PIP-prezentacja

Zadania i rola Państwowej Inspekcji Pracy
po otwarciu niemieckiego rynku pracy dla
obywateli polskich od 1 maja 2011 r.
marzec 2011 r.
1
ROLA PAŃSTWOWEJ INSPEKCJI PRACY
Państwowa Inspekcja Pracy jest organem
powołanym do sprawowania nadzoru i kontroli
przestrzegania prawa pracy, w szczególności
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, a także
przepisów dotyczących legalności zatrudnienia
i innej pracy zarobkowej.
2
USTAWOWE ZADANIA
 nadzór i kontrola przestrzegania
przepisów prawa pracy,
w szczególności przepisów bhp
 kontrola legalności zatrudnienia
 prewencja, promocja i doradztwo
 inne (w tym współdziałanie
z organami nadzoru nad warunkami
pracy oraz współpraca międzynarodowa)
3
ZAKRES PODMIOTÓW PODLEGAJĄCYCH
KONTROLI PAŃSTWOWEJ INSPEKCJI PRACY
Kontroli Państwowej Inspekcji Pracy podlegają
pracodawcy – a w zakresie bezpieczeństwa
i higieny pracy oraz kontroli legalności
zatrudnienia, także przedsiębiorcy nie będący
pracodawcami, na rzecz których jest świadczona
praca przez osoby fizyczne, tym przez osoby
wykonujące na własny rachunek działalność
gospodarczą, bez względu na podstawę
świadczenia tej pracy.
4
KONTROLA AGENCJI ZATRUDNIENIA
 dopełnienie wymogów rejestracyjnych;
 przestrzeganie zasad prowadzenia agencji
zatrudnienia;
 przestrzeganie zakazu dyskryminacji;
 dopełnienie obowiązków informacyjnych;
 opłacanie składek na Fundusz Pracy
5
ZAKRES TERYTORIALNY KONTROLI PIP
Kontroli PIP podlegają pracodawcy i przedsiębiorcy,
prowadzący działalność na terenie Polski.
Główny Inspektor Pracy może wyznaczyć inspektora
pracy do wykonywania określonych czynności
kontrolnych i stosowania środków prawnych
poza terytorium RP, gdzie stosunek pracy podlega
przepisom polskiego prawa pracy.
6
SKARGI DOTYCZĄCE NARUSZANIA PRAW PRACOWNICZYCH
PRZEZ NIEMIECKICH PRACODAWCÓW
W 2010 r. do Głównego Inspektoratu Pracy wpłynęło 5 skarg
Polaków zatrudnionych przez niemieckich pracodawców.
Co do zasady, nie ma możliwości podejmowania kontroli przez
inspektorów pracy w podmiotach zlokalizowanych na terenie
Niemiec, w których polscy obywatele podejmują pracę.
Z informacji otrzymanych od niemieckiej instytucji łącznikowej
wynika, że indywidualne roszczenia pracownicze
są kwalifikowane jako sprawy z zakresu prawa cywilnego.
W Niemczech organem kompetentnym do rozstrzygania tego
rodzaju spraw jest sąd pracy.
7
PIP jako instytucja łącznikowa
dla celów realizacji dyrektywy
96/71/WE
8
DELEGOWANIE PRACOWNIKÓW - DEFINICJA
Delegowanie pracowników – czasowa
zmiana miejsca wykonywania pracy.
Delegowanie może nastąpić
w szczególności na podstawie
odrębnego porozumienia zawartego
z pracownikiem (tzw. „porozumienie
zmieniające”) albo na podstawie
polecenia podróży służbowej.
9
DELEGOWANIE PRACOWNIKÓW - DEFINICJA
Delegowanie – skierowanie pracownika
przez pracodawcę do pracy za granicą:
 w związku z realizacją umowy zawartej przez
tego pracodawcę z podmiotem
zagranicznym,
 w zagranicznym oddziale (filii) tego
pracodawcy,
 u zagranicznego pracodawcy użytkownika,
o ile pracodawca, który deleguje
pracownika ma status agencji pracy
tymczasowej.
10
SKALA DELEGOWANIA POLSKICH PRACOWNIKÓW
DO PAŃSTW UE/EOG
Formularze E 101 wystawione od stycznia do grudnia 2009 r.
Dla pracowników
Dla osób prowadzących
działalność na własny
rachunek
Razem
Łącznie
192.736
15.835
208.571
w tym do
Niemiec
98.770
8.244
107.014
Formularze E 101 wystawione od stycznia do grudnia 2008 r.
