wystąpienie pokontrolne
advertisement
WOJEWODA MAŁOPOLSKI WP-IV.9932.6.3.2016 Kraków, 7 kwietnia 2017 r. Pan Henryk Leśniara Dyrektor Ośrodka Wsparcia i Terapii Rodzin w Nowym Sączu WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2016 r., poz. 575 – z późń. zm.), rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 roku w sprawie przeprowadzania kontroli przez wojewodę oraz wzoru legitymacji uprawniającej do przeprowadzania kontroli (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1477) oraz upoważnienia do kontroli Nr 65/2016 z 6 czerwca 2016 roku (znak: WP-IV.0030.65.2016) wydanego z upoważnienia Wojewody Małopolskiego przez Jacka Kowalczyka – Dyrektora Wydziału Polityki Społecznej Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie przeprowadzona została w trybie zwykłym kontrola w Ośrodku Wsparcia i Terapii Rodzin w Nowym Sączu. Czynności kontrolne zostały przeprowadzone 8, 9, 10 czerwca 2016 roku przez zespół kontrolny w składzie: Łukasz Szczur – inspektor wojewódzki, nr legitymacji służbowej 67/15 -przewodniczący zespołu kontrolnego, Magdalena Kosiorowska – inspektor wojewódzki, nr legitymacji służbowej 68/15, Magdalena Kania – inspektor wojewódzki, nr legitymacji służbowej 44/15. Zakres kontroli obejmował ocenę realizacji zadań organizatora pieczy zastępczej wynikających z ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz ocenę kwalifikacji kadry realizującej ww. zadania. Okres objęty kontrolą: od 1 stycznia 2014 roku do 31 grudnia 2014 roku. Klasyfikacja wg budżetu zadaniowego: Funkcja 13. Zabezpieczenie społeczne i wspieranie rodziny; zadanie 13.4. Wspieranie rodziny; podzadanie 13.4.2. Wsparcie rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych oraz piecza zastępcza nad dzieckiem; działanie 13.4.2.4. Finansowanie, monitorowanie oraz kontrola realizacji zadań w obszarze wspierania rodziny i systemie pieczy zastępczej. Ilekroć w wystąpieniu pokontrolnym użyto następujących skrótów należy przez to rozumieć: 31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424 http://www.malopolska.uw.gov.pl -2 „ustawa” – ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2016 r., poz. 575, z późn. zm.). „Ośrodek”, „Organizator”, „ORPZ” lub „OWiTR” – Ośrodek Wsparcia i Terapii Rodzin w Nowym Sączu. Kontrolę przeprowadzono w oparciu o analizę zastanej dokumentacji, wyjaśnienia pana Henryka Leśniary – Dyrektora Ośrodka Wsparcia i Terapii w Nowym Sączu oraz pracowników Ośrodka, a także na podstawie wyników: analizy dokumentacji rodzin zastępczych oraz teczek dzieci umieszczonych w tej rodzinie (1 rodzina zawodowa specjalistyczna, 1 rodzina zawodowa pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego, 2 rodziny zastępcze zawodowe, 8 rodzin zastępczych spokrewnionych, 4 rodziny zastępcze niezawodowe), analizy dokumentacji kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej kwalifikowanych w 2015 roku (5 akt kandydatów na rodziny zastępcze niezawodowe, 4 akta kandydatów na rodziny zastępcze spokrewnione),, analizy dokumentacji dzieci zgłoszonych do Małopolskiego Ośrodka Adopcyjnego, analizy dokumentacji usamodzielnianych wychowanków, analizy dokumentacji udzielanego wsparcia (psychologicznego, grup wsparcia), szkoleń prowadzonych przez Organizatora. Ustalenia kontroli kompleksowej: I. Podstawy formalno - organizacyjne kontrolowanej jednostki 1) Wyznaczenie Organizatora Rodzinnej Pieczy Zastępczej. Organizatorem Rodzinnej Pieczy Zastępczej na terenie Miasta Nowego Sącza jest Ośrodek Wsparcia i Terapii Rodzin w Nowym Sączu wyznaczony Zarządzeniem Prezydenta Miasta Nowego Sącza Nr 379/2011 z dnia 30.11.2011 roku w sprawie wyznaczenia organizatora rodzinnej pieczy zastępczej. Przyjęta nazwa Organizatora Rodzinnej Pieczy Zastępczej tj.: Ośrodek Wsparcia i Terapii Rodzin w Nowym Sączu, budzi wątpliwości z uwagi na odniesienie do zadań realizowanych przez Ośrodek. Jednostka realizuje zadania organizatora rodzinnej pieczy zastępczej na terenie Miasta a nie zadania wspierania rodziny, które przez ustawodawcę przypisane zostały samorządom gminnym. W związku z powyższym nazwa Jednostki może wprowadzać w błąd co do usług świadczonych przez pracowników Ośrodka. Dlatego też zasadnym jest rozważenie zmiany nazwy Ośrodka, na nazwę która nie będzie budzić wątpliwości co do realizowanych zadań. REKOMENDACJA NR 1 Wprowadzenie nowej nazwy Jednostki, adekwatnej do powierzonych jej zadań. Zadania wynikające z ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej zostały ujęte w Statucie Ośrodka Wsparcia i Terapii Rodzin w Nowym Sączu przyjętym Uchwałą Nr XVIII/160/2011 Rady Miasta Nowego Sącza z dnia 22 listopada 2011 r. w sprawie: przekształcenia Ośrodka Adopcyjno – Opiekuńczego w Nowym Sączu w Ośrodek Wsparcia i Terapii Rodzin w Nowym Sączu oraz w Regulaminie Organizacyjnym Ośrodka Wsparcia i Terapii Rodzin wprowadzonym Zarządzeniem nr 136/2012 Prezydenta Miasta Nowego Sącza z dnia 4 czerwca 2012 r., który określa strukturę organizacyjną Centrum oraz zadania i kompetencje Działu Psychologiczno – Pedagogicznego: Organizacji Pieczy Zastępczej i Poradnictwa Specjalistycznego. 31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424 http://www.malopolska.uw.gov.pl -3Zgodnie § 3 ust. 2 Statutu Ośrodka Wsparcia i Terapii Rodzin w Nowym Sączu: „Celem działalności jest organizowanie sprawnie działającego systemu rodzinnej pieczy zastępczej na terenie miasta Nowego Sącza.”. Natomiast opisany w § 3 ust. 3 zakres działań OWiTR zbieżny jest z zadaniami Organizatora Rodzinnej Pieczy Zastępczej opisanymi w art. 76 ust. 4 ustawy. Ponadto, poza zadaniami organizatora rodzinnej pieczy zastępczej Jednostka realizuje także inne zadania, zgodnie z w § 3 ust. 3 pkt. 19 Statutu Ośrodka, gdzie wpisano: „Ośrodek Wsparcia i Terapii Rodzin w Nowym Sączu prowadzi poradnictwo, mediacje oraz terapię dla rodzin (lub członków rodzin) naturalnych zagrożonych rozpadem więzi rodzinnych i umieszczeniem dzieci poza środowiskiem tej rodziny” co jest realizowane przez pracowników merytorycznych OWiTR (psychologów, pedagogów, prawnika). 2) Powiatowy Program Rozwoju Pieczy Zastępczej i Sprawozdanie z realizacji działań z zakresu pieczy zastępczej. Podczas kontroli ustalono, że Organizator Rodzinnej Pieczy Zastępczej w Nowym Sączu realizuje Powiatowy Program Rozwoju Pieczy Zastępczej na lata 2013 - 2015 uchwalony przez Radę Miasta Nowego Sącza (Uchwała Nr XLVII/459/213 z dnia 23 kwietnia 2013 roku w sprawie przyjęcia „Programu Wspierania Rodziny i Rozwoju Pieczy Zastępczej dla Miasta Nowego Sącza na lata 2013 -2015”). Powiatowy program został opracowany przez pracowników Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Nowym Sączu na podstawie danych Organizatora Rodzinnej Pieczy Zastępczej w Nowym Sączu. Program łączy w sobie realizację zadań gminy i powiatu z zakresu ustawy o wspieraniu rodziny i pieczy zastępczej w jednym dokumencie planistycznym. Program utworzono w oparciu o diagnozę społeczną, z uwzględnieniem diagnozy systemu pieczy zastępczej. Diagnozę sporządzono na podstawie danych z Urzędu Miasta Nowego Sącza, Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Nowym Sączu, Sądeckiego Urzędu Pracy, Sądu Rejonowego w Nowym Sączu oraz byłego Ośrodka Adopcyjno-Opiekuńczego w Nowym Sączu (aktualnie Ośrodka Wsparcia i Terapii Rodzin). W Programie wskazano cel główny tj.: „Wspieranie rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji związanych z opieką, wychowaniem oraz skuteczna ochrona dzieci, profilaktyka środowiska naturalnego w zakresie promowania społecznie pożądanego modelu rodzin, a także stworzenie optymalnego systemu pieczy zastępczej na terenie Miasta Nowego Sącza.” oraz cele szczegółowe dotyczące realizacji zadań związanych ze wspieraniem rodziny i systemu pieczy zastępczej. Jako cele szczegółowe związane ze wspieraniem rodziny wskazano: Wspieranie rodziny w wychowaniu dziecka oraz w pełnieniu funkcji opiekuńczo – wychowawczej; Praca z rodziną w celu zapobiegania sytuacji kryzysowej; Zapewnienie bezpieczeństwa dziecku i rodzinie; realizowane w szczególności przez MOPS w Nowym Sączu. Ponadto wskazano cele dotyczące rozwoju systemu pieczy zastępczej: Tworzenie warunków do powstawania i prawidłowego funkcjonowania pieczy zastępczej w szczególności jej rodzinnych form; Zapewnienie wsparcia rodzinnym formom pieczy zastępczej w ich funkcjonowaniu; Zapewnienie małoletnim opieki w instytucjonalnych formach pieczy zastępczej; Zapewnienie wsparcia usamodzielnianym wychowankom opuszczających rodzinne i instytucjonalne formy pieczy zastępczej; realizowane w szczególności przez OWiTR we współpracy z MOPS i innymi podmiotami. 