Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny do programu z
advertisement
Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny do programu z historii „Śladami przeszłości” dla klas I-III Temat Wymagania konieczne – ocena dopuszczająca Wymagania podstawowe – ocena dostateczna Wymagania rozszerzające – ocena dobra Wymagania dopełniające – ocena bardzo dobra Co to jest historia? - poprawnie posługuje się terminami: historia, źródło historyczne, archeologia, epoki historyczne, chronologia, nasza era, przed naszą erą, wiek, prahistoria - podaje przykłady źródeł pisanych i niepisanych określa wiek danego wydarzenia i umiejscawia je w odpowiedniej epoce historycznej - dokonuje prostej klasyfikacji źródeł historycznych - wymienia nazwy epok historycznych w kolejności chronologicznej: starożytność, średniowiecze, nowożytność, współczesność - wyjaśnia, na czym polega praca historyka i archeologa - określa ramy chronologiczne epok historycznych - omawia rolę źródeł historycznych w procesie poznawania dziejów - wymienia stosowane w przeszłości sposoby mierzenia czasu - rozumie potrzebę tworzenia systemu datacji i posługiwania się nim Prahistoria człowieka - wskazuje na mapie kolebkę ludzkości - wymienia sposoby krzesania ognia, stosowane przez człowieka pierwotnego - poprawnie posługuje się terminami: ewolucja, australopitek, homo habilis, homo erectus, homo neandertalensis, homo sapiens, paleolit, koczowniczy tryb życia - wymienia w kolejności etapy ewolucji człowieka - opisuje warunki życia ludzi w czasach prahistorycznych - podaje nazwy najważniejszych wynalazków człowieka z czasów prahistorycznych - określa ramy chronologiczne kolejnych etapów ewolucji człowieka - podaje najistotniejsze cechy wyglądu różnych gatunków człowiekowatych i ich umiejętności - wyjaśnia, na czym polegała zależność człowieka od przyrody wymienia przyczyny powstania pierwszych dzieł sztuki tworzonych przez praludzi - wskazuje na mapie kierunki i trasy ekspansji gatunku ludzkiego - omawia znaczenie tworzenia i praktycznego zastosowania narzędzi oraz opanowania umiejętności krzesania ognia dla rozwoju człowieka Tajemnice sprzed - przedstawia postać Karola wieków – Jak Darwina zbadano i jego odkrycie pochodzenie - poprawnie posługuje się człowieka? terminami: ewolucjonizm, antropologia Czas przemian wielkich - określa ramy chronologiczne rewolucji neolitycznej - opisuje życie codzienne ludzi przed rewolucją neolityczną W kraju Sumerów - podaje ramy chronologiczne istnienia cywilizacji sumeryjskiej - poprawnie posługuje się terminami: cywilizacja, Żyzny Półksiężyc, Mezopotamia, system irygacyjny, Sumerowie, miasto-państwo, królowiekapłani, zikkurat - wymienia teorie dotyczące powstania człowieka - opisuje, czym zajmuje się antropolog - omawia sposoby ustalania wieku znalezisk - wyjaśnia różnice między teorią kreacjonizmu a ewolucjonizmu - przedstawia znaczenie badań naukowych oraz wykorzystania różnych technologii dla poznania historii człowieka - omawia teorię ewolucji Karola Darwina - prezentuje argumenty zwolenników i przeciwników ewolucjonizmu - poprawnie posługuje się terminami: neolit, rewolucja neolityczna, osiadły tryb życia, megalit, dolmen, epoka brązu, epoka żelaza - przedstawia zmiany, które zaszły w życiu człowieka w okresie neolitu - podaje nazwy metali wykorzystywanych przez praludzi - omawia sposób wytopu brązu i żelaza - wymienia rodzaje narzędzi i ozdób wytwarzanych w epoce brązu - przedstawia wpływ zmian klimatycznych na tryb życia człowieka pierwotnego - charakteryzuje tryb życia i zajęcia ludzi epoki neolitu - nazywa i lokalizuje na mapie najstarszą znaną osadę ludzką - omawia wygląd pierwszych osad - opisuje wygląd i funkcje budowli megalitycznych - wskazuje na mapie miejsce położenia najbardziej znanej budowli megalitycznej - uzasadnia słuszność określenia rewolucja dla zmian, które zaszły w życiu człowieka w okresie neolitu - omawia wygląd pierwszych osad - opisuje wygląd i funkcje budowli megalitycznych - wyjaśnia, jakie zmiany nastąpiły w życiu człowieka dzięki opanowaniu umiejętności wytopu metali - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne panujące w Mezopotamii - określa rolę rzek w starożytnej Mezopotamii - opisuje wygląd miast sumeryjskich wymienia osiągnięcia - charakteryzuje oddziaływanie warunków naturalnych na życie mieszkańców Mezopotamii - wyjaśnia, jaki wpływ na organizację pierwszych państw miało ich położenie geograficzne i warunki naturalne - przedstawia związek między budową i utrzymaniem sieci irygacyjnej a powstaniem pierwszych państw - omawia organizację państwa Sumerów - lokalizuje na mapie Mezopotamię - określa rolę rzek w starożytnej Mezopotamii Sumerów Babilonia i Asyria - poprawnie posługuje się terminami: Babilon, Kodeks Hammurabiego, politeizm, Aszur, Niniwa - lokalizuje na mapie państwo babilońskie i asyryjskie - omawia najważniejsze zasady prawne zapisane w Kodeksie Hammurabiego - zna daty: ok. 2 tys. lat p.n.e., XVIII w. p.n.e., VII w. p.n.e., 612 r. p.n.e., VI w. p.n.e. - prezentuje najważniejsze fakty z historii Asyrii i Babilonii - przedstawia postacie: Hammurabiego, Nabuchodonozora II, Sargona II Wielkiego, Asurbanipala - wymienia rodzaje wojsk wchodzących w skład armii asyryjskiej - omawia organizację państwa babilońskiego - wyjaśnia znaczenie kodyfikacji prawa dla sprawnego funkcjonowania państwa - interpretuje zasadę „oko za oko, ząb za ząb” - omawia system religijny starożytnej