Etyka

PLAN PRACY NAUCZYCIELA ETYKI W KLASIE DRUGIEJ I TRZECIEJ
Nr
lek
Temat
Treści z podstawy
programowej
Wymagania i kryteria ocen
Czynnościowe ujęcie celów
2
71/
Lekcja
organizacyjn
a.
Wymagania
edukacyjne,
kryteria
oceniania i
program
zajęć.
I. Kształtowanie
refleksyjnej postawy wobec
człowieka, jego natury,
powinności moralnych oraz
wobec różnych sytuacji
życiowych.
II. Rozpoznawanie
podstawowych wartości i
dokonywanie właściwej ich
hierarchizacji, dokonywanie
wyboru wartości i tworzenie
ich hierarchii.
III. Poznanie specyficznych
norm i wartości leżących u
podstaw działalności
publicznej w szkole
(samorząd uczniowski),
społeczności lokalnej w
państwie demokratycznym;
rozpoznawanie sytuacji
naruszających te normy i
wartości (np. korupcja);
podejmowanie działań
zgodnych z tymi normami i
• omówienie organizacji pracy na lekcjach etyki
• zapoznanie uczniów z dokumentami, wymaganiami
edukacyjnymi, systemem oceniania i programem zajęć.
3
Poziom
4 5
6
wartościami w grupie
rówieśniczej w szkole.
IV. Podjęcie
odpowiedzialności za siebie
i innych oraz za
dokonywane wybory
moralne; rozstrzyganie
wątpliwości i problemów
moralnych zgodnie z
przyjętą hierarchią wartości
i dobrem wspólnym.
V. Stosowanie zasad
harmonijnego
współistnienia i
współdziałania ze
środowiskiem społecznym i
przyrodniczym.
72,
O wolności.
• rozumie pojęcie wolności
X
• przedstawia swój podgląd dotyczący pojmowania wolności
X
• wyjaśnia na czym polega złożoność wolności
73
74
Wolność i jej
ograniczenia.
Droga do
tolerancji i
• zna rodzaje wolności (negatywna, liberalna)
• omawia różnice między rodzajami wolności.
• zna pojęcie wolności pozytywnej
• omawia wolność w koncepcjach chrześcijańskich
• omawia wolność w koncepcjach stoików
• omawia wolność w koncepcjach egzystencjalistów
• porównuje pojęcie wolności w w/w koncepcjach.
• wyjaśnia pojęcie tolerancji
• podaje przykłady zachowań nietolerancyjnych z życia
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
szacunku
wobec
jednostki.
75
List o
tolerancji fragment.
codziennego
• zna rodzaje tolerancji (aktywna i pasywna); wskazuje różnice
• wyjaśnia różnicę między tolerancją a niewrażliwością moralną
• podaje przykłady niewrażliwości moralnej w społeczeństwie.
• wie kim był J. Locke
X
X
X
X
• podaje przykład dzieła J. Locke’a poświeconego tolerancji
X
• analizuje fragment „Listu o tolerancji” J. Locke’a
X
• wyjaśnia komu i dlaczego J. Locke odmawia prawa do
tolerancji
• podaje przykłady literatury, w której autorzy poruszają
zagadnienie nietolerancji.
76/
77,78/
79/
Tak pięknie
się różnimy...
- powtórzenie
Czym jest
fundamentali
zm?
O sensie
sprawiedliwo
ści.
• wyjaśnia pojęcie fundamentalizmu
• podaje współczesne przykłady istoty fundamentalizmu
• przedstawienie podobieństw, różnic i niebezpieczeństw, jakie
powstają przez nadinterpretację pism religijnych
• wskazuje na mapie świata obszary, na których występują
konflikty zbrojne na tle religijnym.
• przedstawia podobieństwa i różnice w wybranych religiach z
uwzględnieniem problemu tolerancji i niestosowania przemocy.
• potrafi zdefiniować pojęcie sprawiedliwości
• umie wskazać na przykładach życia codziennego realizację
pojęcia sprawiedliwości
• szuka i odnajduje w życiu współczesnego człowieka przykłady
sprawiedliwego postępowania i sprawiedliwego działania
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
80,81/
82,83/
84/
85,86/
Sprawiedliwy
człowiek w
sprawiedliwy
m państwie.
