kierunek azja - Centralny Bank Pomysłów ZHP
advertisement
Propozycja programowa dla gromad i drużyn ZHP Azja to ogromny kontynent, pełen kontrastów kulturowych, geograficznych, przyrodniczych, społecznych i ekonomicznych. Poznanie Azji i zamieszkujących ją skautów może być zarówno niezwykłą przygodą, jak i szansą na osobisty rozwój. Skorzystajcie z tej propozycji – oprócz pomysłów na zbiórki znalazło się w niej sporo informacji na temat Azji i jej mieszkańców. Chcemy Was nimi nie tylko zainteresować, ale i zainspirować do samodzielnego odkrywania tego niezwykłego kontynentu. Azjatyccy skauci też chętnie podzielą się swoim doświadczeniem! WYDAWNICTWO MARRON KIERUNEK AZJA ∞ ZE SKAUTOWEGO JAMBOREE WĘDRUJEMY PRZEZ KONTYNENT KONTRASTÓW KIERUNEK AZJA ZE SKAUTOWEGO JAMBOREE WĘDRUJEMY PRZEZ KONTYNENT KONTRASTÓW KIERUNEK AZJA KIERUNEK AZJA! 4 PROPOZYCJE DLA ZUCHÓW Propozycja programowa dla gromad i drużyn ZHP KIERUNEK AZJA ZE SKAUTOWEGO JAMBOREE WĘDRUJEMY PRZEZ KONTYNENT KONTRASTÓW pod redakcją Emilii Kulczyk-Prus 1 KIERUNEK AZJA! Redakcja wydawnicza: Agnieszka Kazek, współpraca Anna Omiecińska Producent wydawniczy: Marek Skrzydlewski Autorzy: Łukasz Kochowski, Anna Książek, Emilia Kulczyk-Prus, Magdalena Noszczyk, Zbigniew Popowski, Małgorzata Szwed Opracowanie graficzne: Studio Marron Grafika na okładce: avian/shutterstock.com Wspieramy: FB: How to /ex\change the Word, https://movebabel.wordpress.com/ Publikacja została wydana w ramach projektu „Kierunek Azja! Ze skautowego jamboree wędrujemy przez kontynent kontrastów” realizowanego przez Związek Harcerstwa Polskiego. Projekt współfinansowany w ramach programu polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP. Publikacja wyraża wyłącznie poglądy autorów i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP. Publikacja „Kierunek Azja – ze skautowego jamboree wędrujemy przez kontynent kontrastów” jest dostępna na licencji Creative Commons. Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone są na rzecz ZHP. Utwór powstał w ramach programu polskiej współpracy rozwojowej realizowanej za pośrednictwem MSZ RP w roku 2015. Zezwala się na dowolne wykorzystanie utworu, pod warunkiem zachowania ww. informacji, w tym informacji o stosowanej licencji, o posiadaczach praw oraz o programie polskiej współpracy rozwojowej. Główna Kwatera Związku Harcerstwa Polskiego 00-491 Warszawa, ul. M. Konopnickiej 6 tel. 22 339 06 00, e-mail: [email protected], www.zhp.pl ISBN 978-83-64637-83-4 Wydawnictwo Marron, 90-423 Łódź, ul. Piotrkowska 85 lok. 6 Łódź 2015 Dziękujemy Wydawnictwu „Nowa Era” za udostępnienie mapy fizycznej Azji. 2 WSTĘP Zasadniczym celem propozycji programowej „Kierunek Azja! Ze skautowego Jamboree wędrujemy przez kontynent kontrastów” – wynikającym z „Podstaw wychowawczych ZHP” – jest kształtowanie postaw otwartości, wrażliwości, akceptacji innych, aktywności w swoim otoczeniu i w skali globalnej, chęci poznawania świata i wzbogacania swojej wiedzy. Azja – pomimo zawiłej historii i skomplikowanej, a nawet w niektórych rejonach dramatycznej sytuacji w dniu dzisiejszym – posiada wielki, wciąż niewykorzystany potencjał. Coraz bardziej zauważana w świecie jest rola jej mieszkańców w różnych dziedzinach gospodarki, nauki, kultury czy sportu. Przy tym Azja to kontynent mnóstwa różnorodnych kontrastów, które ujawniają się tu ze względu na warunki geograficzne, przyrodniczo-klimatyczne, polityczne, etniczne, religijne i społeczne. Azja to przecież nowoczesne technologie i mrówcza praca, elektronika i rękodzieło, wielki przemysł i tradycyjne rolnictwo, wysoki standard życia i skrajne ubóstwo... Chcemy, aby propozycja programowa „Kierunek Azja” skłaniała do zdobywania wiedzy, a także zachęcała do refleksji, dostrzegania różnic i podobieństw między życiem w naszych warunkach i w krajach azjatyckich, do definiowania globalnych problemów i aktywnego poszukiwania ich rozwiązań. Szczególnym powodem do włączenia do programów gromad i drużyn tematyki związanej z Azją stało się zorganizowanie w Japonii latem 2015 roku 23. Światowego Jamboree Skautowego. W Jamboree wzięło udział ponad 300 członków ZHP, a kilkudziesięciu instruktorów i wędrowników podjęło w tym roku azjatyckie podróże i wędrówki. Znaleźli się wśród nich uczestnicy Rowerowego Jamboree, którzy zmieniając się na poszczególnych etapach, w ciągu kilku miesięcy dotarli na Światowe Jamboree w Japonii, a także łódzkie harcmistrzynie: Justyna Rędzikowska, która po jamborowej pracy w ramach IST podjęła trzymiesięczną samodzielną podróż przez kraje Azji Południowo-Wschodniej oraz Anna Książek, która wyruszyła do Azji w poszukiwaniu „światozmieniaczy”. Skorzystajcie z naszej propozycji – oprócz pomysłów na zbiórki i zadania znalazło się w niej sporo informacji na temat Azji i jej mieszkańców. Chcemy Was nimi nie tylko zainteresować, ale i zainspirować do samodzielnego odkrywania tego niezwykłego kontynentu. Azjatyccy skauci także chętnie podzielą się swoim doświadczeniem! hm. Emilia Kulczyk-Prus członkini GK ZHP C Propozycja programowa realizuje zalecenia Uchwały nr 14/XXXVIII Rady Naczelnej ZHP z dnia 25 maja 2014 r. w sprawie wskazania problemów wychowawczych, uwzględniając w przyjętych celach wychowawczych zachęcanie do konsekwentnego i aktywnego zdobywania wiedzy, otwarcie na świat, kształtowanie świadomości zrównoważonego rozwoju, podejmowanie i realizowanie w zespole wyzwań. 3 KIERUNEK AZJA! 4 PROPOZYCJE DLA ZUCHÓW 5 Rówieśnicy zuchów – najmłodsi japońscy skauci na 23. Światowym Jamboree Skautowym 6 PROPOZYCJE DLA ZUCHÓW SPRAWNOŚĆ ZESPOŁOWA „AZJATA” 1. Zbadaliśmy, z czego słynie największy kontynent – Azja. 2. Poznawaliśmy faunę i florę Azji. 3. Zorganizowaliśmy konkurs wiedzy o Azji (zwierzęta, rośliny, klimat, państwa i ich mieszkańcy, religie, zwyczaje, znajomość mapy). 4. Poznaliśmy baśnie i legendy azjatyckie. 5. Dowiedzieliśmy się, jak żyją nasi rówieśnicy w różnych krajach azjatyckich. 6. Urządziliśmy w szkole wystawę zdjęć z ciekawych zakątków Azji. Uwagi. Sprawność zaspokaja dziecięcą ciekawość świata, daje możliwość poznania innych kultur i narodów. Koniecznie trzeba pokazać zuchom to, co im najbliższe – życie dzieci w różnych krajach Azji. Warto podkreślić występujące tu kontrasty i zastanowić się nad tym, jakie są podobieństwa i różnice między dziećmi z wybranych krajów i polskimi zuchami. W trakcie zabawy można nauczyć zuchy kilku słów w języku któregoś z krajów azjatyckich. Przygotowując cykl, drużynowy powinien zapoznać się z propozycją programową „Kierunek Azja”, skorzystać z atlasów geograficznych oraz innych źródeł. Podczas zbiórek należy posługiwać się mapą, pokazywać dzieciom rozmieszczenie państw, miasta, krainy geograficzne, występowanie roślin i zwierząt. Gawędy drużynowego powinny być bogato ilustrowane, warto sięgać po zdjęcia przedstawiające mieszkańców różnych regionów Azji, krajobraz kulturowy i przyrodniczy. Przydadzą się również zbiory baśni i legend, w pewnym stopniu może być pomocna także literatura przygodowa. Sprawność można realizować zarówno podczas roku szkolnego, jak i na kolonii. Wskazówki bibliograficzne B. Grąbczewski, Podróże po Azji Środkowej. R. Gawęda, Magia Azji. Kierunek Azja. Ze skautowego jamboree wędrujemy przez kontynent kontrastów. Propozycja programowa GK ZHP. R. Kipling, Kim. A. Szklarski, Tomek na tropach yeti. A. Szklarski, Tajemnicza wyprawa Tomka. Szkolny Atlas Świata. D. Szczypiński, M. Wójtowicz, Planeta Nowa 2. Podręcznik do geografii dla klasy 2 [gimnazjum]. B. Taylor, Ilustrowany atlas zwierząt. M. Wojciechowska, Dzieciaki świata. www.globalna.edu.pl www.miedzykulturowa.org.pl www.wioskiswiata.org.pl Na następnych stronach znajdziesz przykładowy scenariusz cyklu sprawnościowego „Azjata”. 7 Zbiórka 1 KONTYNENT WIELU LUDÓW, KULTUR I PAŃSTW Azja jest największym kontynentem. Zamieszkuje ją ponad 60% ludności świata. Znajduje się na nim 48 państw. Mieszkańcy krajów azjatyckich różnią się wyglądem, żyją w rozmaitych warunkach. Mieszkają w wielkich miastach, małych wioskach albo prowadzą życie koczowników. Noszą różne ubiory. Mówią wieloma językami. Są wyznawcami wielu religii i mają rozmaite zwyczaje. Pracują w wielkich korporacjach i małych warsztatach rzemieślniczych, są rolnikami i hodowcami. Cele zbiórki Pokazanie zuchom różnorodności mieszkańców Azji i ich sposobu życia. Zwrócenie uwagi na potrzebę tolerancji i akceptacji innych ludzi. 1. ZZZOiT*. Obrzędowe rozpoczęcie zbiórki zgodnie ze zwyczajem gromady. 2. Gawęda, część 1. Pokaż zuchom przesyłkę, którą otrzymała gromada. Wspólnie otwórzcie paczkę zawierającą mapę (znajdującą się w pakiecie propozycji programowej „Kierunek Azja”) oraz cztery listy od dzieci z różnych regionów kontynentu azjatyckiego (listy w wersji przeznaczonej do wydrukowania i wykorzystania podczas zbiórki znajdują się na CD). Wspólnie otwórzcie przesyłkę (możesz przypomnieć zuchom, że podobną przesyłkę otrzymaliście rok temu z Afryki). Zapoznaj gromadę z otrzymanymi listami. Po każdym z nich upewnij się, że dzieci wszystko dobrze zrozumiały, w razie potrzeby wyjaśnij trudne pojęcia. Przeczytaj głośno pierwszy list. Moją ojczyznę nazywa się często Krajem Kwitnącej Wiśni. Rzeczywiście rośnie u nas wiele drzew wiśniowych, które na wiosnę okrywają się pięknymi białymi i jasnoróżowymi kwiatami. Jednak to nie oznacza, że mamy potem mnóstwo wiśni do jedzenia. Nasze drzewa wiśniowe nie dają owoców, ponieważ są to tylko drzewka ozdobne. Mieszkam w Tokio, ogromnym mieście, które jest stolicą mego kraju. Moja rodzina składa się z czterech osób: mamy, taty, mojego młodszego brata i mnie. Mój tata jest inżynierem, pracuje w wielkiej firmie. Pracuje bardzo dużo – wychodzi z domu wcześnie rano i wraca bardzo późno – i dlatego w ciągu tygodnia spędza z nami niewiele czasu. Od poniedziałku do soboty codziennie rano mama szykuje mnie do szkoły, a mojego brata do przedszkola. Chodzę do szkoły podstawowej i jak dziewczynki we wszystkich szkołach w Japonii noszę szkolny mundurek – plisowaną spódniczkę, białą bluzkę, podkolanówki i czarne lakierowane buty. Chłopcy też noszą mundurki – spodnie i marynarki z kołnierzykiem w kształcie stójki. Uczę się bardzo dużo. Mamy lekcje przyrody, matematyki, języka angielskiego. Dużo czasu zajmuje nam nauka czytania i pisania po japońsku. Żeby płynnie czytać wszystkie książki i gazety, musimy poznać ponad dwa tysiące znaków. To wcale nie jest ła* ZZZOiT – zuchowe znaki, zwyczaje, obrzędy i tajemnice. 8 PROPOZYCJE DLA ZUCHÓW twe, umieją to robić moje koleżanki i koledzy dopiero w wieku 15 lat. Wiem, że nauka jest ważna i da mi szansę na dobrą pracę. Dlatego po południu chodzę jeszcze na dodatkowe zajęcia z różnych przedmiotów. Uczę się także bardzo przyjemnych rzeczy, takich jak ikebana, czyli umiejętność układania kwiatów oraz origami, czyli sztuka składania kartek papieru w ten sposób, by powstawały z nich różne kształty. Mój młodszy brat nie może się już doczekać, kiedy zacznie trenować karate, aikido lub judo. Późnym popołudniem wracam do domu i mogę wtedy odpocząć. Wieczorami chętnie gram w gry elektroniczne, a najbardziej lubię czytać mangę, czyli japoński komiks. Czasami oglądam także z moim bratem animowane seriale dla dzieci. Toshiko, Tokio, Japonia Na otrzymanej mapie zuchy wskazują Japonię i jej stolicę Tokio. 3. Gry i ćwiczenia. Zuchy poznają elementy ja- Dzieci piszą japońskie znaki za pomocą cienkiego pędzelka i farby na kartkach formatu A4 lub większych arkuszach (można przy tym skorzystać ze wzorów zamieszczonych na CD). pońskiego pisma i przekonują się, dlaczego dopiero po wielu latach jego nauki można czytać gazetę. 4. Gawęda, część 2. Przeczytaj zuchom kolejny list. przyjaciel dziewczyna chłopiec słońce mama tata Mała Japonka w tradycyjnym stroju dom Znaki pisma japońskiego nazywanego kanji są używane dla oznaczenia całych słów lub morfemów, czyli najmniejszych znaczących cząstek języka 9 KIERUNEK AZJA! Mieszkam w ogromnym kraju, którego większą część zajmuje step, bezkresna przestrzeń porośnięta trawą. Jedna trzecia powierzchni mojej ojczyzny to pustynia Gobi, co do wielkości druga na świecie, po Saharze. Mój kraj jest pięć razy większy niż Polska. W Mongolii żyje bardzo mało ludzi – trochę mniej niż trzy miliony. Część z nich mieszka w stolicy, która nazywa się Ułan Bator, a także w innych miastach, ale wielu z nas zajmuje się hodowlą zwierząt i mieszka w stepie. Jesteśmy niewysocy, mamy żółty odcień skóry, czarne, proste włosy i skośne oczy. Hodujemy wiele zwierząt, chociaż hodowla jest bardzo trudna z powodu klimatu. Lato jest upalne, a zimy są bardzo długie i mroźne (poniżej minus 30° Celsjusza). Najwięcej jest u nas owiec – hoduje je również mój tata. Razem z nim chodzę w step je wypasać. Mamy także konie. Nasi kuzyni mają kozy, krowy i jaki. Na pustyni Gobi hoduje się wielbłądy dwugarbne, a na dalekiej północy – renifery. Moja rodzina mieszka w jurcie. To okrągły namiot, którego ściany z grubej wełnianej tkaniny umocowane są na drewnianej konstrukcji. Naszą jurtę mama urządziła bardzo przytulnie, na ziemi leżą grube, ciepłe dywany, śpimy w wygodnych łóżkach. Ogrzewamy jurtę piecykiem, na którym mama gotuje nam smaczne dania, często przyrządza je z baraniny. Jemy głównie potrawy z mięsa i mleka, bo w stepie jest trudno o owoce i warzywa. Z mleka robimy też sery, które następnie suszymy, aby można było je dłużej przechowywać. Suszymy również mięso, ponieważ nie mamy lodówki. Musimy oszczędnie postępować z wodą, bo do naszej jurty przynosimy ją z dość daleka. Często pijemy herbatę, którą przygotowujemy na mleku i solimy. W stepie nie ma elektryczności, jednak czasami korzystamy z baterii słonecznych. Dzięki temu od czasu do czasu oglądamy nawet filmy na naszym małym telewizorze. Ja i mój tata, podobnie jak nasi krewni i znajomi, najchętniej podróżujemy konno. W ogóle bardzo lubimy jazdę konną i często urządzamy konne wyścigi. Ja nauczyłem się jeździć na koniu, kiedy miałem cztery lata. Munkhbat, stepy Mongolii Puste przestrzenie to w Mongolii częsty krajobraz 10 Jurta – tradycyjny mongolski dom PROPOZYCJE DLA ZUCHÓW Zuchy znajdują na mapie Azji Mongolię, jej stolicę Ułan Bator i oglądają obszar zajęty przez pustynię Gobi. 5. Gry i ćwiczenia. Zuchy poznają grę mongolskich dzieci Ujeżdżanie stepowych koni. Potrzebna jest do niej chusteczka oraz kreda lub sznurek. Celem gry jest zdobycie chusteczki (lub najszybsze dotarcie do mety) podczas ujeżdżania złapanego w stepie konia. Grę można przeprowadzić na korytarzu, boisku lub w parku. Jeśli na zbiórce jest więcej niż 20 osób, podziel gromadę na dwa zespoły grające osobno. Zaznacz kredą lub sznurkiem dwie równoległe linie, oddalone od siebie 5–15 metrów. Za pierwszą linią ustawia się wskazana osoba trzymająca chusteczkę w dłoni, a za drugą pozostałe zuchy, dobrane w pary (w których jedna osoba jest jeźdźcem, a druga koniem). Koń robi skłon do przodu, przekładając jednocześnie ręce do tyłu między nogami. Jeździec prawą dłonią łapie konia za obydwie ręce, a lewą trzyma w górze. Zawodnicy ustawiają się obok siebie na linii startu. Kiedy wszyscy są gotowi, prowadzący, czyli zuch trzymający chusteczkę, wydaje polecenie „Start!”. Jeźdźcy „na koniach” ruszają w pościg – muszą jak najszybciej dotrzeć do zucha z chustką, który przemieszcza się w tę i z powrotem wzdłuż linii, za którą stoi. Koń i jeździec nie mogą się rozdzielić, a jeśli niechcący jednak się rozłączą, muszą zatrzymać się na 5 sekund. Wygrywa para, która pierwsza dotrze do osoby po drugiej stronie linii i zdobędzie chusteczkę. 6. Gawęda, część 3. Odczytaj głośno trzeci list. Mieszkam w chmurach. Mój kraj położony jest w najwyższych górach świata – Himalajach. Ścieżką obok mego domu turyści (nazywamy ich himalaistami) wyruszają na najwyższy szczyt świata Mount Everest. Nazwa Himalaje znaczy Siedziba Śniegów, a Mount Everest po nepalsku nazywa się Sagarmatha, czyli Czoło Nieba. Szczyt, który widzę z okna mojego domu, ma 8848 m n.p.m. – tyle, ile miałby wieżowiec liczący 3000 pięter. W moim kraju jest aż osiem z dziesięciu szczytów świata przekraczających wysokość 8000 m n.p.m. Należymy do ludu Szerpów. Mój tata jest przewodnikiem górskim, prowadzi często wyprawy turystów z całego świata. To bardzo niebezpieczna praca, wymaga wielu umiejętności, m.in. sprawności fizycznej, wytrzymałości, znajomości najlepszych górskich przejść, a nawet zdolności przewidywania pogody w górach. W pracy mojego taty najbardziej niebezpieczne są lawiny śnieżne. Tata musi bardzo uważać, aby ich uniknąć – od niego zależy przecież nie tylko jego własne bezpieczeńswo, ale i życie turystów, których prowadzi. Dzięki temu, że mój tata jest bardzo dobrym przewodnikiem, zagraniczni turyści chętnie opłacają jego usługi i mojej rodzinie nie brakuje pieniędzy na jedzenie, a ja i moje rodzeństwo możemy chodzić do szkoły. Z mojej wioski idę do szkoły dwie godziny, cały czas górskimi ścieżkami. Po lekcjach tyle samo czasu zajmuje mi droga powrotna. Ale nie narzekam na to, cieszę się, że mogę się uczyć i mieszkać ze swoją rodziną. Niektóre dzieci w Nepalu, nawet zupełnie małe, muszą zamieszkać w internacie, ponieważ szkoła jest bardzo daleko od ich domu. W Nepalu jest także wiele dzieci, które wcale nie chodzą do szkoły, bo ich rodzice są zbyt biedni, by kupić im potrzebne ubranie i przybory szkolne. Wieczorami w domach – a gdy jest trochę cieplej i nie wieje wiatr, to na dworze – robimy mandale, czasem każdy sam, a czasem razem z kolegami. Bardzo lubię to usypywanie obrazków z piasku i zachęcam was do spróbowania tego zajęcia. Sudhir, Nepal, wioska u podnóża Himalajów 11 KIERUNEK AZJA! Jaki to w Himalajach nadal popularny środek transportu Zuchy pokazują na mapie Nepal i jego stolicę. 7. Majsterka. Kunsztowna tybetańska mandala zostaje zniszczona chwilę po wykonaniu 12 Słowo mandala oznacza „koło”. Podstawową formą większości mandali jest kwadrat z zaznaczonymi czterema bramami, zamknięty w okręgu. Mandale są precyzyjnie usypywane z drobnego kolorowego piasku, a następnie niszczone przez swoich twórców. Takie działanie ma uświadomić, że wszystko przemija, dlatego trzeba jak najlepiej wykorzystać każdą chwilę swojego życia. Zachęć zuchy do usypania (np. z soli zabarwionej na różne kolory, mąki, piasku, nasion, suszonych owoców), namalowania lub wykonania inną techniką własnych mandali (pokaż im ilustracje przedstawiające różne mandale, możecie skorzystać ze wzorów zamieszczonych na CD). Zuchy mogą pracować w szóstkach lub indywidualnie (im w większej grupie pracują dzieci, tym większa powinna być mandala). Po wykonaniu mandali z nietrwałych materiałów nie zapomnijcie ich sfotografować. PROPOZYCJE DLA ZUCHÓW 8. Gawęda, część 4. Przeczytaj zuchom czwarty list, a następnie poproś, aby pokazały na mapie Indie i stolicę tego kraju – Dehli. Mnisi buddyjscy wykonują mandalę z kolorowego piasku Mieszkam w wielkim mieście, głośnym i pełnym ludzi. To miasto ma jedenaście milionów mieszkańców i jest stolicą mojego kraju. Lubię spacerować po jego ulicach. Są tu stragany z pamiątkami. Można kupić posążki Buddy, bransoletki i kolczyki, figurki zwierząt, tkaniny i ubrania, a także mnóstwo owoców. Czasem mama prosi mnie, żebym kupiła jakąś przyprawę, na przykład kurkumę, chili lub imbir. Na obiad mama zwykle gotuje ryż lub robi placki z warzywami i dodaje do nich wiele przypraw. Jedzenie w Indiach jest zawsze bardzo aromatyczne. Na ulicach mego miasta jest wielki ruch. Kiedy spieszę się do szkoły, żałuję, że nie potrafię latać, bo łatwiej by mi było przefrunąć niż przejść przez ulicę. Muszę umykać przed pędzącymi ciężarówkami, trąbiącymi głośno taksówkami, motocyklami i rowerowymi rikszami. Od czasu do czasu widuję słonia, wykorzystywanego jako ciężarówka lub taksówka albo przebiega obok mnie małpa (małpy robią przechodniom różne psikusy, wyrywają z ręki jedzenie lub picie). Niekiedy można napotkać krowę. Hindusi uważają, że krowa to święte zwierzę. Dawniej, gdy stawała na środku drogi, nikt jej nie przeganiał – ludzie posłusznie czekali, aż przejdzie i zrobi im miejsce. Divya, Delhi, Indie 9. Gry i ćwiczenia. Zuchy wykonują ćwiczenia, które pozwolą im wczuć się w klimat indyjskiej ulicy. Wędrówka w tłumie. Podziel gromadę na dwie grupy. Pierwsza ma dotrzeć z jednego końca ulicy na drugi z bagażem (książką lub woreczkiem z grochem) na głowie na wzór hinduskich kobiet, które w ten sposób przenoszą pakunki. Zuchy z drugiej grupy poruszają się w różnych kierunkach, zgodnie z otrzymaną rolą (sprzedawcy pamiątek, przypraw, 13 KIERUNEK AZJA! owoców i warzyw obok ulicznych stoisk zachęcają do zakupów, czyścibut zagaduje potencjalnych klientów, szybko poruszają się kierujący rikszami, wolno kroczą potężne słoniowe taksówki, małpy zaczepiają przechodniów, przemykają trąbiące samochody osobowe i ciężarówki, dużo miejsca na jezdni zabierają powolne autobusy). Cała ulica zastyga bez ruchu na hasło „święta krowa”, ruch powraca na hasło „przeszła”. „Kim”. W Indiach wychowywał się Kim, bohater powieści R. Kiplinga. Od imienia tego hinduskiego chłopca pochodzi nazwa tradycyjnej skautowej gry ćwiczącej pamięć oraz spostrzegawczość. Zagrajcie w nią, wykorzystując do zabawy różne rodzaje przypraw i owoców pochodzących z Azji. Rozłóż je przed zuchami. Poproś, aby dzieci je rozpoznały, w razie potrzeby podpowiedz nazwy. Następnie, kiedy zuchy odwrócą się, schowaj niektóre z przypraw i zmień ułożenie pozostałych. Zadaniem zuchów jest odgadnięcie, jakie przyprawy zniknęły. Ulica w indyjskim mieście jest pełna przechodniów i straganów z rozmaitymi towarami 10. Krąg rady. Zuchy poznały różne kraje Azji. Zaproponuj im teraz zdobywanie sprawności „Azjaty” i założenie biura turystycznego „Kierunek Azja”. 11. ZZZOiT. Obrzędowe zakończenie zbiórki. Podczas zbiórki zuchy mogą realizować zadania na sprawności indywidualne „plastyka” i „gimnastyka”. 14 Przyprawy na hinduskim targu można kupować całymi workami Zbiórka 2 W KRÓLESTWIE ZWIERZĄT W Azji żyje mnóstwo rozmaitych zwierząt. Jednak ich przestrzeń ciągle się kurczy. Rozmaite rezultaty działalności człowieka powodują, że wielu gatunkom grozi wyginięcie, także tym, które są bardzo popularne, jak cieszący się powszechną sympatią niedźwiedź panda. Dlatego ludzie z całego świata włączają się w działania mające na celu ochronę tych zwierząt. Cele zbiórki Zapoznanie zuchów ze zwierzętami żyjącymi w Azji. Zwrócenie uwagi na konieczność troski o zwierzęta i środowisko naturalne. Ćwiczenie zręczności zuchów. Kształtowanie postawy braterstwa i rozwijanie empatii. 1. ZZZOiT. Obrzędowe rozpoczęcie nawiązuje do 2. Gawęda. decyzji kręgu rady z poprzedniej zbiórki. Zuchy zdobywając sprawność „Azjaty”, witają się okrzykiem: Do Azji wyruszamy Zbadać kontynent nieznany. Przedstaw zuchom azjatycką opowieść o zwierzętach, np. malajską bajkę „Małpa, żółw i banany” (http://www.missio.org.pl/mdm/index1.php?f01=3&f02=a&f03=101&wstecz=112&od=0&aa=aa&szukane1=&idss= 108667s9316). Nad brzegiem wielkiej rzeki żyły kiedyś zielone małpy. Ich dzieje były bardzo krótkie i to, niestety, one same się do tego przyczyniły. Rządziły się bowiem własnymi prawami i nie respektowały zasad obowiązujących w dżungli. Były wyjątkowo chytre i złośliwe. Cały czas wykorzystywały inne zwierzęta. Posłuchajcie teraz, w jaki sposób jedna z nich oszukała dobrodusznego żółwika. Pewnego razu oboje stali nad brzegiem rzeki. Wyławiali rzeczy, które na skutek powodzi znalazły się w wodzie. Wcześniej umówili się, że cokolwiek wyciągną z wody, będą dzielić na pół. Kiedy więc nadpłynęło bananowe drzewo, oczy małpy zaiskrzyły z radości. – Wskakuj do wody i wyciągaj drzewo na brzeg – rozkazała, a żółw bez sprzeciwu wykonał polecenie. Po chwili drzewo leżało w bezpiecznym miejscu, a małpa uważnie oglądała zdobycz. Wśród mokrych liści wypatrzyła kilka bananów. Wiedziała już, jak będzie wyglądał podział. – Ty weźmiesz dolną część drzewa, bo jesteś za mały, żeby wspiąć się na górę. Ja wezmę górną część, choć, przyznam, ze stratą dla siebie – kłamała jak najęta, w myślach bowiem widziała się objadającą owocami. – Dobrze – zgodził się żółw. Zabrał swoją część i udał się na pobliskie pole. Tam posadził kłącze bananowca. Małpa widząc to, wzięła nadgniły banan i również wsadziła w ziemię. Teraz oboje czekali na plony. Po pewnym czasie żółwiowi wyrósł wspaniały bananowiec z dorodnymi owocami, a małpie nic. Nie sadzi się przecież bananów z owoców, ale z kłączy. Miał więc żółwik swoje dorodne banany, ale miał też problem. Nie mógł ich bowiem zerwać. Nie potrafił przecież wejść na drzewo. Zwrócił się ponownie do małpy. 