Babilonii - przedstawia osiągnięcia cywilizacji asyryjskiej - opisuje organizację armii asyryjskiej - ocenia starożytny system prawny - opisuje wygląd Babilonu za panowania Nabuchodonozora II - przedstawia osiągnięcia cywilizacji asyryjskiej - wymienia czynniki, które umożliwiły Asyryjczykom prowadzenie skutecznej polityki podbojów W Egipcie faraonów - podaje ramy chronologiczne istnienia cywilizacji egipskiej - poprawnie posługuje się terminami: Egipt Górny, Egipt Dolny, faraon - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne panujące w Egipcie - lokalizuje na mapie Egipt - charakteryzuje strukturę społeczeństwa egipskiego - zna daty: ok. 3 tys. lat p.n.e., XIII w. p.n.e., 31 r. p.n.e. - przedstawia postać Ramzesa II i jego najważniejsze dokonania - określa zakres władzy faraona - wyjaśnia rolę Nilu w rozwoju cywilizacji egipskiej - uzasadnia słuszność określenia „Egipt – darem Nilu” - omawia organizację państwa egipskiego - prezentuje dzieje Egiptu w I tysiącleciu p.n.e. - omawia organizację państwa egipskiego - zna daty: ok. 2500 r. p.n.e., 1313 r. p.n.e. - wymienia cechy charakterystyczne wyglądu - podaje przyczyny mumifikacji zwłok Piramidy, mumie i - poprawnie posługuje się terminami: politeizm, mumia, - opisuje państwo egipskie za panowania Ramzesa II hieroglify - podaje nazwy najsłynniejszych piramid egipskich - przedstawia największe osiągnięcia cywilizacji egipskiej wybranych bogów egipskich - omawia rolę religii w życiu starożytnych Egipcjan. - tłumaczy, czym były i jak budowano egipskie piramidy - określa system wartości starożytnych Egipcjan - przedstawia przeznaczenie Doliny Królów - opisuje etapy procesu mumifikacji - określa system wartości starożytnych Egipcjan - ocenia wkład mieszkańców Egiptu w rozwój cywilizacji - zna daty: 1798 r., 1922 r. przedstawia postacie: Howarda Cartera, lorda Carnarvona, Tutenchamona - wyjaśnia różnice między dawną a współczesną archeologią - omawia okoliczności odkrycia grobowca Tutenchamona - opisuje wygląd grobowca Tutenchamona - określa okoliczności, w których doszło do rozpoczęcia badań archeologicznych w Egipcie - omawia okoliczności odkrycia grobowca Tutenchamona - opowiada, czego dotyczy tzw. klątwa Tutenchamona - ocenia postawę pierwszych badaczy dziejów Egiptu - poprawnie posługuje się terminami: Hebrajczycy, Kanaan, Palestyna, Jahwe, Juda, Izrael, niewola babilońska, prorok, Mesjasz, monoteizm, judaizm, dekalog, menora, Biblia, Tora - lokalizuje na mapie Izrael - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne Palestyny - określa ramy chronologiczne istnienia państwa żydowskiego - przedstawia postacie: Abrahama, Mojżesza, Dawida, Salomona, Cyrusa II Wielkiego - określa różnice między wierzeniami Żydów i pozostałych cywilizacji starożytnych - wskazuje na mapie szlak wędrówki Izraelitów i omawia jej przebieg - opisuje okoliczności powstania państwa Izrael - przedstawia okoliczności upadku państwa żydowskiego - charakteryzuje system wierzeń Izraelitów - opisuje wygląd świątyni jerozolimskiej - omawia sytuację narodu żydowskiego po śmierci Salomona - określa czas powstania cywilizacji Indii i Chin - poprawnie posługuje się terminami: Harapa, Mohendżo - omawia pierwsze cywilizacje powstałe w dolinie Indusu - omawia pierwsze cywilizacje powstałe w dolinie Indusu mumifikacja, sarkofag, piramida, sfinks, hieroglify, Dolina Królów - wymienia imiona najważniejszych bogów egipskich Tajemnice sprzed wieków – Jak dawniej badano zabytki starożytnego Egiptu? Starożytny Izrael Indie i Chiny - określa rolę proroków w życiu Hebrajczyków - ocenia rolę Biblii jako źródła historycznego - przedstawia postacie: Buddy, Konfucjusza - lokalizuje na mapie Indie i Chiny - omawia położenie geograficzne oraz warunki naturalne cywilizacji indyjskiej i chińskiej Daro, cytadela, Ariowie, kasty, system kastowy, buddyzm, hinduizm, nirwana, Wielki Mur Chiński, terakotowa armia wymienia osiągnięcia cywilizacji indyjskiej i chińskiej - przedstawia zasady funkcjonowania społeczeństwa indyjskiego za rządów Ariów - podaje cechy charakterystyczne systemu wierzeń indyjskich - opisuje organizację państwa chińskiego - wyjaśnia przyczyny budowy Wielkiego Muru Chińskiego - charakteryzuje system filozoficzny stworzony przez Konfucjusza - określa system wartości wyznawców buddyzmu - prezentuje zasięg terytorialny buddyzmu w przeszłości i współcześnie - tłumaczy, dlaczego konfucjanizm stał się religią państwową Od rysunków - wymienia rodzaje pisma, naskalnych do którymi posługiwały się ludy alfabetu starożytne - podaje nazwy materiałów piśmienniczych stosowanych w starożytności - podaje daty powstania poszczególnych rodzajów pisma - poprawnie posługuje się terminami: piktogramy, pismo klinowe, hieroglify, pismo demotyczne, papirus, alfabet, Fenicjanie - określa rolę pisma w starożytności - opisuje znaczenie pisma stworzonego przez Fenicjan - wyjaśnia przyczyny powstania pisma - przedstawia historię pisma - tłumaczy, na czym polega wyższość pisma alfabetycznego nad pismem obrazkowym - omawia znaczenie powstania pisma dla rozwoju cywilizacji ludzkiej - opisuje sposób produkcji papirusu - wyjaśnia znaczenie pisma dla cywilizacji współczesnej Tajemnice sprzed wieków– Jak odczytano pismo Egipcjan? - zna daty: 1799 r., 1824 r. - poprawnie posługuje się terminami: Kamień z Rosetty, hieroglify, kartusz - przedstawia postać Jeana Françis Champolliona - opisuje okoliczności odczytania egipskich - podaje okoliczności