Czym jest
przyjaźń?
Etyka w
działaniu –
powtórzenie.
Którędy do
dobrobytu?
( z Adamem
Smithem na
podstawie
komiksu
Jarosława
• rozumie subiektywny i obiektywny sens sprawiedliwości
• potrafi wskazać w co najmniej dwóch systemach religijnych
realizację pojęcia sprawiedliwości.
• przedstawia postać Platona
X
• interpretuje mit jaskini
• rozumie i omawia dualizm platoński w opisie bytu człowieka
• przedstawia cztery podstawowe cnoty platońskie, do których
należy umiarkowanie, odwaga, rozum i sprawiedliwość
• odnajduje przykłady postrzegania świata poprzez idee w życiu
codziennym
• umie zdefiniować pojęcie przyjaźni
X
• rozważa różnicę między przyjaźnią, znajomością,
koleżeństwem
• szuka i odnajduje we współczesnej kulturze przykłady
przyjaźni
• rozważa, czy przyjaźń między osobami tej samej płci a osobami
odmiennej płci jest możliwa
• uzasadnia swoje stanowisko na temat przyjaźni i roli jaką
odgrywa we wzajemnych relacjach między ludźmi.
• zna pojęcie dobrobytu
• podaje przykłady dobrobytu z życia codziennego
• uzasadnia swoją odpowiedź czy dobrobyt jako cel jest dla
wszystkich czy tylko dla niektórych?
• polemizuje czy dobrobyt daje szczęście?
• analizuje czy dobrobyt ma wartość moralną.
X
Praworządno
• wyjaśnia pojęcie praworządności
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Kaźmierczaka)
87/
X
ść
X
X
•
88,89/
90,91/
92
Cienie i
blaski
demokracji
Umowa
społeczna.
Prawo
naturalne.
•
• definiuje pojęcie demokracja; wie, że kolebką demokracji były
Ateny
• zna różnice między demokracją bezpośrednią, a demokracją
przedstawicielską
• wie na jakich zasadach opiera się funkcjonowanie państwa
demokratycznego
• definiuje pojęcia: agora, republika, trójpodział władzy, rządy
prawa
• potrafi wskazać korzyści i niedogodności związane z
funkcjonowaniem demokracji.
• przedstawia postaci J. Locke’a, J. J. Rousseau, Woltera, K.
Marksa
• przedstawia tezy oświeceniowego światopoglądu,
• przedstawia poglądy J. J. Rousseau na temat natury człowieka i
cywilizacji
• opisuje wyzysk robotników wczesnego kapitalizmu
• umie odnieść pojęcie kapitalistycznego wyzysku do
współczesnej rzeczywistości.
• zna i rozumie pojęcie „prawo naturalne
• wie, jakie są przykłady stosowania prawa naturalnego i jego
społeczne i etyczne konsekwencje
• potrafi wskazać problemy związane ze stosowaniem prawa
naturalnego we współczesnym społeczeństwie
• potrafi omówić prawo naturalne w kontekście zmian
społecznych i cywilizacyjnych współczesnego świata
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
• rozumie dylematy etyczne związane ze stosowaniem prawa
naturalnego we współczesnych społeczeństwach Europy
zachodniej.
93
94,95/
Powtórzenie
wiadomości o
prawach
społecznych
Złoty środek I,II,IV
Arystotelesa
• przedstawia postać Arystotelesa
X
X
• przedstawia poziomy duszy według Arystotelesa, hierarchizuje
dobra
• omawia zasadę złotego środka i stosuje ją na przykładach
X
X
• podaje argumenty za zasadą złotego środka oraz przeciw niej
96,97
98/
Rozum
szukający
wiary – etyka
św.
Augustyna.
Wiara
poszukuje
rozumu – św.
Tomasz z
Akwinu.
Czy
I,II,IV
I,II,IV
• analizuje pojęcie eudajmonii, czyli szczęścia życiowego
polegającego na pogodzeniu dobra moralnego z osobistym
powodzeniem.
