Nadczynność tarczycy (hipertyreoza) charakteryzuje się

Nadczynność tarczycy (hipertyreoza) charakteryzuje się zwiększeniem syntezy i
wydzielania hormonów przez tarczycę (tyroksyny FT4 i/lub trójjodotyroniny FT3). Innym szerszym
pojęciem jest tyreotoksykoza, czyli stan w którym również mamy do czynienia z nadmiarem
hormonów tarczycy, ale mogą być one pochodzenia zewnętrznego (np. przedawkowanie
egzogennych hormonów) lub endogennego (np. z powodu uszkodzenia tarczycy w przebiegu
zapaleń, wole jajnikowe i inne).
Do objawów nadczynności tarczycy należą: zmniejszenie masy ciała (przy dobrym
apetycie), osłabienie, zmniejszenie siły mięśniowej, uczucie gorąca, nadmierne pocenie się,
wzmożona drażliwość nerwowa, niepokój, drobnofaliste drżenie rąk, kołatania serca (przyśpieszone
tętno), nadkomorowe zaburzenia rytmu serca (może wystąpić migotanie przedsionków),
zwiększenie amplitudy ciśnienia tętniczego, luźne stolce lub biegunka, zaburzenia
miesiączkowania. U młodszych osób objawy nadczynności tarczycy mogą być słabiej wyrażone, a
u starszych przebiegać pod postacią zespołu tarczycowo-sercowego (gdzie dominują objawy
kardiologiczne, nasilenie niewydolności krążenia, wieńcowej, zaburzenia rytmu serca), lub
nietypowo, np. pod postacią zespołu apatycznego czy miastenicznego (gdzie dominuje osłabienie
siły mięśniowej i ogólne osłabienie, zmęczenie).
Najczęstszymi przyczynami nadczynności tarczycy są choroba Gravesa-Basedowa oraz
wole guzowate nadczynne (toksyczne). Do innych przyczyn należą m. in. pojedynczy guzek
autonomiczny tarczycy, gruczolak tarczycy wydzielający TSH, tyreotoksykoza ciężarnych,
nabłoniak kosmówkowy i inne.
W diagnostyce nadczynności tarczycy wykorzystywane są badania hormonalne (TSH, FT4,
FT3), przeciwciała przeciwtarczycowe (przeciwciała przeciwko receptorom dla TSH – TRAb,
przeciwciała przeciwko tyreoperoksydazie – a-TPO, przeciwko tyreoglobulinie – a-TG), USG
tarczycy, scyntygrafia technetowa tarczycy oraz inne, o których decyduje lekarz.
Istnieje kilka metod leczenia nadczynności tarczycy, a ich wybór zależy od przyczyny
hipertyreozy oraz przebiegu choroby.
Leczenie farmakologiczne polega na zażywaniu leków przeciwtarczycowych (Thyrozol,
Metizol) oraz często beta-blokerów (jako leczenie wspomagające, zwłaszcza przy szybkiej akcji
serca, drżeniu rąk, wzmożonym pobudzeniu adrenergicznym). Zwykle leczenie jest długotrwałe,
wielomiesięczne (trwa często 1-1,5 roku i dłużej). Należy pamiętać, że w rzadkich przypadkach leki
przeciwtarczycowe mogą powodować agranulocytozę (znacznie zmniejszenie liczby granulocytów
we krwi). W razie gorączki, bólu gardła, objawów infekcji należy skontrolować morfologię krwi i
pilnie skontaktować się z lekarzem. Innymi poważnymi działaniami niepożądanymi tych leków
(również występującymi rzadko) są zapalenie wątroby, żółtaczka cholestatyczna, zapalenie stawów
obwodowych.
Inną metodą leczenia nadczynności tarczycy jest terapia jodem promieniotwórczym
(radiojodem – 131-I). Jest to leczenie z wyboru, gdy przyczyną nadczynności tarczycy jest guzek
autonomiczny (gorący) oraz w przypadku poważnych działań niepożądanych po lekach
przeciwtarczycowych. Niektórzy lekarze stosują leczenie jodem radioaktywnym już przy
pierwszym rzucie nadczynności tarczycy w przebiegu choroby Gravesa-Basedowa, inni przy
nawrocie nadczynności tarczycy. Promieniowanie beta emitowane przez radioizotop jodu
uszkadzające komórki tarczycy ma bardzo niewielki zasięg (około 2 mm) i praktycznie ogranicza
się do działania w obrębie tarczycy. Leczenie to jest przeciwwskazane u kobiet w ciąży oraz
karmiących piersią. Przez około 7-10 dni po leczeniu należy unikać bliskiego kontaktu z innymi
osobami, zwłaszcza dziećmi i kobietami w ciąży. Kobiety po terapii 131-I przez około 6-12
miesięcy nie powinny zachodzić w ciążę, mężczyźni przez 4-6 miesięcy nie powinni starać się o
potomstwo. Należy jednak podkreślić, że leczenie to nie powoduje upośledzenia płodności.
Kolejną metodą leczenia nadczynności tarczycy jest leczenie operayjne (po uprzedniej
normalizacji funkcji tarczycy). Jest ono wkazane przy podejrzeniu zmian złośliwych tarczycy, przy
dużym wolu guzowatym, jeśli inne metody leczenia są przeciwwskazane lub nie mogą zostać
zastosowane.
PAMIĘTAJ!
Nieleczona nadczynność tarczycy może prowadzić do przełomu tarczycowego i stanowić
zagrożenie życia. U młodszych osób objawy nadczynności tarczycy mogą być słabo wyrażone
nawet przy znacznie podwyższonych stężeniach wolnych hormonów tarczycy, zaś u starszych osób
nawet niewielka hipertyreoza może pogarszać wydolność serca, nasilać objawy choroby
niedokrwiennej serca, sprzyjać migotaniu przedsionków i osteoporozie.
Podczas leczenia lekimi przeciwtarczycowymi, w przypadku wystąpienia gorączki, bólu gardła
innych niepokojących objawów – oznacz morfologię krwi i skontaktuj się z lekarzem.