odnalezienia Kamienia z Rosetty - opisuje, w jaki sposób odszyfrowano hieroglify egipskie - wyjaśnia zasady posługiwania się hieroglifami wymienia cechy charakteryzujące rzetelnego badacza hieroglifów Świat Hellenów - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne Grecji - poprawnie posługuje się terminami: Hellada, Hellenowie, kultura minojska, kultura mykeńska, polis, agora, kolonizacja, kolonia, metropolia - lokalizuje na mapie Grecję - określa ramy chronologiczne istnienia kultury minojskiej i mykeńskiej - lokalizuje na mapie Grecję - wymienia czynniki jednoczące Greków - wskazuje na mapie zasięg kolonizacji greckiej - wyjaśnia wpływ warunków naturalnych na życie i zajęcia Greków, a także na organizację państwowości greckiej - opisuje życie i zajęcia mieszkańców Grecji - omawia sposób powstawania państw greckich - tłumaczy, jaką funkcję pełniła agora - charakteryzuje kulturę minojską i mykeńską - omawia sposób powstawania państw greckich - tłumaczy, jaką funkcję pełniła agora - wymienia przyczyny kolonizacji greckiej przedstawia przebieg kolonizacji greckiej Demokratyczne Ateny - poprawnie posługuje się terminami: Ateny, Attyka, demokracja, zgromadzenie ludowe (eklezja), demagog, strateg, ostracyzm, Akropol - lokalizuje na mapie Ateny - opisuje życie codzienne i zajęcia Ateńczyków - zna datę 508 r. p.n.e. - przedstawia postać Peryklesa i jego dokonania - charakteryzuje społeczeństwo Aten - wymienia nazwy instytucji rządzących polis - prezentuje proces kształtowania się demokracji ateńskiej - określa, które warstwy społeczne posiadały prawa polityczne, a które nie - przedstawia cechy charakterystyczne demokracji ateńskiej a współczesną - omawia dokonania Peryklesa i ocenia jego rolę w rozwoju demokracji ateńskiej - opisuje wygląd starożytnych Aten - wskazuje podobieństwa i różnice między demokrację ateńską a współczesną - wyjaśnia, jaką rolę w demokracji ateńskiej odgrywał ostracyzm. - przedstawia postać Likurga - poprawnie posługuje się terminami: Sparta, Lakonia, heloci, periojkowie, geruzja, eforzy - opisuje ustrój spartański i zasady jego funkcjonowania - określa rolę i zadania królów spartańskich - tłumaczy, jaką pozycję w - wskazuje różnice między ustrojem Sparty i Aten - dokonuje oceny ustroju Sparty - ocenia reguły, którym W Sparcie starożytnej - lokalizuje na mapie Spartę - charakteryzuje społeczeństwo spartańskie - omawia życie i zajęcia Spartan - wyjaśnia znaczenie powiedzeń: „z tarczą lub na tarczy”, „mówić lakonicznie” - omawia ustrój Sparty i zadania instytucji sprawujących władzę w polis - przedstawia okoliczności upadku państwa spartańskiego społeczeństwie spartańskim zajmowały kobiety - wyjaśnia, na czym polegało wychowanie spartańskie - przedstawia związek między małą liczbą Spartan a ich sposobem wychowania i życia podlegało życie Spartan Wojny perskie - lokalizuje na mapie Persję i Grecję - wskazuje na mapie trasy wypraw Persów przeciwko Grekom oraz miejsca najważniejszych bitew - wymienia przyczyny wojen grecko-perskich - zna daty: VI w. p.n.e., 490 r. p.n.e., 480 r. p.n.e., 479 r. p.n.e. - przedstawia postacie: Dariusza, Kserksesa, Miltiadesa, Leonidasa i Temistoklesa oraz ich najważniejsze dokonania - poprawnie posługuje się terminami: hoplita, hoplon, falanga, Persja, Nieśmiertelni, Maraton, Termopile, Salamina, Plateje, triera - opisuje taktykę walki stosowaną przez Greków wyjaśnia symboliczne znaczenie słów: „Termopile”, „Przechodniu, powiedz Sparcie, że tu leżymy, wierni jej prawom” - określa okoliczności wybuchu wojen greckoperskich - omawia wygląd i uzbrojenie greckiego hoplity - opisuje wygląd triery - podaje podstawowe informacje dotyczące państwa perskiego - wyjaśnia pochodzenie tradycji biegu maratońskiego - ocenia postawę wojowników spartańskich walczących pod Termopilami - przedstawia przebieg konfliktu grecko-perskiego - omawia dokonania greckich dowódców - tłumaczy, jakie czynniki zadecydowały o ostatecznym sukcesie Greków Wierzenia starożytnych Greków - lokalizuje na mapie Olimp i Delfy - podaje imiona głównych bogów i bogiń greckich oraz dziedziny życia, którym patronowali - poprawnie posługuje się terminami: Tytani, Olimp, wyrocznia, Pytia, Akropol, mit, heros - wymienia atrybuty poszczególnych bóstw - charakteryzuje system wierzeń starożytnych Greków - określa rolę wyroczni w życiu Greków - opisuje wygląd ateńskiego Akropolu - wyjaśnia, na czym polega postawa prometejska - odszukuje w mitach wartości uniwersalne - omawia rolę religii jako czynnika jednoczącego - wymienia imiona - streszcza mit o Prometeuszu Greków najsłynniejszych herosów - opisuje wygląd greckich greckich i ich czyny bóstw - wyjaśnia rolę mitów w życiu Greków Igrzyska olimpijskie Kultura Grecji - poprawnie posługuje się - zna daty: 776 r. p.n.e., 393 r. terminami: gimnazjon, agon, n.e., 1896 r. hipodrom, igrzyska, olimpiada, Olimpia, pięciobój olimpijski - lokalizuje na mapie Olimpię - wyjaśnia rolę sportu w życiu Greków - wymienia dyscypliny sportowe znane starożytnym Grekom starożytnej - określa okoliczności narodzin Filozofowie wynalazcy - zna daty: ok. 750 r. p.n.e., ok. 534 r. p.n.e. teatru greckiego - przedstawia postacie: - podaje nazwy stylów Sofoklesa, Arystofanesa, malarskich stosowanych przez Homera, Fidiasza starożytnych Greków i Myrona oraz ich osiągnięcia - wymienia nazwy greckich - poprawnie posługuje się porządków architektonicznych terminami: Wielkie Dionizje, koturny, dramat