• przedstawia postać świętego Augustyna; przedstawia
podstawową zasadę etyki chrześcijańskiej, jaką jest miłowanie
Boga i Bliźniego, drugiego człowieka i samego siebie
• przedstawia życie wieczne jako wartość najwyższą
chrześcijanina; opisuje koncepcję sumienia przed- i
pouczynkowego; zna pojęcie prawa naturalnego i odróżnia je od
prawa stanowionego
• analizuje etyczne aspekty pojęcia grzeszności
• analizuje wewnętrzną walkę w człowieku scharakteryzowaną
przez świętego Augustyna,
• umie wskazać przyczyny trudności wcielania współcześnie
zasady miłości bliźniego.
• przedstawia postać I. Kanta
X
X
X
X
X
X
X
X
umielibyśmy
żyć według
etyki
Immanuela
Kanta?
• przedstawia dualizm człowieka według Kanta – rozdwojenie
między przyczynowością płynącą ze skłonności a płynącą z
rozumu, – opisuje skłonności i obowiązek moralny
• przedstawia imperatyw kategoryczny w jego dwóch wersjach
X
X
• stosuje pojęcia skłonności i obowiązku do życia codziennego
99,100/
Utylitaryzm
jako
narzędzie
miary i wagi
przy ocenie
wartości.
I,II,IV
• umie stosować pojęcie imperatywu kategorycznego do opisu
życia codziennego.
• przedstawia J. Benthama i J. S. Milla jako twórców
utylitaryzmu,
• definiuje utylitaryzm według J. Benthama i J. S. Milla
X
X
X
X
• rozróżnia przyjemności wyższe i niższe,
X
• analizuje sytuacje życiowe pod kątem zasady utylitaryzmu,
101,102/ Dobro kontra
zło.
I,II,IV
• określa wpływ utylitaryzmu na kulturę współczesną;
argumentuje za utylitaryzmem i przeciw niemu.
• rozróżnia opis, ocenę oraz normę; rozróżnia terminy „etyczny”
i „moralny”
• definiuje moralność, etykę, etykę normatywną i opisową,
psychologię i socjologię moralności; przedstawia związek prawa
z moralnością
przedstawia związek prawa z moralnością
• analizuje wybrane przepisy prawne z etycznego punktu
widzenia, – opisuje rodzaje sądów i uzasadnień etycznych,
podaje przykłady ich stosowania
• rozumie i charakteryzuje stanowiska metaetyczne, takie jak
emotywizm i intuicjonizm, obiektywizm i subiektywizm,
X
X
X
X
X
X
absolutyzm i relatywizm etyczny; tworzy wypowiedzi opisujące i
oceniające.
odróżnia wypowiedzi etyki normatywnej od wypowiedzi
empirycznych i matematycznych.
103
104,105
106/
Elementy
historii idei
etycznych –
utrwalenie.
Wzajemne
zaufanie
Odpowiedzia
lność, czyli o
konsekwencj
ach
podejmowan
ych decyzji.
• wyjaśnia pojęcie zaufania
• określa czemu ma służyć zaufanie
• określa rolę zaufania w stosunkach między ludźmi
• rozumie i wyjaśnia na czym polega symetryczność
obowiązków oraz roszczeń
• wyraża swój pogląd w odniesieniu do sentencji A. Einsteina „
Jeśli ktoś nie dba zbytnio o prawdę w sprawach drobnych, nie
można mu ufać w sprawach istotnych”.
• opisuje różne rodzaje odpowiedzialności; rozróżnia
odpowiedzialność jako strach przed karą i jako troskę o
zagrożoną wartość
• definiuje pojęcie pola odpowiedzialności, czyli obszaru
rzeczywistości, za który osoba może przyjąć odpowiedzialność;
opisuje odpowiedzialność za siebie – za swoje czyny i
przekonania, za swoje życie; wyjaśnia cnotę jako skłonność i
gotowość dokonywania czynów moralnie pozytywnych
• interpretuje pojęcie pola odpowiedzialności; dokonuje
obserwacji przeżycia odpowiedzialności; omawia dumę moralną
w wyniku podjęcia odpowiedzialności i jako powód
podejmowania odpowiedzialności
• rozpoznaje warunki konieczne do ponoszenia
odpowiedzialności; podaje przykłady relacji między
obiektywnością wartości a ponoszeniem odpowiedzialności;
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
107,108
109
110,111
Etyka
zawodowa.
Role
społeczne w
szkole.
Źródła
niezrozumien
ia i
konfliktów w
szkole.