Dla pracowników
Dla osób prowadzących
działalność na własny
rachunek
Razem
Łącznie
218.069
13.688
231.757
w tym do
Niemiec
105.147
6.996
112.143
Źródło: dane Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
11
PIP JAKO INSTYTUCJA ŁĄCZNIKOWA
Do zadań Państwowej Inspekcji Pracy należy
współpraca z urzędami państw członkowskich Unii
Europejskiej oraz Europejskiego Obszaru
Gospodarczego, odpowiedzialnymi za nadzorowanie
warunków pracy i zatrudnienia, w szczególności:
 udzielanie informacji o warunkach zatrudnienia pracowników
skierowanych do wykonywania pracy na terytorium państwa
członkowskiego UE/EOG, na określony czas, przez pracodawcę
mającego swoją siedzibę w RP,
 informowanie o stwierdzonych wykroczeniach przeciwko
prawom pracowników skierowanych do wykonywania pracy
na terytorium RP na określony czas przez pracodawcę mającego
siedzibę w państwie będącym członkiem UE/EOG,
 wskazywanie organu nadzoru nad rynkiem pracy, właściwego
do udzielania żądanej informacji ze względu na zakres jego
działania.
12
WYMIANA INFORMACJI PIP Z URZĘDAMI
PAŃSTW CZŁONKOWSKICH UE/EOG
300
268
270
232
250
204
200
150
100
108
50
0
2006
2007
2008
2009
2010
13
REALIZOWANIE ZADAŃ INSTYTUCJI ŁĄCZNIKOWEJ
4 tygodnie na udzielenie odpowiedzi (Standards of Cooperation)
okręgowy
inspektorat
pracy
Główny
Inspektorat
Pracy
okręgowy
inspektorat
pracy
okręgowy
inspektorat
pracy
kontrola
kontrola
kontrola
14
POROZUMIENIA ZAWIERANE PRZEZ PIP
Państwowa Inspekcja Pracy podpisała 10 porozumień
o współpracy z urzędami państw członkowskich UE
odpowiedzialnymi za nadzorowanie warunków pracy
i zatrudnienia, w tym 7 porozumień, które dotyczą współpracy
w zakresie wymiany informacji odnośnie do delegowania
pracowników, zawartych z:
Holandią,
Norwegią,
Belgią,
Portugalią,
Luksemburgiem,
Bułgarią,
Hiszpanią
15
REALIZOWANIE ZADAŃ INSTYTUCJI ŁĄCZNIKOWEJ
Prowadzenie korespondencji w językach:
angielskim
niemieckim
francuskim
hiszpańskim
włoskim
16
WSPÓŁPRACA ŁĄCZNIKOWA PIP Z URZĘDAMI
PAŃSTW CZŁONKOWSKICH UE/EOG
Wymiana informacji z instytucjami łącznikowymi państw UE/EOG
dotyczących delegowania pracowników objęła:
200
185
185
158
150
122
108
100
50
0
2006
2007
2008
2009
2010
2006 – 108 spraw,
2007 – 185 spraw, w tym 30 spraw skierowanych przez stronę polską,
2008 – 185 spraw, w tym 55 spraw skierowanych przez stronę polską,
2009 – 158 spraw, w tym 78 spraw skierowanych przez stronę polską,
2010 – 122 sprawy, w tym 54 sprawy skierowane przez stronę polską.
17
WSPÓŁPRACA PIP Z URZĘDAMI PAŃSTW
CZŁONKOWSKICH UE/EOG
Wymiana informacji z instytucjami łącznikowymi państw UE / EOG
dotyczących innych zagadnień, w tym pracowników niedelegowanych objęła:
120
112
100
80
60
82
83
47
40
20
0
2007
2008
2009
2010
2007 – 47 spraw, w tym 45 spraw skierowanych przez stronę polską,
2008 – 83 sprawy, w tym 78 spraw skierowanych przez stronę polską,
2009 – 112 spraw, w tym 88 sprawy skierowane przez stronę polską,
2010 – 82 sprawy, w tym 68 spraw skierowanych przez stronę polską.
18
WSPÓŁPRACA PAŃSTW UE/EOG Z PIP
W 2010 roku najwięcej spraw skierowały do Głównego
Inspektoratu Pracy instytucje łącznikowe z
następujących krajów:
Belgia - 44
54%
Francja - 23
28%
Holandia - 6
pozostałe kraje - 9
11%
7%
19
WSPÓŁPRACA PIP Z PAŃSTWAMI UE/EOG
W 2010 roku Główny Inspektorat Pracy
skierował najwięcej spraw do instytucji
łącznikowych
z następujących krajów:
21
pozostałe kraje
6
6
6
Włochy
Irlandia
Wielka Brytania
Francja
10
Czechy
10
14
Belgia
20
Niemcy
29
Holandia
0
5
10
15
20
25
30
20
WSPÓŁPRACA Z PAŃSTWAMI UNII EUROPEJSKIEJ
Pytania najczęściej kierowane do Państwowej
Inspekcji Pracy:
 Czy przedsiębiorstwo działa legalnie na terytorium Polski ?