15 KIERUNEK AZJA! – Słuchaj, czy nadal jesteśmy wspólnikami? – zapytał. – Oczywiście! – odrzekła małpa, wietrząc w tym korzystny interes. – To zerwij moje banany, a ja w zamian podaruję ci połowę zbioru. Żółw nie musiał powtarzać tego dwa razy. Małpa natychmiast wspięła się na drzewo i już po chwili na ziemię zaczęły spadać dorodne... skórki po bananach. Zeszła dopiero wtedy, kiedy na drzewie nie było ani jednego owocu. Nie przejmowała się wymówkami żółwia, a wręcz odwrotnie – wyśmiewała się z jego naiwności. Szczęśliwa, że po raz drugi go oszukała, poszła do swej kryjówki. Los chciał, że już następnego dnia zwierzęta znowu się spotkały. Małpa zobaczyła żółwia w przedziwnej sytuacji, kiedy podskakiwał, posapywał i sprawiał wrażenie, że jej nie widzi. Podeszła do niego ostrożnie i odezwała się przymilnie: – Witaj, przyjacielu! – Odejdź ode mnie! Nie chcę cię znać. Zawsze mnie oszukujesz. – Odejdę, jeśli mi powiesz, co robisz? A może ci się do czegoś przydam? – O, nie! Tym razem nie poproszę cię o pomoc. Sam sobie zdejmę ten koralowy naszyjnik. On jest mój, ja go znalazłem. Rzeczywiście, nad głową żółwia wisiała pętla z różowych lian. W małpie natychmiast odezwała się chytra natura. Odepchnęła żółwia i podskoczyła. Jako że była zwinna, bez problemu trafiła głową prosto w pętlę. Małpa gwałtownie uniosła się w górę. Tym razem długo musiała czekać na uwolnienie. Miała więc dużo czasu, by uświadomić sobie, że ponosi właśnie karę za wszystkie niegodziwości, jakich wcześniej się dopuściła. Zwróć uwagę zuchów na to, że zwierzęta z baśni mają ludzkie cechy. Które z nich tradycyjnie przypisywano małpom? Dlaczego? Przedstaw zuchom gatunki małp żyjące w Azji. Przypomnij także inne zwierzęta, które żyją na tym kontynencie (możecie zająć się np. dużymi ssakami). Zaznacz, że wiele gatunków azjatyckich jest zagrożonych wyginięciem i wymaga ze strony ludzi szczególnej opieki, jak żyjąca w Chinach sympatyczna panda. Ochrony potrzebują również słonie, zarówno te nieliczne już żyjące dziko, jak i wykorzystywane przez człowieka do różnych sprzecznych z naturą tych zwierząt zajęć – nadmiernie obciążane jako środek transportu, zmuszane do cyrkowych sztuczek itp. Wiele słoni azjatyckich żyjących w niewoli przebywa w bardzo złych warunkach. Panda wielka była maskotką Letnich Igrzysk Olimpijskich w Pekinie w 2008 r. Tybetańska legenda głosi, że dawniej pandy były zupełnie białe. Pewnego razu młoda pasterka zginęła, broniąc pandy przed atakiem leoparda. Na znak żałoby pandy założyły na przednie łapki czarne opaski. Potem wzruszone zaczęły płakać, a łzy rozpuszczały czarny barwnik. Wtedy pandy przyrzekły, że aby nie zapomnieć o tym zdarzeniu, nigdy już nie pozbędą się czarnych plam z futerka. Obecnie pandy żyją jedynie w rezerwatach na terenie Chin i nielicznych ogrodach zoologicznych. 16 PROPOZYCJE DLA ZUCHÓW Większość makaków żyje w górskich lasach północnej Japonii. Małpy te znalazły sposób na rozgrzanie się podczas mrozu. Kąpią się w gorących źródłach, które wybijają spod ziemi. Makaki żyją w stadach liczących około 40 samic z młodymi i kilku samców. Jedzą prawie wszystko. Latem żywią się liśćmi, owocami i owadami. Kiedy ziemia zamarza, zjadają korę drzew. Niektóre makaki mieszkają w pobliżu morza. Jedzą kraby, mięczaki i wodorosty. W poszukiwaniu pożywienia potrafią przepłynąć z wyspy na wyspę. Stada makaków żyją też w pobliżu świątyń, gdzie dopraszają się o jedzenie u ludzi. Wystarczy chwila nieuwagi, a małpy wykradną z bagażu turystów odwiedzających świątynie Angkor w Kambodży wszystko, co nadaje się do jedzenia W Indonezji żyją orangutany. W języku malajskim słowo orang hutan znaczy„leśny człowiek”. To jedyne małpy człekokształtne żyjące w Azji. Od ludzi różni je tylko 3% DNA. Niestety, są gatunkiem zagrożonym wyginięciem. Baktriany (dwugarbne wielbłądy) od 4000 lat wożą ludzi przez pustynię. Są dobrze przystosowane do pustynnego życia. Dwa rzędy grubych, długich rzęs i zakryte nozdrza chronią oczy i nos baktriana przed drobinami piachu. Poduchy na stopach pomagają mu się poruszać w piasku. Sierść chroni go przed zimnem. Baktrian wytrzymuje temperatury od minus 27° do plus 50° Celsjusza. Zwierzę to może całymi dniami obywać się bez wody. Potem na raz wypija nawet 120 litrów. Współcześnie baktriany są głównie zwierzętami hodowlanymi – dziko żyje ich już bardzo mało. 17 KIERUNEK AZJA! Słonie żyjące w Azji nie są tak wielkie jak afrykańskie. Mają mniejsze uszy, zaokrąglony grzbiet i dwa wyraźne guzy na głowie. Ważą około 8 ton i osiągają 3,4 m wysokości, to znaczy, że są 120 razy cięższe i dwa razy wyższe niż człowiek. Są roślinożerne. W ciągu dnia zjadają nawet 200 kg trawy, liści, gałązek i owoców. Trąba słonia to bardzo długi nos połączony z górną wargą. Słoń może nią swobodnie poruszać. Używa jej do wąchania, zbierania pożywienia i picia – potrafi wessać do niej 7 litrów wody! Potem zamyka koniec trąby i wkłada ją do pyska – w ten sposób wypija dziennie ponad 160 litrów wody. Słonie kąpią się, by pozbyć się insektów – ich skóra ma 2 cm grubości, ale i tak czują ukłucia owadów. Wszystkie słonie azjatyckie nazywamy potocznie indyjskimi, ale wyróżnia się wśród nich: słonie indyjskie w Indiach, słonie malajskie na Półwyspie Malajskim, słonie sumatrzańskie na Sumatrze, słonie cejlońskie na wyspie Cejlon (Sri Lanka). Słonie azjatyckie chętnie korzystają z kąpieli 18 W lasach Indii żyją tygrysy. Buszują w zaroślach, potrafią także pływać. Są największe z wielkich kotów. Ważą nawet ponad 250 kg. Od nosa do ogona osiągają długość 3 m. Zjadają dziennie około 18 kg mięsa – tyle, ile waży 80 hamburgerów. Jaskrawe barwy pasiastego, żółto-czarnego futra są w rzeczywistości kamuflażem, zlewają się ze światłem i cieniem w dżungli. Wyraźne czarno-białe plamki z tyłu uszu, które wyglądają jak oczy, pozwalają małym tygrysom widzieć matkę, kiedy skrada się przed nimi w gąszczu. PROPOZYCJE DLA ZUCHÓW 3. Gry i ćwiczenia. Małpy są bardzo zwinne. Podczas ćwiczeń zuchy mogą się przekonać, czy potrafią im dorównać. Wyścigi szóstek. Zuchy ustawiają się szóstkami w rzędach. Przykładowe stacje zręcznościowe: Stacja 1. Start na sygnał drużynowego. Stacja 2. Bieg slalomem między trzema pachołkami (mogą to być plastikowe butelki). Stacja 3. Wykonanie trzech rzutów jednorącz piłką o ścianę. Stacja 4. Wykonanie wieloskoków przez trzy różne piłki (np. nożną, siatkową, lekarską) ustawione w odległości około 1 m od siebie. Stacja 5. Przejście w dowolny sposób przez szarfę lub pętlę ze sznurka. Stacja 6. Przejście pod krzesłem. Stacja 7. Bieg do pachołka i obiegnięcie go. Stacja 8. Przejście równoważne po ławeczce, zeskok i bieg do mety. Tropienie tygrysa. Podczas wietnamskiej zabawy polegającej na tropieniu z zawiązanymi oczami, jeden zuch jest zwierzęciem (w oryginale występuje gęś, ale u nas może to być tygrys), a drugi tropicielem, który ma go złapać. Obu uczestnikom zawiąż oczy, aby nie widzieli, co się dzieje wokół nich. Wybrana dwójka staje w kręgu złożonym z pozostałych zuchów. Gra rozpoczyna się na głośno wypowiedziane przez prowadzącego umówione hasło. Tygrys może poruszać się, gdzie chce, ale musi od czasu do czasu ryczeć. Tropiciel nasłuchuje i stara się go znaleźć. Tygrys powinien poruszać się bezszelestnie, żeby uniknąć złapania. Ponieważ obaj uczestnicy mają zawiązane oczy, muszą wytężać słuch i inne zmysły. Pozostałe zuchy starają się zmylić tygrysa i jego tropiciela, rozpraszając ich uwagę, np. poklepując lub dotykając ich ubrania. Kolejna runda (z innymi osobami) rozpoczyna się, gdy tygrys zostanie złapany. cić uwagę dzieci na fakt, że origami wywodzi się z jednego z krajów azjatyckich – Japonii. Dla młodszych zuchów można przygotować kolorowanki lub wyklejanki z sylwetkami zwierząt. 5. Piosenki i pląsy. Zuchy uczą się krótkiego pląsu „Słoń ma trąbę”. Podczas śpiewania wykonują odpowiednie ruchy: Słoń ma trąbę – prawa noga do przodu, A my nie – prawa noga do tyłu, I tym od słonia – lewa noga w lewo różnimy się – lewa noga w prawo. 6. Krąg rady. Podsumowanie zbiórki, zuchy kolejno wskazują zwierzęta, które najbardziej je zainteresowały i wypowiadają swoje przemyślenia na temat potrzeby i sposobów ochrony gatunków zwierząt zagrożonych wyginięciem. 7. ZZZOiT. Obrzędowe zakończenie zbiórki. Podczas zbiórki zuchy mogą zrealizować zadania na sprawności indywidualne „gimnastyka”, „plastyka” i „dekoratora”. Baktriany często wożą turystów, używane są również jako zwierzęta juczne. Ich długa, gęsta sierść wykorzystywana jest do produkcji wełnianych tkanin 4. Majsterka. Zuchy wykonują słonia, małpę lub inne zwierzę techniką origami (możesz skorzystać z instrukcji zamieszczonej na CD). Warto zwró- 19 Zbiórka 3 AZJATYCKIE „NAJ” Azja jest „naj” pod wieloma względami. To kontynent największy i mający nawięcej mieszkańców. Znajdują się na nim m.in. najwyższy szczyt świata Mount Everest (po tybetańsku Czomolungma, 8848 m n.p.m.) i największa depresja – Morze Martwe (~ 398– 408 m p.p.m.). W Azji powstała też najdłuższa budowla świata – Wielki Mur Chiński. Cele zbiórki Wzbogacenie wiedzy zuchów na temat Azji. Ćwiczenie sprawności fizycznej zuchów. 1. ZZZOiT. Obrzędowe rozpoczęcie zbiórki: Do Azji wyruszamy Zbadać kontynent nieznany. 2. Gawęda. Wyjaśnij zuchom, że na zbiórce poznają największe rekordy Azji (w zależności od wieku dzieci przedstaw odpowiednie informa- cje – wykorzystaj i rozwiń treści zamieszczone na s. 22). Opowiedz gawędę związaną z wybranym „naj”, np. na podstawie buriackiej legendy o powstaniu Bajkału, zaczerpniętej z książki A. Tiwanienko „Tajny bajkalskich głubin” (http://szerokietory.pl/ lang.pl/no/pnews/66). Obejrzyjcie też zamieszczone na CD zdjęcia z zimowej wyprawy nad Bajkał. W bardzo, bardzo dawnych czasach na miejscu Bajkału znajdowała się kwitnąca dolina z mnóstwem zwierzyny i ptactwa. Szczęśliwie i w pokoju żyli tam ludzie, zajmując się myślistwem i rybołówstwem. Ale kiedyś bogowie rozgniewali się i zesłali niszczące trzęsienie ziemi. Ziemia rozwarła się i w miejscu żyznej doliny rozpanoszył się ogień. Pochłaniał wszystko, chcąc wyjść z podziemnych otchłani, uwolnić się i zapanować nad światem. Wystraszeni ludzie w panice rozbiegli się po okolicy, modląc się o ratunek. Wówczas podniosły się góry Chamar-Daban, a z ich szczytów chlusnęły potoki wody. Między ogniem a wodą rozgorzała walka i wkrótce pokonany ogień schował się pod powierzchnię ziemi. Zwycięska woda wypełniła gigantyczne zagłębienie w ziemi. Tak powstało jezioro, które ocaleni mieszkańcy dawnej doliny nazwali Bajgał – to znaczy Bogaty Ogień. Zimą po zamarzniętej tafli jeziora Bajkał bezpiecznie jeżdżą nawet ciężarówki (lód ma ponad metr grubości) 20 Cieśnina między zachodnim brzegiem Bajkału a największą na jeziorze wyspą Olchon PROPOZYCJE DLA ZUCHÓW 3. Gry i ćwiczenia. Połów krewetek. Grę można przeprowadzić w szóstkach. Zadaniem uczestników jest zdobycie wszystkich kulek (kapsli, nakrętek), które są w grze. W tym przypadku będzie to wyłowienie krewetek z jeziora Bajkał. Wyjaśnij zuchom, że w jeziorze Bajkał żyje najwięcej gatunków krewetek na świecie. Narysuj na ziemi trójkąt o bokach 50 cm x 70 cm x 90 cm. Na każdym boku ułóż kulki (kapsle, nakrętki): na jednym dwie, na drugim trzy i na trzecim cztery. Wyznacz linię rzutu, równoległą do jednego z boków trójkąta, z której uczestnicy będą pstrykać kulkami w kulki na bokach trójkąta. Gracz rzuca kulką (kapslem, nakrętką), kładąc ją na palcu wskazującym i pstrykając kciukiem. Jeśli trafi swoją kulką w którąś kulkę na trójkącie, zabiera wybitą kulkę i pstryka dalej z miejsca, w którym zatrzymała się kulka, którą rzucał. Jeżeli gracz nie trafi w kulkę, traci rundę i jego kulka zostaje na polu gry. Kiedy na ramionach trójkąta nie będzie już kulek, gracz celuje w kulkę, którą rzucał przeciwnik. Jeśli mu się uda – zabiera trafioną kulkę, a także pozostałe kulki zebrane przez przeciwnika w trakcie rozgrywki. W ten sposób zwycięzca tury zgarnia wszystkie kulki, które były w grze, czyli wyławia wszystkie krewetki. 4. Majsterka. Zuchy już wiedzą, że w Azji znajduje się najwyższy szczyt świata. Zadaniem szóstek jest zbudowanie z różnych przedmiotów (dostępnych w zuchówce, przyniesionych na zbiórkę przez przybocznych) jak najwyższej „góry”. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Najwyższe szczyty Azji: Mount Everest – 8848 m n.p.m. K2 – 8611 m n.p.m. Kanczendżanga – 8598 m n.p.m. Lhotse – 8511 m n.p.m. Makalu – 8481 m n.p.m. Cho Oyu – 8153 m n.p.m. Dhaulagiri – 8167 m n.p.m. Manaslu – 8156 m n.p.m. Nanga Parbat – 8125 m n.p.m. Annapurna – 8091 m n.p.m. Zuchy nazywają swoje szczyty (przymocowują kartki z napisami), od najwyższego do najniższego. 5. Gry i ćwiczenia. Wyprawa wysokogórska. Szóstki ustawiają się w rzędach, każda przed swoją trasą. Zawodnicy pokonują po drodze przeszkody, np. stołki lub krzesła (szczyty), na które muszą wejść. Pomiędzy przeszkodami poruszają się tak, aby nie zboczyć z narysowanej kredą lub zaznaczonej sznurkiem wąskiej trasy (ścieżki skalnej). Dla utrudnienia każdy zawodnik ma przenieść małą piłeczkę umieszczoną na książce lub paletce. 6. Gawęda rozmowa. Porozmawiaj z zuchami o niebezpieczeństwach, na jakie narażeni są himalaiści, a także trudnościach, jakie muszą pokonywać, zdobywając tak wysokie góry. 7. Gry i ćwiczenia. Wielki Mur Chiński. Podziel gromadę na dwa zespoły. Zadaniem jednego jest przejście przez Wielki Mur Chiński, utworzony przez członków drugiego zespołu. Osoby, które tworzą mur, stoją w szeregu i trzymają się za ręce, mając zawiązane oczy. Zuchy, które przedostają się na drugą stronę, nie mogą przechodzić dookoła muru. 8. Krąg rady. Podsumowując zbiórkę, zuchy wskazują na mapie wszystkie miejsca, o których była mowa. Każdy zuch mówi, co najbardziej chciałby zwiedzić na kontynencie azjatyckim. 9. ZZZOiT. Obrzędowe zakończenie zbiórki. Podczas zbiórki zuchy mogą zdobywać sprawności indywidualne „plastyka” i „przewodnika po…”. Mount Everest – najwyższy szczyt świata 21 KIERUNEK AZJA! Wielki Mur od północy osłaniał Chiny przed najazdami plemion stepowych. Dziś jest zabytkiem wpisanym na listę światowego dziedzictwa UNESCO CZY WIESZ, ŻE Azja: jest największym kontynentem, ma 44 579 mln km2, jest najliczniej zamieszkałym kontynentem, ma 3604 mld mieszkańców. W Azji znajduje się: najwyższa wyżyna na świecie – Wyżyna Tybetańska, 5500 m n.p.m., powierzchnia 2,5 mln km², najrzadziej zaludniony kraj – Mongolia, najdłuższa budowla – Wielki Mur Chiński, największy półwysep – Półwysep Arabski, powierzchnia 2780 tys. km², 22 największy archipelag – Archipelag Malajski, największe jezioro – Morze Kaspijskie, powierzchnia 374 tys. km², najgłębsze jezioro – Bajkał, głębokość 1637 m p.p.m., najwyższy szczyt – Mount Everest (Czomolungma), 8848 m n.p.m., największa depresja – Morze Martwe, 398–408 m p.p.m., obszar, gdzie występuje najwyższa temperatura – Półwysep Arabski, bywa tu nawet 65° Celsjusza w cieniu, największe miasto świata – Tokio w Japonii, 32,5 mln mieszkańców, najludniejsze państwo – Chiny, ok. 1,32 mld (2007), najwyższy na świecie wieżowiec – Burdż Chalifa w Dubaju, 829 m wysokości i 163 piętra, największy stadion piłkarski – Rungrado May Day Stadium w Korei Północnej, 150 tys. miejsc, najdłuższy most wybudowany nad wodą – w Chinach, ma 42,5 km. Zbiórka 4 Z WYSPY NA WYSPĘ Azja to nie tylko zwarty kontynent, to także wiele małych i dużych wysp. Do Azji należy m.in. największy archipelag na Ziemi – Archipelag Malajski. Cele zbiórki Kształtowanie postawy tolerancji i braterstwa. Ćwiczenie sprawności fizycznej zuchów. 1. ZZZOiT. Obrzędowe rozpoczęcie zbiórki: Do Azji wyruszamy Zbadać kontynent nieznany. Zbiórka ma formę gry terenowej. Zuchy odwiedzą podczas niej azjatyckie wyspy oraz wykonają rozmaite zadania, w których muszą się wykazać znajomością Azji. 2. Gawęda. Wielu mieszkańców Azji prowadzi koczowniczy tryb życia – polega on na częstej zmianie miejsca zamieszkania. Zmienia się je z różnych powodów, w tym ze względów bezpieczeństwa – zagrażających wybuchów wulkanów, suszy, trzęsienia ziemi, a nawet wojen i konfliktów. Wędrujący tryb życia prowadzą również pasterze przemieszczający się ze swoimi stadami w poszukiwaniu pastwisk. Przykładem osób, które często zmieniają miejsce zamieszkania, są m.in. mieszkańcy pływa- Pływająca wioska na jeziorze Tonle Sap w Kambodży jącej wioski na jeziorze Tonle Sap w Kambodży. Na wodzie są w niej nie tylko domy mieszkalne, ale też sklepy i szkoła. 3. Gry i ćwiczenia. Na zbiórce zuchy odwiedzą siedem wysp. Na każdej mają najpierw urządzić swoje obozowisko (np. rozbić mały, jak najprostszy do rozstawienia namiot i schować do niego swoje rzeczy), potem wykonać zadanie, a następnie spakować swoje rzeczy. Zuchy pokonują trasę szóstkami. Każda szóstka rozpoczyna od innej wyspy. Wyspa 1. Ko Samui to wyspa należąca do Tajlandii. Jest trzecią pod względem wielkości tajską wyspą. Słynie z pięknych plaż i mnóstwa hoteli, a także uprawy kokosów. Wyspa ta stanowi część Morskiego Parku Narodowego Ang Thong, który obejmuje pobliskie rafy koralowe. Dzieci z wioski na wodzie pływają do szkoły samodzielnie – w czym kto może, nawet w miskach 23 KIERUNEK AZJA! Zadanie dla szóstki. Tworzenie raf. Z kolorowej krepiny wykonajcie jak największą rafę koralową, która będzie otaczała wasz nowy dom i kamuflowała go przed innymi. Wyspa 2. Boracay to mała filipińska wyspa, ma tylko 7 km długości. Nie ma na niej samochodów. Można się tu poruszać rowerem lub skuterem. Na wyspie Boracay znajdują się piękne plaże. Zadanie dla szóstki. Konstruktor. Z plastikowych butelek i innych dostępnych materiałów zbudujcie tratwę do przemieszczania się między wyspami. Wyspa 3. Indonezyjska wyspa Gili Trawangan to świetne miejsce dla nurków, na wyspie tej działa wiele szkół uczących nurkowania. Jest to jedna z głównych tutejszych atrakcji turystycznych – poza lekcjami jogi. Zadanie dla szóstki. Nurkowanie po ryby. W misce z wodą pływają kawałki mandarynki lub innego owocu i trzeba wyłowić je bez użycia rąk. Wyspa 4. Wyspa Bali, należąca do Indonezji słynie m.in. z muzyki, tańca i teatru cieni, w którym występują misternie wykonane lalki. Ryby to popularne pożywienie ludzi wysp 24 Zadanie dla szóstki. Taniec. Opracujcie własny układ taneczny, który zatańczcie przed całą gromadą. Wyspa 5. Pionier to bezludna wyspa na Oceanie Arktycznym należąca do Rosji. Jej powierzchnia liczy 1527 km2. Zadanie dla szóstki. Dowód tożsamości. Wykonajcie paszport szóstki, do którego wpiszecie nazwy odwiedzanych przez was wysp. Do paszportu wpiszcie też nazwy krajów, które odwiedziliście na poprzednich zbiórkach. Wyspa 6. Tengyz to jedna z Wysp Foczych na Morzu Kaspijskim. Należy do Kazachstanu. Bezludna wyspa o szerokości 7 km i długości 19 km jest zamieszkana przez foki i ptactwo morskie. Zadanie dla szóstki. Focze zabawy. Utwórzcie węża, łapiąc się za ramiona. Ostatnia osoba przyczepia sobie do pasa „foczą płetwę” (może to być kawałek sznurka, taśmy lub chusta). Pierwsza osoba, prowadząc cały rząd, usiłuje odczepić płetwę ostatniemu zuchowi w rzędzie, który stara się przed nią uciekać. Po zdobyciu płetwy pierwsza osoba przechodzi na koniec utworzonego rzędu. Gra trwa, dopóki wszyscy nie złapią foczej płetwy. PROPOZYCJE DLA ZUCHÓW Malezyjska wyspa Mantanani Wyspa 7. Jaja to bezludna wyspa w archipelagu Wysp Nowosyberyjskich. Odkryli ją w 2013 r. członkowie załóg dwóch rosyjskich śmigłowców. Z jej nazwą związana jest zabawna historia. Najpierw odkrywcy postanowili nazwać ją Bounty. Jednak gdy ustalano, kto pierwszy dostrzegł wyspę, wszyscy zaczęli przekrzykiwać się: „Ja, ja, ja!”. Wtedy postanowiono nazwać wyspę Jaja. Zadanie dla szóstki. Poszukiwanie batona. Na wyspie ukryty został baton Bounty. Zadaniem szóstki jest odnaleźć go i zjeść tak, aby każdy zuch dostał kawałek. 6. ZZZOiT. Obrzędowe zakończenie zbiórki. Podczas zbiórki zuchy mogą zdobywać sprawności indywidualne, m.in. „majsterkowicza” i „gimnastyka”. Plaża na Poda Island w południowej Tajlandii nad Morzem Andamańskim 4. Podsumowanie gry. Zuchy pokazują na mapie miejsca, które odwiedziły. Każda szóstka prezentuje taniec przygotowany na wyspie Bali. 5. Krąg rady. Zapytaj zuchy, czy wygodnie było im za każdym razem zbierać cały swój dobytek i przenosić się w inne miejsce. Skoro same męczyły się z przenoszeniem swoich rzeczy, łatwiej będzie im zrozumieć sytuację ludzi, którzy zmuszeni są do koczowniczego życia. Zastanów się z zuchami, jak można rozwiązać ten problem. 25 Zbiórka 5 W ŚWIECIE BAŚNI I TRADYCJI Zuchy znają Japonię zapewne głównie z filmów rysunkowych. Być może nie zdają sobie sprawy, że to kraj o bogatej kulturze, którego mieszkańcy dbają o tradycje narodowe. Na każdym kroku kultywuje się tam dawne zwyczaje, które współistnieją z najnowszymi zdobyczami cywilizacji. Cele zbiórki Przybliżenie zuchom tradycji występujących w Azji – na przykładzie Japonii. Zwrócenie uwagi na znaczenie przyjaźni i postawę braterstwa. 1. ZZZOiT. Obrzędowe rozpoczęcie zbiórki: Do Azji wyruszamy Zbadać kontynent nieznany. 