OPINIA GEOTECHNICZNA dla ustalenia warunków gruntowo - wodnych i geotechnicznych w podłożu projektowanej przebudowy ul. Wschodniej i al. Jana Pawła II w LUBONIU woj. wielkopolskie powiat poznański nr arch. P-8790 Opracowali: Dyrektor Działu Dokumentacyjnego mgr Tomasz Antczak mgr Tomasz Antczak upr.geolog.nr VII-1344 Dyrektor mgr Sebastian Leszczyński upr.geolog.nr VII-1613 mgr Krzysztof Waliński mgr Krzysztof Waliński upr.geolog.nr 070747 Poznań, grudzień 2012 r. Egz. nr 1 OPINIA GEOTECHNICZNA dla ustalenia warunków gruntowo - wodnych i geotechnicznych w podłożu projektowanej przebudowy ul. Wschodniej i al. Jana Pawła II w LUBONIU 1. Wstęp 1.1. Zleceniodawca: Urząd Miasta Luboń Pl. Edmunda Bojanowskiego 2 62−030 Luboń 1.2. Podstawa prawna Niniejszą opinię wykonano w oparciu o nw. przepisy: a) rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie ustalania geotechnicznych warunków posadawiania obiektów budowlanych (Dz. U. 2012 poz. 463) b) norma PN−B−02479 „Geotechnika – dokumentowanie geotechniczne – zasady ogólne” c) norma PN−EN 1997-2:2007 Eurokod 7: Projektowanie geotechniczne. Część 2: Badania podłoża gruntowego. 1.3. Rodzaj inwestycji Projektowana jest przebudowa ulic Wschodniej i Jana Pawła II w Luboniu. W ramach przebudowy planuje się wykonanie odwodnienia oraz budowę konstrukcji nawierzchni ww. ulic, przy czym na obecnym etapie prac nie jest znany poziom ułożenia kanałów deszczowych oraz rodzaj konstrukcji nawierzchni ulic. Trasy projektowanych ulic zostały przedstawione na mapach orientacyjnej i dokumentacyjnej – zał. nr 1 i 2. Sposób posadowienia kanałów oraz rodzaj konstrukcji nawierzchni i podbudowy ulic zostaną ustalone m.in. na podstawie wyników badań zawartych w niniejszym opracowaniu. 1.4. Cel badań Celem niniejszej dokumentacji jest: rozpoznanie warunków gruntowo – wodnych w podłożu omawianego terenu, określenie parametrów geotechnicznych gruntów, „GEOPROJEKT – Poznań”, Przedsiębiorstwo Geotechniczne i Geologiczne s.c. ul. Reglowa 3, 60-113 Poznań 2 OPINIA GEOTECHNICZNA dla ustalenia warunków gruntowo - wodnych i geotechnicznych w podłożu projektowanej przebudowy ul. Wschodniej i al. Jana Pawła II w LUBONIU ocena przydatności podłoża gruntowego i środowiska wodnego oraz podanie wniosków dotyczących uwarunkowań geotechnicznych dla sposobu wykonania kanalizacji deszczowej oraz nowych nawierzchni modernizowanych ulic. 1.5. Prace terenowe Zakres prac, tj. ilość i głębokość otworów badawczych uzgodniono ze Zleceniodawcą. W celu udokumentowania warunków geotechnicznych w podłożu projektowanej inwestycji w dniach 4 – 10 grudnia 2012 r. wykonano: o 17 otworów do głębokości 2 ÷ 4 m p.p.t., łącznie 66 mb; o 4 sondowania sondą dynamiczną DPL, dla określenia stopnia zagęszczenia gruntów niespoistych. Otwory badawcze wytyczono metodą domiarów prostokątnych, w nawiązaniu do aktualnej sytuacji w terenie, na podstawie mapy sytuacyjno – wysokościowej w skali 1: 1000, którą w postaci cyfrowej otrzymano od Zleceniodawcy. 