31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424 http://www.malopolska.uw.gov.pl -4Dla wszystkich celów szczegółowych określono kierunki działań i wskazano realizatorów. Ponadto, określono źródła finansowania Programu, wskazano efekty i rezultaty realizacji poszczególnych działań. W dokumencie zawarto także informacje dotyczące sposobu monitorowania i ewaluacji Programu, który będzie odbywał się: „Każdego roku do 31 marca za poprzedni rok kalendarzowy, Koordynator Programu - Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej sporządzać będzie raport zawierający dane zgromadzone w procesie ewaluacji i monitoringu oraz wnioski w sprawie zmiany zaplanowanych działań, sposobu ich realizacji, jednostek odpowiedzialnych za ich realizację, a także uwagi dotyczące funkcjonalności Programu zbierania danych dotyczących zrealizowanych zadań w ramach programu od podmiotów zaangażowanych w realizację.” Z analizy Powiatowego Programu Rozwoju Pieczy Zastępczej na lata 2013 - 2015 wynika, że nie zawiera on wszystkich elementów dokumentu planistycznego, ponieważ nie określono terminów realizacji poszczególnych działań. Zgodnie z art. 180 pkt 1 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, w opracowanym 3-letnim powiatowym programie dotyczącym rozwoju pieczy zastępczej zawarto coroczny limit rodzin zastępczych zawodowych. W 2015 roku zaplanowano utworzenie dwóch nowych rodzin zastępczych zawodowych. 3) Zatrudnienie i kwalifikacja kadry Organizatora Rodzinnej Pieczy Zastępczej Podczas kontroli ustalono, że w okresie objętym kontrolą funkcję Dyrektora Ośrodka Wsparcia i Terapii Rodzin w Nowym Sączu pełnił pan Henryk Leśniara. Ustalono, że w kontrolowanej Jednostce do realizacji zadań z zakresu systemu pieczy zastępczej wyznaczonych zostało 7 pracowników, tj.: 2 koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej (2 etaty), 4 psychologów (3,25 etatu), 3 pedagogów (1,25 etatu). Ww. pracownicy posiadali w zakresach czynności stosowne zapisy poświadczające wykonywanie zadań z zakresu pieczy zastępczej. W 2015 roku w Organizator Rodzinnej Pieczy Zastępczej w Nowym Sączu zatrudniał 2 koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej, w pełnych wymiarach czasu pracy. Zgodnie z art. 77 ust. 4 ww. ustawy, koordynatorzy nie mieli pod opieką więcej niż 15 rodzin zastępczych w tym samym czasie. W trakcie kontroli ustalono, że koordynatorzy rodzinnej pieczy zastępczej posiadali kwalifikacje wymagane na stanowisku pracy, zgodne z art. 78 ust. 1 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. W teczkach akt osobowych koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej znajdowały się zaświadczenia, o których mowa w art.78 ust. 1 pkt 2-4 ww. ustawy. Kontrola wykazała, że praca koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej nie była łączona z wykonywaniem obowiązków pracownika socjalnego, co jest zgodne z art. 79 ust. 3 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Ponadto, zgodnie z art. 79 ust. 4 ww. ustawy, koordynatorzy rodzinnej pieczy zastępczej nie prowadzili postępowań z zakresu świadczeń realizowanych przez powiat. 4) Podnoszenie kwalifikacji pracowników ORPZ Pracownicy merytoryczni zatrudnieni w ośrodku podnosili swoje kwalifikacje poprzez udział w specjalistycznych szkoleniach, kursach oraz konferencjach naukowych z zakresu psychoterapii, psychologii i pedagogiki, na które oddelegowani byli przez Dyrektora OWiTR. W 2015r. pracownicy merytoryczni OWiTR uczestniczyli m.in. w: Konferencji naukowo-szkoleniowej „TERAPIA RODZIN I PAR zjawiska i procesy” org. przez Pracownię Psychologii i Psychoterapii Systemowej Kliniki Psychiatrii Dzieci i Młodzieży UJ CM i Ambulatorium Terapii Rodzin Oddziału Klinicznego Psychiatrii Dorosłych, Dzieci i Młodzieży Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie (w dn. 30.05.2015 r.), 31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424 http://www.malopolska.uw.gov.pl -5 Konferencji naukowo – szkoleniowej „MIĘDZY DOBREM PACJENTA, DOBREM TERAPEUTY, A DOBREM SYSTEMU. DYLEMATY ETYCZNE W PSYCHOTERAPII” organizowanej przez Sekcję Naukową Terapii Rodzin Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, Sekcję Naukową Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego oraz Sekcję Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychologicznego (w dniach 16-18.10.2015r.), Warsztatach: „BLISKOŚĆ I ZMIANA. TEORIA WIĘZI W TERAPII PAR” org. Sekcja Naukowa Terapii Rodzin PTP w Krakowie (16.10.2015 r.), Szkoleniu: „ZACHOWANIA SUICYDALNE U MŁODZIEŻY-ROZPOZNAWANIE I POMOC PSYCHOLOGICZNA” org. Centrum szkoleń i usług psychologicznych ACADEMIA PSYCHE Kraków (21-25.10.2015r.), Wykładzie Edny O'Shaughnessy „CZYM JEST FAKT KLINICZNY?” org. Klinika psychiatrii dzieci i młodzieży Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum Fundacji Krakowskiej katedry psychiatrii im. J.J. Haubenstocków Kraków (5.10.2015r.), Szkoleniu: „HIPNOZA II-go STOPNIA” ORG. Towarzystwo Hipnozy Terapeutycznej i badań nad Hipnozą Kraków (17-19.04.2015r.), Kursie psychoterapii Systemowej II/III Rok org. przez Ośrodek Psychoterapii Systemowej w Krakowie (2015-2016), Wykładach prof.. Dova Aleksandrowicza pt. „WSPÓŁCZUCIE”, "ODRUCH RODZICIELSKI” i „PRZECIWPRZENIESIENIE” org. przez Klinikę Psychiatrii Dzieci i Młodzieży UJ CM, (17.09.15), Seminarium pt. "SPOTKANIA W CIENIU ROZSTANIA" org. ROPS Kraków (17.12.2015 r.), Warsztacie szkoleniowym "METODA RUCHU ROZWIJAJĄCEGO BAZUJĄCEGO NA PRACY WERONIKI SHERBORNE” I stopień 23-25.01.2015 r. w Rzeszowie org. Przez GREMI Ośrodek Doradczo-Szkoleniowy, KURSIE PSYCHOTERAPII SYSTEMOWEJ I rok org. Ośrodek Psychoterapii Systemowej w Krakowie, Szkoleniu „WSTĘPNA DIAGNOZA TRUDNOŚCI ZWIĄZANYCH Z FUNKCJONOWANIEM RODZIN ZASTĘPCZYCH W PRACY KOORDYNATORA” (27.03.2015 r.) w Krakowie org. przez Instytut Szkoleń i Analiz Gosp. 5) Korzystanie z poradnictwa zawodowego oraz przeciwdziałanie zjawisku wypalenia zawodowego W 2015 roku w siedzibie Organizatora Rodzinnej Pieczy Zastępczej odbywały się cykliczne 1 raz w tygodniu spotkania Działu Psychologiczno – Pedagogicznego: Organizacji Pieczy Zastępczej i Poradnictwa Specjalistycznego mające na celu wsparcie pracowników merytorycznych, omawianie aktualnej sytuacji w pracy z rodziną. Dodatkowo pracownicy merytoryczni ośrodka uczestniczyli w indywidualnych i grupowych superwizjach pracy psychoterapeutycznej oraz superwizjach pracy organizatora rodzinnej pieczy zastępczej. W 2015r. w OWiTR odbyły się 4 superwizje prowadzone przez certyfikowanego superwizora, psychoterapeutę i psychiatrę. 