2. Gawęda. Zuchy znają już azjatyckie zwierzęta i wiedzą, jak wspaniałe krajobrazy można zobaczyć na tym kontynencie. Teraz z biurem turystycznym „Kierunek Azja” wybiorą się na wycieczkę do Ja- ponii – w tym kraju podczas wakacji w 2015 r. na skautowym Jamboree przebywała ponad 300-osobowa grupa harcerek i harcerzy. Aby wprowadzić dzieci w klimat tradycyjnej kultury Kraju Kwitnącej Wiśni, zaproś je do wysłuchania japońskiej baśni „Czarodziejski imbryczek” (M. Juszkiewiczowa, Czarodziejski imbryczek. Baśnie i legendy japońskie, Warszawa 1986). Daleko, daleko, w ciemnym, starym lesie stała kiedyś świątynia. Obok świątyni mieszkał bonza – mnich japoński, który opiekował się przybytkiem i odprawiał nabożeństwa. W świątyni było wiele różnych przedmiotów, a wśród nich mały, nadgryziony zębem czasu imbryk. Naczynie nie było szczególne: wyglądało bardzo zwyczajnie, ale okoliczni mieszkańcy znali legendę, która mówiła, iż ten stary czajnik jest magiczny. Być może dlatego nie używano już go od dłuższego czasu. Kiedyś bonza postanowił zaparzyć w nim herbatę – powód był prozaiczny: nie mógł znaleźć żadnego innego imbryka w swoim domu. Postawił napełniony wodą czajniczek na piecu i czekał niecierpliwie aż woda się zagotuje. Nagle krzyknął przerażony – z dzióbka imbryka wystawał łebek borsuka, a na miejscu ucha od imbryka pojawił się sterczący, puszysty borsuczy ogon. Borsukowi-imbryczkowi zrobiło się gorąco, zeskoczył z pieca, gonił po kątach i biegał po podłodze. Przerażony bonza zaczął krzyczeć. Uczniowie bonzy, słysząc krzyki z jego domu, rzucili się na pomoc nauczycielowi. Zbiegli się z różnymi chwyconymi w biegu przedmiotami: jeden złapał miotłę, drugi szczypce, trzeci łopatę. Ta banda przestraszyła skutecznie dziwne stworzenie. Czmychnęło z domu i na dworze z powrotem zamieniło się w zwykły imbryk. Uczniowie zostawili imbryk na polanie, jednak bonza postanowił sprzedać przedziwny przedmiot blacharzowi – wszak przyda się każdy grosz. Wieczorem, kiedy uczniów nie było już w pobliżu, poszedł na polanę po imbryk i zaniósł go do blacharza. Blacharz nie był zachwycony tym, co mnich chciał mu sprzedać. – Stary, zniszczony imbryk jest niewiele wart – pomyślał, ale nie rozczarował mnicha. Mimo że nie zarabiał wiele, a w dodatku posiadał liczną rodzinę, zapłacił godziwe pieniądze za imbryk, według wagi i jakości materiału. Następnego wieczoru blacharz nie mógł zasnąć. Miał wrażenie, że w domu hałasują szczury, zaczął więc je przeganiać, tupiąc nogą, którą 26 PROPOZYCJE DLA ZUCHÓW wystawił na podłogę. Nagle poczuł, że coś futrzastego przebiegło mu po stopie. Zdenerwował się okropnie! Zapalił lampę, żeby poszukać szkodników i w jej świetle zobaczył dziwne stworzenie, które przypominało ni to imbryk, ni to borsuka! Złapał kij i zamierzył się w stronę znalezionego stwora, ale nim zdążył machnąć, borsuka już nie było. Blacharz bardzo się zdziwił i to, co widział, zrzucił na karb zmęczenia i niewyspania. Nazajutrz opowiedział żonie o swoich przywidzeniach i wspólnie zdecydowali, że powinni zwrócić imbryk. Czuli, że dzieje się coś dziwnego, od kiedy ten przedmiot pojawił się w domu. Tego dnia jednak blacharz nie miał na to czasu, ponieważ pracował od świtu do nocy, bowiem stała się rzecz niewiarygodna: wszystkim sąsiadom popękały imbryki. Cały czas jednak myślał o tym, żeby zwrócić imbryk bonzie. Kiedy kładł się spać, ledwo przyłożył głowę do poduszki, znów rozległ się hałas. Wyprowadzony z równowagi zaczął krzyczeć. – Wyrzucę cię! Wyrzucę cię, potworze, z domu! – wołał, szukając wzrokiem imbryka szurającego po podłodze. – Nie wyrzucaj mnie! – odezwał się imbryk. – Nie wyrzucaj! Mogę ci pomóc. Wiem, że jesteś biedny i żyjesz ubogo ze swoją rodziną. Pomogę ci! Blacharz stanął, zastanawiając się, jak to się stało, że imbryk przemówił. – Blacharzu! Zostaw wszystko i rusz ze mną w świat. O nic się nie martw. Weź tylko swój bambusowy flet. Ja zatroszczę się o wszystko inne. Blacharz rozejrzał się wokoło, słowa były magiczne, przekonujące. Zabrał bambusowy flet i postanowił zaufać czarodziejskiemu imbrykowi. Imbryk-borsuk i blacharz wędrowali po całej Japonii. Ludzie gromadnie zbierali się wokół nich i podziwiali, to z ciekawością, to ze strachem patrząc na tańce borsuko-imbryka, któremu blacharz przygrywał na flecie. Zawitali nawet na cesarski dwór, gdzie otrzymali od cesarza przecudne szaty. Gdy blacharz poczuł, że może z pełnymi rękami wrócić do domu, skierował się w drogę powrotną. Czekała na niego cała rodzina. Już nigdy nie zaznali biedy, a czarodziejski imbryk stał się ich domownikiem. Zadaj zuchom pytania, które pozwolą sprawdzić, czy dzieci zrozumiały przesłanie japońskiej baśni: Czy podobała im się ta historia? Jak potraktował imbryczek bonza, a jak blacharz? Jak imbryk odwdzięczył się blacharzowi? Japońskie uczennice witają w swojej szkole uczestników 23. Światowego Jamboree Skautowego Następnie zapytaj zuchy, jakie mają skojarzenia z Japonią. Co zapamiętały ze zbiórki, podczas której czytaliście listy od dzieci mieszkających w Azji? Wskażcie Japonię na mapie. 3. Gry i ćwiczenia. Na wyznaczonym terenie (szkoła, korytarz, boisko, park przy szkole itp.) w określonym czasie szóstki poszukują przedmiotów lub ilustracji przedstawiających rzeczy i pojęcia związane z Japonią (jedną z ukrytych rzeczy powinien być imbryk – czajniczek do herbaty). 27 KIERUNEK AZJA! 4. Gawęda, część 2. Nawiązując do ostatniego ćwiczenia, w oparciu o znalezione przedmioty i ilustracje, porozmawiaj z zuchami o tym, jak wyglądają, jak się ubierają i jak żyją mieszkańcy Japonii (możesz wykorzystać zdjęcia zamieszczone na CD). Odwołaj się przy tym do znanych zuchom bajek, filmów i innych produktów japońskiej kultury. Opowiedz o obchodzonym w Japonii święcie, jakim jest Dzień Dziecka, czyli Kodomo no Hi. Japoński Tradycyjne japońskie latawce w kształcie ryb Dzień Dziecka, przypadający 5 maja, dawniej był tylko świętem chłopców, dopiero później zaczęły w tym dniu świętować także dziewczynki. Ważnym symbolem tego dnia jest karp. Japończycy wierzą, że jest on tak silny, iż może płynąć nawet w górę wodospadu. Karp, który tam dopłynie, zamienia się w smoka i wzlatuje do nieba. Ryba ta symbolizuje zatem wytrwałość i zdolność do pokonywania życiowych przeszkód. W tym świątecznym dniu chłopcy spacerują z latawcami w kształcie karpia, a papierowe wizerunki ryby zdobią japońskie domy. 5. Majsterka. Umów się z zuchami, że teraz będziecie obchodzić Dzień Dziecka po japońsku. Z tej okazji przygotujecie latawce w kształcie karpi. Do ich wykonania potrzebne będą arkusze papieru – białe lub kolorowe, karbowana bibuła (różne kolory), kredki, kawałki sznurka lub tasiemki, nożyczki, klej do papieru, niepotrzebne gazety. Prosta instrukcja zrobienia takiego latawca (w języku angielskim, z pokazem wykonania) znajduje się pod adresem: https://www.youtube.com/watch?v=32psmx4aDnQ. Zuchy najpierw rysują kształt ryby, a następnie z pomocą przybocznych wycinają go i rysują rybie oczy, płetwy i łuski, kolorując poszczególne jej części. Sklejonego i wypchanego gazetami karpia ozdabiają kawałkami bibuły, które będą powiewać na wietrze. 6. Gry i ćwiczenia. Po wykonaniu zadania zaproś zuchy do zaprezentowania latawców innym i sprawdzenia, jak się unoszą w powietrzu. Przed wspólnym puszczaniem latawców zaproponuj dzieciom, aby nadały im imiona. Przedstaw zuchom listę popularnych japońskich imion. Japońskie imiona dla dziewczynek: Aiko – Kochane Dziecko Haruko – Dziecko Wiosny Hikaru – Blask Hitomi – Źrenica Oka Junko – Posłuszne Dziecko Kaori – Zapach Tkania Kasumi – Mgła Mitsuki – Dziecko Światła Natsuko – Dziecko Lata Sakura – Kwiat Wiśni Yūko – Uczynne Dziecko 28 PROPOZYCJE DLA ZUCHÓW Mały Japończyk uczestniczy w zajęciach w namiocie polskim podczas 23. Światowego Jamboree Skautowego Japońskie imiona dla chłopców: Akira – Jasny Hiroshi – Zrównoważony Katsumi – Opanowany Kishiro – Szczęśliwy Syn Masaru – Zwycięski Masashi – Elegancki Shinji – Postępujący Naprzód Satoshi – Trzeźwo Myślący Tadasho – Lojalny, Prawdziwy Tamotsu – Obrońca, Opiekun Małe Japonki lubią być fotografowane Mniejsze złote to dzieci, Jak one zabawnie pływają. Zaproś zuchy do wysłuchania piosenki w języku japońskim (https://www.youtube.com/watch?v= 23wLafeCg2o). Zaśpiewajcie do jej melodii japońskie, a także polskie słowa. Przygotuj duży arkusz z tekstem w obu językach. 8. Krąg rady. 7. Piosenki i pląsy. W Dniu Dziecka w Japonii śpiewa się tradycyjną piosenkę „Koinobori”: Yane yori takai koinobori Ookii magoi wa otoosan Chiisai higoi wa kodomo tachi Omoshirosoo ni oyoideru Wyżej niż czubki dachów są koinobori, Wielki czarny to ojciec, Nawiązując do znalezionego na początku zbiórki czajniczka i imbryka – bohatera bajki, zapytaj zuchy o związki czajnika do herbaty z Japonią. W razie potrzeby uzupełnij wypowiedzi dzieci, przedstawiając krótko japońską ceremonię picia herbaty. Przygotuj wcześniej z przybocznymi odpowiednie przybory i zieloną herbatę, następnie zaparzcie uroczyście ten napój (uważaj, aby zuchy nie opa- 29 KIERUNEK AZJA! rzyły się gorącą wodą). Zuchy, siedząc w kręgu, ceremonialnie piją herbatę i podsumowują cykl zbiórek „Azjata”. Na koniec wręcz uczestnikom zbiórki znaczki sprawności, które mogą przylecieć do nich latawcem razem z życzeniami z okazji japońskiego Dnia Dziecka. 9. ZZZOiT. Obrzędowe zakończenie zbiórki. 30 Uzupełnieniem prezentowanego cyklu sprawnościowego może być wspólne obejrzenie filmu animowanego o przyjaźni i trosce o innych pt. „Mój sąsiad Totoro”, którego autorem jest Hayao Miyazaki, jeden z najbardziej popularnych twórców animacji japońskiej. Podczas zbiórki zuchy mogą zrealizować zadania na sprawności indywidualne „śpiewaka”, „plastyka” i „dekoratora”. PROPOZYCJE DLA HARCERZY 31 W Tajlandii skauting jest bardzo popularny. Stroje skautowe dziewczynek są ciemnozielone, a chłopców w kolorze khaki, do tego wszyscy noszą żółte chusty 32 Zbiórka 1 JAK ŻYJĄ NASI RÓWIEŚNICY W JAPONII? Życie dzieci w krajach azjatyckich nie jest jednakowe. W zamożnej rodzinie japońskiej, pod opieką rodziców dbających o najlepsze wykształcenie syna czy córki, wygląda inaczej niż życie dziecka z Afganistanu, Kambodży i Bangladeszu, zmuszonego sytuacją rodziny do ciężkiej pracy i pozbawionego możliwości nauki. Cele zbiórki Kształtowanie postawy tolerancji i akceptacji innych. Dostarczenie wiedzy o kulturze i życiu codziennym w Japonii. 1. Obrzędowe rozpoczęcie zbiórki. 2. Ćwiczenie. Zastanówcie się wspólnie, czy można opisać typowy dzień z życia polskiego dziecka. Poproś uczestników o wypisanie kilku punktów, które większość polskich dzieci realizuje w ciągu dnia. Następnie zastępy prezentują swoje ustalenia. 3. Gawęda. Uczestnicy zbiórki zapoznają się z opisem dnia z życia dziecka japońskiego. Mam na imię Mia, skończyłam już 12 lat. Moja siostra Yoko ma 9 lat. Mieszkamy w Osace razem z tatą, mamą i psem. Pies w naszym języku nazywa się inu, a wołamy na niego Shiroi, czyli Biały. Tata jest głową rodziny. To on pracuje ciężko w koncernie Sony i całymi dniami nie ma go w domu. Tak naprawdę to szansę na porozmawianie z nim mamy tylko w soboty i niedziele. Dobrze, że przynajmniej nasza mama nie pracuje. Codziennie wstajemy o 6 rano, żeby nie spóźnić się do szkoły. Mama budzi mnie i Yoko. Szykujemy się z siostrą do szkoły. Każda z nas zakłada swój mundurek: białą bluzkę, plisowaną spódnicę i podkolanówki. Nasi koledzy ze szkoły też mają mundurki. Chodzą w czarnych marynarkach z metalowymi guzikami, czarnych spodniach i eleganckich butach, prawie tak ładnych jak nasze lakierki. Przed wyjściem z domu dostajemy od mamy obentō czyli drugie śniadanie do szkoły. Zawsze jest pyszne i pięknie wygląda. Mieści się w specjalnym pudełku z przegródkami, w których mama z warzyw i innych produktów układa różne wesołe obrazki. Do szkoły jedziemy autobusem. Przystanek jest pod domem. Nawet wtedy, gdy jest dużo ludzi, wszyscy grzecznie czekają w kolejce do wejścia do autobusu. Szkoła jest dla nas bardzo ważna, to dzięki pilnej nauce możemy znaleźć dobrą pracę. Uczymy się matematyki, fizyki, przyrody, geografii, języków obcych i innych przedmiotów. No i oczywiście japońskiego. Nasz język nie jest łatwy. Trzeba dużo czasu poświęcić na naukę pisania i czytania. Ja, chociaż mam już 12 lat, jeszcze nie znam wszystkich znaków naszego pisma. Po południu chodzę na dodatkowe lekcje – dzięki temu na pewno dostanę się do dobrej szkoły średniej. Mam też zajęcia sportowe. Uwielbiam judo i stale doskonalę swoje umiejętności, zdobyłam już niebieski pas. Yoko uczy się układania kwiatów, czyli ikebany. Dopiero późnym popołudniem wracamy z siostrą do domu. Gramy w gry elektroniczne i czytamy mangę. Lubimy zajmować się orgiami, czyli składaniem z papieru przeróżnych kształtów. Oglądamy też często filmy animowane. 33 KIERUNEK AZJA! 4. Ćwiczenie. Poproś uczestników zbiórki o wskazanie podobieństw i różnic w codziennych czynnościach polskich dzieci i ich japońskich rówieśników. Porównajcie wspólnie zajęcia szkolne, pozaszkolne, posiłki, godziny poszczególnych aktywności itp. 5. Wspólne gotowanie i japońska uczta. Przygotujcie na zbiórce tradycyjne japońskie danie – sushi (przykładowy przepis na s. 61). Zjedzcie je potem przy użyciu pałeczek (https://www.youtube. com/watch?v=yh97thcH2Oc). Możecie też wspólnie napić się zielonej herbaty i zjeść japońskie ciasteczka. 6. Obrzędowe zakończenie zbiórki. Do przyrządzenia ciasteczek z pastą z czarnego sezamu potrzeba: 200 g mąki, 100 g cukru, 90 g masła, 70 g pasty z czarnego sezamu, 1 średnie jajko, 2 łyżeczki czarnego sezamu, pół łyżeczki sody. Sposób przygotowania: masło rozpuszczamy w misce, dodajemy jajko, cukier i pastę z czarnego sezamu, następnie dosypujemy sodę oraz mąkę, ponownie mieszamy, na blachę wyłożoną papierem do pieczenia łyżką nakładamy masę, formując spłaszczone kulki o średnicy 4–5 cm, wierzch ciastek posypujemy ziarnami czarnego sezamu, lekko je dociskając, ciasteczka pieczemy przez 15–20 minut w piekarniku rozgrzanym do 160°C. (za: http://www.pl.emb-japan.go.jp/kultura/documents/Biuletyny/biuletyn1214.pdf) U góry: tradycyjny japoński dom i jego wnętrze, obok: śniadanie w japońskiej rodzinie 34 Zbiórka 2 SKAUCI W AZJI W czasie wakacji w 2015 r. 300 harcerek i harcerzy odwiedziło Japonię, uczestnicząc w 23. Światowym Jamboree Skautowym. Spotkali się tam ze swoimi rówieśnikami z całego świata. Mogli się przekonać, że mają wspólne zainteresowania i zajęcia, a także podobne problemy – chociaż żyją w różnych kulturach, bardzo daleko od siebie. Cele zbiórki Przybliżenie uczestnikom zbiórki idei Jamboree. Zachęcenie do poznawania życia skautów z innych krajów. 1. Obrzędowe rozpoczęcie zbiórki. 2. Gawęda wprowadzająca. Zapytaj harcerzy, czy gdyby mogli poznać swoich rówieśników, zgromadzonych w jednym miejscu przedstawicieli niemal wszystkich krajów, reprezentantów wszystkich kontynentów, skorzystaliby z takiej okazji. Powiedz, że taka możliwość w skautowym świecie zdarza się raz na cztery lata. Przedstaw krótko ideę Jamboree, czyli światowych zlotów skautowych. Wspomnij, że ostatnie Jamboree odbyło się w sierpniu 2015 r. w Japonii. Możesz przy tym wykorzystać artykuł korespondenta jamborowych mediów Mikołaja Zawiślaka. Teren, na którym odbywa się 23. Światowe Jamboree Skautowe w Japonii, znajduje się w prefekturze Yamaguchi, w miejscowości Kirara-hama, na sztucznej wyspie zajmującej powierzchnię 286 hektarów. Na zlocie są 33 tysiące skautów z całego świata. Można to porównać z liczbą ludności, która mieszka w Ostródzie, Iławie, Nowym Targu lub w dzielnicy Warszawy – Wilanowie. To miasteczko powstawało przez 5 dni, podczas gdy zjeżdżali się do niego skauci z ponad 150 krajów. Teren Jamboree dzieli się na huby, które można porównać do dzielnic miasta. Na wyspie znajdują się trzy huby mieszkalne, w których są zakwaterowani skauci. Znajdują się też różne strefy aktywności (np. basen, arena, globalna wioska). Każda „dzielnica” dzieli się na cztery podobozy, które mają nazwy związane z terenami geograficznymi w Japonii. Dzień zaczyna się o 5.00 rano, kiedy to rozpoczyna się wydawanie produktów na śniadanie i na lunch. O godzinie 9.00 zostają otwarte drzwi do strefy aktywności (kultura, globalna wioska, nauka oraz strefa religii i wyznań). Również od tej godziny można wyruszać na wędrówkę, podczas której poznaje się japońskie środowisko naturalne. Między godziną 9.00 a 10.00 odjeżdżają autobusy zawożące uczestników na plażę na zajęcia wodne, do Hiroszimy do Centrum Pokoju i do różnych miast w prefekturze Yamaguchi, gdzie można bliżej poznać kulturę Japonii. Wszystko odbywa się według ustalonego harmonogramu. Każdy podobóz ma codziennie zaplanowaną inną aktywność. Na terenie Jamboree – tak jak w każdym mieście – znajdują się supermarkety, bank, poczta, budka z telefonami i sklepy z pamiątkami. Jest też specjalne strefa, gdzie stoją namioty organizacji skautowych z całego świata, w których można poznać bliżej różne kraje i skautów, którzy w nich działają. Skauci mogą odwiedzić centrum skautowe w swoim wolnym czasie. Strefy aktywności działają od 9.00 do 12.00 i od 14.00 do 17.00. 35 KIERUNEK AZJA! W każdym przedziale czasowym przybywa na nie inny podobóz. Pozostałe zajęcia całodniowe kończą się w godzinach 16.00–17.00. Po skończonym programie skautowe miasteczko zaczyna tętnić własnym życiem. Idąc, można poczuć się jak w Zakopanem na Krupówkach. Wszyscy skauci są dla siebie życzliwi, machają do siebie, uśmiechają się, witają się z tobą – przy okazji pozdrawiając cię i życząc miłego dnia. Przy drogach rozkładają się małe stoiska z plakietkami, chustami czy koszulkami skautowymi na wymianę. Każdy może podejść, zagadać, zaproponować własną plakietkę za wybraną, ustalić warunki wymiany i w końcu jej dokonać. Trzeba pamiętać tylko o tym, że uczestnik może wymieniać się tylko z innym uczestnikiem, zastępowy z innym zastępowym, a obsługa (IST) tylko ze sobą. Wieczorami rozpoczynają się spotkania kulturowe. Wspólne ogniska, wieczory w namiotach hubów z tańcami, piosenkami, grami i pląsami z różnych stron świata. Ostatnie oficjalne wydarzenia programowe kończą się o 22.00, ale niektórzy zostają dłużej ze swoimi nowymi przyjaciółmi. 3. Pokaz filmu. Obejrzyjcie wspólnie filmową relację z Jamboree w Japonii. Poproś, żeby uczestnicy zbiórki dokładnie ją obserwowali i postarali się zapamiętać jak najwięcej szczegółów („A look back”, https://www.youtube.com/watch?v=SM7yJABzA7I). dotyczące pozyskania pieniędzy, zorganizowania transportu, nauki języka angielskiego, a także problemy związane z uzyskaniem zgody rodziców na wyjazd, lękiem przed wyjazdem do nieznanego kraju i spotkaniem z ludźmi z innych kultur. Porozmawiaj z harcerzami o tym, jak najlepiej rozwiązać poszczególne problemy. 4. Kwiz dla zastępów. Uczestnicy zbiórki (w zastępach) mają za zadanie wypisać: jakie flagi, jakie instrumenty, jakie dyscypliny sportu, jakie narodowości udało im się rozpoznać na filmie. Podsumowując to ćwiczenie, podkreśl, że w rzeczywistości podczas Jamboree można spotkać jeszcze więcej ciekawych osób z całego świata, które prezentują swoje narodowe tradycje i aktywności. 5. Pokaz filmu, cd. Wyjaśnij, że kolejne Jamboree odbędzie się w 2019 r. w Stanach Zjednoczonych. Pokaż uczestnikom film zapraszający na ten zlot (https://www.youtube.com/watch?v=yixTHVdSqJI). 6. Ćwiczenie. Uczestnicy zbiórki w zastępach zastanawiają się, jak należy się przygotować do Światowego Jamboree Skautowego. Rozdaj im małe karteczki, na których wypiszą swoje pomysły. Następnie zbierzcie podobne do siebie tematy w grupy. Zapewne wśród nich znajdą się kwestie 36 7. Przygotowanie reklamy Jamboree. Poproś uczestników zbiórki, aby zamknęli oczy i wyobrazili sobie wielkie, kolorowe pole namiotowe, uśmiechniętych skautów mówiących w różnych językach, o różnym kolorze skóry, w różnych mundurach i kolorowych chustach. Skauci razem uczestniczą w warsztatach i wędrówkach, a wieczorem przygotowują posiłki wspólnie z sąsiadami pochodzącymi z innych krajów. Poproś harcerzy, aby w zastępach zastanowili się, dlaczego warto pojechać na Jamboree. Następnie zadaniem zastępów będzie przygotowanie krótkiego filmu zachęcającego do udziału w światowym zlocie skautów (można nagrać go kamerą lub telefonem komórkowym). 8. Podsumowanie. Czy po tej zbiórce harcerze chcieliby wziąć udział w Światowym Jamboree Skautowym? Zastanówcie się, jakie kroki zbliżające was do uczestnictwa w kolejnym Jamboree możecie podjąć już teraz. 9. Obrzędowe zakończenie zbiórki. PROPOZYCJE DLA HARCERZY Na 23. Światowym Jamboree Skautowym w Japonii: u góry skautki i skauci z Hongkongu, z lewej skauci z Japonii Uczestnicy ceremonii otwarcia 23. Światowego Jamboree Skautowego w miejscowości Kirara-hama w Japonii 37 Zbiórka 3 Z MAPĄ WŚRÓD ZWIERZĄT Wiele gatunków azjatyckich jest bardzo poważnie zagrożonych wyginięciem – z powodu zabijania ich przez kłusowników (dla uzyskania kości słoniowej, skóry czy mięsa), nielegalnego handlu żywymi zwierzętami, a także niszczenia naturalnego środowiska (np. wycinania lub wypalania lasów). Na listę potrzebujących ochrony gatunków trafiły zarówno popularne zwierzęta, m.in. tak lubiana panda wielka, tygrys sumatrzański czy słoń indyjski, jak i mityczny saola, czyli odkryte dopiero w XX w. zwierzę przypominające jednorożca. Cele zbiórki Wspomaganie rozwoju zmysłów, przede wszystkim spostrzegawczości i orientacji. Uświadomienie potrzeby szacunku dla zwierząt. Wzbogacenie wiedzy dotyczącej zwierząt żyjących w Azji. 1. Obrzędowe rozpoczęcie zbiórki. 2. Gawęda wprowadzająca. Aby uświadomić uczestnikom zbiórki, że w kulturze Azji od niepamiętnych czasów zwierzęta odgrywają istotną rolę, przedstaw legendę o znakach chińskiego zodiaku. W zamierzchłych czasach Budda zaprosił zwierzęta na uroczystą kolację, aby świętować z nimi Nowy Rok. Nie wszystkie jednak zechciały go odwiedzić – postanowiło przybyć tylko kilkanaście z nich. Aby dotrzeć do Buddy, musiały przejść przez rzekę. Bawół – jako dobry towarzysz – podjął się przenieść przez wodę szczura między swymi rogami, ale na drugim brzegu sprytny szczur zeskoczył na ziemię i pierwszy dobiegł do Buddy. Również za sprawą szczura u Buddy nie zjawił się kot. Wcześniej kot poszedł spać, ale poprosił szczura, by ten go w porę obudził. Szczur, pozbywając się potencjalnego rywala do łask Buddy, nie zrobił tego. Oszukany kot obraził się i odtąd szczur i kot są zajadłymi wrogami. Do Buddy przybyło w końcu tylko dwanaście zwierząt: przebiegły szczur, pracowity bawół, pogodny tygrys, rozważny królik, wspaniały smok, przebiegły wąż, zgrabny koń, nieśmiała koza, wesoła małpa, dumny kogut, wierny pies i – ostatnia – spokojna świnia. Budda, chcąc podziękować zwierzętom, ofiarował każdemu z nich jeden rok w dwunastoletnim cyklu. Według chińskich wierzeń ludzie urodzeni w roku danego zwierzęcia dziedziczą jego cechy charakteru. 3. Gra terenowa „Poszukiwanie zwierząt w Azji”. Zastępy kolejno wyruszają na wyprawę po Azji. Ich zadaniem jest opracowanie mapy przedstawiającej jak najwięcej gatunków zwierząt zamieszkujących poznawany kontynent, zgromadzenie informacji o tych zwierzętach oraz przedstawiających je ilustracji. 38 Każdy zastęp otrzymuje mapę Azji i określony azymut, według którego powinien się poruszać, aby znaleźć pierwsze zwierzę. Kolejne miejsca zastępy odnajdują na podstawie azymutu podanego na końcu informacji o zwierzęciu, które już odnaleźli. Na punktach zastępy mogą mieć do wykonania dodatkowe zadania. Zapoznaj się z przykładowymi punktami gry. PROPOZYCJE DLA HARCERZY Punkt 1. W Azji żyją dwa gatunki jeżozwierzy. Choć wyglądają jak gigantyczne jeże, ich bliskimi krewnymi są gryzonie, np. świnki morskie. Jeżatka długoogonowa jest mniej więcej wielkości kota, a wyglądem przypomina kolczastego szczura. Jej długi ogon na końcu ma kępkę włosów, a całe ciało i nogi pokrywają krótkie, ostre włosy. Z grzbietu wyrasta jej kilka długich kolców. Jeśli coś zagraża jeżatce, potrząsa ogonem i grzechoce. Jeżatki żyją w lasach. W dzień chronią się w norach, a w nocy polują na owady. Wspinają się na drzewa, by pożywić się owocami, potrafią też pływać – u nóg mają błony pławne. Jeżozwierz indyjski jest dwa razy większy od jeżatki. Jego grzbiet pokrywają długie, ostre kolce. Rozzłoszczony jeżozwierz podnosi kolce i grzechocze nimi głośno, aby przestraszyć wroga. Jeśli to nie poskutkuje, szarżuje tyłem i wbija kolce w nieprzyjaciela. Jeżozwierze indyjskie poruszają się powoli. W nocy wychodzą z nor, by coś zjeść. Mają doskonały słuch – spadający na ściółkę owoc słyszą z odległości kilku metrów. Zadanie dodatkowe. Znajdźcie w pobliżu coś, co się kojarzy z przedstawionym w informacji zwierzęciem. (Mogą to być np. igły sosny przypominające kolce jeżozwierza). Punkt 2. Mongolska antylopa saiga, zwana inaczej sumakiem lub suhakiem, jest wielkości owcy. Wygląda niezgrabnie, ale potrafi szybko uciekać przed wrogiem. Ma potężny nos, podobny do trąby. Wygląda to zabawnie, ale jest bardzo przydatne. Gdy saiga galopuje, podnoszą się chmury pyłu. Zwierzę mogłoby się udusić, ale nos działa jak filtr i uniemożliwia piaskom i pyłom przedostanie się do płuc. Zimą nos pomaga oddychać, ogrzewając lodowate powietrze. Działa to tak, jak noszenie szalika na ustach. Saiga ma także wyłupiaste oczy, którymi potrafi zauważyć najmniejszy ruch. Samce mają zakręcone rogi, które są ich bronią. W 1960 r. na wolności było mniej niż 500 sumaków. Dzisiaj jest ich już ponad 2 miliony. Zadanie dodatkowe. Na podstawie opisu narysujcie sumaka. Porównajcie wasz rysunek ze zdjęciem zwierzęcia znajdującym się w osobnej kopercie. Punkt 3. Makaki żyją w stadach liczących 40 samic z młodymi oraz 4 lub 5 samców. Jedzą prawie wszystko. Latem żywią się liśćmi, owocami, owadami i larwami. Kiedy ziemia zamarznie, jedzą korę drzew. Większość japońskich makaków mieszka w górskich, chłodnych lasach północnej Japonii. Te śnieżne małpy wynalazły sposób na rozgrzanie się, kiedy jest mróz. Kąpią się w gorących źródłach, które wybijają spod ziemi i tworzą zagłębienia niczym wanny z gotową kąpielą. Niektóre makaki mieszkają nad morzem. Jedzą kraby i mięczaki, mogą nawet żywić się wodorostami. Szukając pożywienia, potrafią przepłynąć pieskiem z jednej wyspy na drugą. Inne stada makaków żyją obok świątyń, gdzie żebrzą o jedzenie u mnichów i ludzi odwiedzających świątynię. Zadanie dodatkowe. Ze znajdujących się w kopercie elementów ułóżcie ilustrację przedstawiającą opisane zwierzę. Punkt 4. Tygrysy żyją w dżunglach i lasach Indii – buszują w zaroślach, a czasem nawet pływają w rzekach. Są największe z wielkich kotów. Ważą nawet ponad 250 kg. Od nosa do ogona osiągają długość 3 m. Są mięsożercami. Często polują nocą. Żółto-czarne barwy ich futra są kamuflażem – zlewają się ze światłem i cieniem w dżungli. Z tyłu uszu tygrysy mają czarno-białe plamki, przypominające wyglądem oczy. Dzięki nim małe tygrysy widzą matkę, która przed nimi skrada się przez dżunglę. Zadanie dodatkowe. Dorosły tygrys i tygrysiątko zjadają razem 25,2 kg mięsa w ciągu doby. Mały tygrys je 2,5 raza mniej niż duży. Ile kilogramów zjada w ciągu doby każde z tych zwierząt? Wiedząc, że jeden hamburger waży 0,225 kg – obliczcie, ile hamburgerów dziennie mógłby zjeść dorosły tygrys. 