2. Położenie i geomorfologia terenu badań Omawiany teren położny jest w Luboniu, powiat poznański, województwo wielkopolskie. Badania wykonano w obrębie ulic Wschodniej i Jana Pawła II. Lokalizację omawianego terenu przedstawiono na załączonych mapach orientacyjnej i dokumentacyjnej. Aktualnie: ulica Wschodnia na istniejącym odcinku w przewadze posiada nawierzchnię nieutwardzoną ziemno – żużlową, tylko na niewielkim zachodnim fragmencie od ul. Żabikowskiej do ul. Kopernika nawierzchnię asfaltobetonową, natomiast na wschodnim – projektowanym – odcinku przebiega przez dawne tereny rolne ulica Jana Pawła II na istniejącym odcinku do ul. Konarzewskiego posiada nawierzchnię nieutwardzoną ziemno – żużlową natomiast na projektowanym odcinku, pomiędzy ul. Konarzewskiego i Fabryczną, przebiega przez teren ogrodu – sadu owocowego. „GEOPROJEKT – Poznań”, Przedsiębiorstwo Geotechniczne i Geologiczne s.c. ul. Reglowa 3, 60-113 Poznań 3 OPINIA GEOTECHNICZNA dla ustalenia warunków gruntowo - wodnych i geotechnicznych w podłożu projektowanej przebudowy ul. Wschodniej i al. Jana Pawła II w LUBONIU W podłożu znacznych odcinków istniejących ulic znajdują się ciągi uzbrojenia podziemnego w postaci kanałów kanalizacji sanitarnej, wodociągów oraz sieci energetycznej i telefonicznej. Pod względem geomorfologicznym rozważany teren położony jest w obrębie erozyjno – akumulacyjnej terasy poziomu sandrowego I-go w lewobrzeżnej części przełomowej doliny rzeki Warty; koryto Warty znajduje się w odległości ca 900 – 1000 m na wschód od wschodniego fragmentu omawianego terenu. Powierzchnia terenu w tej części miasta – zgodnie z ukształtowaniem geomorfologicznym jest nachylona na wschód z lekkim odchyleniem na południe – ogólnie do doliny rz. Warty wzdłuż ul. Wschodniej, usytuowanej na kierunku W – E, powierzchnia terenu znajduje się na rzędnych od ca 76,1 – 76,2 m n.p.m. przy skrzyżowaniu z ul. Żabikowską do ~ 64,6 – 64,9 m n.p.m. we wschodnim fragmencie, a więc jej deniwelacje wynoszą ~ 11,5 – 11,6 m wzdłuż ul. Jana Pawła II, poprowadzonej w przybliżeniu na kierunku N – S, powierzchnia terenu usytuowana jest na rzędnych od ~ 70,9 – 71,4 m n.p.m. w północnym fragmencie do ca 68,1 m n.p.m. w rejonie ul. Fabrycznej, a więc jej deniwelacje na tym odcinku wynoszą ~ 3,3 m. 3. Budowa geologiczna Wierceniami wykonanymi do głębokości 4,0 m p.p.t. stwierdzono, że pod przypowierzchniową warstwą nasypów, a lokalnie gleby – humusu występują utwory czwartorzędowe - plejstoceńskie, reprezentowane przez osady wodnolodowcowe podścielone przez utwory lodowcowe: osady wodnolodowcowe z serią zastoiskową dominują w przebadanej strefie podłoża i wykształcone są jako piaski różnej granulacji oraz mułki zastoiskowe o charakterze iłów warwowych: − piaski, o uziarnieniu piasków drobnych lokalnie z soczewą piasków próchnicznych, stwierdzono głównie w zachodniej i północnej części terenu gdzie zalegają na stropie serii zastoiskowej, przy czym w zachodniej części ul. Wschodniej (otwory 1 – 3) ich spągu do głębokości 4,0 m p.p.t. nie osiągnięto a w północnej części ul. Jana Pawła II (otwory 14 – 15) stwierdzono je w warstwie o miąższości ca 0,8 – „GEOPROJEKT – Poznań”, Przedsiębiorstwo Geotechniczne i Geologiczne s.c. ul. Reglowa 3, 60-113 Poznań 4 OPINIA GEOTECHNICZNA dla ustalenia warunków gruntowo - wodnych i geotechnicznych w podłożu projektowanej przebudowy ul. Wschodniej i al. Jana Pawła II w LUBONIU 1,2 m; lokalnie piaski – o uziarnieniu piasków średnich, nawiercono też w południowym fragmencie ul. Jana Pawła II (otwory nr 9 i 10) gdzie występują jako warstwa rozdzielająca serię zastoiskową od glin zwałowych − mułki zastoiskowe stwierdzono na znacznych odcinkach projektowanych ulic – otwory nr 4 – 6 wzdłuż ul. Wschodniej oraz 8 – 