na
stanowiskach wyczerpująco określonych w art.66a ustawy);
11) funkcji Rzecznika Praw Obywatelskich oraz jego zastępców – art.103 ust.1 w związku z art.108
Konstytucji RP przewiduje, że mandatu senatora nie można łączyć z funkcją Rzecznika Praw
Obywatelskich i jego zastępców;
12) funkcji Rzecznika Praw Dziecka i jego zastępców – art.103 ust.1 w związku z art.108 Konstytucji
RP przewiduje, że mandatu senatora nie można łączyć z funkcją Rzecznika Praw Dziecka i jego
zastępców (art.7 ust.3 ustawy z dnia 6 stycznia 2000 roku o Rzeczniku Praw Dziecka: rzecznik nie
Podajemy stanowiska objęte zakazem łączenia z mandatem senatora, wynikającym wprost z brzmienia przepisów. W razie
wątpliwości odnoszących się do innych stanowisk Kancelaria Senatu służy pomocą w ich rozstrzygnięciu.
1
może zajmować innego stanowiska ani wykonywać innych zajęć zawodowych, a także nie może
prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z obowiązkami i godnością jego urzędu);
13) członkostwa w Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji – art.103 ust.1 w związku z art.108
Konstytucji RP przewiduje, że mandatu senatora nie można łączyć z funkcją członka Krajowej Rady
Radiofonii i Telewizji;
14) stanowiska Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej oraz pracy w Instytucie Pamięci Narodowej
i sprawowania funkcji prokuratora tego Instytutu – art.11 ust.5 oraz przepisy art.11 ust.6 i ust.5
ustawy z 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko
Narodowi Polskiemu (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r., poz.1075) przewidują zakaz łączenia stanowiska
Prezesa Instytutu Pamięci z mandatem senatora a także stanowią, że pracy w IPN i sprawowania
funkcji prokuratora IPN nie można łączyć z mandatem senatora;
15) członkostwa w Radzie Instytutu Pamięci Narodowej – art. 15 ust.1 w związku z art.11 ust.5
ustawy z 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko
Narodowi Polskiemu (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r., poz.1075), zgodnie z którymi członkostwa
w Radzie Instytutu Pamięci Narodowej nie można łączyć z mandatem senatora;
16) stanowiska Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych – art.10 ust.1 i 2 ustawy z 29
sierpnia 1997 r o ochronie danych osobowych (tekst jedn.: Dz.U z 2014 r., poz.1182 ze zm.)
stanowią, że Generalny Inspektor nie może zajmować innego stanowiska, z wyjątkiem stanowiska
profesora szkoły wyższej, ani wykonywać innych zajęć zawodowych. Generalny Inspektor nie może
należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie
dającej się pogodzić z godnością jego urzędu;
17) urzędu sędziego – art. 103 ust. 2 w związku z art. 108 Konstytucji RP stanowi, że sędzia nie może
sprawować mandatu senatora; natomiast art. 98 §1 i §2 ustawy z 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju
sądów powszechnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2015 r. poz.133) przewidują, że sędziemu ubiegającemu
się o mandat posła albo senatora udziela się urlopu bezpłatnego na czas kampanii wyborczej
a sędzia, który został wybrany do pełnienia funkcji w organach państwowych jest obowiązany zrzec
się niezwłocznie swego urzędu, chyba że przechodzi w stan spoczynku; podobnie, art.33 §1 ustawy
z dnia 21 sierpnia 1997 r. – Prawo o ustroju sądów wojskowych (tekst jedn.: Dz.U. z 2012 r.
poz.952 ze zm.) przewiduje, że sędzia, który został wybrany do pełnienia funkcji w organach
państwowych jest obowiązany zrzec się niezwłocznie swojego urzędu;
18) stanowiska prokuratora – art.103 ust. 2 w związku z art.108 Konstytucji RP stanowi bowiem, że
prokurator nie może sprawować mandatu senatora; natomiast art.65a ustawy z 20 czerwca 1985 r.