39 KIERUNEK AZJA! Punkt 5. Słonie indyjskie nie są tak wielkie, jak afrykańskie – mają mniejsze uszy, zaokrąglony grzbiet i dwa okazałe guzy na głowie. Ważą około 8 ton i osiągają 3,4 m wysokości. Są dwukrotnie wyższe i 120 razy cięższe niż człowiek. Są roślinożercami, w ciągu dnia mogą schrupać nawet 200 kg trawy, liści, gałązek i owoców. Trąba słonia to bardzo długi nos połączony z górną wargą. Ma ponad 60 tysięcy mięśni – dzięki temu słoń może nią swobodnie poruszać. Słonie używają swoich trąb do wąchania, zbierania pożywienia, picia – potrafią wessać do tego wielkiego nosa 7 litrów wody! Zadanie dodatkowe. Według podanej instrukcji (zamieszczonej na CD) wykonajcie z papieru techniką origami sylwetkę słonia. Punkt 6. Panda wielka (zwana też niedźwiedziem bambusowym) żyje z reguły samotnie, żywi się wyłącznie pędami, liśćmi i korzeniami bambusa. Ma białe futro z czarnymi plamami wokół oczu, na uszach, łopatkach i łapach. Na wolności żyje tylko 1600 pand, z czego 1200 w górzystych lasach Syczuanu, pozostałe w sąsiednich prowincjach. Ponadto 300–400 pand żyje w ogrodach zoologicznych na całym świecie. Główną przyczyną wymierania pandy wielkiej jest działalność człowieka, który polował na nią w celu zdobycia jej futra. Obecnie dużym zagrożeniem jest niszczenie jej środowiska, czyli wycinanie lasów i obumieranie bambusa. Inną przyczyną jest niska rozrodczość i duża umieralność młodych pand. Panda wielka stała się symbolem World Wildlife Fund, organizacji zajmującej się ochroną środowiska i organizmów zagrożonych wymarciem, jest także narodowym zwierzęciem Chin. Dzięki akcji ochrony pand udało się w ostatnich latach nieco zwiększyć ich populację, ale nadal panda wielka należy do najbardziej zagrożonych gatunków zwierząt. Zadanie dodatkowe. Wymyślcie działanie, które może wspomóc ochronę pandy wielkiej. 40 Punkt 7. Od 4000 lat wożą ludzi. Przedstawiciel tego gatunku jest doskonale przystosowany do życia w pustynnych warunkach. Dwa rzędy grubych, długich rzęs i zakryte nozdrza chronią jego oczy i nos przed piachem. Na stopach ma poduchy, które ułatwiają mu poruszanie się w ruchomych pustynnych piaskach. Może wytrzymać w temperaturach od minus 27 do plus 50° Celsjusza. Całymi dniami może obywać się bez wody. Potem na raz wypija tyle, ile wynosi jedna trzecia masy jego ciała. Zadanie dodatkowe. Odgadnijcie, jakiego zwierzęcia dotyczy powyższy opis. 4. Podsumowanie gry. Opowieści podróżników. Każdy zastęp przygotowuje kilkuminutową prezentację ze swojej wyprawy. Opowiada o poszukiwaniu zwierząt i zwierzęciu, które najbardziej zainteresowało członków zastępu. Uczestnicy gry wskazują na mapie Azji miejsca, w których żyją poznane zwierzęta i rozwiązują test, oceniając prawdziwość zamieszczonych w nim zdań, np.: Słonie są roślinożercami (prawda). Tygrysy nie potrafią pływać (fałsz). Jeżozwierze są krewnymi świnek morskich (prawda). Baktrian ma jeden garb (fałsz). Można wyłonić zwycięzców gry lub symbolicznie nagrodzić wszystkie uczestniczące w niej zastępy. 5. Burza mózgów. Zastanówcie się nad tym, dlaczego zwierzęta są ważne i z jakich powodów ludzie powinni się o nie troszczyć. 6. Obrzędowe zakończenie zbiórki. PROPOZYCJE DLA HARCERZY Słoń indyjski jest mniejszy od afrykańskiego Gęsta, czarno-biała sierść pandy wielkiej stanowi dobry kamuflaż w bambusowych zaroślach Antylopa saiga ma zabawny, szeroki nos Makaki lubią przesiadywać w gorących źródłach 41 Zbiórka 4 W 90 MINUT PRZEZ AZJĘ Azja leży na półkuli wschodniej. Najdalej wysuniętym na wschód punktem (169°40’W) jest Przylądek Dieżniowa na Półwyspie Czukockim w Rosji, na zachód natomiast (26°03’E) przylądek Baba na półwyspie Azja Mniejsza w Turcji. Cele zbiórki Zapoznanie uczestników z krajobrazami Azji. Kształtowanie postawy empatii. 1. Obrzędowe rozpoczęcie zbiórki. 2. Gra „Azjatycka podróż”. Na wstępie należy wyjaśnić cel i zasady gry. Kolejność odwiedzania punktów zastępy wybierają same. Liczba punktów zależy od ilości czasu przeznaczonego na grę i rozległości terenu. Przygotowane dla zastępów karty punktacji mogą mieć formę konturowych map Azji z zaznaczonymi w odpowiednich państwach punktami zadaniowymi. Punkt 1. Nepal Tubylcy witają podróżników w Nepalu pogodnym „namaste”, ze złożonymi jak do modlitwy rękami, którymi dotykają czoła. To znaczy nie tylko „dzień dobry”, ale także „pozdrawiam cię i życzę ci wszystkiego dobrego”. (W ten sposób może również powitać uczestników gry osoba prowadząca pierwszy punkt). Chociaż Nepal jest jednym z najrzadziej zaludnionych krajów świata, wolną przestrzeń wypełniają tu turyści, którzy obierają to miejsce za cel podróży. Niektórzy z nich szukają wewnętrznego spokoju w ośrodkach buddyjskich, inni wspinają się na najwyższe góry Ziemi, które zajmują 80% powierzchni tego kraju, w tym na Mount Everest, który wznosi się na wysokość 8848 m n.p.m. Nepal to setki kolorowych buddyjskich flag modlitewnych. Ich historia zaczęła się 10 tys. lat temu. Kolory flag symbolizują: żółty – ziemię, zielony – wodę, czerwony – ogień, biały – powietrze, niebieski – przestrzeń. 42 Zadanie dla zastępu. Wykonajcie flagę symbolizującą najważniejszy dla waszego zastępu żywioł. Uzasadnijcie swój wybór. Punkt 2. Indie Indie wkrótce będą najludniejszym państwem świata (dziś są drugie za Chinami) – zamieszkuje je blisko 1,2 mld osób. Bombaj to jedna z najgęściej zaludnionych metropolii – 55 tys. osób na km2 (dla porównania w Warszawie na km2 przypada 3,3 tys. osób). Przez cały dzień na ulicy słychać tu gwar, a sprzedawcy zapraszają przechodniów do straganów pełnych kolorowych towarów. Większość wypijanej na świecie herbaty pochodzi z Indii. Kobiety zbierają tam młode, delikatne listki, które potem zostają wysuszone. Zadanie dla zastępu. Przygotujcie do sprzedaży przyprawy. (Zastępy otrzymują pojemniki z przyprawami – mają rozpoznać przyprawy i wykonać etykietki z ich nazwami). Punkt 3. Kambodża Położona jest na Półwyspie Indochińskim, w południowo-wschodniej części Azji. Należy do najbiedniejszych krajów w tej części świata, gdzie prawie jedna trzecia populacji żyje za mniej niż jednego dolara dziennie. W Kambodży warto odwiedzić Angkor, czyli kompleks świątyń leżących na powierzchni 400 km2. Największa z nich to Angkor Wat. PROPOZYCJE DLA HARCERZY Duże zainteresowanie budzi obecnie świątynia , na terenie której kręcono film „Tomb Rider” z Angeliną Jolie. Na jeziorze Tonle Sap znajdują się pływające wioski. Na wodzie są też sklepy i szkoła, do której dzieci pływają nawet w baliach. Zadanie dla zastępu. Udajcie się do najbliższego sklepu i za znajdujące się w załączonej kopercie 4 zł (przybliżona równowartość 1 dolara) kupcie jedzenie, które wystarczy jednej osobie na cały dzień. Dokonajcie jak najrozsądniejszych zakupów. Punkt 4. Indonezja Borneo jest największą wyspą Azji oraz trzecią co do wielkości na świecie (po Grenlandii i Nowej Gwinei). Ta wyspa to raj dla miłośników przyrody. Ciągle odkrywa się tu nowe gatunki roślin i zwierząt. W tropikalnej dżungli możemy tu spotkać dzbaneczniki wielkości człowieka albo osiągającą ponad metr średnicy raflezję – monstrualny pasożytniczy kwiat nazywany „lilią pachnącą trupem” ze względu na rozsiewaną woń gnijącego mięsa. Indonezyjski archipelag jest największy na świecie. Liczy ponad 17 tys. wysp po obu stronach równika, między Oceanem Indyjskim a Oceanem Spokojnym. Na wyspach mieszka najbardziej zróżnicowane społeczeństwo świata – 200 grup etnicznych mówiących w ponad 300 językach. Indonezja należy do Ognistego Pierścienia Pacyfiku. Jest tam 167 wulkanów (na całym świecie jest 600 wulkanów), z czego ponad 70 aktywnych. W tym niebezpiecznym rejonie nadal o warunkach życia decyduje natura. Indonezja ma flagę podobną do flagi Polski – tylko odwróconą do góry nogami. Zadanie dla zastępu. Przygotujcie makietę wybuchającego wulkanu. W jego środek wstawcie butelkę coca coli. Następnie do butelki ostrożnie włóżcie mentosa i zakręćcie ją. Co się stanie gdy odkręcicie butelkę? Jak wygląda krajobraz dookoła waszego wulkanu? (Podczas ćwiczenia należy uważać, by nie pochlapać się colą). Punkt 5. Iran Iran do 1935 r. znany był jako Persja. To bardzo górzysta kraina. Leży nad Zatoką Perską i Morzem Kaspijskim, w Azji Południowo-Zachodniej. Iran jest republiką teokratyczną, gdzie oficjalną religią jest islam. Internet jest inwigilowany, telewizja satelitarna zabroniona, policja zamyka sklepy, w których sprzedaje się zakazane od 1996 r. lalki Barbie, a w autobusach i metrze są osobne wejścia dla kobiet i mężczyzn. Hidżab oznacza „skromny sposób ubierania”. Kobietom nie wolno odsłaniać nic oprócz twarzy i dłoni (dotyczy to również turystek), a mężczyźni zobowiązani są nosić spodnie, które zakrywają całe nogi. Czador to zewnętrzny strój noszony przez kobiety. Jest obowiązkowy w miejscach świętych dla muzułmanów. Iran słynie z ręcznie tkanych dywanów. Utkano tam największy dywan, o powierzchni 5625 m2. Zawiązano w nim 2,2 mld węzełków, ważył 48 ton i kosztował 5,8 mln dolarów. Zadanie dla zastępu. Napiszcie petycję do władz irańskich o umożliwienie sprzedaży lalek Barbie. Punkt 6. Japonia Zwana jest Krajem Kwitnącej Wiśni. Leży u wybrzeży wschodniej Azji na czterech głównych wyspach (Honsiu, Hokkaido, Sikoku i Kiusiu) i setkach małych. Jej symbol to wulkan Fudżi. Mimo że Japonia zmaga się co roku z blisko 1500 trzęsieniami ziemi i 20 tajfunami, ma doskonale rozwiniętą gospodarkę. Aglomeracja stolicy Tokio jest największa na świecie i liczy ponad 30 mln mieszkańców, a mimo to jest jednym z najbezpieczniejszych miejsc do życia, przestępczość jest tam znikoma. 43 KIERUNEK AZJA! Japońska sieć kolejowa Shinkansen nie tylko jest najbardziej punktualna na świecie (największe opóźnienie to 36 sekund). Do niej należy też rekord świata w prędkości pociągu (581,6 km/h). Origami uważane jest za tradycyjną sztukę japońską. Historia tej niełatwej umiejętności składania papieru sięga 700 r. Jedną z najpopularniejszych figur origami jest podobizna żurawia – japońskiego symbolu szczęścia i życia. Japońska ceremonia parzenia i picia herbaty liczy sobie 500 lat. Przed ceremonią wszyscy myją ręce i płuczą usta oraz zdejmują buty i biżuterię. Potem siadają w ciszy i skupieniu. Gospodarz czerpie wodę z żelaznego kociołka zawieszonego nad ogniem. Czerpadełkiem wsypuje herbatę do czarki, zalewa wrzącą wodą i miesza mątewką aż wytworzą się bańki. Czarkę przekazuje pierwszej osobie, która upija trzy łyki i podaje ją następnej. Cała ceremonia może trwać ponad cztery godziny. Zadanie dla zastępu. Na podstawie instrukcji wykonajcie z papieru żurawia. (Instrukcja znajduje się na CD i na s. 55–56). Punkt 7. Chiny Chiny to najbardziej zaludniony kraj na świecie (liczy 1,3 mld mieszkańców). Tu w izolacji od reszty świata rozwinęła się cywilizacja, po której został Wielki Mur, Zakazane Miasto w Pekinie czy Terakotowa Armia w Xi’anie. Współczesne Chiny są potęgą gospodarczą, która jednak rozwija się kosztem środowiska naturalnego i zdrowia mieszkańców. Jednym z gatunków zwierząt zagrożonych z powodu wycinania lasów bambusowych jest panda wielka. Występuje tylko w Chinach i żywi się wyłącznie bambusem. Sztuki walki praktykuje się w Chinach od kilkunastu stuleci. Przy buddyjskim klasztorze Shaolin działa słynna szkoła kung-fu. Dzieci rozpoczynają treningi już w wieku 5 lat, dzięki czemu są w stanie osiągnąć poziom mistrzowski. 44 Zadanie dla zastępu. Na przygotowanych kartonikach wykonajcie swoje wizytówki, zapisując imiona za pomocą znaków chińskiego alfabetu (załącznik z imionami zapisanymi w chińskim alfabecie znajduje się na CD). Punkt 8. Rosja (wschodnia część) Wierchojańsk na dalekiej północy jest najmroźniejszym miejscem na świecie. W zimie temperatura spada tam nawet do minus 70° C. Syberyjskie jezioro Bajkał jest najgłębszym jeziorem na Ziemi. Ma 1640 m głębokości i zawiera jedną piątą słodkiej wody na świecie (jest tu jej więcej niż w pięciu Wielkich Jeziorach Ameryki Północnej). W wodzie Bajkału i przybrzeżnych lasach żyje ponad 1800 gatunków zwierząt. Woda w jeziorze jest bardzo czysta i przejrzysta – widać wszystko na głębokość 40 m. Kiedy jezioro jest zamarznięte, widoczność sięga 12 m. Zadanie dla zastępu. Wykonajcie ilustrację przedstawiającą podwodny świat Bajkału. 3. Podsumowanie. Na zakończenie gry przedstaw zastępom zdania, które mają określić jako prawdziwe lub fałszywe, np.: W Bajkale mieści się więcej wody niż w pięciu Wielkich Jeziorach Ameryki Północnej (prawda). Podczas świąt Hindusi malują krowy (prawda). Morze Kaspijskie jest największym jeziorem świata (prawda). Hindukusz to potrawa z ryżu i rodzynek (fałsz). Buddyści nigdy nie ścinają włosów (fałsz). W Tajlandii podczas pory chłodnej często pada śnieg i grad (fałsz). Waty to posągi Buddy (fałsz). Nomadzi mieszkają w jogurtach (fałsz). Kumys to napój z wielbłądziego mleka (fałsz). 4. Obrzędowe zakończenie zbiórki. Zbiórka 5 KULTURA AZJI Poszczególne regiony Azji rozwijały się przez tysiące lat w odosobnieniu, więc dziś kultura tego kontynentu jest najbardziej różnorodna na świecie. Cele zbiórki Poszerzanie wiedzy uczestników zbiórki o Azji. Kształtowanie postawy tolerancji i otwartości na innych. 1. Obrzędowe rozpoczęcie zbiórki. 2. Wyjaśnienie zasad gry „Kultura Azji”. Zastępy otrzymują mapę terenu, na której zaznaczono kolejne punkty gry. Zadaniem zastępów jest dotarcie do nich i wykonanie zadań, dzięki którym harcerze poznają elementy kultury Azji. Budda ma licznych wyznawców w wielu krajach Azji Punkt 1. Religia Azja jest kontynentem bardzo zróżnicowanym pod względem religii. Jego mieszkańcy wyznają zarówno religie monoteistyczne, jak i politeistyczne, mieszkają tu także zwolennicy nowoczesnych ruchów religijnych. Buddyzm wywodzi się z Indii, jest jedną z najbardziej rozpowszechnionych religii. Jego twórcą był indyjski książę Budda („Oświecony”, „Przebudzony”). Budda porzucił życie w luksusie. Rozmyślał nad tym, jak można pomóc ludziom w osiągnięciu szczęśliwszego życia. Nauczał, że nie wolno kraść, zabijać i kłamać, że ludzie powinni być dobrzy dla innych. Głosił, że tych, którzy posłuchają jego nauk, czeka reinkarnacja. Polega ona na odrodzeniu się po śmierci w ciele doskonalszej istoty. Reinkarnacja ma trwać do momentu, aż ludzie osiągną stan doskonałego pokoju i harmonii czyli nirwany. Posągi Buddy można znaleźć w Azji na każdym kroku, a w świątyniach żyje wielu buddyjskich mnichów. Hinduizm to religia dominująca w Indiach, Indonezji, Nepalu, Sri Lance i Pakistanie. To wiara w jednego Boga (monoteizm) w wielu wcieleniach. Zakłada podziały w społeczeństwie na kasty. Na terenach Indii istnieje wiele świątyń oraz klasztorów, gdzie mnisi oddają się medytacji. Hinduizm zakłada wiarę w reinkarnację i dążenie do absolutu zwanego atmanem. 45 KIERUNEK AZJA! Islam to religia wyznawana przede wszystkim w zachodniej Azji – na Półwyspie Arabskim. Ma obecnie najwięcej wyznawców na świecie. Jej twórcą był prorok Mahomet, który urodził się pod koniec VI w. w Mekce. Jako młody chłopak doznał objawienia – przemówił do niego anioł, który nakazał mu głoszenie nowej religii. Jego nauki nie spodobały się mieszkańcom Mekki i w 622 r. Mahomet musiał uciekać z miasta – wydarzenie to jest uznawane za oficjalny początek religii islamu. Święta księga islamu, Koran, zawiera opis życia Proroka oraz prawa i zasady życia wyznawców. Religia ta bazuje na Starym Testamencie. Islam nie uznaje Jezusa za Boga, a jedynie za jednego z jego proroków. Muzułmanie mówią o Bogu Allah, co w języku arabskim oznacza Jeden Bóg. Taoizm to religia i filozofia wyznawana przede wszystkim w Chinach. Został zapoczątkowany przez Lao Tzu w VI w. p.n.e. Najważniejszym pojęciem jest tao – źródło, z którego wszystko wypływa, zmienia chaos w porządek, budzi życie. Na tao składają się dwa pierwiastki, jin i jang, oddziałujące wzajemnie i uzupełniające się. Jin utożsamia się z tym, co żeńskie. Pierwiastek jang jest symbolem męskości. Pierwiastek męski dał początek niebu, a żeński ziemi. Dla wyznawców taoizmu ważna jest harmonia i kontakt z naturą, m.in. praktykują jogę, odżywiają się według określonych zasad i uczą się specjalnych technik oddychania. Punkt 2. Język i pismo Co piąty mieszkaniec Ziemi mówi po chińsku. Mówiony język chiński składa się z niezliczonej liczby dialektów, które różnią się od siebie tak bardzo, że Chińczyk z Pekinu z trudem może zrozumieć mieszkańca południowych Chin. W 1955 r. tzw. dialekt mandaryński (oparty na dialekcie pekińskim) został ogłoszony językiem oficjalnym. Młodzi Chińczycy uczą się mandaryńskiego w szkole, ale starsi mieszkańcy wsi nadal posługują się tylko swoimi dialektami. Podstawy chińskiego nie są szczególnie trudne do nauczenia. Gramatyka jest dosyć prosta, nie ma w niej odmiany przez przypadki, rodzajów i liczby mnogiej. Problemy w opanowaniu chińskiego powodują cztery tony mowy, chińskie znaki i ogromna liczba przysłów, które są często używane przez wykształconych ludzi. Zadanie. Dobierzcie w pary przysłowia chińskie i odpowiadające im polskie. Wyjaśnijcie, co znaczą. Rzeka ma dwa brzegi, zaś sprawa dwie strony. Kij ma dwa końce. Człowiekowi, któremu się nie wiedzie, nawet łyk zimnej wody mrozi zęby. Biednemu wiatr wieje w oczy. Zbyt wielu weterynarzy zaleczy byka na śmierć. Gdzie kucharek sześć, tam nie ma co jeść. Gdy w górach nie ma tygrysa, małpa ogłasza się królem. Na bezrybiu i rak ryba. Punkt 3. Sztuka Zadanie. Nauczanie Buddy opiera się na zasadach, dzięki którym wszystkim ma być lepiej. Sformułujcie własne zasady, dzięki którym ludzie mogą być dla siebie dobrzy. Swoje propozycje zanotujcie w kolejnych punktach. Porównajcie je z Prawem Harcerskim. 46 W 1974 r. w środkowych Chinach podczas drążenia studni rolnicy natrafili na naturalnej wielkości sylwetki wojowników z gliny. Potem archeolodzy rozpoczęli prace wykopaliskowe w tej okolicy. W rezultacie pod powierzchnią pól uprawnych odkryli rzędy sylwetek żołnierzy z terakoty – całą armię. Te podziemne posągi należały do wielkiego mauzoleum, które wzniósł dla siebie cesarz chiński Qin Shi Huang Di w III wieku p.n.e. PROPOZYCJE DLA HARCERZY Władca zgromadził 700 tys. przymusowych robotników z całego cesarstwa i nakazał im budowę podziemnego pałacu-mauzoleum. Gdy władca zmarł, jego syn i następca pochował go tam, a żywcem zamurowano w mauzoleum wszystkich, którzy wiedzieli o skarbach. Armia miała strzec cesarza w życiu pozagrobowym. Ocenia się, że w mauzoleum było ponad 8 tys. żołnierzy, 130 rydwanów z 520 końmi oraz 150 żołnierzy kawalerii. W 1994 r. zostało otwarte Muzeum Xi'an Terakotowej Armii Pierwszego Cesarza Qin, które składa się z trzech krypt o głębokości 4–8 metrów. Terakotowi wojownicy prowadzą konie i wozy, mają broń, noszą starannie wykonane mundury. Są wśród nich piechurzy, kopijnicy, łucznicy i kusznicy, jeźdźcy prowadzący konie bojowe, woźnice, oficerowie, a nawet dwumetrowej wysokości generał, górujący nad innymi. Najbardziej zdumiewające są twarze żołnierzy. Każda jest inna i przedstawia inne emocje. Badacze uważają, że jako modele za- Buddyjscy mnisi korzystają z nowych technologii pewne posłużyli żołnierze z różnych stron cesarstwa. Armia terakotowa określana jest mianem ósmego cudu świata. Od 1987 r. znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Zadanie dla zastępu. Wykonajcie rzeźbę z gliny (gipsu, plasteliny, modeliny), przedstawiającą sylwetkę człowieka. Punkt 4. Film Bollywood to potoczna nazwa indyjskiego przemysłu filmowego, utworzona w latach 70. XX wieku ze zbitki słów Bombaj i Hollywood. W Madrasie i Bombaju kręci się więcej filmów niż w Hollywood. Nazwa Bollywood jest używana w kilku znaczeniach jako: nazwa wielkiego ośrodka produkcji filmów w Bombaju, całej kinematografii indyjskiej, także spoza Mumbaju (Bombaju), gatunek filmów fabularnych z Indii (lub Pakistanu, np. z Lollywood), pokazujących przeważnie problemy miłosne bohaterów, ze sporą ilością piosenek i barwnych scen tanecznych. Rzeźby tworzące Terakotową Armię 47 KIERUNEK AZJA! Zadanie dla zastępu. Obejrzyjcie fragment filmu i postarajcie się powtórzyć przedstawiony w nim układ choreograficzny (https://www.youtube.com/watch?v=waEXlvat5GA). Punkt 5. Sport Karate to sztuka i sport walki. Powstało na Okinawie w Japonii jako metoda samoobrony bez użycia broni. Rozpowszechniło się na całym świecie. Do chwili obecnej powstało ponad 100 stylów karate. W niektórych jednak stylach sztuka ta zmieniła swój charakter z systemu walki na system psychofizycznego doskonalenia się, gdzie na pierwszy plan wysuwa się aspekt „drogi”, którą kroczy się całe życie, jako symbolu niekończącego się procesu dążenia do doskonałości. Zadanie dla zastępu. Obejrzyjcie film i powtórzcie kilku ciosów karate (https://www. youtube.com/watch?v=LJD6WyLqTa0). 3. Podsumowanie zbiórki. Omawiając wyniki gry, poproś uczestników o wskazanie odwiedzonych krajów na mapie. 4. Obrzędowe zakończenie zbiórki. W chińskiej sztuce często występuje wizerunek smoka Sztuka zdobienia ciała rysunkami wykonanymi henną ma w Indiach długą tradycję 48 PROPOZYCJE HARCERZY STARSZYCH DLA 49 Skauci ze Sri Lanki w namiocie polskim, 23. ŚwiatoweJamboree Skautowe w Japonii 50 Zbiórka 1 ZE ŚWIATOWEGO JAMBOREE Światowe Jamboree Skautowe w 2015 r. odbyło się w Japonii. Jego uczestnicy wspólnie poznawali krajobraz, kulturę, przeszłość i współczesne życie Kraju Kwitnącej Wiśni. Cele zbiórki Poszerzanie wiedzy uczestników zbiórki na temat Japonii. Wzbudzenie zainteresowania harcerzy starszych kontynentem azjatyckim. 1. Rozpoczęcie zbiórki w sposób przyjęty w drużynie. 