6) Sprawozdanie z efektów pracy koordynatora Podczas kontroli przedstawiono dwa dokumenty pod nazwą „Sprawozdanie koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej” za 2015 rok odrębnie sporządzone przez każdego koordynatora. Przedstawione sprawozdania zawierały dane liczbowe dotyczące udzielanego wsparcia przez poszczególnych koordynatorów (liczba rodzin zastępczych objętych opieką, liczba dzieci w tych rodzinach, liczba sporządzonych planów pomocy dziecku, liczba przeprowadzonych ocen predyspozycji rodzin zastępczych oraz przygotowanych zespołów do spraw okresowej 31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424 http://www.malopolska.uw.gov.pl -6sytuacji dziecka w rodzinie, zgłoszonych dzieci do ośrodka adopcyjnego, sporządzonych opinii). Sprawozdanie zawierało część opisową dotyczącą merytoryki pracy z rodziną zastępczą i podopiecznym, rodziną biologiczną oraz współpracy z instytucjami działającymi w obszarze pomocy dziecku i rodzinie. Jako efekty pracy koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej wskazano: przeprowadzenie zajęć warsztatowych dla dzieci z problemami emocjonalnymi z wykorzystaniem metody ruchu rozwijającego Weroniki Sherborne oraz grupa terapeutyczna dla dzieci nadpobudliwych (dla wychowanków 8 rodzin zastępczych), zorganizowanie pomocy wolontariusza dla jednej rodziny zastępczej. II. Pozyskiwanie i nabór rodzin zastępczych i rodzinnych domów dziecka 1) Prowadzenie naboru kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka. Podczas czynności kontrolnych ustalono, że Ośrodek w 2015 roku w ramach promowania idei rodzicielstwa zastępczego, m.in. zorganizował „Tydzień Rodzicielstwa Zastępczego” (w okresie od 23 maja do 30 maja). Działania skierowane były do aktualnie funkcjonujących rodzin zastępcych, kandydatów do pełnienia tych funkcji oraz sympatyków rodzicielstwa zastępczego. „Tydzień Rodzicielstwa Zastępczego” był okazją do integracji środowiska sądeckich rodzin zastępczych, wspólnego odpoczynku i rekreacji, a dla dzieci i młodzieży możliwością odkrywania talentów i rozwijania zainteresowań. Uroczystości były także szansą na popularyzację idei rodzicielstwa zastępczego oraz pozyskanie nowych kandydatów na rodziny zastępcze. W ramach ww. „Tygodnia”, w dniach 23-30.05.2015 r. zorganizowano: zabawę taneczną dla rodziców zastępczych, prowadzących zawodowe i niezawodowe rodziny zastępcze, a także dla pracowników instytucji ich wspierających; 25.05, odbyły się warsztaty graffiti/street art z sądeckim artystą, Mgr Morsem. Wraz z nim grupa dzieci i młodzieży z rodzinnej pieczy zastępczej wykonała mural na terenie Zespołu Szkół Katolickich przy Pl. Kolegiackim 2; w kinie Helios odbył się seans familijny, gdzie wyświetlony został film „Serce, serduszko”; 27.05., na terenie Jezuickiego Centrum Edukacji w Nowym Sączu odbył się pokaz ratownictwa medycznego; w przedostatnim dniu w Bursie Młodzieży Męskiej odbył się występ Arkadio – sądeckiego artysty, rapera, który poprowadził spotkanie z cyklu „Rób to co kochasz”, na którym zachęcał młodzież do podążania za własnymi marzeniami i odkrywania swoich talentów; Tydzień Rodzicielstwa Zastępczego zakończył się w sobotę 30.05. mszą świętą w kościółku w Skansenie, wspólnym zwiedzaniem Muzeum Etnograficznego, a także piknikiem na terenie muzeum. Jezuici, w ramach współpracy z OWiTR, udostępnili salę gimnastyczną na zajęcia taneczne dla dzieci – Zumba kids, na których dzieci z rodzin zastępczych miały okazję połączenia ruchu i dobrej zabawy w ciekawej formie. Ponadto w trakcie całego tygodnia lokalne stacje TV oraz kino Helios emitowały zrealizowany przez OWiTR spot promujący rodzicielstwo zastępcze, a także informujący o organizatorze pieczy zastępczej w Nowym Sączu– OWiTR. W ramach powyższej działalności OWiTR opracował ulotki oraz plakaty informacyjne, które były udostępniane na terenie różnych instytucji, szkół i parafii oraz na tablicach ogłoszeniowych Urzędu Miasta i autobusach MPK. 31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424 http://www.malopolska.uw.gov.pl -7W celu propagowania idei rodzicielstwa zastępczego i pozyskiwania nowych kandydatów do pełnienia tej funkcji Dyrektor OWiTR współpracował z lokalnymi mediami (udzielanie wywiadów do prasy, występowanie w lokalnej telewizji). 20 maja 2015 roku Dyrektor OWiTR uczestniczył w Konferencji prasowej z udziałem mediów (RTK, Sądeczanin, Radio Kraków,) dot. rodzicielstwa zastępczego OWiTR podejmował również działania mające na celu promowanie idei rodzicielstwa zastępczego m.in. poprzez organizowanie akcji „Mikołaje na motocyklach” oraz udzielenie wywiadu przez Dyrektora Ośrodka dla Radio Dobrze Nastawione Małopolska i Gazety Krakowskiej (2 grudnia 2015 r.). Podczas czynności kontrolnych w Jednostce osobom kontrolującym przedstawiono do wglądu dokumentację z ww. działań (m.in.: zdjęcia z imprez, artykuły prasowe, Sprawozdanie z Tygodnia Rodzicielstwa Zastępczego sporządzone przez koordynatorów, listy obecności, dystrybuowane ulotki i plakaty). Ponadto Ośrodek prowadzi także stronę internetową (www.owitr.pl), na której umieszczone są podstawowe informacje dotyczące procedur naboru kandydatów na rodziny zastępcze, a także aktualne informacje dotyczące działalności Ośrodka, imprez organizowanych dla rodzin zastępczych, akcji promocyjnych, szkoleń, konferencji itd. Podczas czynności kontrolnych ustalono, że OWiTR w 2015 roku prowadził nabór kandydatów na rodziny zastępcze. Pracownicy Ośrodka prowadzili indywidualne rozmowy z osobami, które zgłaszały się do Ośrodka w Nowym Sączu celem uzyskania informacji na temat rodzicielstwa zastępczego. Osoby zainteresowane otrzymywały podstawowe informacje o procesie kwalifikowania, o warunkach, jakie powinny być spełnione aby uzyskać kwalifikację oraz o dokumentacji i procedurach prowadzenia naboru. Ponadto na stronie internetowej OWiTR zamieszczono informację dotyczącą prowadzonego naboru kandydatów na rodziny zastępcze, a za pośrednictwem konto na portalu facebook, sprawnie wymieniano informację z zainteresowanymi osobami (zarówno rodzinami zastępczymi, jak i kandydatami). W 2015r. do Ośrodka Wsparcia i Terapii Rodzin zgłosiło się 20 kandydatów. 2) Przeprowadzanie analizy sytuacji osobistej, rodzinnej i majątkowej (art. 42 ust. 7) oraz badań pedagogicznych i badań psychologicznych dotyczących kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka. oraz kwalifikowanie ww. osób. Pracownicy Ośrodka, dokonywali kwalifikacji osób kandydujących do pełnienia funkcji rodziny zastępczej, zgodnie z procedurami obowiązującymi w Ośrodku stanowiącymi załącznik nr 7 do Zarządzenia nr 7/12 Dyrektora Ośrodka Wsparcia i Terapii Rodzin w Nowym Sączu z dnia 1 lutego 2012 r. w sprawie wprowadzenia wzoru druków dotyczących rodzinnej opieki zastępczej, obowiązujących w Ośrodku Wsparcia i Terapii Rodzin w Nowym Sączu. Procedury były zróżnicowane, w zależności od formy pieczy zastępczej, na którą deklarowali się kandydaci. Procedura kwalifikacji kandydatów na niezawodową rodzinę zastępczą, prowadzących rodzinne domy dziecka obejmowała następujące etapy: 1. Rozmowę wstępną z osobami zgłaszającymi gotowość do pełnienia funkcji niezawodowej rodziny zastępczej, prowadzenia rodzinnego domu dziecka wraz z przedstawieniem kryteriów, o których mowa w art. 42. ustawy z dnia 9 czerwca 2011r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. 31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424 http://www.malopolska.uw.gov.pl -82. Złożenie wniosku przez kandydatów, z prośbą o przeprowadzenie analizy sytuacji osobistej, rodzinnej i majątkowej oraz kompletu wymaganych zaświadczeń (o stanie zdrowia, dochodach oraz zaświadczeń o niekaralności). 