Łupek dachowy

Łupek dachowy
–
przedstawiciel licznej grupy skał
Maria Fajer
Jan M. Waga
RODZAJE SKAŁ
Magmowe
Osadowe
Granity, bazalty, gabro,
andezyty, ryolity
Piaskowce, zlepieńce,
mułowce, węgiel,
wapienie, łupki osadowe
Metamorficzne
Gnejsy, marmury, kwarcyty,
Łupki krystaliczne
RODZAJE SKAŁ
Magmowe
Osadowe
Granity, bazalty, gabro,
andezyty, ryolity
Piaskowce, zlepieńce,
mułowce, węgiel,
wapienie, łupki osadowe
Metamorficzne
Gnejsy, marmury, kwarcyty,
łupki krystaliczne
Łupki osadowe – grupa skał osadowych o charakterystycznej teksturze
łupkowej.
(efekt pierwotnego uwarstwienia sedymentacyjnego lub wtórnego
złupkowacenia).
Skład mineralny zróżnicowany - najczęściej znaczne ilości drobnego
kwarcu i kaolinitu.
Podział łupków osadowych ze względu na skład mineralny:
• łupek krzemionkowy (odmiana lidytu)
• łupek kwarcytowy
• łupek ilasty (iłołupek)
•
łupek bitumiczny
(odmiana łupka ilastego)
•
łupek węglowy
• łupek piaszczysto-ilasty
• łupek mułowcowy
• łupek marglisty
Powstawanie skał osadowych okruchowych
Osady morskie i powstające z nich skały lite
Powstawanie łupków osadowych
Fot. MENTOR
Czarny łupek we fliszu karpackim
Łupki metamorficzne (krystaliczne) – grupa skał metamorficznych
wykazujących łupkowatość.
Struktura łupków metamorficznych – krystaliczna, drobno- lub
średnioziarnista; tekstura łupkowa (efekt procesów metamorficznych).
Powstają zasadniczo w płytszych strefach metamorfizmu (strefa epi i mezo).
Zwykle przeważa w nich jeden minerał – nadaje łupkowi charakterystyczne
cechy.
Podział łupków metamorficznych ze względu na skład mineralny:
• łupek grafitowy
• łupek serycytowy (metamułowiec, metaiłowiec, fyllit)
• łupek łyszczykowy (mikowy)
• łupek muskowitowy (odmiana łupka mikowego)
• łupek biotytowy
• łupek amfibolowy
• łupek glaukofanowy
• łupek aktynolitowy
• łupek chlorytowy
• łupek talkowy
Łupek kwarcowo-serycytowo-grafitowy
Łupek ołówkowy
Podział łupków ze względu na zastosowanie:
• łupki ogniotrwałe (ilaste z kaolinitem);
• łupki osełkowe (kwarcytowe, krzemionkowe);
• łupki szlifierskie (krzemionkowe, bogate w szczątki okrzemek);
• łupki miedzionośne (zasobne w kruszce miedzi);
• łupki pirytonośne;
• łupki palne (ilaste, bogate w bituminy);
• produkacja koncentratu grafitu oraz czernidła do form odlewniczych
(łupki kwarcowo-grafitowe);
• łupki budowlane;
• łupki dachowe (ilaste, o gęstej łupkowatości).
Łupki budowlane
Łupek fyllitowy
stosowany
jako okładzina elewacyjna
Łupek kwarcowo-serycytowy
ze związkami żelaza
zdobiący elewację
Fot. J. Krywult
Łupek dachowy Jarnołtówek
Łupek dachowy (Szwajcaria)
6
7 8
5
4
1- Jarnołtówek
2 - Pokrzywna
3 - Chomiąża
4 - Witoszów Górny
5 - Jenków
6 - Złotniki Lubańskie
7 - Czerniawa Zdrój
8 - Orłowice
Występowanie łupków dachowych w Polsce
12
3
Łupki łyszczykowe i fyllitowe wieku paleozoicznego wydobywano
na Dolnym i Górnym Śląsku w postaci płyt do produkcji dachówek
jeszcze w XIX w., a nawet w okresie międzywojennym.
W Jarnołtówku uzyskiwano płyty o powierzchni nawet około 1 m2
i grubości 3-4 mm. Łupkami z Jarnołtówka pokryto m.in. kościół
parafialny w Nysie.
Łupki dachówkowe występujące w Polsce nie mają dobrych
parametrów technicznych, bądź znajdują się w skomplikowanej
sytuacji geologicznej utrudniającej ich eksploatację (Chomiąża).
Materiał pozyskiwany obecnie ze złóż łupków jest mielony i
wykorzystywany głównie jako posypka do pap bitumicznych.
Zainteresowanie łupkami jako materiałem budowlanym jednak
wzrasta. Decyduje o tym zarówno ich wytrzymałość, jak i estetyka.
Łupki są ponadto surowcem naturalnym.
Dziękujemy
za uwagę