2. Gawęda. Uczestnicy zbiórki słuchają japoń- skiej legendy o powstaniu wulkanu na górze Fudżi (https://pl.wikipedia.org/wiki/Opowie%C5%9B %C4%87_o_zbieraczu_bambusu), wprowadzającej w klimat zbiórki. Dawno temu żył człowiek trudniący się zbieraniem bambusu. Nazywany był Taketori no Okina (Starzec Zbierający Bambus). Do sędziwego wieku nie doczekał się potomstwa. Pewnego razu, gdy wybrał się zbierać łodygi bambusa, zobaczył światło wydobywające się z jednej z nich. Gdy ją ściął, we wnętrzu znalazł niemowlę wielkości ludzkiego palca. Zabrał dziecko do domu i pokazał swojej żonie. Nadali dziecku imię Kaguya-hime (Świetlista Księżniczka) i postanowili, że wychowają dziewczynkę jak własną córkę. Pomimo niezwykłego pochodzenia, gdy już dorosła, Kaguya nie różniła się wzrostem od swych rówieśniczek. Odznaczała się tak niezwykłą urodą, że przybywali do niej zalotnicy z całego kraju. Dziewczyna jednak odmawiała wyjścia za mąż za któregokolwiek z nich, większość zatem porzuciła nadzieję na ożenek z nią. Pozostało jednak pięciu szczególnie wytrwałych. Ostatecznie Taketori no Okina przekonał córkę, żeby wybrała któregoś z nich. Kaguya zgodziła się, ale postawiła warunek: obiecała wyjść za mąż za tego, który przyniesie jej wskazany przedmiot. Każdemu wyznaczyła inną próbę. Pierwszy z nich miał przynieść z Indii miskę żebraczą, która należała kiedyś do Buddy. Ten uznał jednak, że zdobycie oryginału przerasta jego możliwości. Nie udawszy się zatem wcale do Indii, znalazł starą, kamienną misę i wręczył dziewczynie. Kaguya zauważyła jednak, że misa nie jest otoczona blaskiem, który powinien towarzyszyć świętemu przedmiotowi, i odprawiła oszusta. Drugi z zalotników miał zdobyć wysadzaną klejnotami gałąź z drzewa rosnącego na mitycznej górze Hōrai. On również postanowił uciec się do podstępu: zatrudnił znamienitych rzemieślników, aby wykonali dla niego sztuczną gałąź ze złota, srebra i drogocennych kamieni. Tak spreparowany podarek przedstawił swojej wybrance. Jednak gdy prezentował gałąź ukochanej, do bramy jej rezydencji zaczęli się dobijać zatrudnieni przezeń rzemieślnicy, domagając się zapłaty. Podstęp się wydał i on także musiał zrezygnować z zamiaru poślubienia Kaguyi. Trzeci konkurent miał przynieść futro ognistego szczura. Pewien kupiec zapewnił go, że jest w stanie je zdobyć. Przywiózł z Chin futro odpowiadające opisowi. Za- 51 KIERUNEK AZJA! żądał za nie znacznej sumy pieniędzy, którą jego kontrahent wypłacił bez chwili wahania. Gdy Kaguya otrzymała podarek, natychmiast wrzuciła go do paleniska, gdzie futro strawił ogień. Okazało się, że zalotnik dał się oszukać kupcowi – prawdziwe futro ognistego szczura miało być bowiem odporne na ogień. Czwartemu Kaguya wyznaczyła zadanie zdobycia klejnotu ze smoczego naszyjnika. Zalotnik rozesłał swoich ludzi w celu odnalezienia smoka. Nie wątpiąc w sukces, zaczął przystrajać swoją siedzibę złotem i jedwabiami, aby godnie przyjąć przyszłą żonę. Jednak wysłani przezeń słudzy uznali zadanie za niewykonalne i postanowili nie wracać w ogóle do swego suwerena. W końcu zniecierpliwiony zalotnik sam wypłynął statkiem na pełne morze, by osobiście odnaleźć smoka. Powstrzymał go jednak gwałtowny sztorm, podczas którego niemal postradał życie. Przekonany, iż jest to efekt gniewu smoka, postanowił zrezygnować z dalszych prób i wrócić do swojej posiadłości. Całe przedsięwzięcie pochłonęło tak wiele pieniędzy, że jego niegdyś okazała rezydencja popadła w ruinę. Piąty konkurent miał zdobyć amulet z gniazda jaskółki. Zaczął więc przeszukiwać gniazda tych ptaków. Podczas swoich starań spadł jednak z dużej wysokości i ciężko się poturbował. Skoro żaden z narzeczonych nie zdołał spełnić swego zadania, Kaguya nie musiała stawać na ślubnym kobiercu. Wieści o cudownej urodzie dziewczyny dotarły w końcu do uszu samego cesarza. Nawet władca nie był w stanie oprzeć się jej wdziękom. Choć nie został poddany żadnym próbom, zaskarbił sobie sympatię Kaguyi. Jednak i jemu nie było pisane zdobyć ręki ukochanej. Ta wyjawiła bowiem ojcu, iż nie pochodzi z tego świata, lecz jest księżniczką z Księżyca. Niedługo też miał nadejść czas jej powrotu do domu i niebiańscy wysłannicy mieli przybyć, aby zabrać ją do ojczyzny. Usłyszawszy to, Taketori no Okina powiadomił o całej sytuacji cesarza. Ten wysłał swych żołnierzy, by dzień i noc pilnowali ukochanej i powstrzymali jej krajan, gdy ci już przybędą. Dom dziewczyny został otoczony kordonem wojska tak szczelnym, iż nawet nietoperz nie byłby w stanie się prześlizgnąć. Jednak zabiegi te okazały się daremne. Gdy przybyli mieszkańcy Księżyca, ich blask poraził żołnierzy i nie byli w stanie stawić najmniejszego oporu. Nim Kaguya została zabrana do swej ojczyzny, zostawiła list pożegnalny do cesarza oraz eliksir życia. Władca uznał, iż nie pragnie żyć wiecznie bez ukochanej. Rozkazał zanieść list oraz eliksir na wierzchołek góry Fudżi i tam je spalić. Widoczny nawet z Księżyca dym unoszący się ze szczytu miał przypominać Kaguyi o tym, że na tym świecie wciąż o niej pamiętają. 3. Rozmowa. Zapytaj uczestników zbiórki: Czy podobała im się ta historia? Jakie przesłanie zawiera? Czy przypomina legendy i baśnie funkcjonujące w naszej kulturze? 4. Ćwiczenie. Wypiszcie na dużym arkuszu papieru skojarzenia związane z Japonią. Zapewne pojawi się ich wiele, zarówno przywołujących tradycyjny wizerunek tego kraju, jak i obraz Japonii współczesnej oraz jej różnych popkulturowych przejawów 52 5. Historia Sadako. Zapytaj harcerzy, czy Japonia kojarzy im się z Hiroszimą i czy znają historię tego miasta. Jeśli nie, opowiedz o atomowym ataku na Hiroszimę. Przedstaw też historię Sadako – japońskiej dziewczynki, która w wieku dwóch lat przeżyła wybuch bomby atomowej. P R O P O Z Y C J E D L A H A R C E R Z Y S TA R S Z Y C H W dniu 6 sierpnia 1945 r. startująca z wyspy Tinian superforteca lotnictwa USA zrzuciła na miasto czterotonową uranową bombę atomową „Little Boy”. W chwili ataku w Hiroszimie mieszkało 275 tys. ludzi, oprócz tego stacjonował tam 40-tysięczny garnizon wojskowy. Bomba spadła na centrum miasta. Wybuchła o godzinie 8:16:02 na wysokości 580 metrów nad ziemią z siłą około 15 kiloton trotylu, zabijając natychmiast 78 100 mieszkańców i ciężko raniąc 37 424 osoby. Za zaginione uznano 13 983 osoby. Był to pierwszy w historii atak z użyciem broni nuklearnej. Drugi miał miejsce trzy dni później w mieście Nagasaki. Sadako chciała zostać mistrzynią w biegach. Jednak kiedy miała 11 lat, zdiagnozowano u niej białaczkę, będącą wynikiem napromieniowania po wybuchu bomby atomowej. Dziewczynka, wierząc japońskiej legendzie, postanowiła złożyć tysiąc papierowych żurawi, by wyzdrowieć. Nie udało się jej. Zmarła rok później. Złożyła 644 żurawie. Przyjaciele dokończyli jej dzieło i Sadako została pochowana z tysiącem żurawi origami. W 1958 r. z funduszy zebranych przez przyjaciół dziewczyny i wielu innych młodych Japończyków z całego kraju zbudowano pomnik Sadako, który stoi w parku w Hiroszimie. Na pomniku znajduje się napis: „To jest nasz płacz, to jest nasza modlitwa, pokój na świecie". Obok wiszą rzędy papierowych żurawi. Ciągle przybywają nowe. W Parku Pamięci w Hiroszimie znajdują się ogromne ilości papierowych żurawi połączonych w łańcuchy, razem z życzeniami pokoju dla całego świata. W stojącym nieopodal muzeum można obejrzeć skutki ataku atomowego oraz wiele eksponatów, które dobitnie uzmysławiają siłę rażenia bomby (np. rozrzucone ubrania, stopioną ze sobą porcelanową zastawę, zdjęcia tzw. „czarnego deszczu” czyli opadów atmosferycznych z pyłami i aerozolami po wybuchu bomby). Miasto po wybuchu bomby atomowej przedstawia makieta znajdująca się w muzeum w Hiroszimie 53 KIERUNEK AZJA! Sadako i jej żuraw – symbol szczęścia i długiego życia Pomnik Pamięci Dzieci w Hiroszimie 6. Rozmowa. Zapytaj harcerzy: Jakie konflikty powodują wojnę? Jakie zagrożenia dla ludności cywilnej niesie wojna? Jakie działania są współcześnie podejmowane, aby na świecie był pokój? Czy są skuteczne? Co my możemy zrobić dla pokoju na świecie? 7. Planowanie działania. Zaplanujcie w waszej szkole akcję na rzecz przyjaźni i pokoju na świecie. Zastanówcie się nad hasłami na plakaty, może wymyślicie wspólnie happening lub inne wydarzenie, które zwróci uwagę na aktualne wojny i konflikty w różnych zakątkach kuli ziemskiej. Harcerze mogą też bardziej lokalnie podejść do tego zadania i zastanowić się, gdzie w najbliższej okolicy występuje problem związany z nietolerancją, mową nienawiści lub brakiem akceptacji. Inspiracją może być materiał z kampanii na rzecz pokoju, polegającej na robieniu żurawi przez skautów na całym świecie (https://www.youtube.com/watch?v=gpB51ogwGPc). Zastanówcie się, jak można wykorzystać 54 wykonane żurawie. Może razem z odpowiednim przesłaniem warto rozesłać je do innych drużyn? Może w ramach waszej kampanii rozmieścicie je w szkole lub w miejscach użyteczności publicznej w waszej okolicy? Skauci z Tajwanu w Parku Pokoju w Hiroszimie P R O P O Z Y C J E D L A H A R C E R Z Y S TA R S Z Y C H 8. Ćwiczenie. Wykonajcie żurawie do waszej kampanii na rzecz pokoju. Opis składania origami w formie żurawia znajduje się na s. 56–57 Skauci intensywnie działają na rzecz pokoju na świecie. Przygotowując się do 100-lecia skautingu, w latach 2005–2007 realizowali program „Gifts for Peace” w postaci lokalnych projektów na rzecz pokoju w różnych częściach świata. Obecnie realizowany jest program „Messengers of Peace” – „Posłańcy pokoju”. Każda drużyna Związku Harcerstwa Polskiego może zwrócić się po środki na realizację działań w ramach tego programu – wystarczy poszukać aktualności na ten temat na stronie zhp.pl, wpisując w pole poszukiwań „Messengers of Peace”. 9. Rozmowa. Jamboree to miejsce spotkań „zmieniaczy świata” (changemakers). Zapytaj uczestników zbiórki, czy chcieliby się spotkać z tymi, którzy zmieniają świat na lepsze oraz realizują działania na rzecz pokoju i rozwoju. Jeśli tak, to jako IST mogą wziąć udział w kolejnym Światowym Jamboree Skautowym (2019), podczas którego jak zawsze wiele zajęć zostanie poświęconych współpracy, braterstwu, pokojowi i rozwojowi. Wieńce z papierowych żurawi przy Pomniku Pokoju w Hiroszimie 10. Pokaz filmu. Na zakończenie możecie wspólnie obejrzeć filmy dotyczące Jamboree w Japonii (https://www.youtube.com/watch?v=0nqPByTkc3Q). 11. Zakończenie zbiórki w sposób przyjęty w drużynie. Skauci z krajów azjatyckich chętnie pozują do zdjęć 55 KIERUNEK AZJA! ŻURAW 1. Składamy kwadrat po przekątnej w trójkąt. 2. Rozkładamy pracę i składamy w trójkąt wzdłuż drugiej przekątnej. Rozkładamy pracę. 3. Odwracamy pracę i składamy kwadrat w tzw. książkę, czyli na pół, na dwa prostokąty. 4. Rozkładamy pracę i znowu składamy na pół, ale tym razem wzdłuż pionowej osi symetrii. 5. Składamy podwójny kwadrat, tak jak wskazują krawędzie. 6. Otrzymujemy podwójny kwadrat. Pracę układamy paszczą do siebie, dziobem na zewnątrz. 7. Wykonujemy tzw. lody rożki, czyli dolne krawędzie składamy do środka (do linii przekątnej kwadratu). 9. Zginamy mały trójkąt wzdłuż powstałej linii. 56 8. Odwracamy pracę. Z drugiej strony robimy także lody rożki. 10. Otwieramy jedną część i rozciągamy ją. P R O P O Z Y C J E D L A H A R C E R Z Y S TA R S Z Y C H 11. Odwracamy pracę i znowu ją rozciągamy. 12. Pracę układamy całymi trójkątami na zewnątrz, a podzielonymi do siebie. Dolne krawędzie składamy do środka. 13. Odwracamy pracę. Z drugiej strony tak samo dolne krawędzie składamy do środka, zwężając w ten sposób pracę. 14. Odginamy do góry dolne wąsy. 15. Lekko rozchylamy jeden z wąsów i przeginamy pracę tak, aby wąs znalazł się w jej środku. To samo robimy z drugiej strony. 16. Wąs z jednej strony zaginamy i wpychamy do środka. 17. Ujmujemy za skrzydełka i delikatnie rozciągamy – żuraw jest już gotowy. 5 57 KIERUNEK AZJA! Cenotaf – symboliczny grobowiec ofiar bomby atomowej w Hiroszimie Kopuła Bomby Atomowej (Pomnik Pokoju) – ruiny budynku, który przetrwał wybuch bomby atomowej w Hiroszimie, obiekt wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO 58 Zbiórka 2 KULTURA AZJI Azja to kontynent różnorodny i wielokulturowy, nadal tajemniczy i fascynujący dla mieszkańców Europy. Cele zbiórki Poszerzenie wiedzy uczestników o kulturze Azji. Kształtowanie postawy tolerancji i akceptacji innych. 1. Rozpoczęcie zbiórki w sposób przyjęty w dru- Punkt 1. Architektura – skalne miasto Petra żynie. 2. Wyjaśnienie zasad gry „Kultura Azji”. Zadaniem uczestników jest zaopatrzenie się przed zbiórką w program wskazujący położenie GPS. Uczestnicy dostają współrzędne GPS punktów, w których zostały rozmieszczone zadania. Zastępy same wybierają kolejność odwiedzania punktów. Skalne miasto Petra przez wieki było stolicą arabskiego królestwa. W okresie od III w. p.n.e. do I w. n.e. przeżywało czasy swojej świetności. Po latach zapomnienia (zapomniano o nim na kilka wieków) teraz jest jednym z najatrakcyjniejszych historycznych miejsc Bliskiego Wschodu. Znajduje się w południowo-zachodniej Jordanii, na terenie wyżynnym, półpustynnym, wśród skał ciągnących się przez ok. 1,6 km ze wschodu na zachód oraz z północy na południe. Położone w skalnej dolinie miasto wymaga od odwiedzających wysiłku, by do niego dotrzeć – prowadzi tutaj bowiem jedna wąska droga wśród skał. Oczywiście, miasto nie jest obecnie zamieszkane, stanowi wyłącznie atrakcję turystyczną. Zadanie dla zastępu. „Wykujcie” w mydle miniaturę wejścia do skalnego miasta. Petra – miasto wykute w skale 59 KIERUNEK AZJA! Punkt 2. Ubiór Sari to tradycyjny strój zakładany przez kobiety na subkontynencie indyjskim. Jest pasem materiału długości 5–6 metrów. Nie zszywa się go, ale odpowiednio drapuje na sylwetce. Tkaninę można udrapować na kilkanaście sposobów. Najpopularniejsze jest zawijanie dookoła talii, z końcem przerzuconym przez ramię. Sari najczęściej jest zakładane na halkę i noszone z krótką bluzką z rękawkami. Zadanie dla zastępu. Zawiążcie sari (wzór na CD). Punkt 3. Sport Karate to sztuka i sport walki. Powstało na Okinawie w Japonii, jako metoda samoobrony. Rozpowszechniło się na całym świecie. Istnieje ponad 100 stylów karate. W niektórych stylach sztuka ta zmieniła charakter z utylitarnego systemu walki na system psychofizycznego doskonalenia się, gdzie na pierwszy plan wysuwa się aspekt „drogi”, którą kroczy się całe życie, dążąc do doskonałości. Zadanie dla zastępu. Postarajcie się powtórzyć kilka ciosów karate pokazanych na filmie (https://www.youtube.com/watch?v=LJD6WyLqTa0). Tradycyjny strój Hinduski – sari 3. Podsumowanie gry, wskazanie na mapie miejsc i regionów poznanych na dzisiejszej zbiórce. 4. Zakończenie zbiórki w sposób przyjęty w drużynie. Punkt 4. Jedzenie – sushi Sushi to potrawa japońska wykonana z gotowanego ryżu zaprawionego octem ryżowym oraz różnych dodatków, często surowych: owoców morza, wodorostów nori, kawałków ryb, warzyw, grzybów i jajek. Ze względu na bardzo krótki termin przydatności do spożycia w restauracjach japońskich jest przygotowywana dopiero po dokonaniu zamówienia. Zadanie dla zastępu. Przygotujcie z wybranych składników sushi. 60 W posiłkach mieszkańców Azji Południowo-Wschodniej występuje wiele warzyw i owoców P R O P O Z Y C J E D L A H A R C E R Z Y S TA R S Z Y C H PRZYGOTOWANIE SUSHI aż odparuje cała woda, na początku często mieszając. Po ugotowaniu zostawiamy ryż na 15 minut pod przykryciem, później przekładamy do miski, polewamy sosem, delikatnie mieszamy i zostawiamy przykryty do wystygnięcia. Składniki sushi: 0,5 kg ryżu, 7 łyżek octu ryżowego, 4 łyżki cukru, sól do smaku, nori (prasowane algi). Przykładowe dodatki: 300 g filetu łososia, świeży ogórek, mango, surimi (paluszki krabowe), sałata, serek kiri (kanapkowy, śmietankowy), wasabi, marynowany imbir, sos sojowy. Gotowanie ryżu: Ryż płuczemy pod bieżącą wodą, ciągle mieszając, aż woda będzie przezroczysta. Po wypłukaniu zostawiamy go w wodzie na kilkanaście minut. Potem płuczemy jeszcze raz, nalewamy wodę w proporcji 1:1,2 (ryż i woda). Gotujemy pod przykryciem na małym ogniu 15 minut – Przygotowanie sosu ryżowego: Łączymy ocet ryżowy z cukrem i solą, wlewamy do rondelka i podgrzewamy – aż cukier i sól się rozpuszczą (nie gotujemy). Odstawiamy do wystygnięcia. Przygotowanie dodatków: Łososia (bez ości) po odkrojeniu skóry kroimy na paseczki (lepiej nie używać surowej ryby, tylko ją zgrillować). Ogórka nie obieramy ze skórki, należy wydrążyć miąższ i pokroić go w cienkie paseczki. Mango obieramy ze skórki, kroimy w długie paski. (przed nałożeniem składników można na ryżu rozsmarować pasek z wasabi). Zawijając, palcami chwytamy matę i nadzienie sushi, matę zawijamy za nadzienie i lekko dociskamy, a potem rolujemy prawie do końca. Koniec nori bez ryżu zwilżamy wodą, aby lepiej się skleił, zawijamy do końca. Kroimy rolkę na kawałki. Podajemy na drewnianej desce lub talerzykach, w małej miseczce podajemy sos sojowy (do maczania kawałków sushi). W japońskim barze sushi Zawijanie sushi: Matę bambusową owijamy przezroczystą folią spożywczą i kładziemy na stole. Przygotowujemy miseczkę z wodą do moczenia rąk przed każdym dotknięciem ryżu, który jest bardzo kleisty. Na macie układamy nori, a następnie na 2/3 nori nakładamy cienką warstwę ryżu. W połowie ryżu układamy wybrane składniki, np. liść sałaty, kawałek ryby, ogórek 61 Zbiórka 3 AZJATYCKIE „NAJ” Azja jest „naj” pod wieloma względami. To największy i najbardziej zaludniony kontynent, z najwyższym szczytem świata Mount Everestem i największą depresją, jaką jest Morze Martwe. W Azji powstała też najdłuższa na świecie budowla – Wielki Mur Chiński. Cele zbiórki Zwrócenie uwagi na wartość pracy zespołowej. Poszerzenie wiedzy uczestników o Azji. 1. Rozpoczęcie zbiórki w sposób przyjęty w dru- 2. Gawęda o azjatyckich „naj”. Zamiast w trażynie. dycyjnej gawędzie informacje można przedstawić w formie puzzli, zaszyfrowanej wiadomości lub w inny atrakcyjny sposób. W Azji znajdują się najwyższe budynki świata, w tym aż dziewięć z dziesięciu najwyższych wieżowców. Najwyższy z nich nazywa się Burdż Chalifa, znajduje się w Dubaju. Ma 829 metrów wysokości, 163 piętra, na 124 piętrze taras widokowy, a jego stylistyka nawiązuje do kwiatu pustyni i architektury islamu. Azja może również pochwalić się największym na świecie stadionem piłkarskim Rungrado May Day Stadium, który powstał w Korei Północnej. Ma 150 tysięcy miejsc siedzących. Chiny szczycą się najdłuższym na świecie mostem wybudowanym nad wodą, w mieście Qingdao, nad Zatoką Jiaozhou. Ma 42,5 km długości, a jego konstrukcja może przetrwać trzęsienia ziemi, tajfuny i uderzenia statków. Warto podkreślić również, że Azja to największy kontynent świata, liczący 44 miliony km2. Znajduje się na nim najwyższy szczyt świata Mount Everest (8848 m), tam również, w Tadżykistanie, znajduje się największe jezioro świata, czyli Morze Kaspijskie o powierzchni 371 800 km2. 3. Naj, naj, naj… czyli co? Szybki rozwój kontynentu azjatyckiego sprawił, że to tam znajduje się wiele największych, najdłuższych i najwyższych rzeczy. A co „naj” można odnaleźć na innych kontynentach? Odszukajcie w Internecie lub przewodnikach zdjęcia wspomnianych „cudów” Azji i zastanówcie się, czy rzeczywiście są one warte tak wielkiego podziwu. Znajdźcie następnie dziewięć z dziesięciu najwyższych wieżowców świata i nadajcie im nazwy cech, które uważacie za najważniejsze w dzisiejszym świecie. 62 4. Współpraca popłaca. Wykorzystując pianki spożywcze (marshmallow) oraz patyczki do szaszłyków, postawcie jak najwyższą budowlę. Niech będzie również najstabilniejsza, największa, najszersza i najładniejsza... Czy łatwo było ją zbudować? Spróbujcie wykonać to zadanie w ograniczonym czasie, np. 4 minut. Czy wtedy uda się spełnić wcześniejsze założenia? Zastanówcie się, jaki wpływ na waszą budowlę i sposób jej powstania miała współpraca w zastępie. 5. Jak silna jest grupa? Aby mogły powstać wspaniałe budowle, potrzebna była praca wielu P R O P O Z Y C J E D L A H A R C E R Z Y S TA R S Z Y C H osób, które musiały nauczyć się współpracować w grupie, dzielić zadaniami i pomagać sobie nawzajem. Weźcie grubą linę i zwiążcie ją tak, aby tworzyła okrąg. Następnie niech każdy złapie w obie ręce jej fragment i napnie nad ziemią z całej siły. Waszym zadaniem jest pokazanie, jak silna jest grupa. W tym celu wybierzcie jedną osobę, która przejdzie po napiętej linie na wysokości około 0,5 metra nad ziemią. Co było najważniejsze podczas wykonywania tego zadania? 6. Zakończenie zbiórki w sposób przyjęty w drużynie. Szanghaj, największe miasto w Chinach Tokio, stolica Japonii, najliczniejsze miasto świata 63 Zbiórka 4 PRZEŻYĆ W KAMBODŻY ZA DOLARA Kambodża położona jest na Półwyspie Indochińskim, w południowo-wschodniej części Azji. Należy do najbiedniejszych krajów w tej części świata, gdzie prawie jedna trzecia populacji żyje za mniej niż jednego dolara dziennie. Cele zbiórki Kształtowanie postawy tolerancji i empatii. Zwrócenie uwagi na mądre pomaganie. 1. Rozpoczęcie zbiórki w sposób przyjęty w drużynie. 2. Gawęda o mieszkańcach Kambodży przygotowana np. na podstawie odcinka „Kobieta saper – Kambodża” z serii podróżniczych filmów M. Wojciechowskiej „Kobieta na krańcu świata” lub bloga podróżniczego http://www.koniecswiata. net/azja/kambodza. 3. Wyjaśnienie zasad gry. W grze biorą udział zastępy. Na początku każdy z nich dostaje 1 dolara. Jest siedem etapów gry, z których każdy to jeden dzień. Podstawowe zadanie uczestników to przeżycie za posiadaną kwotę. Każdego dnia za swoją pracę każdy zastęp dostaje 1 dolara. Żeby otrzymać zapłatę, członkowie zastępu muszą wykonać konkretne zadania – każdego dnia inne. W przypadku, gdy zastęp wykona swoje zadanie bezbłędnie i nadzwyczajnie, wynagrodzenie może zostać podniesione do wysokości 1,5 dolara za dany dzień. Każdy dzień (każde zadanie) zlokalizowany jest w innym miejscu. Poszczególne zastępy zaczynają swoją grę innego dnia (umownie!). Jedynym dniem, od którego nie można rozpocząć, jest dzień drugi, ponieważ zadanie z tego dnia jest bezpośrednio związane z poprzednim. Następnie grupy poruszają się zgodnie z kolejnością dni tygodnia (jeśli grupa zaczyna od dnia siódmego, to kolejnym zadaniem jest wykonanie pracy w dniu pierwszym). 64 Pod koniec każdego dnia należy dokonać zakupu jedzenia, które powinno dostarczyć co najmniej 350 kalorii każdej osobie z zastępu. Wygrywa zastęp, który zarobił najwięcej pieniędzy i którego członkowie w sumie spożyli posiłki o największej wartości kalorycznej. Cennik i wartość kaloryczna jedzenia: szaszłyczki mięsne (1000 cal) – 1 dolar, smażone warzywa z makaronem (2500 cal) – 2 dolary, shake kokosowy (1100 cal) – 1,5 dolara, sojowe mleko w puszce, 300 ml (475 cal) – 0,45 dolara, gotowana kukurydza, 4 sztuki (300 cal x 4) – 1 dolar, kawa z mlekiem skondensowanym słodzonym (350 cal) – 0,60 dolara, mandarynki, 6 sztuk (100 cal x 6 ) – 1 dolar, zupa z makaronem i wieprzowiną (2600 cal) – 1 dolar, sucha bułka (75 cal) – 0,13 dolara. 