o Prokuraturze (tekst jedn.: Dz.U. z 2011 r. Nr 270, poz.1599 ze zm.) przewiduje, że prokurator
wybrany do pełnienia funkcji w organach państwowych jest obowiązany zrzec się swojego
stanowiska, chyba że przechodzi w stan spoczynku;
19) zatrudnienia w administracji rządowej – art.103 ust.1 w związku z art.108 Konstytucji RP
stanowi, że mandatu senatora nie można łączyć z zatrudnieniem w administracji rządowej. Zgodnie
jednak z art.103 ust.1 zdanie 2 w związku z art.108 Konstytucji RP – zakaz ten nie dotyczy
członków Rady Ministrów i sekretarzy stanu w administracji rządowej;
20) statusu urzędnika służby cywilnej – art.103 ust.2 w związku z art.108 przewiduje, że urzędnik
służby cywilnej nie może sprawować mandatu senatora;
21) funkcji ambasadora – art.103 ust. 1 w związku z art.108 Konstytucji RP przewiduje, że mandatu
senatora nie można łączyć z funkcją ambasadora;
22) statusu funkcjonariusza policji – art. 103 ust. 2 w związku z art. 108 Konstytucji RP przewiduje,
że funkcjonariusz policji nie może sprawować mandatu senatora;
23) statusu funkcjonariusza służb ochrony państwa (art. 103 ust. 2 w związku z art. 108 Konstytucji
RP przewiduje, że funkcjonariusz służb ochrony państwa nie może sprawować mandatu senatora;
24) czynnej służby wojskowej (art.103 ust.2 w związku z art.108 Konstytucji RP przewiduje, że
żołnierz pozostający w czynnej służbie wojskowej nie może sprawować mandatu senatora; przepisy
ustawy z 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (tekst
jedn.: Dz.U. z 2015 r. poz.144 ze zm.) przewidują natomiast że:
– przed odbyciem zasadniczej służby wojskowej dowódca zwalnia żołnierza z tej służby w razie
wybrania go na posła, w tym do Parlamentu Europejskiego, lub senatora (art.87 ust.1 pkt 3),
– w sprawach zwalniania żołnierzy z przeszkolenia wojskowego przed jego odbyciem stosuje się
odpowiednio przepisy art.87, 88 i 90a – dotyczące zwolnienia żołnierza przed odbyciem
zasadniczej służby wojskowej (art.94 ust.2),
– żołnierza pełniącego służbę przygotowawczą zwalnia się z tej służby, przed upływem czasu jej
trwania, w przypadku wybrania go na (…) lub senatora (art.98e ust.2 pkt 2),
– na ćwiczenia wojskowe i do okresowej służby wojskowej nie powołuje się żołnierzy rezerwy,
którzy zostali wybrani na (…) senatora – w czasie trwania kadencji (art.100 ust.3 pkt 2),
– osób wykonujących mandat (…) senatora (…) nie powołuje się do czynnej służby wojskowej
pełnionej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny – osoby te są zwolnione z obowiązku
pełnienia tej służby w drodze reklamowania następującego z urzędu (art.116 ust.1 i ust.4 lit. a),
25) mandatu radnego gminy – art. 25b pkt 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym
(tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz.594 ze zm.) stanowi, że mandatu radnego gminy nie można łączyć
z mandatem (…) senatora;
26) funkcji wójta (burmistrza lub prezydenta miasta) i jego zastępcy – art.27 pkt 4 ustawy z dnia
8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r., poz.594 ze zm.) stanowi,
że funkcji wójta oraz jego zastępcy nie można łączyć z mandatem (…) senatora;
27) mandatu radnego powiatu – art.21 ust.8 pkt 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie
powiatowym (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz.595 ze zm.) stanowi, że mandatu radnego powiatu nie
można łączyć z mandatem (…) senatora;
28) członkostwa w zarządzie powiatu (stanowisk: starosty, wicestarosty oraz pozostałych członków
zarządu powiatu) – art.26 ust. 3 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst
jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz.595 ze zm.) stanowi, że członkostwa w zarządzie powiatu nie można
łączyć z (…) mandatem senatora;
29) mandatu radnego województwa – art.23 ust.4 pkt 1 ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie
województwa (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r., poz.596 ze zm.) stanowi, że mandatu radnego
województwa nie można łączyć z mandatem (…) senatora;
30) członkostwa w zarządzie województwa (stanowisk: marszałka województwa, wicemarszałka
oraz pozostałych członków zarządu województwa) – art. 31 ust. 3 ustawy z 5 czerwca 1998 r.