Konflikt
moralny
podaje przykłady z dziedziny samowychowania moralnego
• lustruje przykładami pojęcia niedorozwoju moralnego i
demoralizacji; podaje przykłady winy i zasługi moralnej.
• zna pojęcie etyka zawodowa
• zapoznaje się z tekstem wybranego kodeksu etycznego;
dostrzega kontekst aksjologiczny w rozważaniach o pracy
urzędników państwowych
• zna pojęcia korupcja i nepotyzm
• omawia przykłady korupcji i nepotyzmu, opisuje ich
uwarunkowania
• omawia znaczenie postawy wyrażającej sprzeciw wobec
społecznej aprobaty.
• rozumie zasadność rozważań z zakresu etyki w odniesieniu do
rzeczywistości szkolnej. Zna pojęcie etos szkoły
• rozumie, na czym polegają trudności w ustaleniu i przyjęciu
zasad przyczyniających się do tworzenia wspólnoty uczniów i
nauczycieli
• dostrzega uczciwość i szacunek jako elementy stanowiące
podstawę systemu wartości łączącego społeczność szkolną
• dostrzega wartość i rolę odpowiedzialności nauczyciela w
procesie rozwoju uczniów; rozważa kwestię odpowiedzialności
moralnej uczniów
• analizuje problem ściągania w kontekście etycznym.
• definiuje w sposób słownikowy pojęcia „konflikt” i „konflikt
moralny”
• wie w jakich sytuacjach może zaistnieć konflikt moralny
• potrafi omówić różne aspekty konfliktów moralnych na
wybranych przykładach
• charakteryzuje postawy ludzkie w kontekście konfliktów
moralnych
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
• potrafi wskazać problemy związane z oceną etyczna ludzkiego
postępowania w fazie konfliktu moralnego.
112
113
114
115,116
117
Wartości
etyczne powtórzenie
Być patriotą.
Etyka wobec
patriotyzmu.
Być
obywatelem.
Feministyczn
a etyka
troski.
Równość być kobietą i
być
mężczyzną.
• wskazuje istotę pojęcia patriotyzm
• zna różne odcienie znaczeniowe patriotyzmu
• definiuje pojęcia: szowinizm i nacjonalizm
• odwołując się do obserwacji i doświadczeń, podaje przykłady
przejawów szowinizmu i nacjonalizmu; wyjaśnia (etyczną) istotę
krytycznej oceny tych postaw
• prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując;
wykorzystuje poznane pojęcia; porównuje patriotyzm wczoraj i
dziś.
• wyjaśnia pojęcie obywatel
• wyjaśnia czy być patriotą a być obywatelem to jest to samo?
• wymienia obowiązki obywatelskie
• omawia cnoty obywatelskie
• wie co to znaczy być honorowym obywatelem; podaje
honorowych obywateli w społeczeństwie.
• definiuje w sposób słownikowy pojęcie feminizmu
• zna wybrane zagadnienia z zakresu etyki feminizmu
• potrafi omówić problematykę roli kobiety w ujęciu etycznym
• potrafi scharakteryzować oczekiwania kobiet z różnych
środowisk społecznych
• wskazuje zalety i wady etyki feminizmu.
• definiuje pojęcie równości w sposób słownikowy
• rozróżnia różne znaczenia pojęcia równość
• potrafi wyjaśnić pojęcie „płci biologicznej” i „płci kulturowej”
• potrafi dokonać charakterystyki zachowań ludzkich w
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
kontekście równości
• uzasadnia swój pogląd czy odmienność ról kobiety i mężczyzny
ma charakter naturalny czy kulturowy; wyciąga wnioski.
118
119
powtórzenie
Charakteryst
yka
głównych
religii świata.
• wymienia główne religie świata; wyjaśnia pojęcia: religia
monoteistyczna i religia politeistyczna
• wskazuje na fizycznej mapie świata obszary zamieszkiwane
przez największą liczbę wyznawców danej religii; dokonuje
podziału na systemy Dalekiego i Bliskiego Wschodu
• określa jaki procent ludności świata stanowią wyznawcy danej
religii
X
X
X
X
• omawia charakterystyczne cechy danej religii
120,121
122,123
Etyka
hinduistyczna
Etyka
buddyjska.
• uzasadnia, czy dialog między religiami jest możliwy?