4. Kolejne dni pracy Dzień pierwszy (prace krawieckie). Zastęp wykonuje strój roboczy dla jednego ze swoich członków, w którym uda się on nazajutrz do pracy w polu i który zapewni mu wygodę, osłoni od słońca oraz umożliwi przechowanie zebranych plonów w specjalnie zaprojektowanych kieszeniach. P R O P O Z Y C J E D L A H A R C E R Z Y S TA R S Z Y C H Dzień drugi (praca w polu). Członkowie zastępu muszą w jak najkrótszym czasie (poniżej 7 minut) oddzielić od siebie 1 kg ryżu, 0,5 kg fasoli oraz 0,5 kg soczewicy. Fasolę gromadzi jedna osoba z zastępu w specjalnie zaprojektowanym miejscu w ubraniu robotnika, wykonanym w ramach zadania z poprzedniego dnia. Wszyscy uczestnicy mogą pomagać oddzielać składniki, ale fasoli może dotykać tylko robotnik ubrany w uszyty strój. Dzień trzeci (wyprawa po wodę). Uczestnicy muszą dostarczyć wodę swojemu pracodawcy. Do 10-litrowego wiadra znajdującego się w odległości 50 m muszą przetransportować jak najwięcej wody w czasie 10 min, mając do dyspozycji tylko trzy strzykawki o pojemności 5 ml każda. Za każdą minutę poniżej przewidzianego czasu doliczana zostaje premia w wysokości 0,05 dolara, za każdą minutę zwłoki kwota zarobiona spada o 0,05 dolara. ście. Zadaniem zastępu jest dostarczenie przesyłki do niebezpiecznej dzielnicy. Kurier nie może zostać zauważony przez członka złodziejskiego gangu, który uważnie obserwuje miejsce, w którym ma się znaleźć przesyłka i tylko sporadycznie jego uwagę mogą odwrócić rozgrywające się na ulicy wydarzenia. Przesyłka musi w określonym czasie (10 minut) dotrzeć na miejsce. Jeśli osoba niosąca paczkę zostanie zauważona, musi z nią wrócić na miejsce wyjścia i przekazać ją kolejnemu członkowi grupy. Raz złapany kurier nie może więcej dotknąć przesyłki. Za każdą minutę poniżej przewidzianego czasu doliczana zostaje premia w wysokości 0,05 dolara, za każdą minutę zwłoki kwota zarobiona spada o 0,05 dolara. Dzień siódmy (praca przewodnika). Zarobić na porcję jedzenia można także, pracując jako przewodnik oprowadzający turystów, którzy licznie odwiedzają kraje azjatyckie. Jedna osoba z zastępu dostaje krótki opis miejsca wraz z jego histoDzień czwarty (budowa domu). Robotnicy rią (s. 66–67). Jej zadaniem jest opowiedzieć o tym znajdują pracę przy budowie tymczasowych do- miejscu reszcie zastępu w taki sposób, aby koledzy mów. Zadaniem zastępu jest podział ról i budo- mogli na podstawie wysłuchanej historii wykonać wa domu, w którym znajdzie się pokój do spania „fotografię" z wyprawy (rysunek na kartce formatu i jedzenia oraz miejsce do przygotowywania posił- A6 ilustrujący daną opowieść). ków. Do dyspozycji są plastikowe butelki, kartony, sznurek, trawa, kije i inne przedmioty znajdujące się w pobliżu miejsca budowy. Dzień piąty (praca w Bollywood). Ponieważ jeden z głównych aktorów reklamy o ziemniakach nagle zachorował, reżyser z Bollywood szuka odtwórcy jego roli w całej Azji. Zadaniem każdego członka zastępu jest powiedzieć do kamery kilka zdań o sobie (jak się nazywa, co najbardziej lubi robić w wolnym czasie) oraz przedstawić jak najwięcej kreatywnych zastosowań ziemniaka w życiu codziennym (co najmniej pięć). Za każde zastosowanie wymyślone ponad wymagane pięć przewiduje się dodatkowe wynagrodzenie w wysokości 0,20 dolara. Khmerka przy pracy w polu Dzień szósty (dostarczenie przesyłki). Aby zarobić pieniądze na przeżycie kolejnego dnia, możecie również zostać kurierami w pobliskim mie- 65 KIERUNEK AZJA! Opowieść 1. Masada. Na niedostępnym, położonym na wysokości 440 m n.p.m. górskim płaskowyżu nad brzegiem Morza Martwego w 30 r. p.n.e. Herod I Wielki kazał wybudować ogromną twierdzę. Rzymianie zdobyli ją w 73 r. po kilkumiesięcznym oblężeniu. Według przekazu wszyscy mieszkańcy Masady odebrali sobie życie, aby nie wpaść w ręce wroga. Ruiny twierdzy są do dziś dla Żydów symbolem heroicznej walki. Opowieść 2. Pustynia Gobi. Jest położona w Azji Centralnej, na obszarze Mongolii i Chin. Obejmuje zarówno piaszczystą pustynię, słone bagna oraz jeziora, jak i stepy, które przemierzają mongolscy nomadzi, pędząc bydło. Paleontolodzy odkryli na jej obszarze Iiczne szczątki wymarłych jaszczurów sprzed 70 milionów lat. Opowieść 3. Wielki Mur Chiński. Rozciąga się od Pacyfiku aż po Turkmenistan na odcinku ponad 6250 km. Rozpoczęta w III w. budowla została ukończona za czasów dynastii Ming (1368–1644). Mur ma wysokość 6–9 m, grubość 5 m i ciągnie się poprzez głębokie doliny i grzbiety górskie. Opowieść 4. Mekong. Rzeka, która ma źródło na Wyżynie Tybetańskiej, wyznacza granicę Laosu z Birmą, w dolnym biegu między Laosem i Tajlandią wpada, po przepłynięciu Kambodży oraz południowej części Wietnamu, do Morza Południowochińskiego. Z powodu silnych spadków oraz wielu katarakt statki mogą pływać dopiero w dolnym biegu Mekongu, który w tym miejscu jest głównym szlakiem komunikacyjnym. Rzeka płynie przez obszar urozmaicony krajobrazowo, pełen rozległych pól ryżowych, a także plantacji kukurydzy, trzciny cukrowej i tytoniu. Masada – skalna twierdza Odrestaurowane fragmenty Muru Chińskiego zwiedzają turyści z całego świata 66 P R O P O Z Y C J E D L A H A R C E R Z Y S TA R S Z Y C H Opowieść 5. Zatoka Ha Long (Zatoka Spadających Smoków). Na północno-wschodnim wybrzeżu Wietnamu, wewnątrz Zatoki Tonkińskiej znajduje się Zatoka Ha Long, w której na powierzchni 1500 km2 stromo wznosi się z wody ponad 3000 skał wapiennych. Według legendy spadł tutaj smok, który w obronie przed inwazją mongolską zniszczył wybrzeże. Tak powstała Zatoka Spadających Smoków. Opowieść 6. Malakka. Jest najstarszym miastem Malezji. Stare domy handlowe w stylu kolonialnym, mieszanka europejskich i chińskich elementów architektury, a także chińska dzielnica, w której zachowano czystość stylu architektonicznego, oraz domy na palach na peryferiach metropolii są odbiciem liczącej 600 lat historii miasta. Miasto dawno straciło już znaczenie jako ośrodek handlowy i port, jednak ciągle jeszcze można tu poczuć kupiecką atmosferę. Opowieść 7. Prambanan. Obejmujący w sumie 232 budynki kompleks świątyń został wybudowany jako kamienna pamiątka zwycięstwa hinduistycznej dynastii Mataram nad dynastią Szailendrów oraz jako odpowiedź wyznawców Siwy na buddyjską świątynię Borobudur w drugiej połowie IX w. Licząca 47 m wysokości główna świątynia jest poświęcona bogu Siwie, a u jej boków stoją dwie mniejsze budowle ofiarowane Brahmie i Wisznu. Ten największy w Indonezji kompleks od 1991 r. należy do światowego dziedzictwa kultury UNESCO. 5. Podsumowanie tygodnia pracy. Zastępy podliczają zarobione pieniądze. Wygrywa grupa, która uzyskała najwięcej pieniędzy i której członkowie w sumie spożyli najwięcej kalorii. Każdy zastęp opowiada o swoich staraniach, aby przeżyć za zarobione pieniądze. Podsumowując grę, jeszcze raz podkreśl, że wielu ludzi w Kambodży musi przeżyć za 1 dolara dziennie – nie jest to jednak proste zadanie. 6. Zakończenie zbiórki w sposób przyjęty w drużynie. Z lewej: Zatoka Ha Long w północnej części Wietnamu, pełna wysepek wyglądających jak wynurzające się z wody skaliste słupy W Malakce architektura kolonialna miesza się z elementami charakterystycznymi dla budowli chińskich Świątynie Prambanan 67 Zbiórka 5 SKAUTING W AZJI. BOGACTWO RÓŻNORODNOŚCI Na terenie Azji łączą się trzy regiony skautowe WOSM – Region Euroazjatycki, Region Arabski oraz Region Azji i Pacyfiku. Skauci azjatyccy pochodzą z różnych kultur, ale wszystkich – jak skautów na całym świecie – łączy chęć niesienia pomocy bliźnim. Cele zbiórki Poznanie indyjskiego epizodu z życia twórcy skautingu R. Baden-Powella. Poznanie azjatyckich organizacji skautowych. Kształtowanie postawy służby. 1. Rozpoczęcie zbiórki w sposób przyjęty w drużynie. 2. Gawęda wprowadzająca do tematu skautingu w Azji, opracowana na podstawie historii, która wydarzyła się podczas pobytu twórcy skautingu w Indiach. Robert Baden-Powell (1856–1943) jako brytyjski oficer przebywał tu na misji wojskowej. Zajmował się przede wszystkim kształceniem zwiadowców, poszukiwał nowych metod w tym zakresie, obserwując uważnie tubylców. Zamieszczona opowieść pochodzi ze zbeletryzowanej biografii R. Baden-Powella „Wilk, który nigdy nie śpi. Pełne przygód życie lorda Baden-Powella”, autorstwa W. Hansena. Pewnego razu jeden z żołnierzy zaginął podczas samotnego zwiadu konnego. Możliwe, że zabłądził. Możliwe też, że jego koń – gniady deresz – nie mógł już iść. Miał bowiem na kopycie tylnej nogi zgrubienie, które po dłuższym galopie musiało boleśnie uwierać. Oddział żołnierzy pod dowództwem oficera wywiadu podjął trop jeźdźca wiodący z garnizonu do dżungli, miejscami wyraźnie rozpoznawalny, miejscami ledwie widoczny. Po trzech godzinach żołnierze napotkali hinduskiego chłopca wędrującego samotnie z odległej wioski do garnizonu. – Hej, widziałeś może jeźdźca? – Czy macie na myśli bardzo wysokiego żołnierza na gniadym dereszu, który trochę kuleje? – Tak, to on. Gdzie go widziałeś? – W ogóle go nie widziałem. – To skąd wiesz, jak wyglądał jeździec i jego koń, skoro ich nie widziałeś? – To całkiem proste. Widziałem jego ślady. – My też widzieliśmy jego ślady. Ale skąd wiesz, że jego koń kuleje? Chłopiec schylił się. – Tu podkowy są wyraźnie rozpoznawalne i ślady są normalne. Ale tylko po lewej. Po tych śladach widać, że duże kopyto tylne wykracza poza małe kopyto przednie. To znak, że koń ma z prawej bóle i utyka. Poza tym prawe kopyto jest słabiej odciśnięte. – Hm. A skąd wiesz, że jeździec był żołnierzem? 68 P R O P O Z Y C J E D L A H A R C E R Z Y S TA R S Z Y C H Chłopak poprowadził oddział przez kilka minut do miejsca, gdzie jeździec zsiadł z konia, przerywając jazdę. – Tu są ślady butów podbitych gwoździami. Układ gwoździ jest charakterystyczny dla butów wojskowych. – A skąd wiesz, że był wysoki? – Odłamał tu gałąź. Stał przy tym na ziemi. Miejsce odłamania jest na dużej wysokości. Tylko bardzo wysoki człowiek mógł tam sięgnąć. – A skąd wiesz, że jechał na gniadym koniu? – Koń otarł się tu o pień drzewa – młody Hindus wydłubał z kory rudawą sierść i pokazał. – Sierść gniadego deresza. Z pomocą chłopca znaleziono w końcu zaginionego żołnierza. – Ile lat miał chłopiec? – zapytał Baden-Powell oficera wywiadu, który opowiedział mu tę historię. – Sądzę, że około dwunastu. – Dwanaście lat. I sam w dżungli – B-P wiedział, jak łatwo można było tam zabłądzić, wiedział, jak niebezpieczny mógł być las tropikalny, jeśli nie miało się doświadczenia. – Tak, ten chłopak wiedział o zasadach orientacji w terenie więcej niż my. Był bardzo pewny siebie. Jak dorosły! – Ma powody – powiedział B-P. – Kto w wieku dwunastu lat odważy się iść sam przez tropikalny las? Kto zna przyrodę tak dobrze, kto potrafi ją przechytrzyć, ten ma prawo okazywać pewność siebie. Takie zdarzenia były inspiracją do prac B-P nad tworzeniem zasad skautingu. Baden-Powell miał już wtedy pewien pomysł. Gromadził synów i córki oficerów garnizonowych wraz z synami i córkami krajowców, zachęcał ich do wspólnych gier, wspólnych zabaw, tańców, przedstawień teatralnych – i okazało się, że młodzi rozumieli się nawzajem lepiej niż dorośli! Odmienność religii, tradycji, światopoglądu i przyzwyczajeń życiowych nie stanowiła wcale nieprzezwyciężonego problemu – dla młodzieży! Zaskakujące odkrycie. Odkrycie, które zaprzątało jego uwagę od najwcześniejszego pobytu w Indiach. Jak napisał B-P wiele lat później, gdy założył już ruch skautowy: wielkie braterstwo młodych ludzi bez względu na różnice pochodzenia, rasy i wyznania. Skautki z Turcji również przybyły na Jamboree Skautki z Indii prezentowały na Jamboree w Japonii rozmaite elementy swojej kultury 69 KIERUNEK AZJA! Skautki z Indonezji 3. Rozmowa. Jacy są dziś wasi rówieśnicy w Indiach i innych krajach azjatyckich? Czy idea Roberta Baden-Powella znajduje wśród nich swoje odzwierciedlenie? Uczestnicy wspólnie oglądają mapę skautową Azji i zapoznają się z organizacjami skautowymi w różnych państwach tego kontynentu. 4. Uczestnicy poszukują informacji i prezentują wybraną organizację skautową z Azji. 5. Przygotowanie kostek domina „Skautowa służba”. Na co dzień skauci z Azji nie różnią się od nas. Też pomagają innym. Pełnią służbę, niekiedy w dramatycznych momentach. Podczas trzęsienia ziemi w Nepalu powstały wielkie szkody. W obliczu strasznego kataklizmu skauci z Nepalu realizowali swoją służbę bliźnim, udzielali pomocy medycznej, transportowali poszkodowanych i starali się zapewnić jak najlepszą opiekę dzieciom, które straciły rodziców. Wykonajcie domino pokazujące różne działania pomocowe prowadzone w Azji (mogą to być działania edukacyjne, pomoc humanitarna, wsparcie 70 działań służących rozwojowi ekonomicznemu i społecznemu). Potrzebnych ilustracji możecie szukać w Internecie, czasopismach itp. Pracę należy wykonać w zastępach (każdy zastęp przygotowuje kilka kostek domina, które złożą się później na wspólną grę). Należy zwrócić uwagę na to, aby w grze nie wykorzystywać ilustracji przedstawiających sytuacje drastyczne, związane np. z kataklizmami, katastrofami itp. – obrazki na kostkach domina powinny dotyczyć działań pozytywnych, wprowadzających dobrą pomoc. 6. Gra w domino „Skautowa służba”. 7. Podsumowanie zbiórki. Zastanówcie się wspólnie nad sytuacjami, które pokazują obrazki na kostkach domina. Zaproponujcie projekty, które możecie podjąć, aby włączyć się w skautową służbę na rzecz rozwiązania problemów globalnych, które dotykają Azję. 8. Zakończenie zbiórki w sposób przyjęty w drużynie. PROPOZYCJE DLA WĘDROWNIKÓW 71 Japończycy byli gospodarzami 23. Światowego Jamboree Skautowego 72 Zbiórka 1 KIERUNEK JAMBOREE Światowe Jamboree Skautowe organizowane jest co cztery lata od 1920 roku, kiedy to Wielka Brytania gościła 8 tys. skautów z 38 krajów. W Jamboree w 2015 r. uczestniczyło 40 tys. dzieci i młodzieży ze 180 państw. W 2019 r. skauci spotkają się w Stanach Zjednoczonych Ameryki. Związek Harcerstwa Polskiego ubiega się o organizację Jamboree w naszym kraju w 2023 r. Cele zbiórki Poszerzenie wiedzy o Japonii. Wspieranie postawy otwartości i służby. Pozyskanie informacji o możliwościach udziału dorosłych wędrowników w światowych zlotach. WYJDŹ W ŚWIAT, ZOBACZ, POMYŚL, POMÓŻ, CZYLI DZIAŁAJ 1. Rozpoczęcie zbiórki w sposób przyjęty w dru- 2. Gawęda. Zapoznajcie się z japońską legendą, żynie. np. opowieścią o króliku i jenocie (http://www3. nhk.or.jp/nhkworld/folktale/english/story32.html). Dawno temu żył sobie z żoną pewien starzec. Uprawiał w swoim ogródku warzywa, ale na polu zjawiał się często zły jenot i niszczył uprawy. Zmęczony wizytami zwierzęcia mężczyzna postanowił zastawić na niego pułapkę. Pewnego dnia udało się złapać jenota. Zwierzę zaczęło błagać starca: „Przysięgam, że już nigdy nie zrobię nic złego!”, lecz ten nie uwierzył mu, związał go mocno sznurem i zaniósł do domu. Wchodząc do izby, krzyknął do żony: – Dzisiaj na kolację zjemy zupę z jenota! Zawiesiwszy zwierzę na haku w kuchni, starzec udał się ponownie na pole. W tym czasie żona zabrała się za przygotowanie posiłku, ubijając pszenicę w kamiennym moździerzu. Jenot zaczął kwilić słabiutkim głosem: – Proszę pani, obiecuję, że już będę grzeczny! Proszę mnie odwiązać! – Nie ma mowy – odrzekła staruszka. Po jakimś czasie jenot odezwał się ponownie: – Musi być pani zmęczona, więc niech mnie pani odwiąże, a chętnie pomogę – obiecywał. – Nie potrzebuję żadnej pomocy – odpowiedziała kobieta, ale w końcu słuchając ciągłych próśb zwierzęcia, uległa jego namowom i odwiązała go. Uwolniony jenot chwycił tłuczek i z całej siły uderzył nim kobietę w głowę. Biedna staruszka upadła, wyzionąwszy ducha. Po jakimś czasie zrozpaczonego wdowca odwiedził zaprzyjaźniony królik. Zmartwił się bardzo na wieść o śmierci staruszki i rzekł do mężczyzny: – Pomogę ci się zemścić za śmierć żony! Następnego dnia królik poszedł do jenota i zaprosił go na spacer, zagadując: – Panie Jenocie, pogoda dzisiaj jest prześliczna, może wybierzemy się razem na spacer w góry, aby uzbierać trochę chrustu? Jenot przystał na tę propozycję. Dwa zwierzaki wybrały się do lasu i uzbierały całą górę 73 KIERUNEK AZJA! chrustu. Wracając do domu, z chrustem na plecach, usłyszeli nagle nieznany i złowieszczy trzeszczący dźwięk. Jenot, który szedł przodem, odwrócił się do królika. – Panie Króliku, słyszał pan te trzaski? Co to może być? – zastanawiał się głośno. – Nie mam pojęcia – odpowiedział królik. – Może to Trzask-ptak śpiewa na Trzask-górze? Tak naprawdę był to odgłos krzesiwa, za pomocą którego królik starał się podpalić chrust na plecach złego jenota. Po chwili jenot zapytał ponownie: – Panie Króliku, a słyszy pan ten dziwny ryk? – Oj, panie Jenocie – odrzekł królik – to tylko śpiew Ryk-ptaka. Ogień na plecach Jenota płonął coraz mocniej. – Ał! Ała! – zaczął wrzeszczeć z bólu Jenot. Następnego dnia Królik przygotowywał pastę z soi, kiedy przyszedł do niego mocno poparzony jenot. – Wczoraj miałem naprawdę zły dzień – zagaił na powitanie. – Oh, czyżby – odpowiedział chłodno królik. – To przykre. Mam jednak dobre lekarstwo na oparzenia – dodał, po czym nałożył świeżo przygotowaną pastę na plecy jenota. Jenot nie wiedział jednak, że do pasty Królik dodał świeżo zmielone ostre papryczki. Jak tylko królik posmarował jego plecy pastą, ten zerwał się na nogi i uciekł z przerażającym krzykiem. Minęło kilka dni. Królik budował drewnianą łódkę na plaży, kiedy zjawił się niespodziewanie jenot. – Panie Jenocie, wybieram się właśnie w morze, aby złowić trochę ryb, może chce się pan zabrać ze mną? – zagaił królik. Jenot odpowiedział bez zastanowienia: – Oczywiście, z chęcią! Królik zasugerował zatem, żeby zbudował sobie szybko łódź z błota i jenot zabrał się od razu do roboty. Potem każdy wsiadł do swojej łódki – królik do drewnianej, a jenot do tej z błota – i wypłynęli powolutku w morze. Im dalej płynęli, tym łódka jenota kruszyła się coraz bardziej. Kiedy ten zorientował się, co się dzieje i zaczął krzyczeć z rozpaczy, było już za późno. Tonął razem z rozpadającą się błotną łódką. Królik krzyknął do tonącego jenota: – Ty podły Jenocie, zasłużyłeś na to za zabicie biednej staruszki! Kiedy jenot na zawsze zniknął pod powierzchnia wody, królik odpłynął spokojnie w stronę brzegu, wypełniwszy obietnicę daną owdowiałemu starcowi. Wyjaśnij uczestnikom zbiórki, że legenda jest związana z najwyższym szczytem w Japonii – górą Fudżi. Wokół góry Fudżi i wspinając się na nią można natrafić niemal wszędzie na podobizny królika i jenota: w nazwach restauracji, w postaci pomniczków, posążków i różnych gadżetów w sklepach z pamiątkami. 74 3. Planowanie wyprawy. Przedstaw wędrowni- spotkanie mapy, wydrukowane z Internetu informacje dotyczące góry Fudżi i możliwości jej zdobycia. Przydatne materiały można znaleźć m.in. na stronach internetowych: http://www.Fujisan-climb.jp/en/, http://www.japan-guide.com/e/e6901.html, http://www.jnto.go.jp/eng/indepth/scenic/ mtfuji/fuji_05.html, https://pl.wikipedia.org/wiki/Fud%C5%BCi. kom zadanie. Poproś ich o zaplanowanie wyjazdu drużyny na obóz wędrowny do Japonii, którego celem będzie zdobycie góry Fudżi. Przygotuj na Na przygotowanie wyprawy uczestnicy zbiórki mają 60 minut, w tym czasie powinni: PROPOZYCJE DLA WĘDROWNIKÓW Góra Fudżi na wyspie Honsiu została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO opracować plan podróży z Polski do Japonii i z powrotem, razem z kosztorysem, zaplanować sposób pozyskania potrzebnego sprzętu, obliczyć koszty ubezpieczenia, wstępów, transportu w Japonii itp., znaleźć sposoby organizacji i obliczyć koszt wyżywienia, zaplanować wspinaczkę na szczyt, przygotować dokumentację do zgłoszenia wyjazdu odpowiednim instytucjom, opracować plan pozyskania środków na takie przedsięwzięcie, wykonać listę potencjalnych sojuszników i zainteresowanych mediów, opracować dokładny harmonogram przygotowań wraz ze szczegółowym podziałem obowiązków. brali udział w 23. Światowym Jamboree Skautowym w Japonii, aby zaprosić tę osobę na zbiórkę. Po upływie wyznaczonego czasu następuje prezentacja rezultatów zadania. Zadawaj pytania dotyczące szczegółów planowanych wypraw, wychwyć elementy niedopracowane, pochwal za obszary dokładnie przygotowane. Świt na górze Fudżi Podczas wykonywania zadania wędrownicy powinni mieć możliwość korzystania z laptopów z dostępem do Internetu, żeby weryfikować swoje pomysły i sprawdzać online realia podróży. Możesz również wcześniej skontaktować się z kimś z grona 60 polskich instruktorów i instruktorek IST, którzy 75 KIERUNEK AZJA! 4. Kierunek Jamboree! Uświadom uczestnikom zbiórki, że to zadanie miało pokazać, jak należy planować duże przedsięwzięcia – trzeba je rozłożyć na małe elementy i podzielić się pracą. W taki sposób należy także przygotowywać się do najważniejszej imprezy skautowej – Światowego Jamboree. Jeśli w ciągu kilkudziesięciu minut potrafi- liście zaplanować podstawowe sprawy związane z przygotowaniami do wyprawy na górę Fudżi w Japonii, to z pewnością podołacie przygotowaniom do udziału w Jamboree w 2019 roku! Możecie w nim wziąć udział jako członkowie IST. Wyjaśnij uczestnikom zbiórki, czym jest IST, możesz przy tym skorzystać z poniższego tekstu. Czym jest IST? To International Service Team, czyli Międzynarodowy Zespół Służbowy. By znaleźć się na Jamboree jako IST, trzeba mieć ukończone 18 lat i być gotowym do pracy podczas tej międzynarodowej imprezy. W 2019 r. Jamboree odbędzie się w Stanach Zjednoczonych i jak przed każdym Jamboree zostanie ogłoszona rekrutacja do pełnienia różnych rodzajów służb. Wypełniając zgłoszenie do wybranej służby, zaznaczamy doświadczenie i umiejętności, którymi możemy się pochwalić, następnie po kilkutygodniowej weryfikacji komenda kontyngentu wysyła informację zwrotną o przydzieleniu do poszczególnych obszarów służb, takich jak media, logistyka, transport, służba na terenie zlotu, służba poza terenem zlotu, służba porządkowa, obsługa programu (na terenie i poza terenem zlotu) – z wyszczególnieniem modułów programowych, obsługa gości, tłumacze, „słuchające ucho” (wsparcie psychologiczne na zlocie). Każdy z członków IST ma obowiązek stawiać się na swoją służbę w wyznaczonych godzinach i wykonywać wyznaczone obowiązki. Ale obowiązki to nie wszystko! Podczas Jamboree członkowie IST mieszkają w tzw. Adult Area, jest to miejsce noclegu dorosłych uczestników i organizatorów zlotu. Przygotowany jest osobny program dla dorosłych, mogą oni swobodnie korzystać z czasu wolnego, zwykle mają opracowane opcje wycieczek, a prócz tego mogą zdobywać Jamboree Friendship Badge, czyli odznakę, której regulamin uwzględnia przede wszystkim pozyskiwanie nowych znajomości podczas codziennej pracy i czasu wolnego. Bez IST Jamboree nie mogłoby się odbyć! IST to kilka tysięcy osób, wolontariacko wykonujących swoją skautową pracę, by uczestnicy mogli jak najlepiej przeżyć niezwykłą przygodę. Tureccy skauci z IST na Jamboree w Japonii 76 Członkowie IST pełnili m.in. służbę porządkową PROPOZYCJE DLA WĘDROWNIKÓW Członkowie IST z Polski w drodze do pracy 5. Służba jako fascynująca przygoda – wspomnienia uczestników. Porozmawiajcie https://www.youtube.com/watch?v=hrC1VMh7lnc, film pokazujący służbę IST na Jamboree w Japonii: z zaproszonym gościem – uczestnikiem IST lub https://www.youtube.com/watch?v=l5H2gqBRCobejrzyjcie filmy dotyczące tej tematyki (film przy- KE). Zapoznajcie się też z relacją Justyny Rędzikowgotowany z okazji 100-lecia skautingu na 21. Świa- skiej, która uczestniczyła w Jamboree w Japonii towe Jamboree Skautowe w Wielkiej Brytanii, w 2015 r jako IST. Cały świat w jednym miejscu. 35-tysięczne miasteczko, gdzie każdy mijany człowiek wita się z tobą uśmiechem. Gdzie wieczorem na dyskotece bawią się razem ludzie wszystkich wyznań, gdzie obok siebie stoi namiot religii chrześcijańskiej, żydowskiej, muzułmańskiej i buddyjskiej. Gdzie skauci z Nepalu spokojnie wciągają co rano swoją flagę, Turcy dzielą się kawą, Peruwiańczycy uczą grać na bębnach, Meksyk robi „meksyk”, Brazylia – najbardziej gorące dyskoteki, Afryka również umiera tu z gorąca, Madagaskar gubi się na ceremonii, a Węgrzy każdego dnia maszerują ze śpiewem na ustach. Gdzie obiad jesz dziś z Japończykiem, a następny raz w towarzystwie Australijczyka. Gdzie wciągasz polską flagę obok flagi Papui Nowej Gwinei, gdzie skaut z Malezji planuje ci podróż po swoim kraju, Kanadyjczyk wręcza kwiaty w kolorach narodowych, Tajwanka jest twoją najlepszą kumpelą z pracy, a Filipińczyk dzieli te same myśli. Gdzie każdego dnia mija się na 3 km2 ludzi ze 150 krajów i regionów. Gdzie przez dwa tygodnie ludzie dzielą się wiedzą, radością i pieśnią. Gdzie Polacy dojechali rowerami, 77 KIERUNEK AZJA! a Czesi starym autem. Gdzie mieszkasz pomiędzy Arabią Saudyjską a Ameryką. Gdzie najwyższe władze skautowe sprzątają toalety, bo służba to służba. Jest magia! Idea Jamboree wcielona w życie zawsze pozostanie magiczna. 