16 wzdłuż ul. Jana Pawła II, gdzie występują w warstwie o różnych miąższościach od ~ 0,8 –> 3,5 m a w ujęciu technicznym wykształcone są jako gliny pylaste oraz pyły i pyły piaszczyste, często wzajemnie przewarstwione i w znacznej części także z drobnymi licznymi przewarstwieniami piasków drobnych i pylastych utwory lodowcowe – zlodowacenia środkowopolskiego budują spągową część rozważanego podłoża i w przewadze podścielają ww. serię wodnolodowcową, tylko lokalnie – we wschodnim, najniższym fragmencie ul. Wschodniej (otw. nr 7), gdzie seria wodnolodowcowa w wyniku erozji się wyklinowuje, występują bezpośrednio pod glebą. 4. Warunki geotechniczne Warunki geotechniczne ustalono na podstawie wyników badań terenowych i laboratoryjnych a parametry geotechniczne wydzielonych warstw gruntów ustalono zgodnie z normą PN−B−04452 Geotechnika. Badania polowe, w oparciu o doświadczenie własne i zależności regionalne, w tym normę PN−81/B−03020 a także normę PN−EN 1997-2:2007 Eurokod 7: Projektowanie geotechniczne. Część 2: Badania podłoża gruntowego. Gleba – humus – stwierdzona została od powierzchni terenu w otworach nr 6, 7 i 10 w warstwie o miąższości ~ 0,4 ÷ 0,6 m; w ujęciu technicznym jest to piasek drobny próchniczny. „GEOPROJEKT – Poznań”, Przedsiębiorstwo Geotechniczne i Geologiczne s.c. ul. Reglowa 3, 60-113 Poznań 5 OPINIA GEOTECHNICZNA dla ustalenia warunków gruntowo - wodnych i geotechnicznych w podłożu projektowanej przebudowy ul. Wschodniej i al. Jana Pawła II w LUBONIU Nasypy niekontrolowane – stwierdzono je w pozostałych wykonanych otworach, w obrębie istniejących dróg ziemnych, gdzie stanowią ich nawierzchnię ziemną oraz zasypki wykopów w rejonie istniejącego uzbrojenia podziemnego i zbudowane są w przewadze z mieszaniny piasków i glin próchnicznych z domieszkami gruzu ceglanego i betonowego oraz żużla, lokalnie – w rejonie skrzyżowania rozważnych ulic Wschodniej i Jana Pawła II, stwierdzono nasypy zbudowane z gruzu ceglanego i betonowego. Nasypy w punktach wierceń występują do głębokości ~ 0,5 ÷ 2,8 m p.p.t. a punktowo wykonane sondowania DPL wykazały, iż nasypy zbudowane w gruntów piaszczystych charakteryzują się stanem średniozagęszczonym o zmiennym stopniu zagęszczenia ID(n) = 0,38 ÷ 0,69. Uwagi dotyczące nasypów w podłożu dróg przeznaczonych do przebudowy: 1. Jak wynika z załączonych map sytuacyjno – wysokościowych, w rejonie przeprowadzonych badań istnieje gęsta sieć uzbrojenia podziemnego, w związku z czym należy mieć na uwadze, że na odcinkach pomiędzy wykonanymi otworami (zwłaszcza w rejonie zasypek istniejącego uzbrojenia podziemnego) skład i miąższość nasypów mogą być inne (w tym o większym zasięgu głębokościowym) niż to stwierdzono w otworach wiertniczych; wydzielenia warstw nasypów na przekrojach geotechnicznych należy traktować orientacyjnie. 2. W rejonie skrzyżowania ulic Wschodniej i Jana Pawła II stwierdzono nasypy zbudowane z gruzu ceglanego i betonowego, których w wielu punktach (otwory nr 5′, 5′′, 5′′′, 5′′′′) nie można było przewiercić, może mieć to wpływ na dobór technologii posadowienia konstrukcji nawierzchni; głębokość zalegania nasypów w tym rejonie będzie można stwierdzić na etapie prac wykonawczych. 