 Czy przedsiębiorstwo prowadzi znaczącą działalność
gospodarczą na terytorium Polski ?
 Czy przedsiębiorstwo zatrudnia delegowanych
pracowników w ramach stosunku pracy ?
 W jakim sektorze przedsiębiorstwo prowadzi działalność
gospodarczą ?
 Czy przedsiębiorstwo świadczy usługi w zakresie pracy
tymczasowej, a jeżeli tak to czy zostało wpisane do
rejestru podmiotów prowadzących agencje zatrudnienia ?
21
WSPÓŁPRACA Z PAŃSTWAMI UNII EUROPEJSKIEJ
Pytania najczęściej kierowane do Państwowej
Inspekcji Pracy (c.d.):
 Jaki system czasu pracy i jaka dobowa norma czasu pracy
obowiązują pracowników delegowanych ?
 Inne warunki zatrudnienia w okresie oddelegowania, w tym:
• wymiar urlopu płatnego w skali rocznej,
• wysokość wypłacanego i deklarowanego wynagrodzenia
oraz podstawy do wyliczenia wynagrodzenia,
• stawki wynagrodzenia za godziny nadliczbowe.
22
WSPÓŁPRACA Z REPUBLIKĄ FEDERALNĄ NIEMIEC
Państwowa Inspekcja Pracy współdziała
z niemiecką instytucją łącznikową, tj. z:
Federalną Dyrekcją
ds. Finansów West,
Wörthstraße 1-3,
50668 Köln
Deutschland
23
WSPÓŁPRACA Z REPUBLIKĄ FEDERALNĄ NIEMIEC
W 2010 R.
 20 spraw przekazanych przez PIP do niemieckiej instytucji
łącznikowej, w tym:
- 16 wniosków dotyczących polskich pracowników
delegowanych do pracy na terytorium Niemiec,
- 3 sprawy dotyczące skarg obywateli polskich, którzy podjęli
pracę w Niemczech za pośrednictwem agencji zatrudnienia
(nie byli delegowani w ramach świadczenia usług),
- prośba o pomoc w uzyskaniu zaświadczeń potwierdzających
okres zatrudnienia w Niemczech.
 1 sprawa - skierowana do PIP przez Okręg
Administracyjny Stuttgart, Wydział ds. Środowiska
(dotyczyła m.in. kwalifikacji poszkodowanego w wypadku
śmiertelnym polskiego pracownika delegowanego do
pracy w Niemczech).
24
WSPÓŁPRACA Z REPUBLIKĄ FEDERALNĄ NIEMIEC
Tematyka spraw kierowanych przez stronę polską w 2010 r.
W zakresie skarg pracowników delegowanych do pracy w Niemczech,
przesłanych do niemieckiej instytucji łącznikowej, strona polska
wnioskowała o weryfikację zarzutów, takich jak:
 naruszanie przepisów o czasie pracy, w tym nierzetelne prowadzenie
ewidencji przepracowanych godzin (podwójna ewidencja), praca
po 11-13 godzin na dobę, nieudzielanie dni wolnych, praca ponad siły
pracowników,
 nieprawidłowości w kwestii wypłacania wynagrodzenia za pracę,
w tym minimalnego obowiązującego w Niemczech, nieewidencjonowanie
pracy w godzinach nadliczbowych i niewypłacanie wynagrodzenia
za te godziny,
 naruszanie przepisów bhp (nieodpowiednie warunki pracy, nierejestrowanie
wypadków przy pracy, brak badań lekarskich oraz uprawnień do obsługi
maszyn, niewyposażenie pracowników w odzież i obuwie robocze itp.),
 mobbing i dyskryminacja,
 niewłaściwe warunki zakwaterowania pod względem higieniczno-sanitarnym.
25
WSPÓŁPRACA Z REPUBLIKĄ FEDERALNĄ NIEMIEC
Tematyka spraw kierowanych przez stronę polską w 2010 r. – cd.
W przypadku 4 spraw strona polska zwróciła się do
niemieckiej instytucji łącznikowej z prośbą o informacje
związane z wypadkami przy pracy, którym na terenie
Niemiec ulegli delegowani Polacy.
Zarzuty zawarte w 3 skargach pracowników
„niedelegowanych” dotyczyły niemieckiego pracodawcy
i obejmowały zagadnienia wynagrodzeń za pracę, czasu
pracy, warunków zatrudnienia i zakwaterowania oraz
niewłaściwego traktowania pracowników.