6. Podsumowanie zbiórki. Zachęć wszystkich do przeżycia wyjątkowej przygody dzięki uczestnictwu w Jamboree w ramach IST. Nawiązując do zadania dotyczącego góry Fudżi, podkreśl, że każde wielkie zadanie składa się z wielu małych kroków. Podobnie jak planowanie wyprawy na górę Fudżi, przygotowanie do wyjazdu na kolejne Jam- Obsługę zlotowych mediów również stanowili członkowie IST 78 boree też wymaga dobrej organizacji pracy, już na etapie planów i przygotowań. A służba IST może być jednym z najbardziej satysfakcjonujących zadań, jakie będzie wam dane zrealizować. 7. Zakończenie zbiórki w sposób przyjęty w drużynie. Członkowie IST z różnych organizacji skautowych podczas 23. Światowego Jamboree w Japonii Zbiórka 2 PODRÓŻ ŻYCIA. WĘDRUJEMY PRZEZ AZJĘ W Azji znajduje się 48 niepodległych państw (licząc państwa tylko częściowo leżące na tym kontynencie), 6 państw nieuznawanych na arenie międzynarodowej oraz 14 terytoriów autonomicznych. Na terenie kontynentu znajdują się także 4 terytoria niesamodzielne. Cele zbiórki Poznanie różnych sposobów podróżowania. Dostarczenie motywacji do realizacji własnej podróży marzeń. Zachęcenie do stawania się aktywnymi obywatelami świata. WYJDŹ W ŚWIAT, ZOBACZ, POMYŚL, POMÓŻ, CZYLI DZIAŁAJ 1. Rozpoczęcie zbiórki w sposób przyjęty w drużynie. 2. Wprowadzenie. Podziel wędrowników na pary. Jedna osoba z każdej pary opowiada o podróży, którą chciałaby odbyć w przyszłości. Druga osoba słucha i zadaje pytania, starając się dowiedzieć jak najwięcej – dokąd chce się udać rozmówca, w jakim celu, na jak długo, z kim, co chce robić w czasie podróży. Po 5–7 minutach rozmówcy zamieniają się rolami. Na zakończenie tej części każdy otrzymuje kartkę i zapisuje (rysuje) wizję swojej podróży. Na koniec ćwiczenia zastanówcie się, jakie największe wyzwania i potencjalne przeszkody mogą czekać was podczas wymarzonej wyprawy. Proponowane adresy (strony internetowe w całości lub częściowo dotyczącą Azji): exchangebabel.com, nagniatamy.pl, loswiaheros.pl. Następnie patrole prezentują wyprawę, o której czytały, odpowiadają też na pytania innych. W trakcie prezentacji i rozmowy mogą posiłkować się odpowiednią stroną internetową. 4. Za czy przeciw. Podziel wędrowników na dwie grupy. Jedna z nich będzie za postawioną tezą, druga przeciw niej. Grupy mają 5 minut na 3. Podróżnicze historie. Wędrownicy dzielą się na patrole. Każdy patrol otrzymuje adres innej strony internetowej opisującej podróż marzeń po Azji. Zadanie patrolu polega na tym, by w ciągu 15 minut zapoznać się ze stroną i przygotować kilkuminutową prezentację danej wyprawy przeznaczoną dla pozostałych osób. Warto zwrócić uwagę na to, kto, w jaki sposób i dokąd jedzie, w jaki sposób pozyskuje pieniądze, czy stoi za tym jakaś idea oraz jak podróżnik pokonuje przeszkody i rozwiązuje problemy podobne do wskazanych we wcześniejszej dyskusji w parach na temat podróży marzeń. 79 KIERUNEK AZJA! wymyślenie jak największej liczby argumentów. Następnie przystępujecie do dyskusji. Przedstawiciel grupy „za” ma pierwszy głos oraz minutę, by wypowiedzieć swoje argumenty. Potem głos ma osoba z grupy „przeciw”, która odpowiada na argumenty przeciwników oraz dodaje swoje, również ma na to minutę. Następnie czas ma kolejna (inna niż poprzednio) osoba z grupy „za” – odpowiada na usłyszane argumenty i dodaje kolejne (w ciągu minuty), potem znów następuje minuta dla osoby z grupy „przeciw”. W trzeciej rundzie kolejni przedstawiciele też mają minutę czasu i oprócz podawania argumentów podsumowują dyskusję. Przeprowadzamy dwie rundy dyskusji na dwa różne tematy, zmieniając skład grup. Proponowane zagadnienia do dyskusji „za” i „przeciw”: podróżowanie autostopem, couchsurfing (upewnij się, że wszyscy uczestnicy wiedzą, czym jest couchsurfing – jeśli nie, zrób krótkie wprowadzenie, wyjaśniając ideę i pokazując stronę internetową), workaway.info (jak wyżej, warto zapoznać się ze stroną internetową i ideą przed rozpoczęciem dyskusji). 5. Rowerowe Jamboree – pomysł na podróż życia. Dla uczestników Rowerowego Jamboree była to niewątpliwie niesamowita przygoda i możliwość sprawdzenia własnej wytrzymałości. Na trasie uczestnicy spotykali się z życzliwością i przyjaznym przyjęciem przez miejscową ludność. Na Jamboree na dwóch kółkach. Większość dotarła na Jamboree samolotem, niektórzy dopłynęli statkiem, jeszcze inni całą niemal trasę przejechali pociągiem lub autokarem. Ale są tacy, którzy do Japonii postanowili dojechać na dwóch kółkach – na rowerze. Harcerze z Polski uczestniczyli w trwającej ponad pół roku sztafecie rowerowej prowadzącej z rodzinnego kraju pod bramy Jamboree – Rowerowym Jamboree. Idea. Rowerowe Jamboree to projekt zorganizowany wspólnie przez Stowarzyszenie „Afryka Nowaka" oraz „Fundację Światowe Jamboree" z Polski. Celem wyprawy była promocja Polski jako organizatora Światowego Jamboree w 2023 r. Przy okazji pomysłodawcom zależało na zrealizowaniu wyczynu, podjęciu się czegoś wyjątkowo trudnego, co jednocześnie będzie niesamowitą przygodą. Podczas spotkań ze skautami na trasie sztafety uczestnicy chcieli przedstawić polską kandydaturę do organizacji największego światowego zlotu skautów. Poza tym Rowerowe Jamboree stanowi nawiązanie do wyprawy Kazimierza Nowaka przez Afrykę. Kazimierz Nowak odbył w latach 30. XX w. samotną wyprawę po Czarnym Lądzie, podczas której przebył około 40 000 km – przede wszystkim na rowerze, ale także pieszo i na wielbłądach. Ludzie. Przygotowania do wyprawy rozpoczęły się ponad pół roku przed wyruszeniem – w maju 2014 r. Wtedy powstał pierwszy plan, a później zgromadzono liderów, którzy mieli pokierować zespołem. Do każdego odcinka wybrano dwóch liderów – lidera głównego i lidera harcerskiego, odpowiedzialnego m.in. za kontakty z lokalnymi organizacjami skautowymi. Zanim pierwsze osoby wsiadły na rowery i ruszyły przed siebie, trzeba było pozyskać sponsorów, przygotować sprzęt, poszukać noclegów i zadbać o wiele innych rzeczy. W całej sztafecie wzięło udział prawie 70 osób podzielonych na kilkuosobowe zespoły. W każdym z nich znalazł się jeden lider – doświadczony turysta rowerowy – który miał na celu czuwać nad przygotowaniem i bezpiecznym przeprowadzeniem danego odcinka. Wśród uczestników byli harcerze, a także osoby niezrzeszone – miłośnicy podróży i rowerów. Aby zostać uczestnikiem, trzeba było mieć co najmniej 18 lat, podstawowe doświadczenie rowerowe i dobrą kondycję. Jedni mieli za sobą już setki zjeżdżonych ki- 80 PROPOZYCJE DLA WĘDROWNIKÓW lometrów, inni tylko lokalne wycieczki. Każda osoba wnosiła do projektu coś nowego – Rowerowe Jamboree to działanie, które jest wspólnym dziełem wszystkich uczestników. Trasa. Sztafeta wyruszyła na początku stycznia 2015 r. Cała trasa od Polski do Japonii obejmowała 12 500 km i podzielona została na dziewięć etapów trwających od 13 do 30 dni. Uczestnicy jednego odcinka mieli do pokonania od 900 do 2400 km – średnio trzeba było przejechać około 70 km dziennie. Trasa Rowerowego Jamboree wiodła przez Polskę, Ukrainę, Rumunię, Turcję, Irak, Iran, Turkmenistan, Uzbekistan, Tadżykistan, Kirgistan, Chiny, Koreę i Japonię. Wybór trasy wynikał z kilku powodów. Po pierwsze ważne było, aby rowerzyści przejeżdżali przez tereny różnorodne i atrakcyjne pod względem turystycznym. Spora część odcinków biegła wzdłuż historycznego Szlaku Jedwabnego. Ważne były także pragmatyczne względy – trzeba było wybrać drogi, którymi da się bezpiecznie i w miarę komfortowo przejechać, więc strome góry czy pustynie trzeba było ominąć. Poza tym ponieważ jednym z celów było promowanie polskiej kandydatury do Jamboree, uczestnicy chcieli spotkać się z jak największą liczbą skautów, co też dyktowało przebieg trasy. Po drodze. Podczas całej wyprawy uczestnicy spotykali się z członkami organizacji skautowych. Skauci pomagali w znalezieniu noclegu, organizowali zwiedzanie, a także chętnie brali udział w spotkaniach i dowiadywali się, jak wygląda harcerstwo. Uczestnicy nawiązali wiele ciekawych znajomości. Wsparciem podczas wyprawy okazywały się różne stowarzyszenia rowerzystów, które witały uczestników wyprawy i udzielały dobrych rad. Dzięki spotykanym na trasie ludziom Rowerowe Jamboree mogło zmierzać do celu. Uczestnicy wyprawy przebywali w bardzo różnych warunkach klimatycznych – od kilkunastostopniowych mrozów i ponad metrowych zasp w Turcji do ponad 40-stopniowych upałów w stepach Turkmenistanu i Uzbekistanu. Rowerzyści przemierzali tereny nizinne, nadmorskie, stepowe, pustynne oraz górzyste, włącznie z przejazdem przez góry Pamir z siedmiotysięcznikami i przełęczami na wysokości ponad 4 tys. m.n.p.m. Spotykali na trasie ludzi różnych kultur i religii, rozmawiali z żyjącymi bardzo skromnie pasterzami w Tadżykistanie, a także z zamożnymi Japończykami z wielkich miast. Urozmaicona, wielokulturowa trasa pod koniec lipca 2015 r. zawiodła uczestników Rowerowego Jamboree Przez Azję – tym razem na rowerach Uczestnicy Rowerowego Jamboree zdobywają kolejną część świata 81 KIERUNEK AZJA! na 23. Światowe Jamboree w Japonii. Tam uczestnicy ostatniego, dziewiątego etapu powitani zostali przez polski kontyngent, czyli ponad 300-osobową ekipę harcerzy z Polski, reprezentujących nasz kraj na tym zlocie. Wyzwanie czy szaleństwo? Mógłby ktoś powiedzieć, że zdecydowanie szaleństwo... Ale prawda jest taka, że warto, a nawet trzeba realizować w harcerstwie projekty na granicy swoich możliwości. Takie projekty dają wiarę we własne siły, bardzo potrzebną w wędrowniczym działaniu. Mogą być inspiracją dla wielu środowisk, dowodem na to, że nie ma rzeczy niemożliwych. Jednak aby taki projekt zakończył się pomyślnie, trzeba się do niego solidnie przygotować. Ten wyjazd pozostawił w pamięci uczestników wiele wyjątkowych wspomnień – jak w przypadku hm. Zbigniewa Popowskiego, współpomysłodawcy projektu oraz uczestnika etapu siódmego: Mój etap to była trasa rodzinna, która prowadziła przez Turcję. Dużym zaskoczeniem dla nas była pogoda – minus 10°C i śniegi. To nie były warunki, jakich się spodziewaliśmy. Najciekawszym przeżyciem był fragment trasy, kiedy byliśmy zmuszeni złapać stopa, żeby przemieścić się dalej. Zamarzły nam linki od hamulców i nie dało się jechać. Wreszcie udało się nam zatrzymać... chłodnię. Rowerzyści, którzy jechali na tyle samochodu chłodni, musieli tańczyć i śpiewać, aby nie zamarznąć w środku. Na szczęście udało się bezpiecznie i w całości dojechać na miejsce. Obejrzyjcie również zamieszczony na CD wywiad z najmłodszym uczestnikiem Rowerowego Jamboree. 6. Podsumowanie. Wróćcie do waszej wymarzonej podróży z początku spotkania. Zastanówcie się, czy któreś z przedstawionych rozwiązań może pomóc wam w jej realizacji. Zapiszcie wnioski i nowe pomysły, zdecydujcie też, jaki będzie wasz pierwszy krok w stronę spełnienia marzeń. 7. Zakończenie zbiórki w sposób przyjęty w drużynie. Uczestnicy Rowerowego Jamboree zwiedzali miejscowości położone na ich szlaku 82 Zbiórka 3 ŚWIATOZMIENIACZE. MĄDRE POMAGANIE W AZJI Światozmieniacze w różny sposób zmieniają nasz świat na lepsze, odpowiadając na problemy społeczne, podejmując działania i inspirując innych. Cele zbiórki Pokazanie różnych sposobów pozytywnego przeobrażania świata. Poznanie mieszkańców Azji aktywnie zmieniających świat. Dostarczenie motywacji do pozostawienia świata odrobinę lepszym. Zachęcenie do stawania się aktywnymi obywatelami świata. WYJDŹ W ŚWIAT, ZOBACZ, POMYŚL, POMÓŻ, CZYLI DZIAŁAJ 1. Rozpoczęcie zbiórki w sposób przyjęty w drużynie. 2. Gawęda rozmowa. Dewiza wędrownicza jasno określa, że pomaganie jest ważne dla wędrownika. Zawiera się w programie każdego znaku służby. Pomaganie nie jest prostą rzeczą. W zależności od motywacji pomagającego może ono zrobić wiele dobrego, ale i sporo złego. Poniżej kilka zasad dotyczących dobrej pomocy: Dobra pomoc nie jest zaspokajaniem własnych potrzeb i emocji. Dobrze pomagając, nie przynosimy i nie realizujemy swoich idei, ale słuchamy i wspieramy czyjeś pomysł. Dobra pomoc nastawiona jest na upodmiotowienie drugiego człowieka, a nie rozwiązanie jego problemów poza nim. Dobrze pomagając, wspieramy ludzi, którzy sami chcą sobie pomóc i podjęli działanie zanim pojawiła się możliwość ich wsparcia. Oferując dobrą pomoc, nie przejmujemy odpowiedzialności za życie i rozwój osoby, która z niej korzysta. Dobra współpraca rozwojowa to nie pomoc humanitarna – jej celem nie jest rozwiązanie doraźnego problemu. W dobrej pomocy wspieramy konkretnego człowieka (grupę ludzi) i jego (ich) ideę. Dobrze pomagamy, gdy wspieramy ludzi, którzy widzą swoją rolę i odpowiedzialność wobec szerszej grupy – osoby, dla których przyświecająca im idea jest ważniejsza niż doraźne korzyści. Gdy zdecydujecie, że chcecie włączyć się w dobre pomaganie, znajdźcie organizację, z którą można współpracować zarówno w Polsce, jak i w Azji. Warto zaglądać na stronę www.ngo.pl (portal polskich organizacji pozarządowych). W Polsce jednym z organizatorów międzynarodowego wolontariatu jest Ministerstwo Spraw Zagranicznych, które corocznie organizuje program Wolontariat Polska Pomoc, dzięki któremu młodzi ludzie pracują w różnych krajach świata, w tym w Azji (http://www.polskapomoc.gov.pl/wolontariat). 3. Ćwiczenie. Po zapoznaniu się z charakterystyką dobrej pomocy uzupełnijcie zamieszczoną na s. 84 tabelę i wypiszcie cechy i motywy dobrego pomagania oraz przykłady z tym związane. Zastanówcie się, jaki znak służby lub jaką pomoc chcielibyście realizować. 83 KIERUNEK AZJA! Zasada dobrej pomocy Pomysł na pomoc w Azji Pomysł na pomoc w waszym środowisku Nienarzucanie się ............................................................... ......................................................................... 4. Gra planszowa „Światozmieniacze”. Światozmieniacze to ludzie, którzy w różnych miejscach zmieniają świat na lepsze. Co ich łączy? Co jest potrzebne, by zmieniać świat? Przed zbiórką należy przygotować elementy gry: Plansza do gry. Planszę układamy na stole lub podłodze z kolorowych kartek lub wyciętych z papieru kółek. Plansza zawiera pola w czterech kolorach, każdy kolor oznacza co innego, np.: czerwony – historia światozmieniacza, zielony – zadanie do wykonania, żółty – polecenie na planszy, biały – kolor neutralny, nic się nie dzieje. Liczba pól tworzących planszę zależy od czasu, którym dysponujemy i liczby uczestników gry. W razie potrzeby można dołożyć lub usunąć pola, jest to nawet spójne z ideą, szczególnie dokładanie kolejnych pól. Jeśli ktoś zmienia świat, często odkrywa do przejścia nowe pola (zadania, problemy, tematy), których na początku się nie spodziewał. Uczniowie szkoły prowadzonej przez EA Cambodia 84 Zasady gry. Mimo iż dzielimy uczestników na kilkuosobowe zespoły, nie grają one przeciwko sobie, ale ze sobą. W grze jest tylko jeden pionek, którym posługują się wszyscy gracze. Pierwsza drużyna rzuca kostką i pionek przesuwa się o określoną liczbę pól. W zależności od koloru pola, na którym znalazł się pionek, zespół rzucający wybiera historię światozmieniacza, którą chce poznać (czerwony), losuje zadanie lub polecenie do wykonania (żółty, zielony). Każdy zespół, który prawidłowo wykonana zadanie, przesuwa pionek dwa pola do przodu (jedno pole, jeśli odpowiedź jest udzielona częściowo). Następnie kolejny zespół rzuca kostką, ale gramy tym samym pionkiem, mając wspólny cel – posuwanie się do przodu. Zadania i polecenia. Treść zadań oraz poleceń zapisana jest na kartkach odpowiedniego koloru, leżących w trzech pakietach rewersami do góry. W zależności od koloru pola, na którym znalazł się pionek, gracze losują kartę z odpowiedniej grupy. PROPOZYCJE DLA WĘDROWNIKÓW Grupa 1. Historie światozmieniaczy. Historie światozmieniaczy z Azji od września 2015 r. są publikowane na stronie exchangebabel.com, w zakładce „światozmieniacze”. Można również poszukać podobnych historii w czasopismach i w Internecie, przedstawionych w postaci artykułów, wspomnień, reportaży, filmów. Grupa 2. Przykładowe zadania: Wymień trzy kampanie Amnesty International związane z Azją. Rozwiń skrót PAH i powiedz, czym się zajmuje ta organizacja. Przygotuj krótką reklamę zachęcającą ludzi do zmieniania świata na lepsze. Sformułuj definicję słowa „światozmieniacz”, czyli changemaker. Podaj przykład organizacji lub firmy działającej na rzecz ochrony przyrody. Grupa 3. Przykładowe polecenia: Cofnij się o trzy pola. Idź trzy pola do przodu. Zmiana w grupach (osoby z poszczególnych grup zmieniają się tak, by stworzyć nowe składy, umieść to polecenie przynajmniej kilka razy). Historia światozmieniacza. Na początku pracowałem w innych organizacjach pozarządowych – mówi Sokhan, założyciel EA Cambodia. – Pracuję z biednymi społecznościami w sumie od ponad dziesięciu lat. Ale w innych organizacjach pracowałem tylko z jedną określoną społecznością. Dostawałem pensję, wracałem do domu i tyle. Nie zmieniałem tak naprawdę sytuacji biednych ludzi. Dlatego postanowiłem, że muszę spróbować i samemu rozwiązać ten problem. Wciąż zbyt wiele złych rzeczy dzieje się dzieciom w Kambodży, szczególnie tym najbiedniejszym. Chociaż mamy w Kambodży ponad 2000 NGO, tyle jest jeszcze do zrobienia, przede wszystkim w edukacji. Kambodża jest biednym, rozwijającym się krajem. (...) Wierzę, że jeśli w kraju będzie więcej osób z wyższym wykształceniem, kraj będzie się rozwijał. Dlatego też koncentruję się na edukowaniu kolejnych pokoleń. Dzięki mojej organizacji Education in Action (Edukacja w Działaniu), używając moich umiejętności i serca, chcę dać możliwość uczenia się Działania światozmieniaczy mogą odmienić los wielu kambodżańskich dzieci 85 KIERUNEK AZJA! jak największej liczbie osób w Kambodży. (...) Przychodzą do nas dwie grupy dzieci. Pierwsza z nich jest naszą grupą docelową: dzieci biedne, migranci, sieroty, dzieci ulicy, dzieci z trudnych rodzin; akceptujemy je bez jakichkolwiek opłat. Dostarczamy książki, ołówki, jedzenie. Drugą grupą są dzieci z rodzin, które mogą zapłacić nam choć trochę. Kiedy zaczynaliśmy kilka lat temu, mieliśmy tylko pięcioro dzieci, wybranych z lokalnych społeczności spośród sierot lub dzieci w trudnej sytuacji. W tej chwili mamy 47 dzieci w potrzebie, nie licząc tych, które mogą zapłacić. Biorąc pod uwagę również zajęcia z języka angielskiego dla młodzieży, które prowadzimy wieczorem, mamy w sumie ponad 150 uczniów każdego dnia. (...) Dobrej jakości edukacja to zasługa zarówno Sokhana, jak i jego wolontariuszy i wolontariuszek, pracujących od rana do wieczora, bez wytchnienia, po to, by dać dzieciom szansę na lepszą przyszłość. (...) Na miejscu potrzebni są wolontariusze i wolontariuszki, zarówno z Kambodży, jak i zagraniczni. Wobec takiej liczby uczniów i uczennic czasem nie wiadomo, w co ręce włożyć. Pomagać trzeba przede wszystkim na miejscu, choć i z daleka jest na to szansa. Jednym z przykładów jest Patrick, który codziennie prowadzi lekcje online dla studentów i studentek, siedząc w swoim domu w Australii. Innym sposobem wsparcia na odległość są dotacje, choćby niewielkie. Nawet 5–10 dolarów ma tu ogromne znaczenie. Choć Sokhan wiele pracy poświęca pozyskiwaniu dotacji, które pozwalają funkcjonować organizacji z miesiąca na miesiąc, jego długofalowa wizja zakłada, że EAC uniezależni się od zewnętrznego finansowania: – Muszę znaleźć (...) sposób na niezależność finansową. Muszę podnieść jakość nauczania angielskiego, żebyśmy mieli więcej uczniów, którzy mogą zapłacić. Potrzebujemy trzech lub czterech uczniów, którzy mogą płacić, żeby wesprzeć jedno dziecko, które nie może. Ta część też jest dla nas wyzwaniem. (...) W przyszłości chcę pracować, korzystając tylko z pieniędzy kambodżańskich obywateli. Chcę zorganizować projekt, dzięki któremu bogaci ludzie staną się bardziej otwarci i zrozumieją, dlaczego ważne jest, żeby wspierać inicjatywy takie, jak nasza. W przyszłości zagraniczni darczyńcy mogą przestać wspierać finansowo rozwijające się kraje. Albo pewnego dnia zechcą skoncentrować się na krajach innych niż Kambodża. Co się wtedy stanie? Większość NGO zostanie zamknięta. Dlatego staram się działać małymi krokami, zmieniać strategię, system edukacji, metodykę nauczania – żeby osiągnąć dobrą jakość. Jeśli będę mógł dostarczyć edukacji na wysokim poziomie, będę mógł wprowadzić wyższe opłaty. Jakość w edukowaniu jest drogą EAC do niezależności finansowej. To jednak wciąż przed nami, dlatego proszę darczyńców: pomóżcie nam teraz, nie na długo. W przyszłości chcemy zmieniać sytuację z wykorzystaniem kambodżańskich funduszy. A. Książek, Edukacja w działaniu, [online], https://movebabel.files.wordpress.com/2015/08/edukacja-w-dziaaniu.pdf 5. Podsumowanie. Obejrzyjcie kilkuminutowy film, na którego podstawie powstał pomysł gry, warto więc zamknąć nim temat (https://www. youtube.com/watch?v=cpkR vc-sOKk). 86 6. Zakończenie zbiórki w sposób przyjęty w drużynie. Zbiórka 4 ROZWÓJ AZJI I JEJ POTENCJAŁ Rozwój gospodarczy państw azjatyckich odbywa się w dużej mierze kosztem środowiska, a jego wpływ na rozwój społeczny i poziom życia mieszkańców ma też swoje ciemne strony. Dzięki inicjatywom z zakresu przedsiębiorczości społecznej nawet najubożsi mieszkańcy Azji mogą znaleźć godną, satysfakcjonującą pracę. Cele zbiórki Poznanie różnych aspektów rozwoju gospodarczego Azji, zwrócenie uwagi na globalne zależności. Zachęcenie do stawania się aktywnymi obywatelami świata. WYJDŹ W ŚWIAT, ZOBACZ, POMYŚL, POMÓŻ, CZYLI DZIAŁAJ 1. Rozpoczęcie zbiórki w sposób przyjęty w dru- 3. Dyskusja. Czy Polacy wpływają na rozwój azjażynie. 2. Marki Azji – ćwiczenie wprowadzające. Zastanawialiście się nad tym, co kupujecie? Czy kiedykolwiek myśleliście o tym, skąd pochodzą ubrania, które nosicie, sprzęty lub kosmetyki, których używacie na co dzień? Stwórzcie listę marek, które was otaczają – ubraniowych, meblowych i technologicznych. Przyporządkujcie do nich kraje, w których są wytwarzane odpowiednie produkty. Które marki pochodzą z Azji? Czy dużo produktów pochodzenia azjatyckiego znajdziemy w Polsce? tyckiej gospodarki? Jeśli tak, to czy jest to dobry wpływ? Czy należy wspierać producentów, którzy bezwzględnie wykorzystują pracowników, nie dbając o warunki ich pracy, a nawet podstawowe zasady bezpieczeństwa? Wyobraźcie sobie, jak ta sytuacja wygląda z punktu widzenia pracujących w fabrykach robotników. Spróbujcie odpowiedzieć na pytanie, jakie jest prawdziwe oblicze azjatyckich tygrysów biznesu. Wybierzcie najbardziej odpowiadającą wam formę dyskusji (charakterystykę różnych rodzajów dyskusji znajdziecie w podręczniku „Teraz Afryka” na s. 88) Płaca nie wystarcza na życie. W wielu krajach, w których znajdują się fabryki sprzętu elektronicznego, ustawowa płaca minimalna ma się nijak do rzeczywistych kosztów życia. Mimo iż pracownicy najczęściej otrzymują wynagrodzenie nieco powyżej ustawowego minimum, nie wystarcza im ono na spełnienie wszystkich swoich życiowych potrzeb. Osobne mieszkanie, należyta dbałość o zdrowie czy założenie rodziny są zazwyczaj poza ich zasięgiem. Dlatego wielu z nich jest zmuszonych do pracy w nadgodzinach, aby uzupełnić swój budżet. (...) http://www.ekonsument.pl/a66701_wyzysk_w_fabrykach. html Sandblasting, czyli piaskowanie, to jeden z najpopularniejszych zabiegów w branży tekstylnej. Wykorzystuje się go głównie przy produkcji jeansów, dzięki czemu powstaje ceniony przez konsumentów efekt „wytarcia”. Przy pracy stosuje się wysokociśnieniowe pistolety, które rozpylają piasek na materiał. W czasie piaskowania w powietrzu słabo wentylowanych pomieszczeń unosi się mnóstwo drobinek krzemionki. Nie pomagają prowizorycznie zawiązane na ustach chusty, jeśli w ogóle ktoś takie chusty nosi. W efekcie pracownicy zapadają na krzemicę płuc – chorobę, na którą do dzisiaj nie 87 KIERUNEK AZJA! wynaleziono lekarstwa, a która w skrajnych przypadkach prowadzi do śmierci. W 2009 r. w Turcji zabroniono stosowania tej metody, co przyczyniło się do przeniesienia produkcji piaskowanego jeansu do innych krajów o słabszych mechanizmach kontroli, takich jak Chiny, Indie, Bangladesz czy Pakistan. Choć oficjalnie międzynarodowe marki deklarują, że nie stosują sandblastingu przy produkcji swoich spodni, organizacje pozarządowe co chwila ujawniają nowe przypadki, podobnie jak rosnącą liczbę zachorowań. K. Nadolski, Krew na metkach, http://www.focus.pl/czlowiek/krew-na-metkach-11464 Czy należy wspierać (np. kupując produkowane w ten sposób wyroby) opisany stan rzeczy? Czy możemy mieć wpływ na charakter produkcji w azjatyckich przedsiębiorstwach? Zastanówcie się, jaką postawę należy przyjąć wobec przywołanych wcześniej sytuacji występujących w biznesie krajów azjatyckich (jeśli chcecie szerzej zająć się tą tematyką, skorzystajcie z propozycji GK ZHP „Ekonomia jest kobietą”). 