3. Szczegółowy opis składu i stanu gruntów nasypowych przedstawiono na załączonych kartach otworów badawczych i wykresach sondowań gruntu. „GEOPROJEKT – Poznań”, Przedsiębiorstwo Geotechniczne i Geologiczne s.c. ul. Reglowa 3, 60-113 Poznań 6 OPINIA GEOTECHNICZNA dla ustalenia warunków gruntowo - wodnych i geotechnicznych w podłożu projektowanej przebudowy ul. Wschodniej i al. Jana Pawła II w LUBONIU Grunty rodzime występujące w rozważanym podłożu ujęto w trzech grupach genetycznych, w których wydzielono warstwy geotechniczne o zbliżonych wartościach parametrów fizyczno – mechanicznych. Grupa I – zaliczono do niej grunty niespoiste, tj. piaski różnej granulacji, które ze względu na zmienny stopień zagęszczenia i uziarnienie podzielono na następujące warstwy geotechniczne: warstwa IA – to piaski drobne i pylaste, lokalnie z domieszką piasku średniego lub gliny piaszczystej, wilgotne i nawodnione, w stanie średniozagęszczonym, o uśrednionym stopniu zgęszczenia I (Dn ) = 0,50; warstwa IB – obejmuje piaski średnie, nawodnione, średniozagęszczone o uśrednionym stopniu zagęszczenia I (Dn ) = 0,65; warstwa IC – to piaski drobne lokalnie zaglinione, wilgotne i nawodnione, w stanie zagęszczonym, o uśrednionym stopniu zagęszczenia I (Dn ) = 0,70. Grupa II – obejmuje mułki zastoiskowe, wykształcone jako gliny pylaste, pyły piaszczyste i pyły z licznymi przewarstwieniami piasków drobnych i pylastych – grunty nieskonsolidowane, wg p. 1.4.6 normy PN−81/B−03020 oznaczone symbolem „C” geologicznej konsolidacji. W zależności od stopnia plastyczności grunty tej grupy ujęto w trzy warstwy geotechniczne: warstwa IIA – to grunty w stanie plastycznym, o uogólnionym stopniu plastyczności IL(n) = 0,35; warstwa IIB – obejmuje grunty w stanie twardoplastycznym, o uogólnionym stopniu plastyczności IL(n) = 0,20; warstwa IIC – to grunty również w stanie twardoplastycznym, ale o uogólnionym stopniu plastyczności IL(n) = 0,10. „GEOPROJEKT – Poznań”, Przedsiębiorstwo Geotechniczne i Geologiczne s.c. ul. Reglowa 3, 60-113 Poznań 7 OPINIA GEOTECHNICZNA dla ustalenia warunków gruntowo - wodnych i geotechnicznych w podłożu projektowanej przebudowy ul. Wschodniej i al. Jana Pawła II w LUBONIU Grupa III – obejmuje gliny zwałowe, nieskonsolidowane, wg p. 1.4.6 normy PN−81/B−03020 oznaczone symbolem „B” geologicznej konsolidacji. W zależności od stopnia plastyczności grunty tej grupy ujęto w dwie warstwy geotechniczne: warstwa IIIA – to gliny piaszczyste lokalnie na pograniczu glin, w stanie twardoplastycznym, o uogólnionym stopniu plastyczności IL(n) = 0,15; warstwa IIIB – to gliny piaszczyste i piaski gliniaste, w stanie półzwartym, o stopniu plastyczności IL = 0,00. Zwraca się uwagę na gliny pylaste, pyły i pyły piaszczyste grupy II oraz piaski gliniaste i gliny piaszczyste grupy III, są to grunty bardzo wrażliwe na zmienne warunki atmosferyczne oraz wpływ wody gruntowej, w tym głównie na zwiększone zawilgocenie, ale także przesuszenie i przemarzanie. Grunty te przy zwiększonym zawilgoceniu, a szczególnie w warunkach odprężenia w dnie wykopów, są podatne na uplastycznienie, pod wpływem drgań ujawniają charakter tiksotropowy a według kryteriów drogowych należą do gruntów wysadzinowych i bardzo wysadzinowych, a więc bardzo łatwo mogą pogarszać swe właściwości geotechniczne. Ze względu na opisany charakter, grunty te w trakcie robót wymagać będą ochrony przed niekorzystnym wpływem warunków atmosferycznych i wody gruntowej, zgodnie z zaleceniami podanymi m.in. w p. 2.4 normy PN−81/B−03020, natomiast ich charakter wysadzinowy uwzględnić trzeba będzie przy ustalaniu rodzaju i miąższości podbudowy, w tym warstwy odsączającej/mrozoochronnej pod konstrukcję nawierzchni ulic. Omawiane podłoże posiada prostą budowę geologiczną, ale pod względem geotechnicznym wykazuje duże zróżnicowanie. Przestrzenne rozmieszczenie rodzaju i warstw gruntów w podłożu przedstawiono na załączonych przekrojach, natomiast parametry geotechniczne gruntów w wydzielonych warstwach podano w zestawieniu wyników badań laboratoryjnych, na wykresach uziarnienia i zagęszczenia, a ich średnie wartości – jako wartości charakterystyczne x(n), współczynniki materiałowe γm oraz wartości obliczeniowe x(r) - podano w tabeli w ramach legendy do przekrojów. „GEOPROJEKT – Poznań”, Przedsiębiorstwo Geotechniczne i Geologiczne s.c. ul. Reglowa 3, 60-113 Poznań 8 OPINIA GEOTECHNICZNA dla ustalenia warunków gruntowo - wodnych i geotechnicznych w podłożu projektowanej przebudowy ul. Wschodniej i al. Jana Pawła II w LUBONIU 5. Warunki wodne Omawiane podłoże zbudowane jest z gruntów przepuszczanych i słaboprzepuszczalnych. Grunty przepuszczalne – to nasypy w przeważającej części zbudowane z gruntów piaszczystych, a głównie piaski rodzime występujące jako: − różnej miąższości warstwa piasków wodnolodowcowych o uziarnieniu piasków drobnych i pylastych, lokalnie też średnich oraz − liczne drobne przewarstwienia piasków występujące przede wszystkim wśród mułków zastoiskowych a lokalnie też wśród glin zwałowych. Grunty słaboprzepuszczalne to: − seria mułków zastoiskowych o uziarnieniu glin pylastych, pyłów i pyłów piaszczystych oraz − gliny zwałowe w postaci glin piaszczystych i piasków gliniastych. Woda gruntowa w rozważanym podłożu stwierdzona została: − lokalnie w piaskach w obrębie nasypów (otwór nr 12) a głównie − w piaskach wodnolodowcowych na stropie mułków zastoiskowych gdzie posiada zwierciadło swobodne, − w przewarstwieniach piasków wśród serii mułków zastoiskowych, gdzie występuje jako liczne sączenia albo posiada niewielkie ciśnienie hydrostatyczne, − w piaskach wodnolodowcowych rozdzielających mułki od glin zwałowych, gdzie posiada zwierciadło swobodne lub napięte, o niewielkim ciśnieniu hydrostatycznym wywołanym przez spąg nadległych mułków, − lokalnie też w przewarstwieniach piasków wśród glin zwałowych. „GEOPROJEKT – Poznań”, Przedsiębiorstwo Geotechniczne i Geologiczne s.c. ul. Reglowa 3, 60-113 Poznań 9 OPINIA GEOTECHNICZNA dla ustalenia warunków gruntowo - wodnych i geotechnicznych w podłożu projektowanej przebudowy ul. Wschodniej i al. Jana Pawła II w LUBONIU Jednorazowe obserwacje i pomiary wody gruntowej przeprowadzono w otworach wiertnicznych w trakcie ich wykonywania w dniach 4 – 10 grudnia 2012 r. Rodzaj wodonośca oraz poziomy wody gruntowej w poszczególnych wykonanych otworach przedstawiono w poniższej tabeli: nr otworu rodzaj wodonośca rodzaj zwierciadła poziomy wody zwierciadło zwierciadło nawiercone ustabilizowane m p.p.t. m m p.p.t. m n.p.m. n.p.m. ulica Wschodnia 1 2 3 4 5 piaski wodnolodowcowe piaski wodnolodowcowe piaski wodnolodowcowe //piasków wśród mułków //piasków wśród mułków 6 swobodne - - 2,50 73,62 swobodne - - 1,15 73,23 swobodne - - 1,00 71,69 napięte 2,90 67,92 1,20 69,62 sączenia - - 2,40 67,02 wody nie zaobserwowano 7 //piasków wśród glin sączenia zwałowych ulica Jana Pawła II - - 1,00 63,64 15 14 13 12 11 5 5′′′′′ 16 