3. Przeprowadzenie przez dwóch pracowników OWiTR (psychologa, pedagoga) badań psychologiczno – pedagogicznych uwzględniających między innymi predyspozycje do opieki nad dziećmi. Badania przeprowadzano w siedzibie Ośrodka Wsparcia i Terapii Rodzin w Nowym Sączu, a ich efektem końcowym była opinia sporządzona o kandydatach. Badania obejmowały ok. 5 spotkań. Osoby prowadzące diagnozę decydowały o skierowaniu kandydatów na szkolenie. 4. Przeprowadzenie wywiadu w miejscu zamieszkania rodziny. 5. Szkolenie grupowe dla kandydatów na rodzinę zastępczą przeprowadzone przez Ośrodek Wsparcia i Terapii Rodzin lub Małopolski Ośrodek Adopcyjny zakończone wydaniem zaświadczenia o ukończeniu szkolenia. 6. Kwalifikację rodziny zastępczej do rodzinnej formy opieki zastępczej przez Zespół kwalifikacyjny OWiTR zakończoną przyznaniem zaświadczenia kwalifikacyjnego. Natomiast procedura kwalifikacji kandydatów na spokrewnioną rodzinę zastępczą obejmowała: 1. Przeprowadzenie wywiadu w miejscu zamieszkania rodziny. 2. Zebranie wymaganych zaświadczeń o stanie zdrowia i dochodach oraz oświadczeń. 3. Przeprowadzenie badań psychologiczno – pedagogicznych (w siedzibie Ośrodka Wsparcia i Terapii Rodzin) zakończonych opinią o kandydatach. 4. Szkolenie indywidualne dla spokrewnionej rodziny zastępczej zakończone wydaniem zaświadczenia o ukończeniu szkolenia wydanego przez OWiTR. Warunkiem umożliwiającym przystąpienie do szkolenia było przejście przez etap diagnozowania (zgodnie z art. 43 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej była to wstępna akceptacja kandydatury polegająca na ocenie spełniania przez kandydata warunków określonych w art. 42 ust. 1 i 2 ustawy). Etap diagnozowania składał się z zebrania informacji, skompletowania wymaganych dokumentów oraz przeprowdzenia badań psychologiczno-pedagogicznych. Kandydaci na rodziców zastępczych przed przystąpieniem do rozmów diagnostycznych wypełniali oświadczenia dotyczące: zgody na zbieranie i przetwarzanie danych osobowych, oświadczenie o braku przeciwskazań do pełnienia funkcji rodziny zastępczej (tj. że kandydaci nie są pozbawienii władzy rodzicielskiej lub nie jest / nie była ona im ograniczona, nie są ograniczeni w zdolności do czynności prawnych, nie byli skazani prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo). Niezależnie od oświadczeń kandydatów OWiTR pozyskiwał informacje z Krajowego Rejestru Sądowego. Kandydaci wypełniali także oświadczenie o dochodach rodziny z uwzględnieniem stałych wydatków miesięcznych, a także przedstawiali stosowne zaświadczenia lekarskie i poświadczenie zatrudnienia i uzyskiwanych dochodów. Rozmowy diagnostyczne miały na celu pozyskanie informacji na temat funkcjonowania kandydatów na rodziców zastępczych lub rodziny zastępczej (w tym stanu zdrowia, kondycji psychicznej, struktury osobowości, motywacji i predyspozycji do pełnienia wybranej funkcji, składu rodziny, poziomu akceptacji decyzji o tworzeniu rodziny zastępczej przez pozostałych jej członków). Informacje posykiwano także za pomocą wywiadu psychologicznego, analizy kwestionariuszy i testów psychologicznych, genogramu i histori związku/małżeństwa, prezentowanych stylów wychowawczych. Badania psychologiczne przeprowadzano m.in. w oparciu o: Test Osobowości NEO-FFI, Kwestionariusz radzenia sobie w sytuacjach stresowych CISS, 31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424 http://www.malopolska.uw.gov.pl -9 Test Zdań Niedokończonych Rottera, Kwestionariusz Komunikacji Małżeńskiej M. Plopy, Kwestionariusz dla Rodziców M. Ziemskiej. Badania psychologiczne dla kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej realizowane były przez psychologów spełniających wymagania, o których mowa w art. 42 ust. 1 pkt 5 lit b ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Pracownicy merytoryczni OWiTR (zespół dokonujący diagnozy: psycholog, pedagog) sprawdzali warunki mieszkaniowe i bytowe przyszłych kandydatów na rodziców zastępczych, a następnie formułowali opinię o kandydatach i podejmowali decyzję o dopuszczeniu do udziału w szkoleniu (wzór opinii określa załacznik nr 1 do Zarządzenia Dyrektora nr 7/12 z dnia 1 lutego 2012 r.). Kwalifikacja rodziny odbywała się na Zespole kwalifikacyjnym (protokołowanym) po zakończeniu szkolenia i uzyskaniu zaświadczenia o ukończeniu szkolenia. Szkolenia realizowane były przez pracowników Ośrodka Wsparcia i Terapii Rodzin w Nowym Sączu oraz przez Małopolski Ośrodek Adopcyjny w Nowym Sączu. W 2015 roku przeprowadzono badania 14 rodzinom (22 kandydatom), zakwalifikowano do odbycia szkolenia 17 rodzin (10 niezawodowych i 7 spokrewnionych), wydano 11 opinii o spełnianiu warunków i ocen predyspozycji do sprawowania pieczy zastępczej oraz 6 zaświadczeń kwalifikacyjnych. Ponadto w 2015 roku Ośrodek przeprowadził indywidualne szkolenia dla spokrewnionych rodzin zastępczych (4 rodziny). Podczas czynności kontrolnych udostępniono kontrolującym akta kandydatów na rodziny zastępcze, w których znajdowały się ww. oświadczenia i zaświadczenia, wywiad przeprowadzony w miejscu zamieszkania rodziny, opinia o kandydatach, arkusze badań psychologicznych, sporządzone genogramy, notatki ze spotkań diagnostycznych. Ponadto w oddzielnym segregatorze Organizator prowadził rejestr wydanych świadectw i zaświadczeń oraz dokumentację potwierdzającą udział kandydatów w szkoleniu dla rodzin zastępczych (listy obecności, karty przebiegu praktyk, dzienniki praktyk, ankiety ewaluacyjne). 3) Kwalifikacja kandydatów oraz organizowanie szkoleń dla kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka. W 2015 roku zakwalifikowano 4 rodziny (6 osób) do pełnienia funkcji rodziny zastępczej niezawodowej. Podczas kontroli ustalono, że Ośrodek Wsparcia i Terapii Rodzin zorganizował szkolenie dla kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej, zgodnie z art. 44 ust. 1 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Szkolenia dla kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej prowadzone były przez pracowników Ośrodka Wsparcia i Terapii Rodzin w Nowym Sączu, w oparciu o autorski program szkoleniowy pn.: „Rodzicielski szlak – wędrówka przez pieczę zastępczą” zatwierdzony przez Ministra Polityki Społecznej decyzją Nr 25/2013/RZ z 18 listopada 2013 roku. W 2015 roku przeprowadzono szkolenie podstawowe dla kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka oraz dla kandydatów na dyrektora placówki opiekuńczo – wychowawczej typu rodzinnego, w wymiarze 60 godzin (w tym 10 godz. stażu), w terminach: 02.10.2015 r., 03.10.2015 r., 09.10.2015 r., 10.10.2015 r., 16.10.2015 r., 17.10.2015 r., 23.10.2015 r., 30.10.2015 r., 06.11.2015 r. 31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424 http://www.malopolska.uw.gov.pl - 10 W 2015 roku 9 osób ukończyło szkolenie dla kandydatów do pełnienia funkcji niezawodowej rodziny i wszyscy uczestnicy uzyskali zaświadczenie o ukończeniu szkolenia. W aktach prowadzonych przez Ośrodek znajdowała się dokumentacja potwierdzająca realizację zadania (rejestr wydanych świadectw i zaświadczeń oraz dokumentacja potwierdzająca udział kandydatów w szkoleniu dla rodzin zastępczych (listy obesności, karty przebiegu praktyk, dzienniki praktyk, ankiety ewaluacyjne). Ponadto ze względu na zgłoszenie nowych kandydatów tuż po zakończeniu ww. szkolenia grupowego realizowanego przez OWiTR, zdecydowano o skierowaniu 6 kandydatów (3 rodziny) na szkolenie podstawowe realizowane w dniach od 06.11 do 21.11.2015r. przez Małopolski Ośrodek Adopcyjny celem zakończenia w szybkim terminie procedury kwalifikacyjnej. III. Praca z rodzinami zastępczymi / prowadzącymi rodzinne domy dziecka Podczas kontroli ustalono, że na terenie Miasta Nowego Sącza funkcjonują następujące formy rodzinnej pieczy zastępczej: rodzina zastępcza spokrewniona (47 rodzin/60 dzieci), rodzina zastępcza niezawodowa (23 rodziny/26 dzieci), rodzina zastępcza zawodowa (10 rodzin/44 dzieci), w tym: rodzina zastępcza zawodowa pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego (2 rodziny/3 dzieci), zawodowa specjalistyczna (3 rodziny/10 dzieci), rodzinny dom dziecka (3 rodziny/24 dzieci). 