26
PODSUMOWANIE WSPÓŁPRACY ŁĄCZNIKOWEJ
W 2010 r. w ramach współpracy z niemiecką instytucją łącznikową
sprawy kierowała przede wszystkim strona polska, tj. Państwowa
Inspekcja Pracy.
Niemiecka instytucja łącznikowa, ze względu na odmienny od PIP
zakres kompetencji, w większości przypadków przekazywała
otrzymane sprawy zgodnie z właściwością do innych niemieckich
instytucji i urzędów (np. Urzędu ds. Ochrony Konsumentów, Urzędu
Ochrony Pracy i Środowiska, Landowego Urzędu Środowiska,
Gospodarki Wodnej i Nadzoru nad Działalnością Gospodarczą,
Głównego Urzędu Rejencji itd.).
Z odpowiedzi wpływających do Państwowej Inspekcji Pracy
z reguły wynika, że strona niemiecka nie potwierdza zarzutów
zawartych w skargach bądź nie jest właściwa do ich rozstrzygnięcia
- pozostawiając pracownikowi jedynie drogę sądową.
Szereg przekazanych spraw pozostaje nadal w toku rozpatrywania
przez ww. instytucje i urzędy.
27
INNE INSTYTUCJE ŁĄCZNIKOWE W POLSCE
Ministerstwo Finansów
(podatki)
Zakład Ubezpieczeń Społecznych
(ubezpieczenia społeczne)
28
UMOWY BILATERALNE
Umowa z dnia 31 stycznia 1990 r. między
Rządem Rzeczypospolitej Polskiej
a Rządem Republiki Federalnej Niemiec
o oddelegowaniu pracowników polskich
przedsiębiorstw do realizacji umów
o dzieło
29
DANE LICZBOWE DOT. KONTYNGENTU
Okres
obliczeniowy
Limit ogółem
w osobach
Wykorzystanie
w osobach
%
2006/2007
12.740
7.525
59%
2007/2008
13.980
5.869
42%
2008/2009
14.670
5.761
39%
2009/2010
14.670
6.273
43%
2010/30.04.2011
14.670
Dane obrazują średnioroczną liczbę osób delegowanych przez
polskich pracodawców w każdym okresie obliczeniowym
do realizacji umów o dzieło w zakresie prac: budowlanych,
okołobudowlanych, izolacyjnych, konserwacji zabytków
i innych (budownictwo górnicze, kamieniarstwo).
Źródło: dane Ministerstwa Gospodarki RP
30
STATUS PRACOWNIKÓW DELEGOWANYCH
DO NIEMIEC PO OTWARCIU RYNKU PRACY
Pracownicy delegowani do Niemiec do dnia
30 kwietnia 2011 r. w ramach umowy między Rządem
Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki
Federalnej Niemiec o oddelegowaniu pracowników
polskich przedsiębiorstw do realizacji umów o dzieło
będą mogli po tym terminie kontynuować
wykonywanie pracy w ramach swobody świadczenia
usług, obowiązującej w Unii Europejskiej zgodnie
z art. 49 Traktatu Ustanawiającego Wspólnotę
Europejską (art. 56 Traktatu o Funkcjonowaniu UE).
31
ZADANIA I ROLA PAŃSTWOWEJ INSPEKCJI PRACY
PO OTWARCIU NIEMIECKIEGO RYNKU PRACY
Wymiana informacji z niemiecką instytucją łącznikową
o konkretnych przypadkach:
 delegowania obywateli polskich do Niemiec z naruszeniem prawa,
 polskich agencji zatrudnienia oferujących zatrudnienie
w Niemczech z naruszeniem przepisów dotyczących pośrednictwa
pracy.
Powyższe informacje posłużą Inspekcji Pracy do:
 odpowiedniego ukierunkowania działań kontrolnych na terenie
Polski przede wszystkim wobec podmiotów, co do których
zachodzi uzasadnione podejrzenie występowania nieprawidłowości
(np. prowadzenie nielegalnego pośrednictwa pracy, zatrudnianie
„na czarno”, nieprzestrzeganie praw pracowniczych),
 inicjowania czynności kontrolnych u pracodawców – przez
właściwe organy inspekcyjne w Niemczech.
32
DZIAŁANIA PREWENCYJNO – INFORMACYJNE
Działania prewencyjno – informacyjne adresowane głównie do:
 podmiotów delegujących obywateli polskich do pracy
na terenie Niemiec oraz agencji pośrednictwa do pracy
u pracodawców niemieckich,
 pracowników podejmujących zatrudnienie w Niemczech.
33
Dziękuję za uwagę
Jarosław Leśniewski
Dyrektor
Departamentu Legalności Zatrudnienia
34