8 9 10 piaski wodnolodowcowe piaski wodnolodowcowe //piasków wśród mułków piaski w nasypach swobodne - - 1,00 69,90 swobodne - - 1,50 69,80 sączenia - - 1,20 69,05 swobodne - - 1,90 69,50 //piasków wśród mułków //piasków wśród mułków //piasków wśród mułków //piasków wśród glin zwałowych //piasków wśród mułków piaski wodnolodowcowe piaski wodnolodowcowe sączenia - - 1,70 68,80 sączenia - - 2,40 67,02 sączenia - - 2,00 67,30 napięte 2,30 66,57 1,90 66,97 napięte 2,30 67,00 1,90 67,40 - - 1,30 67,48 1,47 66,59 swobodne napięte 2,50 65,56 „GEOPROJEKT – Poznań”, Przedsiębiorstwo Geotechniczne i Geologiczne s.c. ul. Reglowa 3, 60-113 Poznań 10 OPINIA GEOTECHNICZNA dla ustalenia warunków gruntowo - wodnych i geotechnicznych w podłożu projektowanej przebudowy ul. Wschodniej i al. Jana Pawła II w LUBONIU Na podstawie danych z powyższej tabeli oraz przekrojów geotechnicznych można podać następującą charakterystykę występowania wody gruntowej w podłożu rozważanych ulic: woda gruntowa, mimo różnego wodonośca oraz rodzaju zwierciadła, pozostaje we wzajemnym kontakcie hydraulicznym, ustabilizowane zwierciadło wody w okresie badań występowało na poziomach: − wzdłuż ul. Wschodniej na głębokościach od ~ 2,50 m p.p.t. w otworze nr 1 do ca 1,00 m p.p.t. w otworze nr 7, na rzędnych odpowiednio ~ 73,6 – 63,6 m n.p.m. − wzdłuż ul. Jana Pawła II na głębokościach ~ 1,0 – 2,4 m p.p.t., tj. ca 69,90 – 66,5 m n.p.m. woda gruntowa wykazuje spływ zgodny z nachyleniem powierzchni terenu, tj. w kierunku wschodnim/południowo-wschodnim – ogólnie do doliny rz. Warty na podstawie danych dotyczących poziomów wody gruntowej z dokumentacji archiwalnych „GEOPROJEKTU – Poznań” z rejonu tej części terenu ?? bardzo ogólnie można założyć, że: − w okresie pomiarów w ramach niniejszego opracowania, tj. w grudniu 2012 r. woda występowała w strefie średnich stanów − w okresach stanów wysokich, tj. po wiosennych roztopach oraz/i po długotrwałych opadach deszczu woda może wystąpić na poziomie o ~ 0,5 – 0,6 m płycej w stosunku do jej stanów z grudnia 2012 r. − w ww. okresach może się też pojawić woda o charakterze zawieszonym – jako sączenia, zarówno w obrębie nasypów jak i warstwy gleby/humusu, na stropie słaboprzepuszczalnych mułków zastoiskowych oraz glin zwałowych. „GEOPROJEKT – Poznań”, Przedsiębiorstwo Geotechniczne i Geologiczne s.c. ul. Reglowa 3, 60-113 Poznań 11 OPINIA GEOTECHNICZNA dla ustalenia warunków gruntowo - wodnych i geotechnicznych w podłożu projektowanej przebudowy ul. Wschodniej i al. Jana Pawła II w LUBONIU 6. Wnioski Na podstawie badań przeprowadzonych w ramach niniejszego opracowania można podać ogólną charakterystykę warunków gruntowo – wodnych w podłożu projektowanych ulic: od powierzchni terenu − w obrębie istniejących ulic występują nasypy o charakterze nasypów niekontrolowanych, które w przewadze posiadają miąższości ~ 0,5 – 1,1 m ale jako zasypki ciągów uzbrojenia podziemnego ich miąższości są znacznie większe; charakterystykę rodzaju i stanu gruntów w obrębie nasypów podano w p. 4 niniejszego tekstu, − poza istniejącymi ulicami – na ich projektowanych odcinkach – występuje warstwa gleby/humusu o miąższościach ~ 0,4 – 0,6 m poniżej nasypów i gleby rodzime podłoże budują: − w zachodniej i północnej części terenu (otwory nr 1 – 3 oraz 14 – 15) różnej miąższości – od ca 0,8 – 0,9 m do > 3,5 m – piaski wodnolodowcowe w postaci piasków drobnych i pylastych w stanie średniozagęszczonym, o ID(n) = 0,50 (warstwa IA) i zagęszczonym, o ID(n) = 0,70 (warstwa IC) − w przeważającej części podłoża występują mułki zastoiskowe o charakterze „iłów warwowych, w postaci glin pylastych, pyłów i pyłów piaszczystych, często wzajemnie poprzewarstwianych a także z licznymi przewarstwieniami piasków drobnych i pylastych, w stanie lokalnie plastycznym warstwy IIA o IL(n) = 0,35 a w przewadze twardoplastycznym warstw IIB i IIC o stopniu plastyczności odpowiednio IL(n) = 0,20 i 0,10, − głębsze podłoże budują gliny zwałowe w postaci glin piaszczystych i piasków gliniastych, lokalnie przewarstwionych piaskami, w stanie twardoplastycznym (warstwa IIIA o IL(n) = 0,15) i półzwartym (warstwa IIIB o IL = 0,00) woda gruntowa występuje tu − w warstwie piasków, gdzie posiada zwierciadło swobodne − w przewarstwieniach piasków wśród mułków zastoiskowych i glin zwałowych, gdzie występuje jako sączenia lub posiada zwierciadło napięte o niewielkim ciśnieniu hydrostatycznym; „GEOPROJEKT – Poznań”, Przedsiębiorstwo Geotechniczne i Geologiczne s.c. ul. Reglowa 3, 60-113 Poznań 12 OPINIA GEOTECHNICZNA dla ustalenia warunków gruntowo - wodnych i geotechnicznych w podłożu projektowanej przebudowy ul. Wschodniej i al. Jana Pawła II w LUBONIU − w okresie badań – w grudniu 2012 r., ustabilizowane zwierciadło wody występowało na głębokościach ca 1,0 – 2,5 m, na rzędnych ~63,6 – 73,6 m n.p.m, natomiast przy stanach wysokich wystąpić może na poziomie o ok. 0,5 – 0,6 m płycej, może się też pojawić jako sączenia na stropie słaboprzepuszczalnych mułków i glin − woda gruntowa mimo różnego wodonośca posiada wzajemny kontakt hydrauliczny i wykazuje spływ w kierunku wschodnim/południowo – wschodnim, do doliny rzeki Warty. Brak danych nt. poziomu niwelety projektowanych nawierzchni ulic oraz poziomów ułożenia kanałów deszczowych nie pozwala na podanie szczegółowych wniosków geotechnicznych, można jednak podać ogólne uwagi, które trzeba będzie uwzględnić przy pracach projektowych. 1. Ułożenie kanałów deszczowych Przy projektowaniu sposobu wykonania robót ziemnych uwzględnić trzeba będzie, że: kanały ułożone będą częściowo w obrębie gruntów piaszczystych a w przewadze w obrębie gruntów spoistych i małospoistych zastoiskowych i zwałowych, grunty spoiste i małospoiste, z uwagi na ich opisaną wcześniej podatność na uplastycznienie i charakter tiksotropowy, w obrębie wykopów wymagać będą ochrony przed niekorzystnym wpływem warunków atmosferycznych i wody gruntowej, głębokość ułożenia kanałów usytuowana będzie na różnych poziomach w stosunku do poziomów wody gruntowej, w tym częściowo poniżej jej zwierciadła, a więc na czas robót konieczne może być odwodnienie wykopów, co trzeba będzie wykonać w sposób zorganizowany: − na odcinku gruntów spoistych za pomocą drenażu roboczego, − na odcinku piasków, w zależności od aktualnych poziomów wody, za pomocą drenażu roboczego lub igłofiltrów; zwraca się uwagę, iż na odcinku piasków, ze względu na niebezpieczeństwo wywołania zjawisk kurzawkowych nie należy wypompowywać wody bezpośrednio „GEOPROJEKT – Poznań”, Przedsiębiorstwo Geotechniczne i Geologiczne s.c. ul. Reglowa 3, 60-113 Poznań 13 z wykopów. OPINIA GEOTECHNICZNA dla ustalenia warunków gruntowo - wodnych i geotechnicznych w podłożu projektowanej przebudowy ul. Wschodniej i al. Jana