grecki, tragedia, komedia, skene, proskenion, orchestra, theatron, „Iliada”, „Odyseja”, meandry - opisuje przebieg Wielkich Dionizji - określa okoliczności narodzin i - wymienia zagadnienia będące przedmiotem zainteresowania filozofów - zna daty: VII/VI w. p.n.e., V w. p.n.e., IV w. p.n.e., II w. n.e., III w. p.n.e. - przedstawia postacie: - opisuje przebieg starożytnych igrzysk olimpijskich - charakteryzuje sposób traktowania zwycięzców igrzysk przez Greków - przedstawia podobieństwa i różnice między starożytnymi a współczesnymi igrzyskami olimpijskimi - omawia ideę starożytnych i współczesnych igrzysk olimpijskich - wyjaśnia zasady obowiązujące w teatrze greckim - omawia rolę teatru w życiu starożytnych Greków - przedstawia różnice między grecką tragedią a komedią - opisuje wygląd teatru greckiego - przytacza najważniejsze informacje dotyczące treści „Iliady” i „Odysei” - wskazuje cechy charakterystyczne rzeźby i malarstwa greckiego - określa różnice pomiędzy porządkami architektonicznymi występującymi w starożytnej Grecji - opisuje okoliczności narodzin filozofii - wyjaśnia rolę filozofii w życiu starożytnych Greków - przedstawia poglądy najsłynniejszych filozofów greckich - wyjaśnia rolę filozofii w Sokratesa, Platona, - wymienia cechy, którymi Arystotelesa, Heraklita z powinien charakteryzować się Efezu, Demokryta z Abdery, rzetelny naukowiec Talesa z Miletu, Pitagorasa, Euklidesa, Herodota, Tukidydesa, Klaudiusza Ptolemeusza, Archimedesa - poprawnie posługuje się terminami: filozofia, logika, Akademia Platońska, Liceum, klepsydra opisuje dokonania przedstawicieli nauki greckiej życiu starożytnych Greków - ocenia wkład greckich filozofów i wynalazców w rozwój różnych dziedzin nauki - omawia sytuację w Grecji po zakończeniu wojen z Persją - wyjaśnia znaczenie klęski Greków w bitwie pod Cheroneą - opisuje przebieg wyprawy Aleksandra przeciwko Persom - podaje przyczyny i skutki podboju Persji przez Aleksandra - prezentuje okoliczności zakończenia wyprawy Aleksandra - omawia organizację imperium macedońskiego - podaje cechy charakterystyczne kultury hellenistycznej - opowiada legendę o założeniu Rzymu - wymienia imiona królów - przedstawia dokonania Aleksandra Macedońskiego - podaje przyczyny i skutki podboju Persji przez Aleksandra - wymienia okoliczności powstania państw hellenistycznych - ocenia wpływ jednostki na proces kształtowania dziejów Podboje Aleksandra - lokalizuje na mapie Macedonię Macedońskie-go - wskazuje na mapie trasę wyprawy Aleksandra, miejsca najważniejszych bitew i zajęte terytoria - zna daty: 338 r. p.n.e., 334 r. p.n.e., 333 r. p.n.e., 331 r. p.n.e., 323 r. p.n.e. - przedstawia postacie: Filipa II, Aleksandra Wielkiego, Dariusza III - poprawnie posługuje się terminami: Związek Morski, wojna peloponeska, Cheronea, Issos, Gaugamela, kultura hellenistyczna - wyjaśnia przyczyny i skutki wojny peloponeskiej Początki Rzymu - zna daty: 753 r. p.n.e., 509 r. p.n.e., 389 r. p.n.e. - poprawnie posługuje się - przedstawia postacie legendarnych założycieli Rzymu: Romulusa i Remusa - porównuje wpływ warunków naturalnych na rozwój cywilizacji rzymskiej i - lokalizuje na mapie Italię i Rzym - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne panujące w Italii Tajemnice sprzed wieków – Jak poznano pochodzenie Etrusków? Republika rzymska - wymienia nazwy najważniejszych instytucji władzy w starożytnym Rzymie terminami: Etruskowie, Italikowie, Latynowie, wilczyca kapitolińska, patrycjusze, plebejusze, Galowie, pyrrusowe zwycięstwo - określa ramy chronologiczne istnienia monarchii w Rzymie - wskazuje na mapie terytoria w Italii podbite przez Rzymian - wymienia nazwy warstw społecznych w starożytnym Rzymie panujących w Rzymie - charakteryzuje panowanie kolejnych królów rzymskich - określa rolę i zadania poszczególnych warstw społecznych starożytnego Rzymu greckiej - charakteryzuje panowanie kolejnych królów rzymskich - omawia okoliczności obalenia monarchii w Rzymie - omawia etapy podboju Italii przez Rzymian - podaje nazwy ludów italskich podbitych przez wojska rzymskie - przedstawia postacie: Herodota, Dionizjusza z Halikarnasu - lokalizuje na mapie siedziby Etrusków w Italii - wskazuje na mapie prawdopodobne miejsca pochodzenia Etrusków wymienia osiągnięcia cywilizacji etruskiej - omawia organizację państwa etruskiego - opisuje tryb życia i zajęcia Etrusków - dostrzega rolę współczesnych technologii w procesie poznawania dziejów - przedstawia postać Cyncynata i jego najważniejsze dokonania - poprawnie posługuje się terminami: republika, zgromadzenie ludowe, senat, kolegialność, konsul, dyktator, pretor, cenzor, edyl, kwestor, liktor, trybun ludowy, veto - omawia zadania zgromadzenia ludowego, - przedstawia zasady funkcjonowania republiki rzymskiej - podaje cechy, które powinien posiadać wzorowy obywatel Rzymu - wskazuje podobieństwa i różnice między demokracją ateńską a republiką rzymską - określa istotę sporu o prawa polityczne plebejuszy i sposób jego rozwiązania senatu i poszczególnych urzędników rzymskich Podboje Rzymu - wymienia typy oddziałów wchodzących w skład armii rzymskiej Upadek republiki rzymskiej - przedstawia postacie: Spartakusa, Gajusza Juliusza Cezara, Pompejusza, Krassusa, Marka Antoniusza, Oktawiana, Kleopatry - zna daty: 264–241 r. p.n.e., 218–201 r. p.n.e., 216 r. p.n.e., 202 r. p.n.e., 149–146 r. p.n.e., 59 r. p.n.e., 52 r. p.n.e. - przedstawia postacie: Hannibala, Scypiona, Juliusza Cezara, Wercyngetoryksa - poprawnie posługuje się terminami: legion, oddział inżynieryjny, wojny punickie, Kartagina, Kanny, Zama, Alezja, imperium rzymskie - wskazuje na mapie terytoria zajęte przez Rzymian podczas wojen punickich oraz w II i I w. p.n.e. - zna daty: 71 r. p.n.e., 60 r. p.n.e., 48 r. p.n.e., 44 r. p.n.e., 31 r. p.n.e. - poprawnie posługuje się terminami: prowincja, namiestnik, łuk triumfalny, triumf, gladiator, sieciarz, samnita, arystokracja, Farsalos, Akcjum - lokalizuje na mapie miejsca bitew z okresu wojen domowych - wymienia korzyści, jakie Rzym czerpał z posiadania prowincji - omawia rolę triumfu w - omawia zasady organizacji armii rzymskiej - określa przyczyny i skutki wojen punickich - opisuje przebieg wojen punickich - przedstawia podboje Rzymian na przełomie II i I w. p.n.e. - opisuje wygląd i elementy uzbrojenia rzymskiego legionisty - charakteryzuje taktykę walki stosowaną przez Rzymian - opisuje przebieg uroczystości triumfu - wyjaśnia, na czym polegały walki gladiatorów - omawia przebieg powstania Spartakusa - wymienia dokonania Juliusza Cezara - opisuje okoliczności śmierci Kleopatry - prezentuje dokonania Hannibala - przedstawia podboje Rzymian na przełomie II i I w. p.n.e. - przedstawia dzieje podboju Galii wyjaśnia, jakie były przyczyny sukcesów podbojów prowadzonych przez Rzymian - omawia skutki podbojów rzymskich dla mieszkańców Italii - charakteryzuje sposób organizacji prowincji rzymskich - przedstawia sytuację niewolników w państwie rzymskim - omawia przebieg powstania Spartakusa - prezentuje przebieg wojen domowych w Rzymie starożytnym Rzymie - podaje przyczyny i przejawy kryzysu republiki rzymskiej Cesarstwo rzymskie - określa znaczenie dróg dla funkcjonowania imperium rzymskiego - wymienia nazwy towarów sprowadzanych do Rzymu - wskazuje na mapie prowincje podbite przez Rzymian w okresie cesarstwa lokalizuje na mapie bursztynowy szlak Życie w wiecznym mieście - omawia funkcje Forum Romanum i łaźni rzymskich - wymienia rozrywki starożytnych Rzymian - przedstawia postacie: Oktawiana Augusta, Klaudiusza, Trajana - poprawnie posługuje się terminami: pax romana, pryncypat, cesarz, cesarstwo, romanizacja, bursztynowy szlak, barbarzyńcy, limes, Wał Hadriana - wskazuje na mapie prowincje podbite przez Rzymian w okresie cesarstwa - poprawnie posługuje się terminami: Forum Romanum, łaźnia (termy), amfiteatr, atrium, perystyl, Ołtarz Pokoju, westalki - podaje imiona najważniejszych bogów rzymskich - określa podobieństwa między religią rzymską a grecką - omawia sytuację w państwie rzymskim po zakończeniu wojen domowych - wyjaśnia zasady pryncypatu - przedstawia organizację państwa rzymskiego za czasów cesarstwa - omawia sposób funkcjonowania gospodarki rzymskiej - opowiada, w jaki sposób budowano drogi w państwie rzymskim - przedstawia organizację państwa rzymskiego za czasów cesarstwa - charakteryzuje politykę cesarstwa w okresie pax romana - uzasadnia słuszność twierdzenia, że cesarstwo było „komedią republiki” - określa zakres władzy cesarza - określa warunki życia w mieście - wskazuje różnice w sposobie życia zamożnych i ubogich Rzymian - przedstawia system wierzeń rzymskich - opisuje wygląd starożytnego Rzymu - porównuje Forum Romanum z ateńską agorą - opisuje wygląd domu bogatego Rzymianina - omawia zmiany w wyglądzie Rzymu za panowania Oktawiana Augusta - opisuje wygląd rzymskiej świątyni wyjaśnia przyczyny popularności kultu bogów przejętych od ludności z terenów podbitych Tajemnice sprzed wieków – Jak odkryto Pompeje? - zna daty: 79 r. n.e., 1748 r., 1861 r. - przedstawia postać Giuseppe Fiorellego i jego dokonania - lokalizuje na mapie Pompeje wymienia osiągnięcia cywilizacji rzymskiej - wyjaśnia, na czym polega praca archeologa - opisuje wygląd rzymskiego domu na podstawie wykopalisk w Pompejach - opisuje wygląd rzymskiego domu na podstawie wykopalisk w Pompejach - omawia wygląd Pompejów Osiągnięcia Rzymian - wymienia osiągnięcia kultury i architektury rzymskiej - wyjaśnia, do czego służyły Koloseum i akwedukty - podaje nazwy rzymskich zbiorów praw - omawia najważniejsze zasady prawne obowiązujące w starożytnym Rzymie - zna daty: 449 r. p.n.e., 125 r. n.e., 70–82 r. n.e. - przedstawia postacie: Galena, Wespazjana, Tytusa, Justyniana, Wergiliusza, Horacego, Owidiusza, Liwiusza, Tacyta, Swetoniusza, Mecenasa - poprawnie posługuje się terminami: mozaika, Koloseum, akwedukt, Prawo XII Tablic, Kodeks Justyniana, mecenas - omawia najważniejsze zasady prawne obowiązujące w starożytnym Rzymie - wymienia przedstawicieli rzymskiej literatury i historii - opisuje wygląd i funkcje Koloseum - przedstawia sposób budowy akweduktów - omawia osiągnięcia rzymskie w dziedzinie prawa - wyjaśnia rolę prawa rzymskiego jako podstawy współcześnie funkcjonujących systemów prawnych - wymienia dokonania przedstawicieli rzymskiej literatury i historii - - tłumaczy, na czym polegał wpływ kultury greckiej na rzymską - wskazuje przejawy oddziaływania kultury greckiej na rzymską - omawia osiągnięcia rzymskie w dziedzinie prawa - wyjaśnia rolę prawa rzymskiego jako podstawy współcześnie funkcjonujących systemów prawnych - ocenia wkład Rzymian w rozwój kultury światowej Pierwsi chrześcijanie - przedstawia postacie: Heroda Wielkiego, Poncjusza Piłata, Pawła z Tarsu, Trajana, Konstantyna Wielkiego, Teodozjusza Wielkiego - charakteryzuje działalność Jezusa - wymienia imion autorów - zna daty: 7–4 r. p.n.e., 14–30 r. n.e., 303–304 r., 