biosemantyka millikan

Dr hab. Marcin Miłkowski, prof. IFiS PAN
BIOSEMANTYKA MILLIKAN
Menu dnia
 Przystawka: funkcje i intencjonalność
 Model producent-konsument
 Reprezentacje-dwugłowce
Funkcje i intencjonalność
 Analogia między pojęciem funkcji a pojęciem
intencjonalności
ma funkcję.
X…
ma
dysfunkcję.
nie ma funkcji
ani dysfunkcji.
jest poprawna.
X…
jest błędna.
nie ma może być
ani prawdą, ani
fałszem.
Historyczne pojęcie funkcji
 Funkcja etiologiczna przysługuje obiektom
mającym pewne cechy: korelujące ze
skutkami, które wpływają na powielanie się
egzemplarzy pewnego typu.
 W przypadku reprezentacji: przysługuje
temu, co generuje reprezentacje.
 Wytwory mechanizmu tworzącego reprezentacje
mają funkcję reprezentacyjną pochodną.
Taniec pszczół
 Prosty proces
komunikacyjny
między
pszczołami
 Jedna pszczoła
nadaje komunikat
 Pozostałe go
odbierają
Taniec pszczół
 Pszczołę nadającą można określić jako
„producenta”: tworzy pewien znak (w tym
wypadku są to pewne wzory w zachowaniu).
 Pozostałe pszczoły potrafią zrozumieć ten
komunikat, czyli są konsumentami tego
komunikatu.
 Ten komunikat ma też pewien nośnik, gdyż
jest znakiem.
 A jednocześnie przecież te pszczoły nie
muszą mieć świadomej intencji!
Taniec pszczół
 Zachowania pszczół nie są innowacją: są one
powtarzane, czyli należą do pewnego
powielanego typu zachowań.
 Funkcja tych zachowań zależy od historii
doboru naturalnego, który je wytworzył.
 Mają wartość adaptacyjną (nektar!)
 Dlatego podlegały doborowi ze względu na
możliwość wskazywania nektaru.
Język naturalny
 Słowa języka też są powielane; dopiero
powielane struktury stają się komunikacyjne.
 Również można mówić o strukturze
producent-konsument.
 Znaczenie jest określane przez konsumenta;
perspektywa semiotyki Charlesa Peirce’a,
twórcy pragmatyzmu.
Charles Peirce
(1839-1914)
 Twórca pragmatyzmu
i semiotyki, czyli ogólnej
teorii znaków.
 Postulował proces nieskończonej
semiozy, w ramach której
użytkownicy znaków
nadają sens kolejnym znakom
znaków.
 Bardzo skomplikowany system
pojęciowy i metafizyczny,
prawdopodobnie tylko Hegel
potrafił pisać równie zawile
w wieku XIX ;)
Idea pragmatyzmu: znaczenie
jest w użyciu
 Znaki znaczą tylko dla kogoś (interpretanta),
kiedy są używane w jakimś celu.
 W wersji Millikan: znak musi być
konsumowany, czyli wykorzystywany do
sterowania działaniem systemu
poznawczego.
 Niekoniecznie musi to być proces świadomy. Być
może nawet da się opisywać geny jako mające
znaczenie w sensie biosemantyki Millikan.
Od pszczół i języka do
neuronów
 Proces komunikacji (wytwarzający naturalne
konwencje) można też opisywać na poziomie
subosobowym:
 Koncepcję Millikan bez trudu można odnieść do
poziomu reprezentacji indywidualnych,
realizowanych neuronalnie np. jako reprezentacja
kodowana przez aktywacji neuronów lub faz
czasowych.
 Ta aktywacja nie jest po prostu tak sobie: wpływa
na inne części mózgu itd.
Semantyka informacyjna a
biosemantyka
 Dretske:
 Znaczenie funkcjonalne opiera się na relacji
informacyjnej (znaczeniu naturalnym), która
zachodzi, o ile coś rzeczywiście realizuje funkcję.
 W kategoriach Millikan: znaczenie determinuje
relacja między desygnatem a producentem.
 Millikan:
 Znaczenie naturalne jest wtórne wobec tego, jak
normalnie używa się znaków. Innymi słowy, zależy
od konsumenta.
Odwzorowania u Millikan
 Między tańcem pszczół a położeniem nektaru
zachodzi odkryte przez Karla Frischa
odwzorowanie: struktura tańca odpowiada
strukturze rzeczywistości.
 Poszczególne tańce mogą odpowiadać różnym
położeniom: istnieje cały system (repertuar)
różnych zachowań, które desygnują
odpowiednie stany rzeczy zgodnie z
odpowiednią regułą odwzorowania.
 Dlatego nowa reprezentacja może mieć treść, bo
jest w ramach pewnego repertuaru i rządzi się
odpowiednią regułą odwzorowania.
Kimu i snorfy
 Paul Pietroski: zarzut wobec teorii Millikan.
 Na kimu polują snorfy. Kimu są daltonistami.
 Pojawia się mutacja: Jack widzi czerwień i kieruje
się w jej stronę. Ponieważ dzięki temu o zmroku i
o świcie unika snorfów, mutacja się utrwala.
Kimu i snorfy
 Pojawia się reguła: stan wewnętrzny kimu
odwzorowuje brak snorfa, mimo że kimu nie ma
reprezentacji obecności snorfa.