• wie skąd wywodzi się hinduizm
• zna najważniejsze założenia hinduizmu
• zna tradycje i obyczaje związane z religią, wierzeniami,
miejscem kultu
• wyjaśnia, na czym polega politeistyczność hinduizmu
• rozumie potrzebę poznawania innych kultur i religii.
• wie skąd wywodzi się buddyzm, kto był prekursorem
buddyzmu
• zna najważniejsze założenia buddyzmu
• zna tradycje i obyczaje związane z religią, wierzeniami,
miejscem kultu
• wyjaśnia, dlaczego niektóre źródła kwestionują nazywanie
buddyzmu religią
• rozumie potrzebę poznawania innych kultur i religii.
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
124,125
Etyka
judaistyczna.
• wie skąd wywodzi się judaizm, kto był założycielem tej religii
X
• wyjaśnia pojęcia: Tora, Jahwe, Diaspora, szabat, koszerność,
synagoga, rabin, menora
• zna najważniejsze założenia judaizmu
X
X
• podaje podobieństwa i różnice między judaizmem i
chrześcijaństwem
• jakie znaczenie miała religia dla Żydów wczasach Diaspory
126,127
128,129
130
131,132
Etyka
chrześcijańsk
a.
Etyka islamu
Religijne
systemy
etyczne –
powtórzenie.
Kryzys etyki
tradycyjnej.
• zna główne wskazania moralne chrześcijaństwo
• wskazuje na fizycznej mapie świata obszary zamieszkiwane
przez chrześcijan
• omawia proces prześladowań chrześcijan w kontekście
historycznym
• przedstawia normy społeczne wynikające z nauki społecznej
kościoła
• potrafi przyjmować postawę dialogu wobec wyznawców
innych religii.
• wie skąd wywodzi się islam, kto był prekursorem islamu
• zna najważniejsze założenia islamu
• zna tradycje i obyczaje związane z religią, wierzeniami,
miejscem kultu
• wyjaśnia zjawisko fundamentalizmu islamskiego
• rozumie potrzebę poznawania innych kultur i religii.
• zna znaczenie pojęcie etyki tradycyjnej
• wie, jak przejawia się w życiu codziennym kryzys etyki
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
133,134
135,136
137,138
Życie i
śmierć.
Człowiek
wobec
przyrody.
Dylematy
etyczne.
Eutanazja.
tradycyjnej
• potrafi wymienić i uzasadnić elementy etyki tradycyjnej i
innych etyk
• potrafi rozróżnić konkretne przykłady etyki tradycyjnej od
etyki alternatywnej
• potrafi scharakteryzować inne od etyki tradycyjnej etyki
alternatywne
• wie i umie uargumentować znaczenie życia i momentu śmierci
w kontekście etycznym
• wie, jakie znaczenie ma życie i śmierć w etyce współczesnego
człowieka
• potrafi wskazać pozytywne i negatywne aspekty śmierci
człowieka w kontekście całokształtu zagadnień społecznych
• potrafi omówić znaczenie życia i śmierci w różnych kulturach
świata
• potrafi odnaleźć kontekst etyczny w życiu codziennym
współczesnego człowieka.
• rozumie słuszność podejmowania dyskusji na temat stosunku
człowieka do przyrody,
• wykorzystuje argumenty aksjologiczne i etyczne.
• rozumie pojęcie odpowiedzialność człowieka w odniesieniu do
przyrody.
• rozważa podane przykłady odpowiedzialności i braku
odpowiedzialności człowieka wobec przyrody.
• analizuje własną postawę wobec przyrody.
• zna pojęcia: dylemat etyczny, eutanazja, stan terminalny
• potrafi wskazać różnice między wyborem a dylematem
etycznym.
• rozumie istotę aksjologicznego i etycznego poglądu na świat;
rozważa pojęcie jakość życia, wymienia warunki, jakie się na nie
składają
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
• zna odmiany eutanazji; analizuje sytuacje życiowe, które
skłaniają do myślenia o eutanazji.
• dostrzega konflikt między etyką lekarską a eutanazją (przysięga
Hipokratesa).
139/
140/
Utrwalenie
wiadomości
nabytych w
klasie II i III.
Usystematyz
owanie
wiadomości
nabytych w
klasie II i III.
X
X