4. Burza mózgów. Przeprowadźcie burzę mózgów na temat możliwej współpracy między młodymi ludźmi z Polski i Azji. Zastanówcie się i opracujcie dwie lub trzy propozycje wspólnych unikalnych projektów, opierających się na silnych stronach oraz talentach młodych Azjatów i Polaków. Wcześniej przeczytajcie, jak w przypadku przedstawionych biznesowych projektów współpracują już z powodzeniem inni – oto dwa przykłady z Kambodży. „Tonlé” z Phnom Penh udowadnia, że produkty tekstylne mogą być wytwarzane nie tylko w sposób sprawiedliwy, ale i przyjazny dla środowiska. Ubrania i dodatki z „Tonlé” są oryginalne i piękne, jak ludzie, którzy je produkują. Przedsiębiorstwo realizuje ideę zero-waste, czyli funkcjonowania bez pozostawiania odpadów ze swojej działalności. W produkcji wykorzystywane są najmniejsze skrawki materiałów, wiele produktów jest wytwarzanych z odpadów pozyskanych z dużych przedsiębiorstw (przeciętna fabryka odzieżowa pozostawia 40% odpadów). Więcej o tym przedsięwzięciu znajdziecie na stronie: www.tonle-au.com. Podobnie traktuje się pracę i pracowników w hotelu „Soria Moria” w Siem Rap (s. 89), który stanowi wzorcowy przykład przedsiębiorczości społecznej. 6. Zakończenie zbiórki w sposób przyjęty w drużynie. Butik „Tonlé” sprzedający produkty wytworzone zgodnie z ideą zero-waste, Phnom Penh 88 W „Tonlé” pracują ludzie, którzy lubią to, co robią PROPOZYCJE DLA WĘDROWNIKÓW Hotel „Soria Moria”. Czy hotel może być przedsiębiorstwem społecznym? Może! I to hotel o wysokim standardzie. „Soria Moria” to (...) przede wszystkim niezwykła organizacja, która wspiera wiele lokalnych inicjatyw i stwarza swoim pracownikom szanse na rozwój. Ken, założyciel, Norweg: Zaczęliśmy pod koniec 2007 r. (...) Koncept przedsiębiorstw społecznych jest wciąż nowym pomysłem w Kambodży i całym regionie Azji Południowo-Wschodniej. Te, które najłatwiej znaleźć, najczęściej sprzedają ręcznie robione produkty: koszulki, chusty, pamiątki. „Soria Moria” to hotel łączący pomysł na biznes z chęcią zmieniania świata. Samnieng, kierownik „Soria Moria”, Kambodżanin: Chcemy, żeby nasz hotel był przykładem dobrego społecznego biznesu. Staramy się być wzorem dla innych, chcemy, żeby zrozumieli, jak ważne jest dbanie o ludzi, a nie tylko zarabianie pieniędzy. W naszym projekcie dbamy o społeczność, edukację naszych pracowników i środowisko. Jeszcze przed przekroczeniem progu „Soria Moria” czuć, że nie jest to zwykły hotel. Przed drzwiami widać rząd rowerów, będących częścią innego przedsiębiorstwa społecznego założonego przez Kena – „White Bicycle”, które dochód z wypożyczenia rowerów przeznacza na dofinansowanie studiów dla Kambodżan. Główny holl hotelu wypełniony jest różnego rodzaju pamiątkami, które turyści mogą zakupić, wspierając jednocześnie NGO i przedsiębiorstwa społeczne z Kambodży (...). Samnieng: Każdy pracownik po przepracowaniu roku staje się również właścicielem. Mamy specjalną formułę na liczenie udziałów. Bazuje na trzech kryteriach: stażu pracy, wykonywanych obowiązkach oraz wysokości pensji. Ken: Wzmacnianie przez bycie właścicielem to najprawdopodobniej pierwsza tego rodzaju inicjatywa w Azji Południowo Wschodniej. (...). 51% procent własności „Soria Moria” należy do pracowników. (...) Ken: Największy sukces „Soria Moria”? Może zapewnienie możliwości uzyskania wyższego wykształcenia oraz doświadczenia zawodowego młodym ludziom oraz rozpowszechnienie etyki i dobrych praktyk biznesowych w Siem Reap. Poch, pracownik: Lubię pracować w „Soria Moria”, ponieważ mogę się uczyć nowych rzeczy. I zostałem właścicielem. I jeszcze jedna rzecz, mogę wyjechać za granicę i tam również się uczyć. Ten hotel ma program wymiany z hotelem w Norwegii. Wymiana z hotelem w Norwegii to kolejna szansa dla pracowników na rozwój, poznanie świata, ćwiczenie języka. Co roku dwie osoby z Kambodży jadą do Norwegii, a dwie z Norwegii przyjeżdżają do Siem Reap. A. Książek, A. Pucci, Współhotel, https://movebabel.files.wordpress.com/2015/08/wsp-hotel.pdf 89 Zbiórka 5 OCHRONA PRZYRODY W AZJI Olbrzymi przyrost naturalny i rozwój gospodarki w Azji w XX w. doprowadził w dużej mierze do wyniszczenia środowiska naturalnego na wielu obszarach kontynentu. Rządy państw azjatyckich nie są w stanie odpowiednio dbać o środowisko, dlatego w walkę o zachowanie zagrożonych gatunków włączyli się ekolodzy z całego świata. Cele zbiórki Zwrócenie uwagi na konieczność dbania o środowisko naturalne. Zachęcenie do stawania się aktywnymi obywatelami świata. WYJDŹ W ŚWIAT, ZOBACZ, POMYŚL, POMÓŻ, CZYLI DZIAŁAJ 1. Rozpoczęcie zbiórki w sposób przyjęty w dru- 2. Wprowadzenie. W gawędzie inspirującej do żynie. refleksji dotyczącej problemów ekologicznych możesz wykorzystać poniższy tekst A. Książek. Nasza planeta umiera. Zostało nam bardzo mało czasu. Jeśli będziemy mieli szczęście, może nasze dzieci, maksimum wnuki będą miały szanse pożyć. Najprawdopodobniej jednak jeszcze nasze pokolenie będzie świadkiem zagłady. Nie mam pewności, czy najpierw zniszczy nas sama natura, czy szybsze będą wojny – nieodzowny skutek braku środków, jedzenia, zmian klimatycznych, które spowodują, że miliony ludzie stracą domy. To, co się dzieje w tej chwili w Europie w kwestii uchodźców, to tylko wierzchołek góry lodowej. Wkrótce coraz więcej ludzi będzie się przemieszczać, nie mając innej opcji. Czekają nas ogromne zmiany i to raczej nie będą zmiany na lepsze. Codziennie na świecie ginie 105 gatunków. Za kilkadziesiąt lat wszyscy zostaną wegetarianami i to bynajmniej nie z własnego wyboru. Ziemia umiera. Zostało nam mniej czasu, niż większości z nas się wydaje. Nie jest to pierwszy raz, kiedy słyszę o tych rzeczach. (...) Dlaczego jednak dopiero teraz naprawdę to do mnie dotarło? Pewnie przede wszystkim dlatego, że oprócz rozmów z ludźmi, którzy pracują w tych tematach na co dzień, zobaczyłam to na własne oczy. Zobaczyłam umierający ocean. Oceany to źródło 70% tlenu na naszej planecie. Drzewa, o których uczą w szkole, to mniejszość. Śmierć oceanu to śmierć nas wszystkich. A ocean umiera, i to umiera w absolutnie zastraszającym tempie. Przez tydzień spacerowałam przepiękną plażą, ocean i widoki z pocztówek. Wszystko pełne śmieci. Od plastikowych butelek, opakowań, przez ubrania, baterie, a nawet telewizor. Rafy koralowej więcej jest na brzegu niż w wodzie. Wokół tej w wodzie krążą jeszcze jakieś ryby, raczej jednak kilka niż kilkaset, jak być powinno. I wszystko to idzie tylko ku gorszemu. Coraz więcej turystów, coraz więcej śmieci, lokalna społeczność wypychana jest przez chińskich inwestorów. Ziemia umiera. Wystarczy spojrzeć na naukowe dane. Mamy w związku z tym dwa wyjścia. Pierwsze to dalej żyć w matrixie i wierzyć, że mnie to nie dotyczy. Drugie to otworzyć oczy, sprawdzić, poczytać, posłuchać, zrozumieć i zaakceptować, że – czy tego chcemy czy nie – taka jest rzeczywistość. 90 PROPOZYCJE DLA WĘDROWNIKÓW 2. Ćwiczenie. Na podstawie przeczytanych tekstów oraz obejrzanych filmów wykonajcie listę codziennych czynności wpływających na środowisko – lokalne (dom, miejscowość) i globalne (dotykające Azji). 3. Dyskusja. Przeprowadźcie dyskusję na jeden z wybranych tematów: W jaki sposób przyczyniamy się do zwiększenia produkcji gazów cieplarnianych i jak możemy zmniejszyć ten poziom (np. jak podróżujemy, skąd pochodzi nasze jedzenie oraz energia elektryczna)? Środek transportu: samolot, auto czy autobus, a może rower? Zużycie energii elektrycznej – jak je ograniczyć? Zużycie wody – jak je zracjonalizować? Zakupy – skąd docierają do nas towary, które nabywamy? Ile paliwa trzeba zużyć, żeby dżinsy lub laptop dotarły do sklepu, w którym je kupujecie? 4. Ćwiczenie. Na podstawie przedstawionych tekstów lub innych materiałów (artykułów, filmów itp.) wskażcie, jakie problemy ekologiczne dotykają Azję – zarówno ludzi, jak zwierzęta i świat roślinny. 5. Dyskusja. Zaplanujcie przemyślane działanie związane z tematyką ekologiczno-społeczną, dotyczące zarówno Azji, jak i waszego lokalnego środowiska. Przeprowadźcie to działanie! Stwórzcie multiumedialną formę zapisu, którą udostępnicie na stronie drużyny! 6. Zakończenie zbiórki w sposób przyjęty Przerażający widok śmieci wyrzucanych przez ocean na wyspie Mantanani w drużynie. PROBLEMY EKOLOGICZNE AZJI Zmiany klimatyczne Powstające w Azji zanieczyszczenia atmosferyczne mają większy wpływ na światowy klimat, niż poprzednio przypuszczano. Wskazują na to wyniki badań opublikowane przez Amerykańską Akademię Nauk. Podczas gdy Europa skutecznie walczy z aerozolami czyli drobinkami pyłów czy siarki, ich emisja w Azji jest coraz większa. Jednym z najpoważniejszych problemów jest sadza, której stężenie wzrasta podczas zimy na półkuli północnej, kiedy to spala się duże ilości węgla. To przyczynia się do powstawania chmur o gigantycznych rozmiarach i tym samym zwiększa ilość opadów. Przez to prognozowanie zmian klimatycznych jest znacznie utrudnione. Według autorów publikacji, w ciągu dzie- 91 KIERUNEK AZJA! sięciu lat ilość chmur na północnym Pacyfiku wzrosła o ponad 30%. Niektóre z nich docierają nawet w regiony polarne, co przyspiesza proces topnienia pokrywy lodowej i tym samym pogłębia problem globalnego ocieplenia. Szybkie wymieranie tygrysów mimo prób ich ratowania Na konferencji poświęconej tygrysom, spotkali się w Katmandu (2009) eksperci pochodzący z 20 państw, w tym z 13, gdzie gatuIAR, http://www.ekoportal.eu/Ochrona_przyrody/Azja_ nek ten wciąż żyje na wolności. Na całym świecie przetrwało na wolności zaledwie 3,5–4 tysiąca tywyrasta_na_najwiekszego_truciciela_naszej_planety.html grysów, podczas gdy na początku XX w. było ich jeszcze 100 tysięcy. (...) Pożary i smog Indonezyjski smog zawiera drobinki pyłu, Polowanie na tygrysy jest w całym świecie które wnikają do płuc i krwiobiegu. Jeszcze zakazane, ale w Azji, m.in. w Chinach, kłusownicbardziej niebezpieczne dla życia są czad i snujący two wobec tych zwierząt przynosi duże zyski. Niesię nad gruntem ozon. – Stężenie tych substancji które części ich ciała uchodzą za afrodyzjaki lub są przekracza istniejące skale – mówi Susan Page wykorzystywane w medycynie tradycyjnej, a skór z uniwersytetu w Leicester, która pracuje w tych używa się w meblarstwie lub jako ozdób. Zdaniem ekspertów, skóra tygrysa kosztuje na nepalskim okolicach od początku lat 90. XX w. Trujący dym zbiera pierwsze ofiary. Zmarło rynku około 1000 dolarów, a za granicą dziesięciojuż 19 osób, odnotowano pół miliona przypadków krotnie więcej. chorób dróg oddechowych. Smog może kosztoPrezes Banku Światowego, Robert Zoellick, wać Indonezję 100 tys. przedwczesnych zgonów - który przekazał uczestnikom konferencji przesłaalarmuje organizacja ekologiczna Greenpeace. nie wideo, wyraził pogląd, że kłusownicy są lepiej Pożary trawią największy rezerwat Saban- zorganizowani niż politycy i obrońcy zagrożonych gau Forest na Borneo, gdzie żyje większa część gatunków. – Nielegalny handel dzikimi zwierzętatamtejszej populacji orangutanów. – Boję się nawet mi przynosi w Azji szacunkowo około 10 mld dol. myśleć, co to dla nich znaczy – mówi „The Guardian” rocznie, jest więc drugim co do lukratywności zajęznany obrońca tych małp Mark Harrison. – Dla nich ciem po handlu bronią i narkotykami – oświadczył i dla innych zagrożonych gatunków, jak dzioboro- Zoellick. żec (ptak o długim zakrzywionym dziobie) czy panWśród państw, gdzie wciąż żyją tygrysy, są tera mglista, sytuacja jest dramatyczna i pogarsza Bangladesz, Bhutan, Kambodża, Chiny, Indie, Indosię każdego dnia. nezja, Laos, Birma, Nepal, Rosja, Tajlandia i Wietnam. Połowa z blisko 1,8 tys. pożarów, które http://pracownia.org.pl/dzikie-zycie-numeryodnotowano w Indonezji, ma miejsce na torfowiarchiwalne2245,article,4394 skach, które są od lat osuszane i karczowane pod plantacje palm olejowych i produkcję celulozy. Tygrys bengalski W tej części świata pożary wybuchają co roku, gdy nastaje pora sucha. Chłopska biedota uprawia tradycyjne rolnictwo żarowe. Myśliwi używają ognia, by płoszyć zwierzynę, a plantatorzy oczyszczają pola pod uprawy. Wystarczy niezgaszone ognisko, rzucony niedopałek, a torfowiska stają w ogniu. M. Kruczkowska. Dymy nad Azją. Katastrofa ekologiczna stulecia? http://wyborcza.pl/1,75400,19105118,dymynad-azja-katastrofa-ekologiczna-stulecia.html 92 PROPOZYCJE DLA WĘDROWNIKÓW Tresura słoni Wśród chat z dachami z liści palmowych słychać przeciągłe wycie. Czteroletnia słonica, którą kilka dni wcześniej złapano w dżungli porastającej północną Tajlandię, stoi w niedużej drewnianej klatce. Nie może się obrócić ani położyć. Wyje, bo właśnie zaczęła się sesja treningowa. Siedmiu treserów nazywanych mahoutami (słowo pochodzi z języka hindi) wbija jej gwoździe w uszy i stopy. Nazywają to oswajaniem. Uważają – jak przez kilka tysięcy lat większość treserów w południowo-wschodniej Azji – że słoń, żeby słuchać człowieka, najpierw musi się go bać. Boi się, kiedy kojarzy człowieka z bólem. Za kilka miesięcy słonica będzie gotowa, żeby wozić na grzbiecie turystów. Jeśli będzie mieć szczęście, trafi do ośrodka na otwartym powietrzu, gdzie lektyki, które będzie nosić na grzbiecie, są drewniane, a nie metalowe. Spacery nie trwają zbyt długo, a turyści wyszorują jej czasem plecy i na koniec nakarmią pędami bambusa. Jeśli będzie mieć mniej szczęścia, cały boży dzień spędzi, chodząc po pętli 200-metrowej długości. (...) Ale nasza słonica mogła trafić jeszcze gorzej: stać na betonie otoczonym metalową barierką. Od ulicy, na której gromadzą się gapie, oddziela ją niewielki rów, odległość taka, że można trąbą sięgnąć po wyciągające się w jej stronę ręce z bananami albo z czekoladowymi batonikami. Banany i batoniki turyści kupują u właściciela słonicy. A przecież mogła nielegalnie pracować przy wyrębie lasu. Zwalać nogami pnie, aż nieodwracalnie odkształciłoby się jej podbicie stóp. Już zawsze będzie lekko kuleć (ma szczęście, że nie weszła na minę). Bólu nie czuje, bo cały dzień jest na amfetaminie – żeby wydajniej pracować. Jeśli myślicie, że miałaby szczęście, gdyby tych siedmiu mężczyzn w ogóle jej nie złapało i nie zaczęło oswajania gwoździami, to też nie do końca macie rację. Dżungla jest wycinana pod pola uprawne, słonie mają coraz mniej przestrzeni. K. Boni, Złamane dusze , http://wyborcza.pl/magazyn/1,139825,16374773,Zlamane_dusze.html Z lewej: las bambusowy w Japonii U dołuj: las w Malezji 93 KIERUNEK AZJA! SPRAWNOŚCI HARCERSKIE WSPIERAJĄCE REALIZACJĘ PROPOZYCJI PROGRAMOWEJ „KIERUNEK AZJA” Azjata * 1. Potrafi wymienić 10 krajów azjatyckich i wskazać je na mapie. 2. Wie, jakie zwierzęta żyją w Azji – potrafi je wymienić oraz rozpoznać na zdjęciach. 3. Wie, jakie najważniejsze religie występują w Azji. 4. Wykona sushi lub inną tradycyjną potrawę pochodzącą z Azji. 5. Wykona wybraną formę origami. Miłośnik Azji ** 1. Wybierze jeden kraj azjatycki i zaprezentuje zastępowi lub drużynie najciekawsze informacje na jego temat. 2. Wskaże dziesięć miejsc, które chciałby odwiedzić w Azji. Uzasadni, dlaczego wybrał właśnie te. 3. Napisze kilka słów w języku chińskim, japońskim lub arabskim. 4. Zapozna się z informacjami na temat wybranej organizacji skautowej z Azji. Znawca Azji *** 1. Potrafi powiedzieć kilka podstawowych zwrotów w jednym z języków krajów azjatyckich. 2. Zna najważniejsze religie występujące w Azji i potrafi opowiedzieć, czym się charakteryzują. 3. Zna największe problemy krajów azjatyckich. Poprowadzi w gronie harcerzy starszych lub wędrowników debatę dotyczącą któregoś z nich. 4. Nawiąże kontakt ze skautem z Azji i dowie się od niego, jak działa tamtejsza organizacja skautowa. 5. Podejmie działanie wspierające dobre rozwiązanie któregoś z problemów występujących w Azji. 94 SPIS TREŚCI Wstęp .............................................................................................3 ZAWARTOŚĆ PŁYTY FILMY Najmłodszy uczestnik „Rowerowego Jamboree" – PROPOZYCJE DLA ZUCHÓW ................................5 wywiad z Robertem Popowskim Sprawność zespołowa „Azjata” .......................................7 Zbiórka 1. Kontynent wielu ludów, kultur i państw .........8 Zbiórka 2. W królestwie zwierząt ................................ 15 ZDJĘCIA Anna Książek – Azja Zbiórka 3. Azjatyckie „naj” ............................................. 20 Marek Pęczak, Justyna Sikorska, Ola Zinkiewicz – Zbiórka 4. Z wyspy na wyspę ....................................... 23 Jamboree w Japonii 2015 Zbiórka 5. W świecie baśni i tradycji .......................... 26 Justyna Rędzikowska – Azja Marek Pęczak – Japonia PROPOZYCJE DLA HARCERZY ........................... 31 Sławomir Pułka – Bajkał Zbiórka 1. Jak żyją nasi rówieśnicy w Japonii......... 33 Zbiórka 2. Skauci w Azji.................................................. 35 MATERIAŁY DO ZBIÓREK Zbiórka 3. Z mapą wśród zwierząt ............................. 38 Jak upinać sari Zbiórka 4. W 90 minut przez Azję ......................................42 Listy od dzieci z Azji Zbiórka 5. Kultura Azji..................................................... 45 Mandale – wzory Origami PROPOZYCJE DLA HARCERZY STARSZYCH ......48 Mieszkańcy Japonii – zdjęcia Justyny Sikorskiej Zbiórka 1. Ze światowego Jamboree ........................ 51 Pismo chińskie – przykłady Zbiórka 2. Kultura Azji..................................................... 59 Pismo japońskie – przykłady Zbiórka 3. Azjatyckie „naj” ............................................. 62 Światozmieniacze – zdjęcia i przykładowe historie Zbiórka 4. Przeżyć w Kambodży za dolara ....................... 64 z projektu „How to (ex)change the world" Zbiórka 5. Skauting w Azji. Bogactwo Zwierzęta Azji – zdjęcia różnorodności.................................................................... 68 MAPA AZJI PROPOZYCJE DLA WĘDROWNIKÓW ................ 71 Zbiórka 1 . Kierunek Jamboree .................................... 73 LOGA AZJATYCKICH ORGANIZACJI SKAUTOWYCH Zbiórka 2. Podróż życia. Wędrujemy przez Azję .... 79 Zbiórka 3. Światozmieniacze. Mądre pomaganie w Azji..................................................................................... 83 Zbiórka 4. Rozwój Azji i jej potencjał ........................ 87 Zbiórka 5. Ochrona przyrody w Azji. ......................... 90 Sprawności harcerskie wspierające realizację propozycji „Kierunek Azja!” .......................................... 94 95 KIERUNEK AZJA! Autorzy zdjęć: Monika Bajkowska – s. 34 u dołu, s. 61 u góry; Dominik Kolęda – s. 16; Anna Książek – s. 5, s. 24 z prawej, s. 25 u góry, s. 32, s. 47 z lewej, s. 60 u dołu, s. 65, s. 84–85, s. 88 z lewej, s. 91; Emilia Kulczyk-Prus – s. 24 z lewej, s. 28 u dołu, s. 54 u dołu, s. 55 u dołu, s. 69 z lewej, s. 70; Olga Kulczyk – s. 19, s. 66; Paweł Pawłowski – s. 37 w środku, s. 72; Marek Pęczak – s. 37 u dołu, s. 76 z prawej, s. 78 z lewej; Zbigniew Popowski – s. 81, s. 82; Sławomir Pułka – s. 20 z lewej; Justyna Rędzikowska – s. 17 u dołu, s. 22, s. 48, s. 61 z prawej, s. 63 u dołu, s. 63 u góry, s. 67 u dołu z prawej, s. 75 u dołu, s. 78 z prawej, s. 93; Justyna Sikorska – s. 9, s. 29 z prawej, s. 34 u góry, s. 54 u góry, s. 58 u góry, s. 61 u góry; Iwona Zawadzka – s. 56–57; Aleksandra Zinkiewicz – s. 27, s. 71 oraz Claudio Accheri – s. 14 u góry; Christopher Amos, https://www.flickr.com/photos/christopheramos/7665112992 – s. 67 u dołu z lewej; Andrzej Barabasz, https://pl.wikipedia.org/wiki/Bajka%C5%82#/media/File:Olchon_prom.jpg – s. 20 z prawej; Dawid Bjorgen, https://pl.wikipedia.org/wiki/Petra_%28Jordania%29#/media/File:Petra_Treasury.jpg – s. 59; Popo le Chien, https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Mongolian_yurt_in_steppe.jpg – s. 10 z prawej; Wayne Dilger, https://www.flickr.com/photos/rockinred1969/6048779847/ – s. 18 u dołu; Exotissimo Travel, https://www.flickr. com/photos/exotissimo/6171147037/ – s. 17 u góry z prawej; Lucca Galucci, https://pl.wikipedia.org/wiki/Mount_Everest#/media/File:Everest_North_Face_toward_Base_Camp_Tibet_Luca_Galuzzi_2006.jpg – s. 21; Godot 13, https:// commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=25671212 – s. 66; Harsha K. R., https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Green_sari.jpg – s. 60 u góry; Vernon Hyde, https://www.flickr.com/photos/vernonhyde/7436312198/ – s. 13; Jadamta, https://commons.wikimedia.org/wiki/File%3ATonle_Sap_-_wioska.JPG – s. 23 z lewej; judepics, http://www.flickr.com/ photos/judepics/409841087/ – s. 14 u dołu; kallerna, https://pl.wikipedia.org/wiki/Tajlandia#/media/File:Poda_island_ beach.jpg – s. 25 u dołu; David McKelvey, https://www.flickr.com/photos/dgmckelvey/13789796615/ – s. 17 u góry z lewej; Shivakumar Lakshminarayana, https://www.flickr.com/photos/lookingthroughtheglass/5579439527/ – s. 41, u góry z lewej; Ms Saigon, https://www.flickr.com/photos/saigontaitai/145961359/in/photolist-dU6ea – s. 67 u góry; Jennifer Pack, https://www.flickr.com/photos/petitshoo/3595165188/ – s. 17 u dołu z prawej; Nathan Rupert, https:// www.flickr.com/photos/nathaninsandiego/4286225101/ – s. 41 u góry z prawej; Khasar Sandag / World Bank Photo Collection – s. 10 z lewej; Staffan Scherz, https://www.flickr.com/photos/staffanscherz/10303737473/ – s. 23 z prawej; Igor Shpilenok, https://www.flickr.com/photos/usfwshq/6383856545 – s. 41 w środku; Yosemite https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=59752 – s. 41 u dołu; Colonel Warden, https://en.wikipedia.org/wiki/Mandala#/media/ File:Chenrezig_Sand_Mandala.jpg – s. 12 u dołu; Steve Wilson, https://www.flickr.com/photos/pokerbrit/8939168780/, s. 18 u góry i https://www.flickr.com/photos/pokerbrit/9205184176/ – s. 92; http://1989juni.deviantart.com/art/Stock-Objekt-Budda-323708220 – s. 45; http://cudaswiata.pl/azja/terakotowa_armia.html – s. 47 z prawej; http://7-themes. com/7001031-fuji-mountain-japan.html – s. 75 u góry; www. tonle-au.com – s. 88 z prawej Pozostałe fotografie: Archiwum GK ZHP Opracowanie instrukcji origami: Iwona Zawadzka 96 KIERUNEK AZJA! 4 Propozycja programowa dla gromad i drużyn ZHP Azja to ogromny kontynent, pełen kontrastów kulturowych, geograficznych, przyrodniczych, społecznych i ekonomicznych. Poznanie Azji i zamieszkujących ją skautów może być zarówno niezwykłą przygodą, jak i szansą na osobisty rozwój. Skorzystajcie z tej propozycji – oprócz pomysłów na zbiórki znalazło się w niej sporo informacji na temat Azji i jej mieszkańców. Chcemy Was nimi nie tylko zainteresować, ale i zainspirować do samodzielnego odkrywania tego niezwykłego kontynentu. Azjatyccy skauci też chętnie podzielą się swoim doświadczeniem! WYDAWNICTWO MARRON KIERUNEK AZJA ∞ ZE SKAUTOWEGO JAMBOREE WĘDRUJEMY PRZEZ KONTYNENT KONTRASTÓW KIERUNEK AZJA ZE SKAUTOWEGO JAMBOREE WĘDRUJEMY PRZEZ KONTYNENT KONTRASTÓW KIERUNEK AZJA