o samorządzie województwa (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz.596 ze zm.) stanowi, że członkostwa
w zarządzie województwa nie można łączyć z mandatem (…) senatora;
31) mandatu radnego dzielnicy miasta stołecznego Warszawy – art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 15 marca
2002 r. o ustroju miasta stołecznego Warszawy (Dz.U. z 2002 r., Nr 41, poz.361 ze zm.) stanowi,
że do radnych dzielnicy stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące radnych gminy;
32) członkostwa w Krajowej Izbie Odwoławczej właściwej do rozpoznawania odwołań wnoszonych
w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego – art.174 ust.1 pkt 1 ustawy – Prawo
zamówień publicznych z 29 stycznia 2004 r. (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz.907 ze zm.) stanowi,
że członkostwa w Izbie nie można łączyć z mandatem posła lub senatora;
33) funkcji członka Zarządu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
oraz członka zarządu wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej
(art.400i ust.15 oraz art.400j ust.4 ustawy z 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (tekst
jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz.1232 ze zm.),
34) stanowiska prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia i jego zastępców, członka Rady
Narodowego Funduszu Zdrowia, dyrektora oddziału wojewódzkiego Funduszu oraz członka
rady oddziału wojewódzkiego Funduszu, a także bycia pracownikiem Funduszu (art.99 ust.6
pkt 5, art.103 ust.6 pkt 6, art.106 ust.7 pkt 8, art.107 ust.6 pkt 7 i art.112 ust.1 pkt 8 ustawy z 27
sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst
jedn.: Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz.1027 ze zm.);
35) członkostwa w samorządowym kolegium odwoławczym – art.9 ust.1 pkt 1 ustawy z dnia 12
października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych (tekst jedn.: Dz.U. z 2001 r. Nr 79,
poz.856 ze zm.) stanowi, że członkostwa w kolegium nie można łączyć z mandatem senatora;
36) stanowiska Prezesa, wiceprezesa i radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa – przepisy
art.21 ust.1 i art.39 ustawy z 8 lipca 2005 r. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa (tekst jedn.:
Dz.U. z 2013 r. poz.1150) stanowią, że ze stanowiskiem Prezesa lub wiceprezesa Prokuratorii
Generalnej nie można łączyć (…) pełnienia funkcji publicznych oraz, że radca Prokuratorii
Generalnej nie może wykonywać mandatu (…) senatora (…);
Przepisy art.279 ustawy – Kodeks wyborczy z 5 stycznia 2011 r. (Dz.U. z 2011 r. Nr 21, poz.112
ze zm.) przewidują między innymi, że wygaśnięcie mandatu senatora następuje w przypadku:
– zajmowania w dniu wyborów stanowiska lub funkcji, których, stosownie do przepisów
Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej albo ustaw, nie można łączyć z mandatem senatora – jeżeli
senator nie złoży Marszałkowi Senatu, w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia przez Państwową Komisję
Wyborczą w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej wyników wyborów do Senatu, oświadczenia
o złożeniu rezygnacji z zajmowanego stanowiska lub pełnionej funkcji (przepisy art.279 §1 pkt 5 i §3);
– powołania w toku kadencji na stanowisko lub powierzenia funkcji, których stosownie do
przepisów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej albo ustaw, nie można łączyć ze sprawowaniem
mandatu senatora, a także wyboru w toku kadencji na posła do Parlamentu Europejskiego (przepisy
art.279 §1 pkt 6 i pkt 7); wygaśnięcie mandatu senatora powołanego lub wybranego w czasie kadencji
na stanowiska lub funkcje niepołączalne z mandatem senatora (określonych w art.279 §1 pkt 6 i pkt 7)
następuje z dniem powołania lub wybrania (art.279 §5).
Obok bezwzględnego zakazu łączenia mandatu parlamentarnego z określonymi stanowiskami,
urzędami i funkcjami (wymóg trwałej rezygnacji), przepisy art.30 ust.1 i ust.2 ustawy o wykonywaniu
mandatu posła i senatora (tekst jedn.: Dz.U. z 2011 r. Nr 7, poz.29 ze zm.) określają instytucje,
w których parlamentarzysta nie może wykonywać pracy na podstawie stosunku pracy (świadczyć pracy)
a na okres sprawowania mandatu jest mu udzielany z urzędu urlop bezpłatny (w trakcie urlopu stosunek
pracy trwa nadal, natomiast na czas tego urlopu zawieszeniu ulegają prawa i obowiązki, wynikające
ze stosunku pracy łączącego pracownika i jego pracodawcę). Obejmujący parlamentarzystów zakaz
wykonywania pracy na podstawie stosunku pracy w określonych instytucjach określany bywa jako
niepołączalność względna – dotyczy on wykonywanie pracy na podstawie stosunku pracy:
1) w Biurze Trybunału Konstytucyjnego,
2) w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich,
3) w Biurze Rzecznika Praw Dziecka,
4) w Biurze Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji,
5) w Krajowym Biurze Wyborczym,
6) w Państwowej Inspekcji Pracy,
7) w charakterze pracownika administracyjnego sądu,
8) w charakterze pracownika administracyjnego prokuratury,
9) w Najwyższej Izbie Kontroli, przez pracowników zatrudnionych na stanowiskach administracyjnych
i obsługi,
10) w administracji samorządu terytorialnego.
2 kwietnia 2015 r.