1) Przygotowanie rodziny zastępczej i prowadzącego rodzinny dom dziecka na przyjęcie dziecka Podczas kontroli losowo wybranej dokumentacji ustalono, że Organizator Rodzinnej Pieczy Zastępczej w Nowym Sączu, po uzyskaniu informacji o dziecku przekazywał je opiekunom zastępczym i przekazywał dokumentację o której mowa w art. 38a ust. 1 pkt 1 i 2. Z wyjaśnień pracowników ORPZ wynika, że: Najczęściej dzieci umieszczane w pieczy są z interwencji, czyli zgłoszone przez kuratora sądowego, szkołę czy też przywiezione przez policję. (…) OWiTR stara się pozyskać informację o zgłoszonym dziecku, jego stanie zdrowia. Przekazanie dziecka następuje w asyście asystenta rodziny, pracownika socjalnego lub policji. Bardzo rzadko zdarza się, aby rodzic biologiczny dobrowolnie oddał dziecko, przekazując pełną dokumentację zdrowotną i szkolną. Zazwyczaj, niezwłocznie po umieszczeniu dziecka w rodzinie zastępczej, pracownik OWiTR na mocy ustawy zdobywa niezbędną dokumentację o dziecku m.in. z Ośrodka Zdrowia, szkoły, czy Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej. Analiza dokumentacji dzieci umieszczonych w trybie interwencyjnym przedłożonej podczas kontroli wskazuje na gromadzenie i przekazanie ww. dokumentów w terminie do 30 dni od umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej. W przypadku dzieci przenoszonych do rodziny zastępczej z innej rodziny zastępczej lub z pieczy instytucjonalnej, pracownicy PCPR pośredniczą w ustaleniu wcześniejszych kontaktów z dzieckiem, a także uczestniczą w przekazaniu dziecka rodzinie zastępczej. Podczas przekazania sporządzany jest protokół przekazania, który zawiera informację o tym, jakie dokumenty dziecka zostały przekazane rodzinie – zazwyczaj jest to książeczka zdrowia dziecka, inna dokumentacja medyczna, opinia/orzeczenie PPP lub orzeczenie o niepełnosprawności (jeśli dziecko je posiada), świadectwa szkolne, inne ważne dokumenty dotyczące dziecka. Ustalono również, że zapewnienie kontaktu z dzieckiem przed umieszczeniem go w tej rodzinie lub rodzinnym domu dziecka w terminie nie późniejszym niż 7 dni przed przyjęciem 31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424 http://www.malopolska.uw.gov.pl - 11 nie było realizowane w przypadku umieszczenia dziecka w trybie interwencyjnym (tryb natychmiastowej wykonalności - 14 postanowień). 2) Szkolenia dla rodzin zastępczych W roku 2015 odbyło się jedno szkolenie dla funkcjonujących rodzin zastępczych z terenu Miasta Nowego Sącza. Szkolenie zostało przeprowadzone 17 i 24 marca 2015 roku (w wymiarze 5 godzin) przez psychologa zatrudnionego w OWiTR pn.: „Jak nie kara to co?”. Podczas szkolenia omówiono rolę kary w wychowaniu dziecka, komunikaty wspierające zmianę zachowania, wdrażanie do samodyscypliny, budowanie więzi, wprowadzenie zasad i konsekwencji. W szkoleniu uczestniczyło 23 opiekunów zastępczych. Podczas czynności kontrolnych osobom kontrolującym przedstawiono do wglądu listy obecności oraz świadectwa ukończenia szkolenia wydane uczestnikom. Ustalono także, że pracownicy OWiTR przekazywali rodzinom zastępczym informacje o realizowanych na terenie Miasta Nowego Sącza warsztatach i szkoleniach podnoszących kompetencje rodzicielskie, organizowanych m.in. przez Poradnię Psychologiczno – Pedagogiczną, Stowarzyszenie Rodzicielstwa Zastępczego „Betlejem”, Stowarzyszenie Sursum Corda, Stowarzyszenie „KANA”. Analiza okazanej dokumentacji prowadzonej przez ORPZ w Nowym Sączu nie pozwala na ocenę podejmowanych działań pod względem zabezpieczenia potrzeb szkoleniowych rodzin zastępczych. 3) Udzielanie wsparcia osobom sprawującym rodzinną pieczę zastępczą w ramach grup wsparcia. Kontrola wykazała, że w 2015 roku pracownik Ośrodka (psycholog) prowadzili grupę wsparcia dla rodzin zastępczych, w której uczestniczyli dyrektorzy i wychowawcy placówek typu rodzinnego, rodzice zastępczy z rodzin zawodowych, niezawodowych i rodzinnych domów dziecka. W ramach grupy wsparcia odbyło się sześć spotkań i skorzystało z tej formy pomocy łącznie 14 opiekunów zastępczych. W dokumentacji prowadzonej w Ośrodku znajdowały się listy obecności. 4) Zapewnianie osobom sprawującym rodzinną pieczę zastępczą pomocy prawnej oraz dostępu do specjalistycznego poradnictwa Podczas kontroli ustalono, że bezpłatnych konsultacji i porad osobom sprawującym rodzinną pieczę zastępczą udzielali specjaliści zatrudnieni w OWiTR. Konsultacje specjalistyczne (psychologiczne, pedagogiczne, psychoterapeutyczne) odbywały się zgodnie ze zgłoszeniami samych osób zainteresowanych lub koordynatorów. Zakres wsparcia obejmował: konsultacje indywidualne, rodzinne, małżeńskie lub rodzicielskie; psychoterapię indywidualną, pary i rodzinną, a także zajęcia grupowe psychoedukacyjne, zajęcia metodą ruchu rozwijającego Weroniki Sherborne. Dokumentacja potwierdzająca świadczenie ww. wsparcia znajdowała się w aktach osobowych rodzin zastępczych oraz dzieci (w formie notatek służbowych). W 2015 roku OWiTR objął wsparciem specjalistów 86 rodzin (w tym 49 rodzin zastępczych i 37 rodzin biologicznych dzieci przebywających w pieczy zastępczej) oraz 24 dzieci w ramach pomocy indywidualnej (jednorazowe konsultacje, terapia podtrzymująca, psychoterapia) i 27 dzieci w ramach spotkań grupowych. Ponadto ustalono, że Ośrodek zatrudniał radcę prawnego, który w ramach cotygodniowych dyżurów (wtorki, w godzinach od 10.00 – 14.00) świadczył pomoc prawną klientom OWiTR oraz udzielał wsparcia innym specjalistom realizującym zadania organizatora pieczy zastępczej. W 2015 roku radca prawny udzielił 14 porad prawnych (konsultacji) rodzinom zastępczym oraz 13 porad rodzinom biologicznym. Porady obejmowały informacje w zakresie prawa rodzinnego (sprawy opiekuńcze, alimentacyjne, ochrona majątku 31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424 http://www.malopolska.uw.gov.pl - 12 małoletniego) z uwzględnieniem procedury postępowania w sprawach opiekuńczych. Ponadto w pozostałych godzinach dyżurów prawnik był do dyspozycji pracowników OWiTR. 5) Organizowanie dla osób sprawujących rodzinną pieczę zastępczą pomocy wolontariuszy Ośrodek nie prowadzi wolontariatu, ale współpracuje z instytucjami i organizacjami pożytku publicznego, które dysponują bazą wolontariuszy m.in. Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej w Nowym Sączu, Sądeckim Uniwersytetem Trzeciego Wieku, Katolickim Centrum Edukacji Młodzieży „KANA”, Stowarzyszeniem „Sursum Corda”. Ośrodek w ramach prowadzonych wywiadów i ocen rozpoznaje potrzeby rodzin zastępczych i kieruje je do odpowiednich podmiotów świadczących pomoc. W 2015r. z pomocy wolontariuszy skorzystało 5 rodzin skierowanych przez OWiTR. W dokumentacji Ośrodka znajdowała się baza wolontariuszy, formularze zgłoszeniowe zgodne ze wzorami obowiązującymi w Katolickim Centrum Edukacji Młodzieży oraz notatka służbowa dotycząca ustalonej pomocy wolontarystycznej dla rodzin zastępczych udzielanych przez 2 nauczycieli z Zespołu Szkół w Nowym Sączu. 