 Pietroski: to jest nieintuicyjne!
 Być może Millikan nie zwraca wystarczającej
uwagi na to, jak reprezentacja może być
wykorzystana przez konsumenta.
Inne rozwiązanie: K. Neander
 Treść wyznaczana jest przez
odwzorowanie między producentem
a cechami przedmiotu (cechami
proksymalnymi, łatwymi do postrzeżenia).
 Ale wtedy nie można by pomylić dwóch
rzeczy o podobnym charakterze zmysłowym,
a różnej naturze.
Warunki Normalne
 Warunki, w których pojawiają się skutki
faworyzowane przez dobór naturalny, to
Warunki Normalne.
 Jeśli zostaną zaburzone, pojawia się dysfunkcja.
 Np. serce powinno pompować krew (a nie wydawać
odgłos), a jeśli akcja serca zostanie wstrzymana z
powodu zawału – to jest to dysfunkcja.
 Jeśli pszczoła nie wskazuje tańcem nektaru, lecz
pszczołojada, to jest to dysfunkcja – stąd błąd
reprezentacyjny.
Warunki Normalne a częstość
 Niektóre funkcje są spełniane bardzo rzadko
(np. większość kurzych jaj może być
niezapłodnionych).
 Częstość nie konstytuuje funkcji; funkcja
zależy od tego, czy coś ma własność
faworyzowaną przez dobór naturalny.
Odpowiedź Millikan na
problem alternatywy
 Ponieważ to nie częstość, lecz funkcja
biologiczna i powstające adaptacyjne
odwzorowanie wyznacza treść, to nie pojawia
się kłopot w przypadku błędu.
 Dysfunkcja nie jest w Warunkach
Normalnych. Nie ma kłopotu z odrzucaniem
pojawiającej się reprezentacji KOŃ, kiedy
pojawi się w obecności krowy: naruszona
została reguła odwzorowania.
Problem dokładności treści
 Ale jaką treść ma komunikat pszczoły?
 Czy informuje o nektarze w określonym miejscu?
 A może o czymś pożywnym?
 A może o czymś-co-trzeba-zaraz-zebrać?
 Biologicznie są równie wiarygodne:
 Adaptacyjną wartość może mieć rozróżnianie
dowolnej z tych własności.
Problem dokładności treści
 Odpowiedź Dennetta:
 Ale proste organizmy po prostu rozróżniają mniej.
 Dobrze, ale co z organizmami złożonymi:
 Skąd wiadomo, co ma być właściwym
odwzorowaniem?
 Selekcja społeczna, stygmatyzacja osób mówiących
„z błędami”, dająca też możliwość zaznaczenia
wyższej pozycji klasowej?
Trudny problem treści
 Podobnie jak Dretske, Millikan rozwiązuje
pozornie trudny problem treści, czyli
problem, jak reprezentacje mogą mieć
warunki spełniania (Hutto i Myin 2013):
 Być prawdziwe lub poprawne (w przypadku
perceptów lub nakazów).
 Mają warunki spełniania, gdyż są oparte na regule
odwzorowania: to nie jest odległe od klasycznej
koncepcji korespondencji.
Reprezentacje-dwugłowce
 Dwa standardowe typy reprezentacji:
Opisowe
Dyrektywalne
Tradycyjne reprezentacje
 Opisowe:
 Stwierdzają, jaki jest stan rzeczy.
 Filozoficznie traktowane zwykle jako pierwotne:
odpowiadają sądom (mówiącym, że jest tak a tak).
 Istota nastawień sądzeniowych (postaw
propozycjonalnych): każda postawa wobec sądu
zawiera właśnie element opisowy.
 Mają odpowiadać przekonaniom.
Tradycyjne reprezentacje
 Dyrektywalne:
 Są nakazami, więc nie mają wartości logicznej.
 Mogą być co najwyżej spełnione lub nie.
 Odpowiadają filozoficznemu pojęciu pragnienia.
 W tradycyjnym ujęciu wtórne wobec sądów:
 Pragnąć, żeby x, to tyle, co być przekonanym, że
stan rzeczy taki, że x, jest wartościowy.
Ujęcie Millikan
 Pierwotne są reprezentacje o podwójnej
charakterystyce opisowo-dyrektywalnej:
 „Nie jemy groszku palcami”:
 To może być prawdziwe zdanie.
 A jednocześnie nakaz.
 Taniec pszczół to nie jest po prostu komunikat, to
nakaz, żeby lecieć do nektaru!
 Reprezentacje w najprostszej postaci powiązane z
działaniem
Podsumowanie
 Biosemantyka Millikan to jedna z najbardziej
zaawansowanych koncepcji naturalizacji
intencjonalności.
 Każda reprezentacja jest elementem procesu
komunikacji między producentem a
konsumentem.
 Należy do systemu (określonego repertuaru
możliwych reprezentacji).
Podsumowanie
 Treść reprezentacji zależy od reguły
odwzorowania (naturalnej konwencji
komunikacyjnej) między nośnikami
reprezentacji a desygnowanymi stanami
rzeczy.
 Millikan nieźle radzi sobie z większością
problemów naturalizacji intencjonalności, być
może z wyjątkiem problemu kimu
unikających snorfy…
Dalsze lektury
 Dobrze koncepcję Millikan
referuje też Chemero 
 Proszę natomiast nie
wierzyć Rothowi
i Cumminsowi 