313 r., 380 r., 392 r. - określa symbole chrześcijaństwa - lokalizuje na mapie zasięg chrześcijaństwa do V w. n.e. - podaje nazwy ksiąg wchodzących - określa sytuację narodu żydowskiego pod panowaniem Rzymian - wyjaśnia przyczyny popularności chrześcijaństwa w starożytnym Rzymie istnienia - podaje przyczyny prześladowań chrześcijan - wyjaśnia przyczyny popularności chrześcijaństwa w starożytnym Rzymie - przedstawia okoliczności, w których chrześcijaństwo stało się religią panującą w Rzymie - wskazuje przyczyny i konsekwencje sporów wewnątrz Kościoła Koniec świata starożytnego Bizancjum ewangelii - poprawnie posługuje się terminami: Mesjasz, apostołowie, chrześcijaństwo, chrystogram, Pismo Święte, ewangelia, teologia, katolicy, sobór, papież, heretyk, zabobon - omawia najważniejsze zasady wiary chrześcijańskiej - wskazuje na mapie linię podziału cesarstwa rzymskiego na część wschodnią i zachodnią - lokalizuje na mapie tereny cesarstwa objęte wędrówką ludów określa wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku cesarstwa w skład Nowego Testamentu. chrześcijańskiego - wymienia nazwy odłamów religii chrześcijańskiej - zna daty: 235 r., 395 r., 451 r., 476 r. - przedstawia postacie: Dioklecjana, Konstantyna Wielkiego, Teodozjusza Wielkiego, Attyli, Odoakra, Romulusa Augustulusa - poprawnie posługuje się terminami: wielka wędrówka ludów, barbarzyńcy - wymienia nazwy plemion barbarzyńskich atakujących cesarstwo - wskazuje przejawy kryzysu w państwie rzymskim - określa sytuację Rzymu w czasie wędrówki ludów - omawia sytuację w państwie rzymskim w III i IV w. - charakteryzuje próby reform podejmowane przez cesarzy rzymskich Dioklecjana, Konstantyna i Teodozjusza - opisuje tryb życia Hunów - wyjaśnia, w jaki sposób barbarzyńcy przyczynili się do zniszczenia Rzymu - wymienia przyczyny upadku cesarstwa zachodniorzymskiego omawia symboliczne znaczenie daty: 476 r. - lokalizuje na mapie Konstantynopol i cesarstwo bizantyjskie - poprawnie stosuje nazwy katolicyzm i prawosławie dla poszczególnych odłamów Kościoła chrześcijańskiego - zna daty: 330 r., 395 r., 527 r. - przedstawia postać Justyniana I Wielkiego i jego dokonania - poprawnie posługuje się terminami: Bizancjum, Nowy Rzym, Hagia Sophia, ogień grecki, ikona, katolicyzm, prawosławie - wymienia nazwy terytoriów podbitych przez Justyniana - opisuje okoliczności powstania Konstantynopola - charakteryzuje sytuację w Bizancjum po upadku Rzymu - wskazuje różnice między Kościołem wschodnim a zachodnim - wyjaśnia wpływ warunków geograficznych na znaczenie Konstantynopola - opisuje wygląd i rolę Konstantynopola - przedstawia reformy wprowadzone przez Justyniana I Wielkiego - omawia ustrój Bizancjum - opisuje wygląd świątyni Hagia Sophia - opisuje organizację Kościoła chrześcijańskiego w pierwszych wiekach jego - wyjaśnia znaczenie określenia „Nowy Rzym” - prezentuje osiągnięcia Bizancjum w dziedzinie kultury i nauki - określa czynniki decydujące o sile militarnej Bizancjum - omawia sytuację Kościoła chrześcijańskiego po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego Początki islamu - przedstawia postać Mahometa i jego dokonania - poprawnie posługuje się terminami: islam, Allach, muzułmanie, hidżra, Koran, szariat, dżihad, meczet, świątynia Kaaba, minaret, kalif, arabeska - lokalizuje na mapie Półwysep Arabski oraz miasta: Mekkę i Medynę - zna daty: 622 r., 630 r., 632 r., 711 r. - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne panujące na Półwyspie Arabskim - wymienia filary wiary arabskiej - wskazuje na mapie kierunki i zasięg podbojów Arabów - prezentuje osiągnięcia arabskie w dziedzinie kultury i nauki - przedstawia okoliczności, w których doszło do powstania islamu - opisuje wygląd meczetu - omawia organizację państwa arabskiego - charakteryzuje związki między islamem, chrześcijaństwem i judaizmem - dostrzega znaczenie idei świętej wojny dla rozprzestrzeniania się religii arabskiej - określa związek między religią a prowadzoną przez Arabów polityką podbojów - charakteryzuje stosunek Arabów do podbitych narodów - wyjaśnia rolę Arabów w rozpowszechnianiu osiągnięć ludów podbitych Państwo Franków - lokalizuje na mapie pierwotne siedziby Franków - opisuje życie codzienne i zajęcia Franków - określa zasięg terytorialny państwa Franków - zna daty: 496 r., 732 r., 751 r., 756 r., 800 r., 814 r. - przedstawia postacie: Chlodwiga, Karola Młota, Pepina Krótkiego, Karola Wielkiego i Einharda oraz ich najważniejsze dokonania - poprawnie posługuje się terminami: arianizm, majordom, marchia, siedem sztuk wyzwolonych, minuskuła, renesans - omawia organizację państwa Franków - opisuje sposób przejęcia władzy w państwie Franków przez dynastię Karolingów - określa znaczenie koronacji cesarskiej Karola - prezentuje dokonania Karola Wielkiego w kulturze i nauce, które nastąpiły w VIII i IX w. - przedstawia sytuację polityczną w Europie zachodniej po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego - wyjaśnia znaczenie zwycięstwa Franków w bitwie pod Poitiers - uzasadnia słuszność określenia renesans karoliński dla zmian w kulturze i nauce, karoliński, retoryka, dialektyka, kaligrafia, manuskrypt, miniatura - lokalizuje na mapie pierwotne siedziby Franków - opisuje życie codzienne i zajęcia Franków - wyjaśnia znaczenie przyjęcia chrztu przez Chlodwiga - wskazuje na mapie terytoria podbite przez Karola Wielkiego - przedstawia rozwój kultury i nauki za panowania Karola Wielkiego - tłumaczy związek między rozwojem kultury i nauki a utrzymaniem silnego państwa - ocenia postać Karola Wielkiego które nastąpiły w VIII i IX w. - tłumaczy związek między rozwojem kultury i nauki a utrzymaniem silnego państwa - ocenia wpływ Karola Wielkiego na proces kształtowania się średniowiecznej Europy Rzesza Ottonów - wymienia postanowienia traktatu w Verdun - lokalizuje na mapie państwa powstałe w wyniku podziału monarchii Karola Wielkiego - zna daty: 843 r., 962 r., 995 r., 1000 r. - przedstawia postacie: Ludwika Pobożnego, Ludwika Niemieckiego, Karola Łysego, Lotariusza (Lotara), Ottona I, Ottona III, Henryka II - poprawnie posługuje się terminami: traktat w Verdun, Rzesza Niemiecka, uniwersalizm - wyjaśnia znaczenie koronacji cesarskiej Ottona I - przedstawia okoliczności, w których doszło do podziału państwa Karola Wielkiego - wyjaśnia, na czym polega idea uniwersalizmu - opisuje politykę następców Ottona III - ocenia znaczenie traktatu w Verdun dla dalszych losów politycznych Europy - charakteryzuje sytuację polityczną państwa niemieckiego po wygaśnięciu dynastii Karolingów - omawia dokonania Ottona I i Ottona III - wyjaśnia, na czym polega idea uniwersalizmu - ocenia rolę Ottona I i Ottona III w kształtowaniu się średniowiecznej Europy Najazdy Normanów - lokalizuje na mapie siedziby Normanów - omawia warunki naturalne - zna daty: 793 r., 1066 r. - przedstawia postacie: Leifa Erikssona, Roberta Giuscarda - przedstawia system wierzeń Normanów - opisuje wygląd łodzi - wyjaśnia przyczyny wypraw organizowanych przez Normanów i położenie geograficzne Półwyspu Skandynawskiego i Wilhelma Zdobywcy oraz ich najważniejsze dokonania - poprawnie posługuje się terminami: Normanowie (wikingowie), runy, drakkary, snekkary, kościół klepkowy - opisuje warunki życia i zajęcia ludności normańskiej - wskazuje na mapie kierunki ekspansji wikingów - nazywa państwa powstałe na terenie Skandynawii wymienia osiągnięcia Normanów w dziedzinie sztuki i rzemiosła wikingów i uzbrojenia wojowników normańskich - opisuje okoliczności, w których Normanowie pojawili się w Ameryce - wskazuje czynniki, które zadecydowały o sukcesie podbojów normańskich - prezentuje okoliczności, w których doszło do powstania państw skandynawskich - dostrzega związek między przyjęciem chrześcijaństwa a zaprzestaniem wypraw rabunkowych Normanów Słowianie i Węgrzy - dokonuje podziału Słowian na grupy (zachodnią, wschodnią, południową) - wskazuje na mapie położenie pierwszych państw słowiańskich i Węgier - omawia warunki życia i zajęcia Słowian - zna daty: IV–V w., VII w., IX w., 863 r., 885 r., 955 r., 988 r., 1001 r. - przedstawia postacie: Samona, Rościsława, Cyryla, Metodego, Świętopełka, Włodzimierza Wielkiego, Stefana Wielkiego - poprawnie posługuje się terminami: Słowianie, głagolica, cyrylica, latopis, Lechowe Pole - omawia organizację plemion słowiańskich - wymienia okoliczności powstania pierwszych państw słowiańskich i państwa węgierskiego - przedstawia dokonania Włodzimierza Wielkiego i Stefana Wielkiego - charakteryzuje powstanie państwa ruskiego - opisuje działalność misyjną Cyryla i Metodego - wyjaśnia, jakie znaczenie dla utrzymania i rozwoju państwowości słowiańskiej miała decyzja władców o przyjęciu chrztu Między papiestwem a cesarstwem - wymienia przejawy kryzysu w Kościele w X w. - określa miejsce, z którego wyszła idea odnowy Kościoła - zna daty: X w., 1054 r., 1075 r., 1077 r., 1122 r. - przedstawia postacie: Sylwestra II, Grzegorza VII i Henryka IV oraz ich najważniejsze dokonania - charakteryzuje sytuację w Kościele chrześcijańskim w X w. - omawia dokonania papieża Sylwestra II - przedstawia okoliczności, w - określa przyczyny i konsekwencje schizmy wschodniej dla Kościoła i jego wyznawców - wyjaśnia, na czym polegał spór - poprawnie posługuje się których doszło do schizmy terminami: Cluny, prawo wschodniej kanoniczne, schizma wschodnia, ekskomunika, prawosławie, dyktat papieski, inwestytura, Canossa, konkordat wormacki, synod - wskazuje na mapie zasięg wpływów Kościoła katolickiego i prawosławnego - podaje najistotniejsze treści zawarte w Dyktacie papieskim Grzegorza VII o inwestyturę - opisuje przebieg sporu i sposób, w jaki został rozwiązany tłumaczy znaczenie powiedzenia ,,pójść do Cannosy” Pradzieje ziem polskich - określa ramy chronologiczne istnienia kultur archeologicznych na ziemiach polskich - zna daty: ok. 120 tys. lat p.n.e., VIII w. p.n.e., VI w. p.n.e. - poprawnie posługuje się terminami: kurhan, kamienne kręgi, kultura archeologiczna, dymarka - omawia warunki naturalne panujące na ziemiach polskich - wymienia nazwy kultur archeologicznych obecnych na ziemiach polskich - lokalizuje na mapie Biskupin - wskazuje na mapie siedziby plemion słowiańskich - przedstawia najważniejsze odkrycia archeologiczne na ziemiach polskich - wyjaśnia, na czym polega trudność w badaniu historii kultur archeologicznych na ziemiach polskich - opisuje wygląd osady w Biskupinie - charakteryzuje kontakty gospodarcze mieszkańców ziem polskich z przedstawicielami cywilizacji śródziemnomorskich - omawia system wierzeń słowiańskich - wymienia nazwy plemion słowiańskich zamieszkujących ziemie polskie Tajemnice sprzed - zna daty: VIII w. p.n.e., - przedstawia okoliczności wieków 1933 r. - przedstawia postacie: Walentego Szwajcara, Józefa Kostrzewskiego - poprawnie posługuje się terminem dendrochronologia – Kiedy powstała osada w Biskupinie? Początki państwa