6) Zapewnianie osobom sprawującym rodzinną pieczę zastępczą wsparcia rodzin pomocowych. Organizator informował osoby sprawujące rodzinną pieczę zastępczą zawodowo o możliwości skorzystania ze wsparcia rodziny pomocowej. Podczas kontroli przedstawiono dokumentację dot. zapewniania rodzinom zastępczym wsparcia rodzin pomocowych, zawierającą prośby rodzin zastępczych, wnioski Organizatora Rodzinnej Pieczy Zastępczej do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Nowym Sączu o zapewnienie rodziny pomocowej na czas trwania urlopu rodziny zastępczej. W roku 2015 zgłoszono do OWiTR zapotrzebowanie w zakresie skorzystania z pomocy rodziny pomocowej przez 3 rodziny zastępcze. Dyrektor Ośrodka skierował stosowne wnioski do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Nowym Sączu o zapewnienie rodzin pomocowych na czas trwania urlopu (zgodnie z podziałem zadań pomiędzy jednostkami ustanowionym przez Prezydenta Miasta Nowego Sącza umowy z rodzinami pomocowymi sporządzają pracownicy MOPS oraz zapisami Regulaminu Organizacyjnego Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Nowym Sączu w §7 II Dział Pomocy Instytucjonalnej i Opieki Zastępczej prowadzi działania w zakresie „przygotowania projektów umów cywilno – prawnych z rodzinami pomocowymi” oraz „prowadzenie postępowań związanych z przyznawaniem (…) rodzinom pomocowym świadczeń oraz przygotowanie decyzji w tych sprawach”). 7) dokonywanie oceny rodziny zastępczej lub prowadzącego rodzinny dom dziecka pod względem predyspozycji do pełnienia powierzonej im funkcji oraz jakości wykonywanej pracy W toku czynności kontrolnych ustalono, że Organizator dokonywał oceny predyspozycji rodzin zastępczych do pełnienia powierzonej im funkcji oraz jakości wykonywanej pracy. Ocena dokonywana była przez dwóch pracowników merytorycznych przydzielonych rodzinie (pedagoga i psychologa), którzy analizowali dokumentację o rodzinie (w tym aktualne zaświadczenia o niekaralności, o stanie zdrowia i o zatrudnieniu/uzyskiwanych dochodach), dotychczasowej współpracy z instytucjami oraz jakości sprawowanej opieki oraz przeprowadzali diagnozę motywacji i predyspozycji. Następnie na terenie OWiTR odbywały się posiedzenia zespołu, w którym uczestniczył Dyrektor OWiTR, psycholog lub pedagog OWiTR oraz przynajmniej jeden z diagnozujących rodzinę specjalistów. Na Zespół zapraszani byli także przedstawiciele MOPS w Nowym Sączu (kierownik i pracownik socjalny działu pieczy zastępczej). Na podstawie decyzji 31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424 http://www.malopolska.uw.gov.pl - 13 Zespołu formułowana była na piśmie "OPINIA organizatora rodzinnej pieczy zastępczej o predyspozycji i motywacji do pełnienia powierzonej funkcji oraz jakości wykonywanej pracy”. Sporządzona OPINIA przedstawiana była przez pracownika OWiTR opiekunom zastępczym, którzy informowani byli o możliwości odwołania się od niej do Prezydenta Miasta Nowego Sącza. Opiekunowie, którzy nie wnosili zastrzeżeń - podpisywali się w dolnej części wydanej Opinii. W 2015 roku dokonano 16 ocen rodzin zastępczych, w tym: 4 pierwszych ocen zastępczych- zgodnie z terminem określonym w art. 134 ust 1., 3 drugich ocen rodzin zastępczych, 9 kolejnych ocen rodzin zastępczych, 4 oceny negatywne trzech rodzin zastępczych ( w tym 2 dla 1 rodziny). W toku czynności kontrolnych ustalono, ze w przypadku trzech rodzin dokonano negatywnej oceny predyspozycji rodziny zastępczej do pełnienia powierzonej im funkcji. Ustalono, że Organizator zintensyfikował działania w stosunku do rodzin (m.in. poprzez wizyty w miejscu zamieszkania rodzin, z częstotliwością kilka razy w miesiącu, mające na celu monitorowanie sytuacji małoletnich dzieci, motywowanie do podjęcia działań naprawczych oraz sprawdzenie wywiązania się rodzin z podjętych zobowiązań). W aktach rodzin znajdowały się dokumenty potwierdzające realizację zadań (notatki służbowe sporządzane przez koordynatorów oraz pisma kierowane do instytucji). Ponadto psycholog dokonywał dodatkowych ocen okresowych w zależności od potrzeb (nawet co 2 miesiące) jak i odbywały się spotkania dotyczące sytuacji rodzin zastępczych w grupach roboczych złożonych najczęściej ze specjalistów zatrudnionych w OWiTR. Zgodnie z art. 134 ust 3 w terminie do 6 miesięcy od dnia dokonania oceny negatywnej ponownie przeprowadzono ocenę predyspozycji. W przypadku pierwszej rodziny ocenionej negatywnie w 2015r wskazywano na zasadność przeniesienia dziecka do bardziej adekwatnego środowiska do dalszej opieki nad dzieckiem z racji stwierdzenia nieprawidłowego funkcjonowania rodziny oraz braku możliwości powrotu dziecka do matki biologicznej. Pomimo sporządzonych i przesłanych do sądu 2 opinii dotyczących zasadności dalszego pobytu dziecka w pieczy zastępczej w których we wnioskach podtrzymano negatywną ocenę rodziny zastępczej decyzją sądu dziecko powróciło do rodziny biologicznej której przydzielono nadzór kuratorski. W przypadku drugiej rodziny zastępczej wystosowano 2 oceny negatywne w związku ze stwierdzonymi niskimi umiejętnościami wychowawczymi, trudnymi warunkami mieszkaniowymi, określeniem rodziny zastępczej jako środowiska demoralizującego oraz nierokującego poprawy. Opinie te wskazywały na konieczność podjęcia kroków w kierunku umieszczenia dziecka w rodzinie adopcyjnej. Postanowieniem sądu małoletni wrócił do rodziny biologicznej której przydzielono nadzór kuratorski. W przypadku trzeciej rodziny zastępczej po negatywnej ocenie w 2014 r. OWiTR wniósł o zmianę pieczy zastępczej (wniosek z dnia 18.07.2014), jednak Sąd Rejonowy- po konsultacji z kuratorami oraz przeprowadzeniu badania RODK- postanowił pozostawić wychowanka w dotychczasowej rodzinie zastępczej. W 2015 roku Ośrodek wydał kolejną ocenę negatywną rodziny. Pracownicy OWiTR pozostawali w kontakcie z rodziną zastępczą i wychowankiem, który uczęszczał na psychoterapię indywidualną w OWiTR. Postanowieniem sądu ścisłą kontrolę nad rodziną przejęli kuratorzy sądowi. Organizator Rodzinnej Pieczy Zastępczej w 2015r wydał ponadto 12 pozytywnych ocen predyspozycji rodziny zastępczej do pełnienia powierzonej im funkcji. 31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424 http://www.malopolska.uw.gov.pl - 14 8) Pomoc rodzinom zastępczym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka w nawiązaniu wzajemnego kontaktu Ośrodek realizował działania służące integracji istniejących rodzin zastępczych poprzez proponowanie rodzinom aktywności obejmujących zarówno możliwość udziału w grupach wsparcia, szkoleniu oraz imprezach integracyjnych, które adresowane były do samych opiekunów, poszczególnych grup wiekowych dzieci, jak również do całych rodzin. W 2015 roku rodziny zastępcze oraz prowadzący rodzinne domy dziecka mogli nawiązać wzajemny kontakt m.in. podczas: „Tygodnia Rodzicielstwa Zastępczego” zorganizowanego w okresie 23-30 maja 2015 r. przez Ośrodek Wsparcia i Terapii Rodzin w Nowym Sączu, rajdu rowerowego rodzin zastępczych połączonego z ogniskiem zorganizowanego 7 czerwca 2015 r., imprezy okolicznościowej – „Mikołaje na Motocyklach” odbywającej się w Miasteczku Galicyjskim w Nowym Sączu 5 grudnia 2015 r., spotkań grup wsparcia dla rodzin zastępczych odbywających się w ciągu roku oraz szkolenia dla rodzin zastępczych zorganizowanego 17 i 24 marca 2015. IV. Praca z dziećmi umieszczonymi w rodzinnej pieczy zastępczej 1) Kierowanie dzieci do pieczy zastępczej. Liczba wszystkich zrealizowanych orzeczeń sądowych w okresie kontrolowanym/liczba dzieci umieszczonych, w tym: 33/34 w rodzinnej pieczy na terenie własnego powiatu: 33/34 w instytucjonalnej pieczy zastępczej na terenie własnego powiatu 0/0. Liczba zrealizowanych orzeczeń sądowych z własnego powiatu/liczba umieszczonych, w tym: 25/26 w rodzinnej pieczy zastępczej na terenie własnego powiatu 25/26 w rodzinnej pieczy zastępczej na terenie innego powiatu 0/0 w instytucjonalnej pieczy zastępczej na terenie własnego powiatu 0/0 w instytucjonalnej pieczy zastępczej na terenie innego powiatu 0/0. dzieci Liczba rodzin zastępczych/rodzinnych domów dziecka objętych wsparciem koordynatora pieczy zastępczej/organizatora rodzinnej pieczy zastępczej – 30 rodzin. Pozostałe rodziny zastępcze zgodnie z art. 77 ust. 1a były objęte działaniami pozostałych pracowników ORPZ (psychologów, pedagogów). 2) Rotacja dzieci w pieczy zastępczej Liczba dzieci, które powróciły pod opiekę rodziny biologicznej – 4, w tym: z rodzinnej pieczy zastępczej 3 z instytucjonalnej pieczy zastępczej 1 Liczba dzieci, które trafiły z instytucjonalnej do rodzinnej pieczy zastępczej – 1 Liczba dzieci, które trafiły z rodzinnej do instytucjonalnej pieczy zastępczej – 1 Liczba dzieci, które trafiły z rozwiązanych rodzin adopcyjnych do rodzinnej pieczy zastępczej – 0 Liczba dzieci, które trafiły z rozwiązanych rodzin adopcyjnych do instytucjonalnej pieczy zastępczej – 1 Liczba dzieci, które trafiły z rozwiązanych rodzin zastępczych/ rodzinnych domów dziecka do instytucjonalnej pieczy zastępczej – 1. 31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424 http://www.malopolska.uw.gov.pl - 15 3) Przygotowywanie planu pomocy dziecku umieszczonego w pieczy zastępczej Pracownicy merytoryczni Organizatora opracowali plan pomocy dziecku dla każdego dziecka umieszczonego w pieczy zastępczej. Powyższy plan obejmuje istotne informacje o dziecku i jego rodzinie biologicznej oraz wskazuje główne kierunki oddziaływań opiekuńczo – wychowawczych opiekunów zastępczych. Pracownicy przy tworzeniu planu korzystali z informacji pozyskanych o dziecku i jego rodzinie biologicznej od kuratorów sądowych i pracowników socjalnych, którzy współpracowali z rodziną biologiczną. Rodzice biologiczni na pierwszym Zespole ds. okresowej oceny sytuacji dziecka mieli możliwość przedstawienia i omówienia swojej sytuacji życiowej, przeanalizowania przyczyn ograniczenia władzy rodzicielskiej, a w efekcie informowani byli o warunkach, jakie powinni spełnić aby odzyskać opiekę nad dzieckiem. Podczas kolejnych Zespołów ds. okresowej oceny sytuacji dziecka, na które zapraszani byli rodzice biologiczni i przedstawiciele instytucji współpracujących z nimi analizowane były działania, jakie podjęli w celu odzyskania opieki nad dziećmi umieszczonymi w pieczy zastępczej. W 2015r. opracowano we współpracy z odpowiednio rodziną zastępczą lub prowadzącym rodzinny dom dziecka oraz we współpracy z kuratorami i/lub pracownikami socjalnymi 31 planów pomocy dziecku. Ustalono także, że dokonywano modyfikacji planu pomocy dziecku, (jeśli zachodziła taka potrzeba) w oparciu o wnioski z okresowej oceny sytuacji dziecka. 4) Ocena sytuacji dziecka umieszczonego w rodzinnej pieczy zastępczej Podczas kontroli ustalono, że Organizator, zgodnie z art. 131 ust. 1 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej dokonywał okresowej oceny sytuacji dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej. W przypadku dzieci do 3 roku życia odbywała się ona nie rzadziej niż raz na 3 miesiące, a w przypadku dzieci powyżej 3 roku życia nie rzadziej niż raz na 6 miesięcy lub też częściej w zależności od potrzeb lub nagłych wydarzeń. W posiedzeniach w sprawie sytuacji dziecka umieszczonego w rodzinnej pieczy zastępczej brali udział: właściwy koordynator rodzinnej pieczy zastępczej, psycholog, pedagog OWiTR lub inni pracownicy. Przedstawiciele OPS lub asystenci rodziny brali udział w posiedzeniach Zespołu, szczególnie w sytuacjach gdy prowadzili pracę z rodziną biologiczną dziecka(uczestniczyli w 68 posiedzeniach zespołów). ORPZ podczas posiedzeń zespołów komunikował potrzebę udzielenia wsparcia rodzinom biologicznym z ramienia gminy w postaci asystenta rodziny bądź podjęcie pracy socjalnej. Z analizowanej dokumentacji oraz wyjaśnień Dyrektora OWiTR w Nowym Sączu wynika, że wystąpiono pisemnie do Ośrodka Pomocy Społecznej o podjęcie pracy socjalnej z rodziną w przypadku 7 rodzin biologicznych. W 2015 roku odbyło się 206 posiedzeń zespołu ds. okresowej oceny sytuacji dziecka dla 117 dzieci przebywających w pieczy zastępczej. Podczas analizy list kontrolnych i dokumentacji losowo wybranych rodzin zastępczych ustalono, że w 4 przypadkach na 206 dokonano okresowej oceny sytuacji dziecka niezgodnie z terminem określonym w art. 131 ust 1 ustawy. Ze względu na jednostkowy charakter nieprawidłowości odstępuje się od wydania zalecenia w przedmiotowej sprawie. Podczas posiedzenia Zespołu sporządzano dokument pn. „Protokół z posiedzenia zespołu ds. okresowej oceny sytuacji dziecka”, który zawierał następujące informacje: metryczkę dokumentu zawierającą dane rodziny zastępczej i dziecka, którego dotyczy posiedzenie zespołu, podpisy osób obecnych podczas sporządzania protokołu, 31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424 http://www.malopolska.uw.gov.pl - 16 ocenę sytuacji dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej (ocena stanu zdrowia dziecka i jego aktualnych potrzeb, ustalanie aktualnej sytuacji rodzinnej dziecka, analiza stosowanych metod pracy z dzieckiem i rodziną, ocena zasadności dalszego pobytu dziecka w rodzinie zastępczej, informowanie sądu o potrzebie umieszczenia dziecka w placówce działającej na podstawie przepisów o systemie oświaty, działalności leczniczej lub pomocy społecznej, wnioski zespołu), Na podstawie ww. formularza sporządzana była opinia dotycząca zasadności (lub braku zasadności) pobytu dziecka w pieczy zastępczej, którą to przekazywano do właściwego Sądu, zgodnie z art. 131 ust. 2 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. W dokonywanych ocenach sytuacji dziecka umieszczonego w pieczy zastępczej uwzględniano opinie ze szkół, informacje na temat rodziny biologicznej dziecka uzyskane od pracowników ośrodków pomocy społecznej i asystentów rodziny (jeżeli rodzinie został przydzielony), opinie z Powiatowych Poradni Psychologiczno-Pedagogicznych, a także informacje uzyskiwane od kuratorów sądowych. W ww. zespołach nie uczestniczyły bezpośrednio zainteresowane dzieci, jednak zgodnie z wyjaśnieniami Dyrektora OWiTR: „ze względu na ochronę małoletnich dzieci (…) przed zaplanowanym posiedzeniem zespołu ds. okresowej oceny sytuacji dziecka oraz kwalifikując dziecko do przysposobienia pracownik merytoryczny OWiTR, odpowiedzialny za prowadzenie rodziny zastępczej organizuje spotkanie indywidualne z dzieckiem umożliwiając mu wypowiedzenie się w sprawie jego sytuacji rodzinnej oraz funkcjonowania w rodzinie zastępczej”. Podczas kontroli ustalono, że pracownicy Organizatora realizowali zapisy art. 4a ustawy dotyczące obowiązku wysłuchania dziecka, jeżeli jego wiek i stopień dojrzałości na to pozwalają oraz stosownie do okoliczności uwzględniania jego zdania - przedstawiono dokumenty potwierdzające realizację ww. zadania. 