Pawła II w LUBONIU 2. Wykonanie nawierzchni ulic Przy projektowaniu nawierzchni ulic uwzględnić trzeba będzie, że: istniejące nasypy, przy stwierdzonym rodzaju i stanie gruntów, nie spełniają kryteriów nośności i zagęszczenia podanych w normie PN−S−02205 i nie mogą stanowić bezpośredniego podłoża konstrukcji nawierzchni ulic, pod nasypami rodzime podłoże budują − częściowo grunty piaszczyste o uziarnieniu piasków drobnych − w przewadze mułki zastoiskowe oraz gliny zwałowe, a więc grunty bardzo podatne na uplastycznienie, o charakterze tiksotropowym oraz wysadzinowe i bardzo wysadzinowe, dla przygotowania podbudowy wykorytowana będzie warstwa gleby/humusu a także przynajmniej wierzchnia warstwa nasypów i w dnie wykopów występować będą częściowo jeszcze nasypy o różnej miąższości a częściowo ww. grunty rodzime, tj. piaski, mułki i gliny – taki układ powoduje, iż pod względem rodzaju i stanu gruntów podłoże nawierzchni ulic będzie jest tu już bardzo zróżnicowane a ich dodatkowe zróżnicowanie spowoduje też wykonanie zasypek wykopów po ułożeniu projektowanych kanałów deszczowych; w takiej sytuacji konieczne będzie odpowiednie przygotowanie podłoża, tj. − na odcinku występowania gruntów wysadzinowych wykonanie dobrego odwodnienia podbudowy, − na całym odcinku wykonanie odpowiedniej miąższości warstwy mrozoochronnej oraz podbudowy, która pod względem nośności i zagęszczenia spełniać będzie kryteria podane w normie PN−S−02205; przy tak zróżnicowanym podłożu zaleca się (przynajmniej na niektórych odcinkach ulic) rozważyć celowość/konieczność ujednolicenia parametrów podłoża i podbudowy przy zastosowaniu wzmocnienia za pomocą odpowiedniego rodzaju geosyntetyków. „GEOPROJEKT – Poznań”, Przedsiębiorstwo Geotechniczne i Geologiczne s.c. ul. Reglowa 3, 60-113 Poznań 14 OPINIA GEOTECHNICZNA dla ustalenia warunków gruntowo - wodnych i geotechnicznych w podłożu projektowanej przebudowy ul. Wschodniej i al. Jana Pawła II w LUBONIU Uwagi ogólne 1. Przy wykonywaniu obliczeń projektowych można wykorzystać parametry geotechniczne gruntów podane w tabeli – załącznik nr 4. 2. Grunty małospoiste i spoiste grup II i III odsłonięte w dnach wykopów wymagać będą ochrony przed niekorzystnym wpływem warunków atmosferycznych i wody gruntowej, według zaleceń podanych m.in. w punkcie 2.4 normy PN−81/B−03020. 3. Rozpoznanie podłoża jest miarodajne w miejscach wykonanych otworów a przedstawiony na załączonych przekrojach geotechnicznych układ rodzaju i stanu gruntów, w tym szczególnie gruntów nasypowych na odcinkach pomiędzy otworami został wyinterpretowany i ma charakter orientacyjny. 4. Ze względu na dużą zmienność rodzaju i stanu gruntów w podłożu oraz poziomy wody gruntowej zaleca się aby roboty ziemne – związane zarówno z wykonaniem kanalizacji deszczowej jak i przygotowaniem podłoża i podbudowy nawierzchni ulic – prowadzone były pod nadzorem geologicznym/ geotechnicznym; celem nadzoru byłoby sprawdzenie zgodności rodzaju i stanu gruntów z danymi przedstawionymi na przekrojach geotechnicznych a w przypadku różnic podanie – w porozumieniu z projektantami – zaleceń dotyczących sposobu prowadzenia robót. „GEOPROJEKT – Poznań” pozostaje w dyspozycji do konsultacji na etapie projektowym a także do prowadzenia prac w ramach ww. nadzoru. „GEOPROJEKT – Poznań”, Przedsiębiorstwo Geotechniczne i Geologiczne s.c. ul. Reglowa 3, 60-113 Poznań 15