ZAGADNIENIA I PRZYKŁADOWE ZADANIA DO POWTÓREK Z GEOGRAFII PRZYGOTOWUJĄCE DO EGZAMINU GIMNAZJALNEGO DLA KLASY I . Uczeń : 1.Określa współrzędne geograficzne wybranych punktów korzystając z siatki kartograficznej. Przykład: Określ współrzędne geograficzne wybranych punktów A, B, C korzystaj z siatki kartograficznej: 2. Oblicza rozciągłość południkową i równoleżnikową w stopniach i kilometrach między punktami na mapie, korzystając z zależności 1° – 111,2 km . Przykład: Oblicz rozciągłość południkową w stopniach i kilometrach Australii między skrajnymi przylądkami Jork (10o42`S 142o31`E) i Wilsona (39o05`S 144o20`E). 3.Oblicza odległość rzeczywistą lub na mapie korzystając ze skali mapy . Przykład: Na mapie w skali 1 : 300 000 długość rzeki wynosi 27 cm. Oblicz długość tej rzeki w terenie 4.Oblicza skalę mapy , jeśli zna odległość na mapie i w rzeczywistości . Przykład: Oblicz skalę mapy wiedząc , że odległości 156 km na powierzchni Ziemi odpowiada na mapie odcinek długości 25 cm. 5.Oblicza wysokość względną wybranych punktów . Przykład: Turysta wspina się na szczyt, który leży na wysokości 1425m n.p.m. Wysokość względna, jaką musi przebyć wynosi 825m. Oblicz na jakiej wysokości znajdował się turysta, kiedy rozpoczynał wędrówkę. 6.Charakteryzuje rzeźbę terenu na podstawie rysunku poziomicowego . Przykład : Na podstawie zamieszczonego poniżej rysunku poziomicowego wykonaj następujące zadania . a)Z podanych określeń wybierz to, które odnosi się do przedstawionej formy terenu: pagórek, góra, kotlina, dolina b) Odczytaj wysokość bezwzględną punktu A. ………………………………………………………….. c) Oblicz wysokość względną punktu A w stosunku do punktu B. ………………………………………. d) Zaznacz na rysunku grubą, ciągłą linią zbocze najbardziej strome, a linią przerywaną zbocze bardzo łagodne. e) Określ za pomocą kierunku, które zbocze jest najbardziej strome. 7. Zna cechy oraz następstwa ruchu obrotowego Ziemi . Przykład :Skreśl w poniższym tekście błędne określenia tak , aby zdania były prawdziwe. Ruch obrotowy Ziemi to ruch wokół własnej osi /Słońca..Odbywa się ze wschodu na zachód /z zachodu na wschód . Okres między kolejnymi zgórowaniami Słońca wynosi 24 godziny/rok . Ruch obrotowy Ziemi jest przyczyną występowania zjawiska pór roku/dnia i nocy . 8. Zna cechy oraz następstwa ruchu obiegowego Ziemi Przykład: Z niżej wymienionych cech wybierz te , które dotyczą ruchu obiegowego : a) występowanie dnia i nocy , b) zmiana miejsc wschodu i zachodu Słońca, c) różnice czasu w różnych miejscach na Ziemi , d) zmiana wysokości Słońca nad horyzontem w czasie górowania , e) pozorny ruch gwiazd na sklepieniu niebieskim , f) zmiana długości dnia i nocy , g) efekt Coriolisa , spłaszczenie Ziemi przy biegunach , h) występowanie dnia polarnego i białych nocy, 9. Oblicza czas słoneczny . Przykład :W Poznaniu (17°E , 45 º N ) jest godzina 10:00 czasu słonecznego. Oblicz, która godzina tego samego czasu jest wówczas w Nowym Orleanie (90°W , 55 º N). 10. Oblicz czas strefowy . Przykład: Oblicz czas strefowy w Sydney ( 151 °E , 45° S ) , gdy w Krakowie ( 20°E , 50 °N ) jest 14 .25. 11. Oblicza długość geograficzną w oparciu o czas słoneczny . Przykład: W Warszawie 21°E jest godzina 10:00 czasu słonecznego. Oblicz długość geograficzną miejsc, w których jest wówczas godzina 13:00 tego samego czasu. 12. Oblicza wysokości górowania Słońca nad horyzontem w dniach przesileń i równonocy. Przykład: Oblicz wysokość Słońca nad widnokręgiem w Houston ( 28 º N , 45º W ) w dniu przesilenia letniego. 