polskiego - zna daty: IX w., 960 r., 965 r., 966 r., 968 r., 972 r., 991 r., 992 r. - przedstawia postacie: Mieszka I, Dobrawy, Ibrahima ibn Jakuba, Jordana - poprawnie posługuje się terminami: Geograf Bawarski, drużyna książęca, woj, szyszak, kolczuga, danina, Dagome iudex - wymienia nazwy plemion słowiańskich zamieszkujących ziemie polskie i wskazuje na mapie ich siedziby - lokalizuje na mapie główne grody w państwie Mieszka I - opisuje okoliczności przyjęcia chrztu przez Mieszka I - wymienia korzyści wynikające z przyjęcia chrztu - określa, jakie informacje znalazły się w dokumencie Dagome iudex - przedstawia okoliczności powstania państwa polskiego - wyjaśnia znaczenie decyzji Mieszka I o przyjęciu chrztu - opisuje wygląd i uzbrojenie woja z drużyny książęcej Państwo Bolesława Chrobrego - zna daty: 1000 r., - przedstawia postacie: Bolesława Chrobrego, Ody, biskupa Wojciecha, Ottona III, Radzima Gaudentego, Galla Anonima, Thietmara, Henryka II, Świętopełka - zna daty: 997 r., 1000 r., 1002–1018 r., 1025 r. - poprawnie posługuje się terminami: kasztelan, relikwie, czynszownik, metropolia, kanonizacja, włócznia św. Maurycego, gród, Grody - przedstawia okoliczności przejęcia władzy przez Bolesława Chrobrego - omawia dokonania Bolesława Chrobrego - opisuje wygląd Gniezna w czasach Bolesława Chrobrego odkrycia osady w Biskupinie - określa, jakie informacje może zdobyć historyk dzięki zastosowaniu metody dendrochronologicznej - wskazuje problemy wynikające z zastosowania tej metody - omawia organizację plemion słowiańskich na ziemiach polskich - prezentuje rozwój terytorialny państwa Mieszka I - prezentuje okoliczności przyjęcia chrztu przez Mieszka I - tłumaczy, dlaczego książę przyjął chrzest z rąk czeskich - określa przyczyny powstania dokumentu Dagome iudex - charakteryzuje strukturę społeczną w państwie Mieszka I - charakteryzuje organizację państwa polskiego za panowania Bolesława - streszcza żywot św. Wojciecha - wyjaśnia znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego dla rozwoju - opisuje przebieg misji św. Wojciecha Czerwieńskie - wymienia przyczyny i skutki zjazdu gnieźnieńskiego - wskazuje na mapie terytoria podbite przez Bolesława Chrobrego - omawia postanowienia pokoju w Budziszynie - wyjaśnia znaczenie koronacji Bolesława Chrobrego Kryzys i odbudowa państwa Piastów - zna datę 1025 - zna daty: 1025 r., 1031 r., 1034 r., 1039 r., 1047 r., 1058 r., 1069 r., 1076 r., 1079 r. - przedstawia postacie: Mieszka II, Bezpryma, Konrada II, Jarosława Mądrego, Kazimierza Odnowiciela, Rychezy, Miecława, Brzetysława, Bolesława Śmiałego, biskupa Stanisława ze Szczepanowa - wymienia przyczyny kryzysu i upadku państwa polskiego w XI w. - opisuje przebieg konfliktu Bolesława Śmiałego z biskupem Stanisławem - wyjaśnia przyczyny i skutki sporu między królem a biskupem Panowanie Bolesława Krzywoustego - wymienia postanowienia - zna daty: 1097 r., 1102 r., statutu Bolesława Krzywoustego 1108 r., 1109 r., 1116 r., 1124 - podaje przyczyny powstania r., 1138 r. - poprawnie posługuje się terminami: trybut, denar organizacji kościelnej i państwowej - porównuje relacje źródłowe na temat zjazdu - opisuje wygląd Gniezna w czasach Bolesława Chrobrego - omawia podboje Bolesława Chrobrego - ocenia skutki polityki zagranicznej Bolesława dla państwa polskiego - opisuje sytuację w państwie polskim po śmierci Bolesława Chrobrego - dokonuje oceny skutków polityki zagranicznej prowadzonej przez Bolesława Śmiałego - przedstawia przyczyny kryzysu państwowości polskiej w XI w. - omawia działalność Kazimierza Odnowiciela i Bolesława Śmiałego - porównuje relacje źródłowe na temat sporu między królem Bolesławem a biskupem Stanisławem - wyjaśnia, dlaczego w sporze o inwestyturę Bolesław Śmiały opowiedział się po stronie papieża - ocenia obiektywizm źródeł historycznych dotyczących wydarzeń z 1079 r. - charakteryzuje sytuację polityczną państwa polskiego za panowania Władysława - omawia dokonania Bolesława Krzywoustego - przedstawia okoliczności statutu Bolesława Krzywoustego Tajemnice sprzed wieków – Kto spisywał dzieje Polski? - przedstawia postacie: Hermana Władysława Hermana, - opisuje podbój i Bolesława Krzywoustego, chrystianizację Pomorza Zbigniewa, Sieciecha, Henryka V, Warcisława, Bernarda Hiszpana, Ottona z Bambergu, Władysława Wygnańca, Bolesława Kędzierzawego, Mieszka Starego, Henryka Sandomierskiego, Kazimierza Sprawiedliwego, Salomei - poprawnie posługuje się terminami: wojewoda, statut, seniorat, senior - wyjaśnia przyczyny sporu między Bolesławem Krzywoustym a Zbigniewem - wskazuje na mapie terytoria podbite przez Bolesława Krzywoustego - lokalizuje na mapie grody oblegane przez Niemców - wskazuje na mapie dzielnicę senioralną i ziemie przyznane - wymienia nazwy źródeł - przedstawia postacie: Galla historycznych dotyczących Anonima, Thietmara, dziejów państwa polskiego za Wincentego Kadłubka panowania pierwszych Piastów - określa ramy chronologiczne wydarzeń opisanych w kronikach Galla Anonima i Wincentego Kadłubka - wyjaśnia przyczyny powstania dzieł kronikarzy najazdu niemieckiego na Polskę - wyjaśnia znaczenie przyłączenia Pomorza do Polski - wymienia przyczyny powstania statutu Bolesława Krzywoustego - ocenia konsekwencje decyzji Bolesława o podziale państwa polskiego - przedstawia teorie dotyczące pochodzenia Galla Anonima - opowiada relację o Bolesławie Zapomnianym tłumaczy konieczność weryfikacji prawdziwości źródeł historycznych