5) Pozostałe działania W toku czynności kontrolnych ustalono, że koordynatorzy rodzinnej pieczy zastępczej od miesiąca marca do czerwca 2015 roku prowadzili cotygodniowe zajęcia warsztatowe dla dzieci z problemami emocjonalnymi z wykorzystaniem metody ruchu rozwijającego Weroniki Sherborne oraz grupę terapeutyczną dla dzieci nadpobudliwych. Podczas kontroli przedstawiono dokumentację potwierdzającą realizację zadania w postaci: scenariuszy zajęć, list obecności, arkuszy obserwacji uczestników zajęć. Współpraca Organizatora Rodzinnej Pieczy Zastępczej ze środowiskiem lokalnym Ośrodek w ramach swoich działań współpracował ze środowiskiem lokalnym celem właściwego realizowania zadań organizatora pieczy zastępczej. Organizowane były zespoły interdyscyplinarne oraz zespoły ds. okresowej oceny sytuacji dziecka i rodziny, prowadzona była korespondencja oraz konsultacje telefoniczne służące wymianie informacji na temat rodzin zastępczych, dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej, rodzin biologicznych oraz dzieci zgłaszanych do umieszczenia w pieczy zastępczej. Organizowane były także spotkania robocze z asystentami rodziny, pracownikami socjalnymi, kuratorami sądowymi oraz kierownictwem instytucji pomocowych (Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej, Urzędem Miasta Nowego Sącza) celem usprawnienia wzajemnej współpracy i wypracowania procedur. Ośrodek współpracował z parafiami, poradniami życia rodzinnego, stowarzyszeniami z terenu Miasta jak również z właściwymi ośrodkami pomocy społecznej i powiatowymi centrami pomocy rodzinie z terenu całej Polski celem omawiania sytuacji rodzin biologicznych dzieci przebywających w nowosądeckich rodzinach zastępczych. V. 31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424 http://www.malopolska.uw.gov.pl - 17 Ponadto Ośrodek nawiązał współpracę z Miejskim Ośrodkiem Sportu i Rekreacji Nowy Sącz, dzięki czemu wszystkie rodziny zastępcze z terenu Miasta miały nieodpłatną, nieograniczoną możliwość korzystania z krytej pływalni. W dokumentacji rodzin znajdowały się dokumenty potwierdzające realizację działań w formie notatek służbowych, opinii, korespondencji ze szkołami i placówkami służby zdrowia. W 2015 roku Organizator zgłosił do Małopolskiego Ośrodka Adopcyjnego w Nowym Sączu, informacje o 10 dzieciach z uregulowaną sytuacją prawną. Zgłoszenia zawierały opinie wymagane zapisem art.139a ustawy, postanowienie sądu o uregulowanej sytuacji prawnej dziecka, zaświadczenie o opiece prawnej, oświadczenie opiekuna prawnego, oświadczenie dziecka powyżej 13 roku życia, dokumentację dziecka. VI. Pomoc pełnoletnim wychowankom rodzinnych form pieczy zastępczej W 2015 roku Ośrodek udzielił wsparcia 9 pełnoletnim wychowankom rodzin zastępczych. Wsparcie polegało przede wszystkim na działaniach związanych z opracowaniem i realizacją Indywidualnych Planów Usamodzielnienia, a odbywało się to w ramach spotkań, w których uczestniczyli opiekunowie zastępczy, wychowanek, wskazany opiekun usamodzielnienia oraz przedstawiciel Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. Dyrektor MOPS zatwierdzał plan usamodzielnienia i na dalszych etapach wprowadzał modyfikacje. OWiTR opracował procedurę monitorowania procesu usamodzielniania, która obejmowała sporządzanie co 6 miesięcy przez opiekuna usamodzielnienia sprawozdania z przebiegu realizacji procesu usamodzielnienia oraz organizowanie minimum 1 raz w roku Zespołu ds. monitorowania przebiegu procesu usamodzielnienia, na który OWiTR zapraszał usamodzielnianego wychowanka, opiekuna usamodzielnienia, opiekuna z rodziny zastępczej, w której zamieszkuje wychowanek, pracownika działu pieczy zastępczej MOPS oraz w razie potrzeby innych zaangażowanych w sprawę przedstawicieli instytucji lub członków rodziny biologicznej wychowanka. Protokół z Zespołu, zawierający opis aktualnej sytuacji usamodzielnianego wychowanka, stopień realizacji Indywidualnego Planu Usamodzielnienia oraz wskazania do dokonania w nim modyfikacji, przekazywany był do MOPS (oraz właściwego PCPR-u, z którego pochodził usamodzielniany). W 2015 roku odbyło się 25 Zespołów monitorujących sytuację usamodzielnianych wychowanków. Ponadto pełnoletni wychowankowie mieli możliwość korzystania z poradnictwa specjalistycznego świadczonego przez Ośrodek, w tym poradnictwa psychologiczno – pedagogicznego i prawnego, konsultacji rodzinnych i indywidualnych, grup wsparcia, mediacji oraz psychoterapii indywidualnej. W dokumentacji pełnoletnich wychowanków znajdowały się: Program usamodzielnienia wychowanka, Część A- Informacyjna (m.in.: planowany termin usamodzielnienia, właściwy powiat, planowane miejsce osiedlenia się wychowanka, powiat usamodzielniający wychowanka, informacje o wychowanku, dane dotyczące rodziny naturalnej, zakres i rodzaj pomocy oferowanej przez rodziców usamodzielnianemu wychowankowi, charakterystyka środowiska w którym wychowanek usamodzielnia się, analiza sytuacji osobistej sporządzona przez wychowanka, propozycja opiekuna usamodzielnienia, propozycje organizatora rodzinnej pieczy zastępczej w zakresie wspierania procesu usamodzielnienia, ocena pracownika), Część B- Szczegółowy plan usamodzielnienia (m.in.: wspólne ustalenia celów działania, cele szczegółowe ze wskazaniem zadań do zrealizowania, osób i instytucji wspierających, terminu realizacji i uwag. Planowane świadczenia na usamodzielnienie określające: formę pomocy, wysokość pomocy i termin realizacji, przeznaczenie- cel pomocy, modyfikacje), postanowienia sądu (zwolnienie rodziny zastępczej z funkcji rodziny zastępczej, zobowiązanie rodziny zastępczej do składania sprawozdań, ustalenie miejsca zamieszkania osoby usamodzielnianej/ pełnoletniej przy rodzinie zastępczej), protokoły 31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424 http://www.malopolska.uw.gov.pl - 18 ze spotkań ws. monitorowania realizacji planu usamodzielnienia (uczestnicy spotkania, opis aktualnej sytuacji Usamodzielnianego oraz etapów realizacji planów usamodzielnienia, wnioski). W dokumentacji usamodzielnianych wychowanków znajdowały się zgody na pełnienie funkcji opiekuna osoby usamodzielnianej, informacja o możliwości korzystania z pomocy koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej, zaproszenia na spotkania notatki służbowe, zapiski z rozmów telefonicznych. Uwagi i wnioski: W trakcie czynności kontrolnych prowadzonych w Ośrodku Wsparcia i Terapii Rodzin w Nowym Sączu nie stwierdzono nieprawidłowości w realizacji zadań organizatora pieczy zastępczej wynikających z ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, dlatego wystąpienie nie zawiera zaleceń pokontrolnych. Sformułowano jedynie rekomendację dotyczącą mogącej wprowadzać w błąd, co do realizowanych zadań, nazwy placówki. Zespół kontrolny dokonał wpisu w książce kontroli określając zakres i termin przeprowadzonej kontroli. Pouczenie Informuję, iż na podstawie art. 197d ust. 2 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2016 r., poz. 575 z późn. zm.) przysługuje Pani/Panu uprawnienie do złożenia zastrzeżeń do wystąpienia pokontrolnego, w terminie 7 dni od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego. Jednocześnie, na gruncie art. 197d ust. 4 i 5 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej jest Pan zobowiązany: 1) w przypadku nieuwzględnienia zastrzeżeń, do powiadomienia w terminie 30 dni o realizacji zaleceń, uwag i wniosków, 2) w przypadku uwzględnienia zastrzeżeń, do powiadomienia w terminie 30 dni o realizacji zaleceń, uwag i wniosków, mając na uwadze zmiany wynikające z uwzględnionych zastrzeżeń. Podpisy członków zespołu inspektorów Podpis Dyrektora Wydziału Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego Inspektor Wojewódzki Z up. Wojewody Małopolskiego mgr Łukasz Szczur Jacek Kowalczyk Dyrektor Wydziału Polityki Społecznej Inspektor Wojewódzki mgr Magdalena Kosiorowska Inspektor Wojewódzki mgr Magdalena Kania Do wiadomości: 31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424 http://www.malopolska.uw.gov.pl - 19 Prezydent Nowego Sącza 31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424 http://www.malopolska.uw.gov.pl