13. Omawia budowę atmosfery . Przykład: Wymień w kolejności idąc od powierzchni Ziemi warstwy atmosfery , przyporządkuj ozonosferę i jonosferę Do odpowiedniej warstwy . 14. Oblicza średnią roczną amplitudę temperatury powietrza . Przykład: Na podstawie poniższej tabeli oblicz średnią roczną amplitudę temperatury powietrza . Miesiące Średnia temperatura powietrza (w °C) I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Rok 16,8 20,2 24,0 28,8 32,3 33,4 32,8 32,2 30,9 27,1 21,9 17,8 26,4 Suma opadów (w mm) 0,1 0,0 0,0 0,0 0,3 1,0 3,1 8,7 2,4 1,2 0,0 0,1 17,2 15. Oblicza temperaturę powietrza na różnych wysokościach . Przykład: Oblicz temperaturę powietrza na wierzchołku góry na wysokości 1890 m n.p.m., jeśli u podnóża tej góry na 790 m n.p.m. temperatura powietrza wynosi 16°C. W obliczeniach przyjmij spadek temperatury powietrza 0,5°C na 100 m wysokości. 16. Charakteryzuje rodzaje wiatrów na kuli ziemskiej . Przykład : Na podstawie opisów dopisz rodzaj wiatru : a) Wiatr sezonowy , zmieniający kierunek w porze letniej i zimowej …………………………… b) Wiatr stały , występujący w strefie międzyzwrotnikowej …………………………… c) Wiatr okresowo-zmienny występujący nad morzem ……………………………………….. d) Wiatr lokalny ,ciepły ,porywisty występujący w górach ………………………………… 17. Interpretuje klimatogramy. Przykład :Na podstawie poniższego klimatogramu wykonaj polecenia : a) odczytaj, w którym miesiącu wystąpiły największe opady …………………… i ile wynoszą …………… b) odczytaj, w którym miesiącu wystąpiły najmniejsze opady ……………………i ile wynoszą ……… c) podaj , ile miesięcy trwa termiczne lato ……………………… d) odczytaj , ile wynosi najwyższa temperatura powietrza ………………. 18. Klasyfikuje skały ze względu na genezę . Przykład : Przyporządkuj wymienione skały do typu genetycznego, wpisując je w odpowiednie miejsca tabeli : wapień ,granit ,węgiel kamienny , marmur ,less, grafit, porfir ,bazalt ,piaskowiec ,żwir, gnejs , Skała magmowa Skała osadowa 19. Charakteryzuje procesy wewnętrzne czyli trzęsienia ziemi oraz wulkany . Przykład : Podkreśl w poniższym tekście prawdziwe informacje. Skała przeobrażona Najsilniejsze trzęsienia ziemi powstają w centrum / na styku płyt litosfery. Znajdujące się pod powierzchnią ziemi ognisko trzęsienia nazywamy epicentrum / hipocentrum. Siłę trzęsienia ziemi określa się za pomocą dwóch / trzech skal, z których częściej wykorzystuje się skalę Kelvina / Richtera. W miejscach rozsuwania się płyt litosfery powstają rowy oceaniczne / strefy ryftowe, zbudowane z najmłodszych / najstarszych skał. Długotrwałe odsuwanie się od siebie płyt, m.in. północnoamerykańskiej i afrykańskiej, doprowadziło do powstania olbrzymiego zagłębienia, które obecnie wypełnia Ocean Atlantycki / Ocean Spokojny. Ruch płyt powoduje także ich zderzenia. W wyniku kolizji płyt litosfery powstają niziny / łańcuchy górskie. 20. Charakteryzuje wielkie formy ukształtowania powierzchni Ziemi ( depresje , niziny , wyżyny , góry , grzbiety oceaniczne , rowy oceaniczne ), podaje przykłady ze świata . Przykład : Podaj nazwy wielkich form ukształtowania powierzchni Ziemi oznaczonych na ilustracji cyframi 1 i 2. Następnie podaj po jednym przykładzie tych form. 1 – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , np. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , np. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .