Turystyka pielgrzymkowa
advertisement
TURYSTYKA PIELGRZYMKOWA PAWEŁ BORTKIEWICZ LITERATURA • List Ojca Świętego Jana Pawła II o pielgrzymowaniu do miejsc związanych z historią zbawienia, Watykan, dnia 29 czerwca 1999 • Papieska Rada ds. Opieki nad Przesiedleńcami i Podróżnymi, Pielgrzymowanie w wielkim jubileuszu 2000, nr 23, Dokumenty 113, 1998 r. • Konferencja Episkopatu Polski, List o chrześcijańskich walorach turystyki, Warszawa 16-18.03.1995 Praktyka tradycja przekazana w Piśmie św. •= bezpośrednia cześć Boga w •osobie Jezusa Chrystusa umęczonego (Męka Pańska, kalwarie) •Tajemnicy Bożego Miłosierdzia •Dobroci Najśw. Serca Pana Jezusa •cześć Boga pośrednia za pośrednictwem Maryi i Świętych POBOŻNOŚĆ WSPÓLNOTOWA PRAKTYKA POKUTY INDYWIDUALNEJ RELIGIA A GEOGRAFIA rola religii w dziejach człowieka, cywilizacji i kultur niemal od swego zarania człowiek wędrował do świętych miejsc na wszystkich zamieszkałych kontynentach wykształcanie „świętej przestrzeni świata” • „podprzestrzeń" przestrzeni geograficznej i jest jednym z podstawowych problemów badawczych geografii religii GEOGRAFIA RELIGII relacje między religią a środowiskiem przyrodniczym wyjaśnienia badania nad przekształceniem krajobrazu w wyniku rozwoju funkcji religijnej i siecią osadniczą związaną z tą funkcją studia z zakresu turystyki związanej z nawiedzaniem świętych miejsc (tzw. „turystyka religijna") •przestrzennego rozmieszczenia ośrodków kultu •geograficznych przesłanek ich lokalizacji •przyrodniczych uwarunkowań OKREŚLENIE PIELGRZYMKI "Pielgrzymka to podróżowanie wiernych do jakiego świętego miejsca, które zostało uświęcone przez •przebywanie jakiego bóstwa lub •działalność jakiego nauczyciela religii lub założyciela religii, aby się tu modlić i składać ofiary. Jako takie jest specyficznym doświadczeniem wiary i zjawiskiem związanym z wszystkimi religiami i istnieje od czasu, gdy religie istnieją. W świętym miejscu zwykle wybudowane jest sanktuarium, w którym i wokół którego gromadzą się wierni. Święte miejsce znajdować się może w kraju pielgrzyma lub poza nim, może być nawet bardzo daleko. OKREŚLENIE PIELGRZYMKI Celem pielgrzymowania jest zwykle osiągnięcie jakiego dobra materialnego lub duchowego, które wedle wiary pielgrzyma w tym świętym miejscu może on otrzymać. Pielgrzymka ze względu na swoją istotę zwykle związana jest z ofiarą i wyrzeczeniem. Więc dobra lub łaskę, które pielgrzym otrzyma w tym świętym miejscu są właściwie nagrodą za poniesione trudy. Dobra, o które się prosi mogą być bardzo różnorodne, od uzdrowienia z jakiej choroby do osiągnięcia życia wiecznego". [T.G. Pinches, Pilgrimage, w: James Hastings, Encyclopaedia of Religions and Ethics, t.X, 12a, Edinbourg, 1918 r ] OKREŚLENIE PIELGRZYMKI "Pielgrzymowanie jest ulubioną praktyką wśród pobożnych ludzi, bo • 1. Uaktywnia wszystkie zdolności człowieka (audiowizualne, motoryczne, emocjonalne), • 2. Uwydatnia i pogłębia wspólne związki, które są bardzo ważnym czynnikiem emocji religijnych, • 3. Wzmacnia związki międzynarodowe, społeczne, kulturowe i cywilizacyjne, które są ponadnarodowe, a nawet ponad rasowe. OKREŚLENIE PIELGRZYMKI Pielgrzymi podczas drugiej podróży zatrzymują się, targują się, kupują, wymieniają dobra materialne i duchowe, poznają kulturowe wartości narodu, do którego przybyli jako obcokrajowcy (łac. peregrini ) i środowisko, w które weszli. Dlatego pielgrzymowanie jako takie pojawia się dość późno w historii religii, dopiero wtedy, gdy nastąpi postęp w stosunkach międzyludzkich (rodzina, klan, plemię, naród, państwo, drogi, sanktuaria i inne)”. [F. Heiler, La priere, Paris 1931, s. 150. ] PIELGRZYMKA A TURYSTYKA turystyka jest ucieczką od życia codziennego do czego niezwykłego, niecodziennego, zabawnego pielgrzymowanie to podróżowanie do określonego celu, podróżowanie bogate w symbole. pielgrzym podróżuje do sanktuarium jako do "Domu Pańskiego" lub też do symbolicznego Domu Pańskiego, który znajduje się - w języku mistycznym - w niebie symbolizm - specyficznym elementem, odróżniającym pielgrzymowanie od turystyki ETYMOLOGIA „pielgrzym„ ( „pielgrzymka„) ma źródło w łacińskim terminie peregrinus, który w średniowieczu przyjął formę pelegrinus. etymologicznie pochodzi od wyrażeń: per ager („przez pole") i per eger („spoza granicy"), termin ten wskazuje na kogoś, kto jest obcokrajowcem. aż do XI w.: pelegrinus był kimś, kto „nie miał prawa do obywatelstwa". PIELGRZYM — W DRODZE DO „SACRUM" Pielgrzym jest wędrowcem, który poszukuje kogoś „Zupełnie Innego”, rzeczywistości, która wykracza poza obręb tego świata. motywacja postępowania jest oparta •na horyzoncie hierofanicznym (na wizji sacrum), •na oczekiwaniu spotkania z tym, co niewidoczne, a co oddziałuje na postępowanie i może wpłynąć na zmianę aktualnej sytuacji Ośrodek religii Kraj Osoby (tys.) Chrześcijaństwo Rzym Włochy 12 000 Guadalupe Meksyk 12 000 San Giovanni Rotondo Włochy 9 000 Lourdes Francja 6 000 Fatima Portugalia 5 000 Santiago de Compostela Hiszpania 5 000 Aparecida Brazylia 5 000 Częstochowa – Jasna Góra Polska 4 000 Lujan Argentyna 4 000 Ośrodek religii Kraj Osoby (tys.) Chrześcijaństwo Montserrat Hiszpania 3 000 Paryż – Rue du Bac Francja 3 000 Syrakuzy Włochy 3 000 Medjugorie Bośnia Hercegowina 2 500 Bom Jesu da Lapa Brazylia 2 000 Copacabana Boliwia 2 000 Lisieux Francja 2 000 Ośrodek religii Kraj Osoby (tys.) Chrześcijaństwo Puebla* Meksyk KrakówPolska Łagiewniki Kalwaria Polska Zebrzydowska * 2 000 2 000 1 500 Ośrodek religii Kraj Osoby (tys.) Islam Mekka Arabia Saudyjska 5 000 Medyna Arabia Saudyjska 2 000 Meszhed Iran 2 000 Karbala Irak 2 000 Nedżef Irak 1 000 Kumm Iran 6 000 Ośrodek religii Kraj Osoby (tys.) Buddyzm Bodhgąja Indie 500 Kandi Sri Lanka 300 Kuszinagara Indie 300 Lumbini Nepal 300 Ośrodek religii Kraj Osoby (tys.) Hinduizm Allahabad Indie 12 000 Tirupati Indie 10 000 Waranasi Hardwar Indie Indie 10 000 2 000 WYKAZ SANKTUARIÓW W ARCHIDIECEZJI POZNAŃSKIEJ • I. Sanktuaria Pańskie • Bożego Ciała – Poznań – Stare Miasto • Miłosierdzia Bożego – Poznań • Najświętszej Krwi Pana Jezusa - Poznań • Przemienienia Pańskiego - Poznań • Świętego Krzyża – Biezdrowo • Świętego Krzyża – Poznań - Katedra WYKAZ SANKTUARIÓW W ARCHIDIECEZJI POZNAŃSKIEJ II. Sanktuaria maryjne: a) koronowane na prawie papieskim: • Matki Bożej Bolesnej - Osieczna • Matki Bożej Nieustającej Pomocy - Poznań-Fara • Matki Bożej Pocieszenia - Borek Wlkp. • Matki Bożej Pocieszenia - Górka Duchowna • Matki Bożej Pocieszenia - Szamotuły • Matki Bożej Różańcowej – Poznań – Ojcowie Jezuici • Matki Bożej Świętogórskiej Róży Duchownej - Gostyń - Święta Góra • Matki Bożej w Cudy Wielmożnej Pani Poznania - Poznań - Ojcowie Franciszkanie • Matki Bożej Ucieczki Grzeszników - Wieleń • Narodzenia Najświętszej Maryi Panny - Tulce b) nie koronowane • Matki Bożej Fatimskiej – Owińska • Matki Boskiej Otorowska - Otorowo • Matki Bożej Pocieszenia - Grodziszczko • Matki Bożej Pocieszenia - Obra • Matki Bożej Pocieszenia - Stare Oborzyska • Matki Bożej Pocieszenia - Zakrzewo • Matki Bożej Różańcowej - Zbąszyń • Matki Bożej Szkaplerznej - Włościejewki • Matki Bożej Stęszewskiej - Stęszew • Matki Bożej Świerczyńskiej - Świerczyna • Matki Bożej Wspomożycielki Wiernych - Rogalinek • Narodzenia Najświętszej Maryi Panny - Kolniczki • Narodzenia Najświętszej Maryi Panny - Sobota • Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny - Charbielin Sanktuaria świętych • Św. Urszuli Ledóchowskiej - Pniewy (Dom Macierzysty Sióstr Urszulanek Serca Jezusa Konającego) • Św. Walentego - Krobia • Św. Wawrzyńca - Dolsk • Bł. Edmunda Bojanowskiego - Luboń - Żabikowo (Dom Generalny Sióstr Służebniczek Niepokalanego Poczęcia NMP) • Bł. Sancji Szymkowiak – Poznań – Rataje STAROŻYTNOŚĆ mnisi, arystokracja, kupcy, marynarze, rzemieślnicy i urzędnicy Relacje • anonimowa autora z Boredaux z 333 • opis Eterii z 381 • opisy Hieronima z IV w z Piacenzy do Palestyny, Egiptu i Syrii opis pielgrzymki do miejsc opisanych w Piśmie Świętym ITINERARIUM EGERIAE (PIELGRZYMKA DO MIEJSC ŚWIĘTYCH) w formie listu do sióstr, prawdopodobnie mniszek. W części I (1-23) - przebieg pielgrzymek z Jerozolimy do miejsc związanych z życiem Mojżesza i wędrówką Izraela, z życiem Hioba, Melchizedeka, Tomasza Apostoła (Edessa) i patriarchów (Charan) oraz z życiem Jezusa Chrystusa. W części II (24-49) - nabożeństwa liturgiczne odprawiane w Jerozolimie w dni powszednie, niedziele i święta oraz w Wielkim Tygodniu WSPÓŁCZEŚNIE • • • sekularyzacja – rozwój pielgrzymek Jan Paweł II • pogłębiona mariologia • osobiste pielgrzymowanie do sanktuariów RENESANS PIELGRZYMEK wbrew ogólnym tendencjom ku sekularyzacji - gwałtowny rozwój migracji pielgrzymkowych • w pielgrzymkach - obecnie kilkaset milionów osób rocznie, • z tego blisko 200 mln to chrześcijanie w religii katolickiej wpływ licznych podróży apostolskich Jana Pawła II PONTYFIKAT JANA PAWŁA II „pontyfikat bez granic” podróże papieskie - jeden z najważniejszych czynników ewangelizacji świata. Jan Paweł II - w sumie 104 pielgrzymki zagraniczne, ponad 130 krajów i blisko 630 miejscowości (w wielu przebywał kilka razy) • pierwszą - pielgrzymka do Ameryki Łacińskiej (Dominikana, Meksyk, wyspy Bahama) w styczniu 1979 roku) • ostatnią - podróż do Lourdes (15–16 sierpnia 2004 roku). do niektórych krajów pielgrzymował kilkakrotnie (m.in. do Polski 8 razy). PONTYFIKAT JANA PAWŁA II łączna długość przemierzonych przez Niego szlaków pielgrzymkowych - około 1 mln 300 tys. km • = trzykrotnie przekroczyła dystans między Ziemią a Księżycem. poza Włochami Papież spędził łącznie 588 dni oprócz pielgrzymek zagranicznych Jan Paweł II odbył około • 145 podróży na terenie Włoch • jako biskup Rzymu nawiedził ponad 300 parafii Wiecznego Miasta PONTYFIKAT JANA PAWŁA II na główne uroczystości z udziałem Papieża przybywały setki tysięcy, a nawet miliony pątników Wszystkie miejsca pobytu Jana Pawła II stawały się w danym dniu najważniejszym centrum pielgrzymkowym świata ich wyróżnikiem była niewątpliwie towarzysząca im niepowtarzalna atmosfera, rzadko spotykana podczas innych uroczystości religijnych np.. w Polsce okresu komunistycznego pielgrzymki papieskie dawały poczucie siły i wzajemnej solidarności PIELGRZYMKI W KATOLICYZMIE ROZWÓJ początkowo – Jerozolima •świątynia •miejsca męki Pańskiej i zmartwychwstania •do IV w. podróżowanie poznawcze + pielgrzymkowe [por. Meliton z Sardes, Orygenes] IV W. N.E. Teodozjusz Wielki budowle na miejscach związanych z życiem Jezusa Chrystusa i uczniów podróż ces. Heleny do Jerozolimy uprzywilejowanie Grobu Pańskiego trasa wokół Płw. Synaj: z Jerozolimy na Synaj [Justynian I Wielki – klasztor św. Katarzyny] Edessa [domniemany list Jezusa do Abgara V Ukkama i dołączony acheiropit] Konstantynopol – obrazy i relikwie NMP bizantyjski Wschód: • groby męczenników i kościoły z ich relikwiami: • Antiochia • Chalcedonia • Edessa • Efez • Konstantynopol • Mirra • Seleucja • do pustelników (Szymon Słupnik) i wspólnot mnisich na Pustyni Judzkiej ŁACIŃSKI ZACHÓD: Rzym – groby Apostołów Piotra i Pawła kult św. biskupów np. Marcina z Tours VII – zajęcie Palestyny przez Arabów osłabnięcie/upadek ruchu pielgrzymkowego pielgrzymki do Jerozolimy po powrocie kopie Grobu Chrystusa (ok. 24 kopie – najstarsza w Fuldzie Sankt Nikolaus) • w średniowieczu kopie całego założenia Bazyliki Grobu – por. Bolonia • od XV – kompozycje wydarzeń Męki Pańskiej • kopie rzymskich Scala Santa (Sośnica k. Wrocławia) podział relikwii sanktuaria: •relikwie gwoździ – di Santo Croce, Trewir, Bamberga, Wenecja •włócznia w Bazylice św. Piotra i skarbcu pałacowym w Wiedniu •chusta Weroniki w Bazylice św. Piotra •korona cierniowa w paryskiej Notre Dame i di Santo Croce •całun turyński ŚREDNIOWIECZNA EUROPA groby apostołów w Rzymie Santiago di Compostela – najważniejsze wydarzenie średniowiecza od 1300 obchody jubileuszy KONIEC ŚREDNIOWIECZA spadek pielgrzymowania do relikwii kult relikwii krzyża Chrystusa wzrost znaczenia Eucharystii XV – XVII – kalwarie – powstanie sanktuariów Hiszpania, Włochy poświęconych cudom eucharystycznym (XII – poł. • por. Wambierzyce, Kalwaria Zebrzydowska, Kalwaria XVIII – Hostii: Augsburg, Pacławska, Wejherowo, Góra św. Lanciano, Orvieto, Siena; Anny Krwi – Heiligenstadt) drogi pasyjne - Niemcy XVI – reformacja •załamanie ruchu pielgrzymkowego •obrona katolickich pielgrzymek – Sobór Trydencki RODZAJE PIELGRZYMEK współcześnie • 6200 sanktuariów o randze ponadregionalnej – światowej i krajowej • 200 mln osób rocznie • 50 mln w Europie kontynuowana tradycja uczczenia Jezusa Chrystusa wzrost czci NMP • koniec XX w. • 1539 sanktuariów we Włoszech • 740 w Polsce • 613 w Niemczech • 311 – w Austrii 1’ PIELGRZYMKI DLA UCZCZENIA MĘKI PAŃSKIEJ 1’ PIELGRZYMKI DLA UCZCZENIA MĘKI PAŃSKIEJ do kalwarii - [przed II poł. XVIII w.] Austria – 164 [przed pocz. XXI w.] 600 w Europie Węgry – 111 Niemcy – 62 Polska – 52 kilka w Ameryce Pd. 1’ PIELGRZYMKI DLA UCZCZENIA MĘKI PAŃSKIEJ obecnie najbardziej znane misteria męki Pańskiej • Sewilla (od XVI w.) • Malaga • Murcja • Sordevolo • Oberammergau (co 10 lat) • Popayan (Kolumbia) • Dassa Zoumie (Benin) PIELGRZYMKA DO ZIEMI ŚWIĘTEJ ZIEMIA ŚWIĘTA ŚLADAMI CHRYSTUSA poznawanie i zrozumienie Dobrej Nowiny zależy od osadzenia jej w rzeczywistości, w której była pierwotnie głoszona Dobra Nowina o Jezusie w czterech Ewangeliach kanonicznych - według św. Mateusza, Marka, Łukasza i Jana w każdej - Jego Portret, namalowany przez tych, którzy Mu towarzyszyli i utrwalili prawdę o Jego zbawczej męce, śmierci i zmartwychwstaniu ZIEMIA ŚWIĘTA ŚLADAMI CHRYSTUSA pielgrzymka do Ziemi Świętej w Wielkim Jubileuszu Roku 2000 odbył Jan Paweł II doniosłość tej ziemi dla całego chrześcijaństwa pradawna tradycja: Ziemia Święta to Piąta Ewangelia, której wytrwałe odczytywanie przybliża do Jezusa Chrystusa Dzisiaj z głębokim wzruszeniem staję na ziemi, na której Bóg zechciał «rozbić swój namiot» (por. J 1, 14; Wj 40, 34-35; 1 Krl 8, 10-13) i pozwolił, by człowiek poznał Go bliżej. W roku wyznaczającym dwutysiąclecie narodzin Jezusa Chrystusa osobiście bardzo pragnąłem przybyć tutaj i modlić się w najważniejszych miejscach, które od czasów starożytnych były świadkami interwencji Boga i Jego wielkich dzieł. «Ty jesteś Bogiem działającym cuda, objawiłeś ludom swą potęgę» (Ps 77 [76], 15) . Boże naszych ojców! Ty wybrałeś Abrahama i jego potomstwo, aby Imię Twoje zostało poniesione do narodów; głęboko bolejemy nad postępowaniem tych, którzy w ciągu dziejów powodowali cierpienia tych Twoich dzieci. A prosząc Cię o przebaczenie, pragniemy tworzyć trwałą więź prawdziwego braterstwa z ludem Przymierza „Słuszne jest i właściwe, że w czasie pobytu w Izraelu będę miał okazję uczcić pamięć sześciu milionów żydowskich ofiar Szoah i modlić się, by ludzkość nigdy już nie doświadczyła zbrodni w takich rozmiarach. Niestety, antysemityzm nadal podnosi odrażającą głowę w wielu częściach świata. Jest to zupełnie nie do przyjęcia. Trzeba podjąć wszelkie wysiłki, aby zwalczać antysemityzm, gdziekolwiek się pojawia. Należy popierać respekt i szacunek dla osób z każdego ludu, plemienia, języka i narodu na całym globie”. Benedykt XVI, 2009 PRZYKŁADOWA PIELGRZYMKA KATOLICKA DO ZIEMI ŚWIĘTEJ 8 - D N I O WA WY C I E C Z K A DZIEŃ 1 – BIBLIJNY REZERWAT PRZYRODY, MINIIZRAEL I PRZYBYCIE DO JEROZOLIMY • Przylot do Międzynarodowego Portu Lotniczego im. Ben Guriona koło Tel Awiwu. • „Posiłek biblijny” w Biblijnym Rezerwacie Przyrody Neot Kedumim, w którym rosną drzewa, rośliny i owoce wzmiankowane w Biblii; relaksujące zwiedzanie tego wyjątkowego miejsca. • Zamiennie, lub dodatkowo, zwiedzanie Mini-Izraela, który oferuje poznanie całego kraju w miniaturze, włącznie z replikami wszystkich świętych miejsc (rezerwat przyrody i Mini-Izrael mogą być odpowiednie także na zakończenie pielgrzymki). • Przejazd (niecała godzina) do Świętego Miasta, Jerozolimy. • Nocleg: Jerozolima DZIEŃ 2 – ŚLADAMI JEZUSA PO JEROZOLIMIE, ŚWIĘTYM MIEJSCU TRZECH WIELKICH RELIGII • Wizyta na Górze Oliwnej, skąd rozciąga się fantastyczny widok na panoramę Starego Miasta. • Spacer po ogrodzie Getsemani (Mt 26, 30), zwiedzanie groty Agonii i modlitwa w kościele Wszystkich Narodów, w kościele Pater Noster i w kaplicy Wniebowstąpienia. Możliwe jest także zwiedzenie sadzawki Betesda, gdzie Jezus dokonał cudu szabatowego (J 5, 1-24). • Inspirujące zwiedzanie Góry Syjon, gdzie mieści się grób Króla Dawida i sala, w której zgodnie z tradycją odbyła się Ostatnia Wieczerza (Mk 14, 12-26). • Wizyta w kościele św. Piotra in Gallicantu, zbudowanym w miejscu, gdzie stał dom najwyższego kapłana Kajfasza (Mt 26, 57) i gdzie Jezus spędził noc w areszcie, oraz wizyta w opactwie Zaśnięcia. • Spacer po kolorowej i ekscytującej Dzielnicy Muzułmańskiej w drodze do meczetu Al-Aqsa i Kopuły na Skale, usytuowanych, według żydowskiej tradycji, na Górze Moria (Rdz 22, 2), miejscu ofiarowania Izaaka, gdzie stały obydwie świątynie żydowskie. • Pełna emocji wizyta przy Ścianie Płaczu, najświętszym żydowskim miejscu na ziemi, obcowanie z 3000 lat historii podczas przejścia podziemnym tunelem wzdłuż Muru Zachodniego. • Nocleg: Jerozolima DZIEŃ 3 – BETLEJEM*, GDZIE WSZYSTKO SIĘ ZACZĘŁO… I JESZCZE JEROZOLIMA • Po krótkiej podróży z Jerozolimy przybycie do Betlejem*, miejsca narodzenia Jezusa. • Wizyta w najstarszym kościele w Ziemi Świętej, Bazylice Narodzenia Pańskiego przy placu Żłóbka (Mt 1, 18-25; Łk 2, 1-7), zbudowanym nad Grotą Żłóbka. • Zwiedzanie kaplicy św. Hieronima, kościoła św. Katarzyny oraz pobliskiego Pola Pasterzy* (Łk 2, 8-20). • Powrót do Jerozolimy w celu zobaczenia niezwykłej, szczegółowej makiety Jerozolimy, tak jak wyglądała w I wieku; makieta ta mieści się w Muzeum Izraela, w którym obejrzeć można także różnorodne wystawy dotyczące czasów starożytnych i współczesnych. • Ain Karem, ciche i malownicze przedmieście Jerozolimy, w którym wznosi się kościół św. Jana Chrzciciela oraz kościół Nawiedzenia. • Zakończenie dnia pobudzającą do refleksji wizytą w Yad Vashem, narodowym izraelskim Instytucie Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaustu. • Nocleg: Jerozolima DZIEŃ 4 – PRZEJŚCIE DROGĄ KRZYŻOWĄ • Wejście do Starego Miasta bramą św. Szczepana. • Przejście tą samą drogą, którą przebył Jezus, wzdłuż Via Dolorosa. • Wysłuchanie fascynującej historii Sióstr Syjonu przy rzymskiej posadzce (Lithostrotos) o tym, jak bracia Ratisbonne założyli ich kongregację i o wytężonej pracy sióstr w Ziemi Świętej. • Dalszy ciąg wzdłuż Via Dolorosa, aż do ostatnich pięciu stacji znajdujących się w Bazylice Grobu Pańskiego. • Popołudnie na zakupach lub zwiedzaniu współczesnej Jerozolimy, oferującej nowoczesne centra handlowe, bazary ze świeżymi produktami, muzea, ciekawe dzielnice, i... nie tylko! • Nocleg: Jerozolima DZIEŃ 5 – JERYCHO*, NAJSTARSZE MIASTO ŚWIATA, I DROGA NA PÓŁNOC, DO JEZIORA GALILEJSKIEGO • Pożegnanie z Jerozolimą i przejazd do Jerycha* przez tajemniczą Pustynię Judzką. • Przystanek w Betanii*, domu Marii, Marty i Łazarza (J 11), gdzie Jezus zatrzymał się w domu Szymona Trędowatego (Mt 26, 6) oraz zwiedzanie zajazdu Miłosiernego Samarytanina (Łk 10, 34). • Opowieść o zdobywaniu Jerycha pod dowództwem Jozuego przed tysiącami lat (Joz 6, 20). Ekscytująca podróż kolejką linową na Quarantal - Górę Kuszenia (Mt 4, 1-11) i zwiedzanie uczepionego do stromej skały klasztoru. • Dalsza droga na północ, przez Dolinę Jordanu, aż do Góשמורry Tabor (Ps 89, 12), jednego z dwóch prawdopodobnych miejsc Przemienienia Pańskiego. • Krótka podróż do zupełnie innego świata, świata dzieciństwa Jezusa w świętym mieście Nazarecie. Msza w Bazylice Zwiastowania oraz zwiedzanie kościoła św. Józefa. • Wizyta w Kanie Galilejskiej, miejscu pierwszego cudu Jezusa, kiedy zamienił wodę w wino (J 2, 1-11). Pary pragnące odnowić swe śluby małżeńskie mogą zatrzymać się w miejscowej kaplicy Godów Weselnych. • Podróż do Tyberiady, jednego z czterech świętych miast judaizmu. • Nocleg: okolice Tyberiady DZIEŃ 6 – JEZIORO GALILEJSKIE I CUDA JEZUSA • Przeprawa przez cudowne wody Jeziora Galilejskiego, z Tyberiady do Kafarnaum, rodzinnej miejscowości galilejskich uczniów Jezusa. • Zwiedzanie synagogi, gdzie Jezus najprawdopodobniej nauczał i modlił się (Mt 4, 13; Mk 3, 1; 8, 5; 8, 14), dom Piotra i dom setnika. • Przejście przez drogę i wejście na Górę Błogosławieństw, skąd rozpościera się zapierający dech w piersiach widok na Jezioro Galilejskie. Tutaj Jezus wygłosił swe słynne Kazanie na Górze (Mt 5, 1-12). • Następny przystanek w Tabdze, miejscu cudownego rozmnożenia chleba i ryb (Łk 9, 10-17); kościół Prymatu św. Piotra, gdzie Jezus nakazał Piotrowi: „paś moje owce” (J 21, 15-17). • Obejrzenie „łodzi galilejskiej”, autentycznej łodzi rybackiej z czasów Jezusa, oraz filmu o jej odkryciu i konserwacji. • Nocleg: okolice Tyberiady DZIEŃ 7 – WIĘCEJ CUDÓW I PRZYGODY GALILEJSKIE • Zwiedzanie Kursi, Gerazy z Nowego Testamentu, z pięknym widokiem na zachodni brzeg Jeziora Galilejskiego, gdzie Jezus dokonał cudu przepędzenia złych duchów w trzodę świń (Mt 8, 28-34, Mk 5, 1-13). Na miejscu można obejrzeć pozostałości pięknego kościoła bizantyjskiego z V wieku. • Przejazd do Dodekathronon, miejsca drugiego cudu rozmnożenia chleba i ryb (Łk 9, 11-17). • Krótka przerwa w kibucu Ein Gev w celu obejrzenia animowanej wersji „kolejki ewangelicznej”. • Park Jordanu, w miejscu gdzie leżała Betsaida, miasto Filipa, Andrzeja i Piotra (J 12, 21), gdzie Jezus przywrócił wzrok niewidomemu (Mk 8, 22-26). • Powrót na nocleg do Tyberiady, ze zwiedzaniem po drodze ruin Korozain, jednego z miast tzw. „żydowskiego trójkąta” w czasach Jezusa (Mt 11, 21). • Nocleg: okolice Tyberiad DZIEŃ 8 – KRZYŻOWCY, ELIASZ, RZYMIANIE I NIE TYLKO • Zwiedzanie Starego Miasta w Akko i pozostałości twierdzy krzyżowców. • Podróż do Hajfy i na górę Karmel, zwiedzanie Stella Maris (msza) po drodze do miejsca słynnego zwycięstwa Eliasza nad prorokami Baala (1 Krl 18, 25). • Podróż na południe, do rzymskiego miasta Cezarea, gdzie setnik Korneliusz został ochrzczony przez Piotra, stając się pierwszym poganinem, który przeszedł na chrześcijaństwo (Dz 10), i gdzie Festus sądził Pawła (Dz 25, 6-12). Zwiedzanie fascynujących wykopalisk, amfiteatru i portu herodiańskiego. • Powrót do Tel Awiwu, przed przygotowaniem do lotu powrotnego możliwy przystanek w celu odbycia magicznej wycieczki po porcie w Starej Jafie. BAZYLIKA GROBU BOŻEGO JEROZOLIMA KALWARIA I GRÓB BOŻY Kalwaria - miejsce ukrzyżowania Chrystusa ok. 5 m ponad poziomem bazyliki ta część sanktuarium podzielona jest pomiędzy łacinników i Greków ortodoksyjnych. W części prawosławnej znajduje się ołtarz usytuowany na tej samej skale, w którą zatknięty był Krzyż Chrystusa JEROZOLIMA KALWARIA I GRÓB BOŻY Pęknięta Skała Golgoty. Pod ołtarzem Kalwarii przez szybę można zobaczyć szczelinę skalną, powstałą w momencie śmierci Chrystusa, gdy "ziemia zadrżała i skały zaczęły pękać" (Mt 27, 51). JEROZOLIMA KALWARIA I GRÓB BOŻY Grób Chrystusa oddzielono od reszty skały, w której był wykuty, i wzniesiono rotundę - Anastasis („zmartwychwstanie”) Grób Chrystusa komora grobowa ma wymiary 2,07 m na 1,93 m. Marmurowa ława przykrywa skalną półkę od dwóch tysiącleci chrześcijanie ze szczególną czcią całują to miejsce JEROZOLIMA KALWARIA I GRÓB BOŻY Sanktuarium Wniebowstąpienia Jezusa należy dzisiaj do muzułmanów i zostało zamienione na meczet. Chrześcijanie mogą sprawować tu własną liturgię tylko raz w roku - w uroczystość Wniebowstąpienia JEROZOLIMA MIASTO TRZECH RELIGII Fenomen Jerozolimy jako miasta trzech religii był wielokrotnie opisywany. Obok siebie żyją tu chrześcijanie, muzułmanie i żydzi. 23 marca 2000 r. w czasie pielgrzymki do Ziemi Świętej Ojciec Święty Jan Paweł II wziął udział w spotkaniu międzyreligijnym w Papieskim Instytucie Notre Dame w Jerozolimie KALWARIE KALWARIA ZEBRZYDOWSKA POLSKA JEROZOLIMA • Sanktuarium kalwaryjskie zajmuje obszar ok. 6 km kw. (dla porównania: państwo watykańskie zajmuje mniej niż 0,5 km kw.) i składa się z ponad 40 obiektów. Łączy je sieć Dróżek o łącznej długości około 5 km. Jeden szlak pielgrzymkowy tworzą Dróżki Pana Jezusa (zwane również Dróżkami Męki Pańskiej), drugi Dróżki Matki Bożej, a trzeci Dróżki za Zmarłych. W niektórych fragmentach szlaki te się pokrywają. Teren sanktuarium jest lekko górzysty i niektóre podejścia, jak np. pod górę Ukrzyżowania, wymagają pewnego wysiłku. Wędrówka Dróżkami jest nie tylko poznawaniem kolejnych etapów tajemnicy Odkupienia i spotkaniem z Bogiem. Jest też zespoleniem się w modlitwie z bliźnimi, bowiem Kalwarię przemierza się najczęściej w grupach (choć nie brak też pątników indywidualnych). Wszyscy pielgrzymi podkreślają, że atmosfera sanktuarium jest źródłem silnych przeżyć religijnych KALWARIA ZEBRZYDOWSKA POLSKA JEROZOLIMA Pomnik Światowego Dziedzictwa Kalwaria Zebrzydowska to nie tylko jedno z najważniejszych i najbardziej popularnych wśród wiernych polskich sanktuariów. To także zabytek najwyższej klasy, czego szczególnie wymownym świadectwem jest wpisanie sanktuarium na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury i Natury UNESCO. Przed Kalwarią zaszczytu tego dostąpiły m.in. zespół zabytków Krakowa i kopalnia soli w Wieliczce. Ważnym elementem starań o wpisanie Kalwarii na listę światowego dziedzictwa było sporządzenie dokumentacji. W 1999 r. zapadła decyzja o umieszczeniu Kalwarii na zaszczytnej liście. Uroczystości, podczas których sanktuarium otrzymało certyfikat UNESCO, odbyły się między 8 a 10 maja 2000 r. KALWARIA ZEBRZYDOWSKA POLSKA JEROZOLIMA • Pomnik Światowego Dziedzictwa Kalwaria Zebrzydowska to nie tylko jedno z najważniejszych i najbardziej popularnych wśród wiernych polskich sanktuariów. To także zabytek najwyższej klasy, czego szczególnie wymownym świadectwem jest wpisanie sanktuarium na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury i Natury UNESCO. UNESCO jest instytucją ONZ, zajmującą się wspieraniem oświaty, nauki i kultury. Trafić na jej listę nie jest łatwo; umieszcza się na niej obiekty unikatowe w skali świata. Przed Kalwarią zaszczytu tego dostąpiły m.in. zespół zabytków Krakowa i kopalnia soli w Wieliczce. Ważnym elementem starań o wpisanie Kalwarii na listę światowego dziedzictwa było sporządzenie dokumentacji. Zadanie to wykonała prof. Anna Mitkowska z Politechniki Krakowskiej, która od wielu lat bada i opisuje kalwarie świata. W 1999 r. zapadła decyzja o umieszczeniu Kalwarii na zaszczytnej liście. Uroczystości, podczas których sanktuarium otrzymało certyfikat UNESCO, odbyły się między 8 a 10 maja 2000 r. KALWARIA ZEBRZYDOWSKA POLSKA JEROZOLIMA • Dróżki zwane też Dróżkami Męki Pańskiej, przypominają wydarzenia poprzedzające śmierć Zbawiciela na krzyżu. Składają się z 28 stacji w 24 obiektach. Należą do nich: • Kaplica św. Rafała, • Kaplica Pożegnania Chrystusa, • Kościół Grobu Matki Bożej, • Ogrojec • Kaplica Pojmania, • Most na Cedronie, • Brama Wschodnia, • Dom Annasza, • Dom Kajfasza, • Ratusz Piłata, KALWARIA ZEBRZYDOWSKA POLSKA JEROZOLIMA • • • • • • • • • • • • • • Pałac Heroda, Gradusy - Święte Schody, Kaplica Włożenia Krzyża, Kaplica Pierwszego Upadku, Kaplica Serca Maryi, Kaplica Cyrenejczyka, Kaplica św. Weroniki Kaplica Drugiego Upadku, Kaplica Płaczących Niewiast, Kościół Trzeciego Upadku, Kaplica Obnażenia, Kościół Ukrzyżowania, Kaplica Namaszczenia, Kaplica Grobu Pana Jezusa KALWARIA ZEBRZYDOWSKA POLSKA JEROZOLIMA Śpiewnik Kalwaryjski •Dróżki od zawsze rozbrzmiewają pieśniami. Najpierw śpiewano tu psalmy łacińskie i polskie pieśni pasyjne. Z czasem zaczęto komponować utwory specjalnie dla potrzeb kalwaryjskiego nabożeństwa. Wydany po raz pierwszy na początku XIX w. śpiewnik zawierał hymny i pieśni kalwaryjskie. Pielgrzymowała z nim do Kalwarii m.in. bł. Aniela Salawa. Współczesne wydanie "Śpiewnika Kalwaryjskiego" zawiera ponad sto utworów poświęconych Panu Jezusowi i około dwieście pieśni maryjnych. Bo tak wielką boleść miała, Że tak jakby martwa stała, Gdy widziała Syna swego Na krzyżu umęczonego. [...] Tutaj wszystkie Jej radości Odmieniły się w gorzkości. Serce Jej było zranione, Ostrym mieczem przebodzone. (fragment pieśni kalwaryjskiej KALWARIA PACŁAWSKA KALWARIA PACŁAWSKA niewielka miejscowość w południowo-wschodniej Polsce, tuż przy granicy z miejsce pątnicze - sanktuarium, które nie ogranicza się tylko do świątyni i klasztoru, ale rozciąga się na okoliczne wzgórza i doliny, łąki i lasy w swoich kapliczkach przybliża wiernym tajemnice wiary zaczerpnięte z życia Chrystusa Pana i Najświętszej Maryi Panny szczególny kult Męki Pańskiej Jerozolima Wschodu obecność cudownego obrazu Matki Bożej i umiłowanie Maryi przez wiernych Jasna Góra Podkarpacia FUNDACJA ANDRZEJA MAKSYMILIANA FREDRY Początki klasztoru, jak i osady Kalwaria Pacławska, związane są z osobą Andrzeja Maksymiliana Fredry (ok. 1620 – 1679) od 1654 roku kasztelan lwowski: nabył dobra Czernidła w Czerskim, które w 1655 roku odsprzedał Wielopolskiemu. W 1677 roku był wojewodą podolskim. Fredro był pisarzem politycznym, historykiem, aforystą •"Fragmenta Seriptorum et Peristromata Regnum symbolis expressa, Gedani (Gdańsk) 1660", "Monita politico moralia et Icon ingeniorum, Gedani 1664", "Gesta Poloniae sub Rege Henrico Valesio, ab obitu Sigismundi Augusti 1572 ad annum 1576, Gedani 1652, in 4 to, et 1660 in 12.4 to". "Przestrogi, albo przysłowia obyczajowe rady wojenne 1660 w Krakowie in 8". "Militarium sen axiomatum bell..."(księga 1 wydana w 1668 roku, księga 2 wydana w 1757 roku) •Gottried Wilhelm Leibniz, znał te dzieła i bardzo je sobie cenił. ANDRZEJ MAKSYMILIAN FREDRO Andrzej Maksymilian Fredro w większości pisał w języku łacińskim, to spowodowało, iż w literaturze polskiej nie zajął takiego miejsca, jakie mu się należało Był przeciwnikiem tolerancji religijnej cenne poglądy dotyczące gospodarki narodowej, wychowania i szkolnictwa wyśmienity parlamentarzysta w czasie potopu szwedzkiego pozostał wierny Janowi Kazimierzowi. finansował wojska w obronie ojczyzny, ale prawdopodobnie osobiście nie brał udziału w żadnej bitwie, był tylko autorem kilku pism z dziedziny wojskowości DZIEŁO A.M. FREDRY legenda: A. M. Fredro podczas polowania zapuścił się w głąb lasu w pogoni za jeleniem i w miejscu, gdzie dziś stoi kościół, miał ujrzeć między rogami tegoż jelenia jaśniejący krzyż. To wydarzenie miało go skłonić do zbudowania na tym miejscu kościoła, klasztoru i założenia tamże kalwarii, na wzór jerozolimskiej drogi krzyżowej. Na pewno - dużą rolę odegrał w tym względzie także czynnik obronny lub osadniczy głoszony przez niego w pismach W pierwszym okresie realizacji projektu w roku 1665 wybudowano drewniany kościół i klasztor, do którego Fredro chciał sprowadzić zakonników franciszkanie odpowiedzieli na postawione warunki fundatora, przybyli do Kalwarii w roku 1668 w czasie budowy założenia klasztornego rozpoczęto prace przy wznoszeniu fortyfikacji wokół obiektów franciszkańskich. Kościół i klasztor otoczono pięcioboczną fortecą bastionową. Po stronie zewnętrznej wytyczono fosy Fundacja kalwarii - przede wszystkim, podłoże religijne topografia Kalwarii Pacławskiej ma duże podobieństwo do krajobrazu Jerozolimy. • od str. wschodniej - pasmo gór o nazwie Ubocz • na północy - pasmo gór zwane Górą Oliwną i Kopystańką o wysokości jak Góra Kalwaria. • od str. zachodniej - wyższe partie gór, • na południu widoczne są Karpaty • dwa duże wzniesienia przecięte są doliną, która ma obrazować Dolinę Jozafata. Płynie w niej rzeka Wiar, będąca odwzorowaniem biblijnej rzeki Cedron. Na zboczach tych gór, gdzie jedna ma przedstawiać Golgotę a druga Górę Oliwną postawione zostały kaplice. Długość drogi krzyżowej w Kalwarii wynosi około 1662 m CUDOWNY OBRAZ MATKI BOŻEJ KALWARYJSKIEJ • kult cudowny obraz Matki Bożej Kalwaryjskiej. W XVIIw. słynący łaskami obraz Matki Bożej swoją cześć odbierał we franciszkańskim kościele w Kamieńcu Podolskim. Przed obrazem modlili się między innymi hetmani Stanisław Żółkiewski, Stefan Czarniecki, Książę Jarema Wiśniowiecki, Król Jan Kazimierz, Król Jan III Sobieski • z przybyciem obrazu do Kalwarii wiążę się legenda, która mówi, iż nieopodal rzeki mieszkał pewien starzec, któremu przyśniła się Matka Boża, która nakazała obraz odnaleźć i zanieść do Kalwarii. Starzec odnalazł obraz, owinął malowidło w płótno i wyruszył w drogę. Na noc zatrzymał się w Samborze. W zajeździe, w którym nocował, obraz schowano do skrzyni, na której sypiał syn właścicieli. W nocy niewidzialna siła miała trzy razy zrzucić chłopca ze skrzyni. Zbudzeni krzykiem rodzice otwarli skrzynię i wtedy ujrzano, że obraz jaśnieje niezwykłą światłością. Na wieść o tym zbiegli się mieszkańcy, modlili się i chcieli zmusić starca, by zostawił obraz w mieście. Ten jednak odmówił i mieszczanie procesjonalnie przenieśli obraz do Kalwarii. W 1685 r. zanotowano pierwszy cud przez wstawiennictwo Matki Bożej - uratowanie kościoła od pożaru. w XVIII w. zauważa się rozwój kultu Matki Bożej Kalwaryjskiej, zanotowano w księgach ponad 50 cudów. W 1769 r. wydano pierwszy modlitewnik do nabożeństw po Dróżkach Kalwaryjskich. W XIX w. kolejne cuda w Kalwarii: uleczenie nieznanej osoby z Sanoka, uratowanie robotników pracujących przy świątyni, ocalenie tonącej Żydówki w wodach Wiaru. OŁTARZ MATKI BOŻEJ KALWARYJSKIEJ Burzliwe koleje losu przechodził obraz Matki Bożej podczas drugiej wojny światowej. W 1939 r. obraz wywieziono do klasztoru w Czyszkach pod Lwowem, po dwóch latach przewieziono do klasztorów w Jaśle i Krakowie, gdzie zamurowany został w fundamentach kościoła. Zaraz po wojnie, w roku 1945, obraz powrócił do Kalwarii. W roku 1968 r. obchodzono 300-lecie założenia Kalwarii Pacławskiej, na które przybył Metropolita Krakowski Karol Kardynał Wojtyła. Podczas uroczystości wygłosił kazanie i odprawił Mszę św. W roku 1982 odbyły się uroczystości jubileuszowe 100-nej rocznicy koronacji obrazu, podczas uroczystości obyła się procesja z cudownym obrazem po Kalwarii. DRÓŻKI KALWARYJSKIE już od pierwszych lat swego istnienia stały się celem pielgrzymek początkowo poszczególne stacje zaznaczono w terenie drewnianymi krzyżami. W dalszych latach zastąpiono je kaplicami murowanymi i drewnianymi. istotę Kalwarii dzisiaj stanowią w pierwszym rzędzie pielgrzymi przychodzący nieraz z bardzo daleka, nade wszystko wędrujący po dróżkach kalwaryjskich DRÓŻKI KALWARYJSKIE Kaplice kalwaryjskie obejmują: • Dróżki Pana Jezusa - 28 stacji (wśród nich można wyodrębnić: • Drogę Krzyżową - 14 stacji i • Dróżki Matki Bożej - 16 stacji) • Dróżki Pogrzebu i Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny - 14 stacji niektóre stacje pokrywają się z tymi samymi kaplicami DRÓŻKI PANA JEZUSA Dróżki Męki Pańskiej odprawia się procesjonalnie w sobotę przed Niedzielą Zesłania Ducha Świętego, 14 sierpnia i 13 września Dróżki Pana Jezusa obejmują 28 stacji, czyli kaplic i miejsc, jakie obchodzimy rozważając cierpienia Jezusa. DROGA KRZYŻOWA Specyfiką Drogi Krzyżowej w realiach Kalwaryjskich jest wkomponowanie jej w kompleks kaplic dróżkowych rozsianych po okolicznych wzgórzach. taki układ sprzyja głębszemu przeżyciu tajemnic męki i śmierci Pana Jezusa. DRÓŻKI MATKI BOŻEJ BOLESNEJ Dróżki Matki Bożej Bolesnej poświęcone są rozważaniu roli Maryi w zbawczym dziele Chrystusa i w życiu Jego wyznawców. obejmują 16 stacji, które z wyjątkiem stacji położonych za Cedronem, pokrywają się z kaplicami Dróżek Pana Jezusa wspólnie obchodzi się je w Niedzielę Zesłania Ducha Świętego po południu DRÓŻKI POGRZEBU I WNIEBOWZIĘCIA MATKI BOŻEJ składają się z 14 stacji. Można je odprawić prywatnie. uroczyście obchodzi się je 13 sierpnia przygotowanie do Dróżek stanowią modlitwy, które w dniu 11 sierpnia odbywają się w kościele i połączone są z poświęceniem sukni i innych przedmiotów używanych przy obrzędzie "Pogrzebu Matki Najświętszej„ figura Zaśnięcia, przy której do 13 sierpnia zmieniające się chóry dziewcząt oddają hołd Maryi, śpiewając pieśni lub odmawiając modlitwy wierni w milczeniu modlą się do Tej, która swoim zaśnięciem przypomina prawdę o śmierci jako przejściu do wieczności SCIEŻKA EDUKACYJNA: HISTORYCZNO-PRZYRODNICZA Położona jest w utworzonym w 1991 roku Parku Krajobrazowym Pogórza Przemyskiego, na styku powstałego w 2001 roku rezerwatu przyrody "Kalwaria Pacławska". Ścieżka zwraca uwagę na bogactwo otaczającej przyrody (rośliny, zwierzęta i ptaki), a także na walory historyczne związane z osadnictwem na tych terenach oraz powstaniem samego sanktuarium pasyjnego w Kalwarii Pacławskiej. SCIEŻKA EDUKACYJNA: HISTORYCZNO-PRZYRODNICZA całość rezerwatu przyrody "Kalwaria Pacławska" z kaplicami dróżkowymi, okoliczne miejscowości: Makową, Huwniki, Nowosiółki Dydyńskie, Nowe Sady, Sierakośce, Medykę, Przemyśl. Możemy stąd podziwiać także najbliższe miejscowości po stronie Ukraińskiej m.in.: Niżankowice, Nowe Miasto Chyrów, Dobromil i Sambor. Wieża stanowi także świetne miejsce do obserwacji ptaków drapieżnych żyjących w rezerwacie, jak: pustułka, orlik krzykliwy, myszołów, trzmielojad. KALWARIA WEJHEROWSKA KALWARIA WEJHEROWSKA czwarta z kolei kalwaria powstała w czasach Rzeczypospolitej szlacheckiej - po Zebrzydowskiej, Pakoskiej i Żmudzińskiej inicjatorem jej utworzenia i głównym fundatorem był wojewoda malborski Jakub Wejher. Jednym z elementów zmierzających do wybudowania kalwarii było sprowadzenie do Wejherowa konwentu Franciszkanów Ściślejszej Obserwacji. Wprawdzie główne zadanie reformatów polegało na szerzeniu wiary katolickiej m. in. poprzez edukację, ale w zamyśle Wejhera zakonnicy mieli opiekować się przyszłą kalwarią. Jak tylko bp włocławski i pomorski Mikołaj Albert Gniewosz z Aleksandrowa zezwolił na budowę kalwarii (9 czerwca 1649 r.) od razu przystąpiono do wznoszenia kaplic. Ich fundatorami byli nie tylko Jakub Wejher i członkowie jego rodziny, ale też współpracownicy i przyjaciele wojewody: archidiakon Jan Mateusz Judycki, opat Aleksander Kęsowski, dworzanie Wejhera. Intensywne prace przerwał najazd szwedzki, tak iż budowa 24 kaplic kalwarii trwała do 1666 r. Inicjator budowy, Jan Wejher, który ufundował 11 kaplic już wtedy nie żył, ale jego "patronat" trwał nadal - w obliczu szwedzkiego zagrożenia wojewoda przekazał znaczny depozyt pieniężny miastu Frydląd (dziś Debrzno) z przeznaczeniem na utrzymanie kalwarii, z którego odsetki wypłacane były opiekującym się kalwarią franciszkanom do końca XVII w. Kościół szybko docenił znaczenie Kalwarii Wejherowskiej znajdującej się na terenie silnych wpływów reformacji (większość mieszkańców Pomorza była protestantami). w 1661 r. na prośbę Jakuba Wejhera Ojciec Święty Aleksander VII wydał bullę przyznającą na lat dziesięć odpust zupełny pątnikom odwiedzającym kalwarię. w 1717 r. Święta Kongregacja Odpustów i Relikwii zadecydowała przyznać Wejherowu odpust zupełny na wieczność. w tym samym roku franciszkanie rozpoczęli wydawanie Modlitewników Kalwaryjskich dla pielgrzymów - wpierw po polsku, później także po niemiecku. Kalwaria Wejherowska, jako silny ośrodek wiary katolickiej i polskości została w dużym stopniu zdewastowana przez nazistów w czasie II wojny światowej. Remont, przeprowadzony w latach 50. XX w. był powierzchowny i polegał głównie na odtworzeniu lub uzupełnieniu zniszczonego przez Niemców wystroju. Przełomowym był rok 2005, w którym miastu została przyznana dotacja w wysokości 10,3 mln zł na projekt "Zachowanie i udostępnienie dziedzictwa Pomorza poprzez utworzenie Parku Kulturowego w Wejherowie". W ramach realizacji projektu w 2006 r. rozpoczęto remont kaplic kalwaryjskich KAPLICE KALWARYJSKIE • • • • • • • • • • • • • • • Kaplica Wniebowstąpienia Kaplica Ogrójca Kaplica Pocałunku Judasza Kaplica Grobu Matki Bożej Kaplica nad Cedronem Kaplica Bramy Jerozolimskiej Kaplica Domu Annasza Kaplica Wieczernika Kaplica Domku Matki Bożej Kaplica Domu Kajfasza Kaplica Pałacu Piłata Kaplica Pałacu Piłata Kaplica Podjęcia Krzyża Kaplica Pierwszego Upadku Chrystusa Kaplica Spotkania z Matką KAPLICE KALWARYJSKIE • • • • • • • Kaplica Cyrenejczyka Kaplica Weroniki Kaplica Bramy Łez - Drugi Upadek Chrystusa Kaplica Płaczących niewiast Kaplica Trzeciego Upadku Chrystusa Kaplica Obnażenia Chrystusa Kaplica Przybicia do Krzyża KAPLICE KALWARYJSKIE • Kościół Trzech Krzyży • Kaplica Zdjęcia z Krzyża - Kaplica Wejherowskiej Piety • Kaplica Grobu Chrystusa • Kaplica Bramy Oliwskiej Swoją największą fundację - Kalwarię Wejherowską - Jakub Wejher (także założyciel miasta) rozpoczął od wytyczenia dróżek kalwaryjskich i wyznaczenia miejsc pod budowę 26 barokowych - manierystycznych kaplic. Budowę rozpoczęto w 1649 roku, zakończono w 1666 roku. Niepotwierdzona naukowo informacja głosi, że odległości pomiędzy poszczególnymi kaplicami równe są odległościom poszczególnych etapów męczeńskiej drogi, jaką przebył Chrystus w Jerozolimie (odległości były mierzone krokami). Pod każdą z kaplic znajduje się garść ziemi pochodzącą z Jerozolimy. Wzgórzom Kalwarii Wejherowskiej nadano biblijne nazwy: Góra Oliwna, Syjon, Golgota. Wzgórza Kalwarii Wejherowskiej są miejscem odpustów, nabożeństw Drogi Krzyżowej i inscenizacji Męki Pańskiej. Obecnie na Kalwarii celebruje się pięć odpustów: • Wniebowstąpienia Pańskiego - charakter powszechny, • Trójcy Przenajświętszej - charakter powszechny, • Uzdrowienia Chorych, • Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i • Podwyższenia Krzyża Świętego ODPUST WNIEBOWSTĄPIENIA PAŃSKIEGO odbywa się w niedzielę przed Zielonymi Świętami przybywają na niego pielgrzymi z południowych i środkowych Kaszub nazywany = "odpust lądowy" ODPUST TRÓJCY ŚWIĘTEJ „odpust morski” - przybywają na niego pielgrzymki z północnych Kaszub, głownie miejscowości nadmorskich: Pucka, Swarzewa, Władysławowa, Oksywia, Rumi, Redy, Kosakowa i Gdyni uroczystości rozpoczynają się w sobotę po południu wraz z przybyciem pierwszych pielgrzymek i trwają do niedzielnego popołudnia ODPUST UZDROWIENIA CHORYCH w pierwszą sobotę i niedzielę lipca. główne uroczystości odbywają się na Kalwarii w niedzielę, przy Kaplicy Kajfasza o godz. 10.00. ODPUST WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY 14 i 15 sierpnia głównym punktem jest wieczorny przemarsz procesji z zapalonymi świecami i przeźroczystą trumienką, w której ułożona jest figura zmarłej Matki Bożej z kaplicy Domek Matki Bożej do kaplicy Grób Matki Bożej ODPUST PODWYŻSZENIA KRZYŻA ŚWIĘTEGO odbywa się w drugą sobotę i niedzielę września jednocześnie - święto religijne rozpoczynające rok szkolny licznie uczestniczą w nim zwłaszcza uczniowie, rodzice i nauczyciele Powiatu Wejherowskiego. NABOŻEŃSTWA DROGI KRZYŻOWEJ odprawiane w każdy piątek Wielkiego Postu droga krzyżowa na Kalwarii rozpoczyna się o godz. 16.00 wyjściem z kościoła klasztornego i procesją do Kaplicy Piłata na czele procesji niesione są chorągwie kalwaryjskie oraz krzyż przystanki Drogi Krzyżowej przypadają przy głównych kaplicach Kalwarii. Nabożeństwa te trwają ok. 2,5 godz. WEJHEROWSKIE MISTERIUM MĘKI PAŃSKIEJ organizowane w Wielki Piątek połączenie uroczystości religijnej z inscenizacją teatralną zaczyna się o godz. 10.00 przy Pałacu Piłata wysokie walory duchowe i artystyczne inscenizacje zyskały duży rozgłos i uznanie Reżyserem widowiska jest Wojciech Rybakowski występują w nim członkowie Wejherowskiej grupy teatralnej Misternicy Kaszubscy muzykę do Misterium skomponował Cezary Paciorek inspirowane Nowym Testamentem rozważania napisał Tomasz Pohl. 2’ PIELGRZYMKI DO CUDOWNYCH WIZERUNKÓW CHRYSTUSA 2’ PIELGRZYMKI DO CUDOWNYCH WIZERUNKÓW CHRYSTUSA w średniowieczu - kult relikwii Krzyża i narzędzi Męki w reformacji – cudowne wizerunki Chrystusa • sanktuaria europejskie • Niemcy – 120 • Hiszpania i Austria – 100 • Włochy - 40 3’ PIELGRZYMKI DO MIEJSC KULTU NAJŚWIĘTSZEGO SERCA JEZUSOWEGO 3’ PIELGRZYMKI DO MIEJSC KULTU NAJŚWIĘTSZEGO SERCA JEZUSOWEGO we Francji bazylika Sacre Coeur – rocznie 10 mln pielgrzymów i turystów sanktuarium Paray-le-Monial – ok. 300 000 • Jan Paweł II 5.10.1986 1870 roku - wojna domowa i wojna Francji z Prusami - dwaj francuscy przemysłowcy przysięgli sobie, że jeżeli po wszystkim ujrzą Paryż takim, jakim był przed wojną, wybudują bazylikę ku czci Serca Jezusowego 1871 - mimo wielkich strat w ludziach (zginęło 58 tys. żołnierzy), Paryż został nietknięty przemysłowcy - Aleksandre-Felix Legentil i Hubert Rohault de Fleury odpowiedzieli objawienia s. Marii Małgorzaty Alacoque Inicjatywa budowy kościoła zatwierdzona przez abp Paryża Guilberta i pobłogosławiona przez Piusa IX projekt bazyliki Paul'a Abadie wzorowany na katedrze St. Front w Périgueux koszt budowy ponad 42 mln franków, w całości został pokryty przez wiernych, dzięki oryginalnej subskrypcji bazylikę wybudowana na wzgórzu Montmartre (Góra Męczenników) w 18 dzielnicy Paryża, w miejscu, gdzie odbywały się egzekucje pierwszych chrześcijan otwarcie kościoła Sacre Coeur nastąpiło 28 czerwca 1889, jednakże jego konsekracja odbyła się dopiero 16 października 1919 r. świątynia ma długość 85 m, szerokość 35 m i wysokość 83.33 m w całości zbudowana została z kamienia Chateau-Landon (biały granit zwany trawertynem), który w zetknięciu z wodą deszczową wydziela biała substancję i nadaje budowli nieskazitelny wygląd. Stąd potocznie mówi się o Sacre Coere – biała bazylika kopuły kościoła mają wysokość 79 metrów wysoka na 83 metry wieża kryje w sobie najcięższy dzwon Paryża Savoyarde o masie 19 ton i sercu ważącym 850 kg ze szczytu kopuły można podziwiać panoramę Paryża - nawet na tereny oddalone o 30 km (przy czystym powietrzu) we wnętrzu bazyliki - jak nigdzie indziej w Paryżu - panuje wyjątkowa cisza adoracja Najświętszego Sakramentu nieprzerwanie od 100 lat Sacré-Coeur w założeniu jest kościołem pielgrzymkowym, jednak obecnie główne pielgrzymki odbywają tutaj turyści z całego świata, bez względu na przekonania religijne 4’ PIELGRZYMKI KU CZCI BOGA ZA POŚREDNICTWEM ŚWIĘTYCH początek w kulcie obrazów od XIV w. ikonografia zyskała rangę zbliżoną do relikwii (personifikacja) w przypadku kultu NMP – od V w. kult obrazów zastąpił lukę z braku relikwii 4’ PIELGRZYMKI DO SANKTUARIÓW MARYJNYCH 4’ PIELGRZYMKI KU CZCI BOGA ZA POŚREDNICTWEM MARYI – PIELGRZYMKI DO SANKTUARIÓW MARYJNYCH kult maryjny - od zatwierdzenia wniebowzięcia NMP na Soborze Efeskim • II i III w. tworzenie wizerunków w katakumbach • dedykacja świątyń • kult zwłaszcza w Kościele Wschodnim • w Zachodnim już w średniowieczu ośrodki o znaczeniu ponadregionalnym [Altötting, Einsiedeln, Rocomadour, Lewocza, Mariazell, Montserrat, Saragossa, Bardo i Jasna Góra (XIV) • 792 Grzegorz I Wielki uznał za cudowny obraz z Bazyliki Maria Maggiore • w XVII w. w Europie – 1200 cudownych wizerunków • XIX w. – większość chrześcijańskich sanktuariów związana z kultem maryjnym • po 1945 r. ośrodki kultu maryjnego w krajach bez tradycji pielgrzymowania: Doylestown (USA) i Barrima (Australia) 4’ PIELGRZYMKI DO SANKTUARIÓW MARYJNYCH EUROPA Włochy • Loreto – rocznie ok., 3 mln pielgrzymów • Jan XXIII – zawierzył opiekę nad Soborem Watykańskim II • Jan Paweł II – 1979, 1985, 1994, 1995, 2004 • Benedykt XVI – 2007 • Syrakuzy – Madonna delle Lacrime • Jan Paweł II 1994 konsekrował 4’ PIELGRZYMKI DO SANKTUARIÓW MARYJNYCH EUROPA Hiszpania • Montserrat – ok. 0,5 mln rocznie • królowie hiszpańscy, Jan Paweł II (1982) • Torreciudad – m. Saragossą a Lourdes • El Rocio – Andaluzyjczycy, konno i wozami, w strojach regionalnych 4’ PIELGRZYMKI DO SANKTUARIÓW MARYJNYCH EUROPA Austria • Mariazell – Austriacy, Czesi, Niemcy, Węgrzy • 1957 (800-lecie) – 1 mln pielgrzymów • wznowione pielgrzymki piesze • Jan Paweł II (1983) Benedykt XVI (2007) 4’ PIELGRZYMKI DO SANKTUARIÓW MARYJNYCH EUROPA Niemcy •Kevelaer – od XVII w. do MB Pocieszycielki Strapionych •XXI w. ponad 800 tys. osób •Jan Paweł II 1987 •Neviges – MB Niepokalana •XX w. 0,3 mln rocznie •udział Polonii •Altötting •w kaplicy Łask urny z sercami 24 władców Bawarii •ok. 1 mln pielgrzymów rocznie, 30 tys. pieszo •chorzy z Niemiec, Austrii •Pius VI (1728), Jan Paweł II (1980), Benedykt XVI (2006) 4’ PIELGRZYMKI DO SANKTUARIÓW MARYJNYCH EUROPA Szwajcaria • Einsiedeln • - po II wojnie – 150 tys. • po wizycie Jana Pawła II (1984) – 0,5 mln Chorwacja • Marija Bistrica – ok. 0,5 mln Słowacja • Lewocza 4’ PIELGRZYMKI DO SANKTUARIÓW MARYJNYCH EUROPA Węgry • Máriapócs • od XVII w. – rocznie 0,5-0,6 mln wiernych gr.-kat., kat. i prawosławnych • Jan Paweł II 1991 Litwa • MB Ostrobramskiej • Jan Paweł II 1993 • piesze pielgrzymki m.in. z Olsztyna i Suwałk Łotwa • Agłona – MB Loretańska 4’ PIELGRZYMKI DO SANKTUARIÓW MARYJNYCH EUROPA Polska • Jasna Góra • 4 mln pątników z 100 krajów • 150-200 tys. pieszych • Jan Paweł II 1979, 1983, 1987, 1991, 1997, 1999 4’ PIELGRZYMKI DO SANKTUARIÓW MARYJNYCH AFRYKA MB Pokoju w Jamasukro w Republice Wybrzeża Kości Słoniowej •setki tysięcy •Jan Paweł II 1990 poświęcił 4’ PIELGRZYMKI DO SANKTUARIÓW MARYJNYCH AMERYKA PÓŁNOCNA Waszyngton – narodowe sanktuarium USA ku czci Niepokalanego Poczęcia MB •corocznie ok. 1 mln pielgrzymów •Jan Paweł II 1979 4’ PIELGRZYMKI DO SANKTUARIÓW MARYJNYCH AMERYKA ŁACIŃSKA Guadelupe – Meksyk Aparecida – Brazylia • rocznie 10-12 mln pielgrzymów • Jan Paweł II 1979, 1990, 1999, 2002 • utworzone 1717 • 1930 – Pius XI Patronką Brazylii • rocznie ponad 5 mln wiernych z Ameryki Pd • Jan Paweł II 1980 GUADALUPE EPOKA przed przybyciem Hiszpanów do Meksyku Aztekowie - ofiary z ludzi •ofiary z 50 do 60 tys. ludzi na rok •czarownicy otwierali nożem klatkę piersiową, wyrywali jeszcze bijące serce ofiary i palili je Aztekowie • posiadali wiedzę matematyczną, astronomiczną, architektoniczną oraz z innych dziedzin • według tradycji ich przodkom miała ukazać się kometa o kształcie uskrzydlonego węża – Quetzacoalt, dlatego bożków przedstawiali w postaci węża PRZYBYCIE HISZPANÓW w r. 1519, Hiszpan na Kubie, 33-letni Hernan Cortez - wyprawa do Meksyku Cortezowi towarzyszyło 2 kapłanów i 550 mężczyzn Cortez - uwalniał uwięzionych przez Azteków Indian 300 hiszpańskich żołnierzy pokonało 30 tys. nieprzyjaciół. PRZYBYCIE HISZPANÓW • Po 93 dniach oblężenia Cortez zdobył miasto Meksyk w świątyniach umieszczał krzyże i wizerunki Matki Bożej położył kres ofiarom z ludzi jednak nie było nawróceń tak szybkich i licznych Cortezowi brakowało misjonarzy. do Karola V o wysłanie ich w 1524 przybyli franciszkanie • chciwość konkwistadorów niewolnictwo, (Indianie nie posiadają duszy) • król zakazał niewolnictwa, lecz ufność Indian została zburzona • • • • KOŚCIÓŁ I KONKWISTADORZY w 1512 roku Bartolomeo de Las Casas opublikował swój słynny traktat w obronie Indian przed zachłannością konkwistadorów kolejni papieże z mocą przeciwstawiali się niedorzecznym teoriom, jakoby Indianie właściwie nie byli ludźmi Paweł III (1534-1549) oficjalnie potępił niewolnictwo Indian w każdej pojawiającej się postaci Urban VIII i Benedykt XIV (przed 1789) w początku XVII wieku tzw. redukcje paragwajskie HISTORIA OBJAWIENIA 51-letni Juan Diego ur. w 1474 r., 18 lat przed przybyciem do Ameryki Kolumba indiańskie imię brzmiało Cuauhtlatoatzin, = "Ten, który przemawia jak orzeł” mieszkał ok. 15 km od miasta Meksyk HISTORIA OBJAWIENIA 9 grudnia 1531 r •w pobliżu świątyni bogini Tonantzin usłyszał nagle śpiew tysięcy ptaków i ujrzał po raz pierwszy piękną młodą niewiastę, która zawołała go serdecznie: «Juanito, mój najpokorniejszy synu, dokąd idziesz?» Biskup Juan de Zumárraga nie dowierzając relacjom Juana Diego domagał się przekonującego dowodu Maryja poleciła Diego przyjść następnego dnia, wspiąć się na wzgórze i zerwać kwitnące tam kwiaty. Kiedy ten to uczynił, Maryja sama ułożyła te kwiaty w wiązankę i ukrytą pod osłoną tilmy poleciła mu zanieść ją do biskupa. Kiedy Juan Diego zjawił się w rezydencji biskupa i odsłonił tilmę, kwiaty wypadły na podłogę, a na tilmie biskup ujrzał niezwykły obraz Maryi SŁOWA MATKI BOŻEJ "Gorąco pragnę, żeby wybudowano tutaj dla mnie mały poświęcony dom, gdzie ja ukażę Go ([Boga]), będę Go wychwalała, dam Go ludziom przez Moją własną miłość, przez Moje litościwe spojrzenie, przez Moją pomoc i przez Moją ochronę. Ponieważ ja jestem prawdziwie twoją miłosierną Matką i Matką wszystkich, którzy żyją w jedności na tej ziemi, i całej ludzkości, tych wszystkich którzy mnie kochają, tych którzy [wznoszą swe] płacze do mnie, tych którzy wierzą mi. Tutaj wysłucham ich płaczów i ich smutków, i uleczę, i złagodzę ich problemy, ich nieszczęścia, i ich cierpienia." następnego dnia po wskazaniu miejsca na wybudowanie świątyni, 13.12.1531 roku, zgrzebny płaszcz z wizerunkiem Matki Bożej, został wniesiony w uroczystej procesji do katedry w Meksyku. w miejscu objawienia - mała kaplica olbrzymia bazylika pod wezwaniem Matki Bożej z Guadalupe. nad Ołtarzem wisi do dziś obraz Matki Bożej z Guadalupe, płaszcz indiańskiego wieśniaka SKUTKI OBJAWIENIA Aztekowie masowo zaczęli przyjmować chrześcijaństwo Toribio de Benavente: w ciągu zaledwie pięciu dni, czternaście i pół tysiąca osób przybyło do jego misji i zostało ochrzczonych. od 1532do 1538 r. - chrystianizacja całego Meksyku, około 9 milionów ludzi przyjęło dobrowolnie chrzest i inne sakramenty = fakt bez precedensu w historii SKUTKI OBJAWIENIA reformacja w Europie 5 mln ludzi opuściło Kościół katolicki po objawieniach w Guadalupe 9 mln Azeteków włączyło się we wspólnotę Kościoła katolickiego w 1552 r. dekretem papieża i króla - pierwszy Uniwersytet Meksyku i ranga jak w Salamance BADANIA NAUKOWE WIZERUNKU przez wieki wizerunek z Guadalupe był badany i studiowany przez malarzy, lekarzy i uczonych W XX wieku cudowny wizerunek podano szczególnie surowym, laboratoryjnym analizom. podobnie jak Całun Turyński, był on badany przy użyciu najnowocześniejszej aparatury. BADANIA NAUKOWE WIZERUNKU ks. prałat Diego Monroy Ponce: "Fenomen obrazu jest zjawiskiem niewytłumaczalnym w świetle nauki. Przyjeżdżali badacze z Australii i Niemiec, naukowcy z NASA i zawsze okazywało się, że obraz nie ma żadnych poważnych uszkodzeń, choć materiał, z którego wykonana jest tunika, włókno ayate, ulega zniszczeniu po kilkudziesięciu latach, a do dziś nie zachował się żaden inny taki płaszcz z XVI wieku". w 1976 r. - identyfikacja płótna użytego do wykonania płaszcza Indianina Juan Diego • utkane z włókien kaktusa, które są bardzo nietrwałe • tego rodzaju tkanina ulega zniszczeniu po kilkudziesięciu latach • przetrwała przeszło 470 lat KTO NAMALOWAŁ TEN WIZERUNEK? laureat nagrody Nobla w dziedzinie chemii prof. Richard Kuhn z Heidelbergu. Najbardziej zdumiewającym wynikiem naukowych badań jest stwierdzenie faktu, że na obrazie postaci Matki Bożej nie ma żadnych śladów znanych barwników syntetycznych, oraz żadnych pigmentów pochodzenia organicznego, mineralnego lub roślinnego. Na płótnie nie ma również żadnych śladów wstępnego malowania oraz innych środków używanych przez malarzy KTO NAMALOWAŁ TEN WIZERUNEK? odkrycie w oczach Matki Bożej tzw. zjawiska refleksu - 1929 Alfonso Marcue jakby odbicie jasnego obrazu brodatego mężczyzny w prawym oku wizerunku Dziewicy 29 maja 1951 r., Jose Carlos Salinas Chavez - potwierdzenie GWIAZDOZBIORY NA PŁASZCZU MARYI Dr Mero Hernandez Ileskaz (astronom): • "Układ gwiazd na płaszczu Maryi odzwierciedla zimowy obraz nieba w dniu jej ukazania się, czyli 12 grudnia 1531 roku o godzinie 10.40 rano. Potwierdza to również widoczna na płaszczu północna część nieba, z jasnymi gwiazdami nieba południowego, jeśli popatrzeć od strony twarzy Madonny. Można też zobaczyć wschodniej części nieba. Wszystko zależy od sposobu patrzenia, od ułożenia wizerunku na płaszczu, kiedy patrzymy na niego z zewnątrz. Ponieważ szata jest rozpostarta, nie można zobaczyć gwiazd po jej drugiej stronie” 4’ PIELGRZYMKI DO SANKTUARIÓW MARYJNYCH AMERYKA ŁACIŃSKA Luján – Argentyna • patronka Argentyny, Urugwaju i Paragwaju • 2-4 mln pielgrzymów • Jan Paweł II 1982 Caacupé – Paragwaj • powstałe 1770 • ok. 0,5 mln rocznie • wielu od dworca do wzgórza sanktuarium (5 km) na kolanach 4’ PIELGRZYMKI DO SANKTUARIÓW MARYJNYCH AZJA Saydet Liban (Notre Dame du Liban) – Liban La Vang – Wietnam • chrześcijanie, druzowie i muzułmanie • Jan Paweł II 1997 • sanktuarium narodowe – pielgrzymka co 3 lata • współcześnie ok., 150 tys. pielgrzymów – chrześcijan i buddystów • władze komunistyczne nie wyraziły zgody na pobyt Jana Pawła II 4’ PIELGRZYMKI DO SANKTUARIÓW MARYJNYCH AZJA MB Królowej Pokoju w Antipolo – Filipiny • od XVII w. • najliczniejsze pielgrzymki w wigilię Wielkiego Piątku i 1 maja MB z Akity – Japonia • od 1965 w cudownej figurce, 1974-84 – nadzwyczajne zjawiska • orędzie 13.10.1974 zbieżne z fatimskim 5’ PIELGRZYMKI DO MIEJSC OBJAWIEŃ MATKI BOŻEJ LOURDES Lourdes – •obecnie rocznie 5 mln pielgrzymów ze 120 krajów świata, 70 tys. chorych •Jan Paweł II 1983, 2004 •wydarzenia kulturalne – wielkanocne festiwale muzyczne, biennale sztuki sakralnej, festiwal filmów religijnych SANKTUARIUM W LOURDES LOURDES - MIEJSCE ZNANE NA CAŁYM ŚWIECIE małe miasteczko, położone u stóp Pirenejów 17 tys. stałych mieszkańców corocznie przeszło 5 milionów osób z około 150 państw świata 360 hoteli 20 pól campingowych Lourdes „drugie (po Paryżu) miasto hotelarskie Francji” dociera tu TGV (Train a Grande Vitesse) [łączy największe miasta Francji, Niemiec i Wielkiej Brytanii] corocznie - stąd blisko 7 milionów listów oraz pocztówek szczególny charakter miejscowości • stragany i sklepy z pamiątkami, głównie religijnymi, koncentrują się wyraźnie na dwóch ulicach biegnących ku - Sanktuarium Matki Boskiej. 1858 R. Lourdes - zaledwie 4135 mieszkańców i ok. 150 domów miejsce zapomniane - wiele osób - w ogromnym ubóstwie trudna sytuację ekonomiczna - wieloletnia susza – bezrobocie Bernadetta Soubirous, dziewczynka wywodząca się z nizin społecznych, córka zubożałego młynarza jej ukazała się 18 razy Matka Boska w przeciągu niespełna pół roku 1858 R. pierwsze objawienie zdarzyło się 11 lutego, ostatnie 16 lipca 1858 roku wszystkie z nich miały miejsce w otoczeniu groty pochodzenia krasowego Massabielle, nad wartką rzeką Gave, na poletku, gdzie pasły się świnie. Matka Boska ukazała się pod świetlistą postacią małej, 14 letniej dziewczynki. 1858 R. Panienka miała białą sukienkę przepasaną niebieskim pasem, zaś w dłoniach trzymała różaniec. Jej życzeniem, jak przekazała Bernadetta było wybudowanie na skale ponad grotą kościoła. Chciała również, aby ludzie przychodzili w to miejsce z procesją wraz ze swoimi duchownymi ponadto Maryja ofiarowała ludziom źródło bijące wewnątrz groty, aby z niego pić i kąpać się w jego wodzie. 1858 R. Bernadetta po osiągnięciu pełnoletności, w 1866 roku została zakonnicą Sióstr Miłości i wyjechała do Nevers. Trzynaście lat później zmarła. 8 grudnia 1933 roku została ogłoszona świętą przez papieża Piusa XI. dzisiaj woda z cudownego źródła jest podstawowym punktem programu wszystkich pielgrzymów. baseny, w których można zanurzyć ciało z prośbą o uzdrowienie (temperatura wody nie przekracza 15 ° C). obecnie Grota Massabielle i jej otoczenie już w niewielkim stopniu przypominają dawną scenerię zdarzeń rzeźba Maryi, wiernie odtworzona na podstawie opisu Bernadetty napis w miejscowej gwarze: "Que soy era immaculada councepciou" jestem niepokalane poczęcie), czyli słowa, którymi się przedstawiła Matka Boska w czasie objawienia prawdziwość wydarzeń z Lourdes została uznana przez Kościół Katolicki dopiero po pięciu latach od daty ich zajścia zainteresowanie tym miejscem rozwijało się już równolegle z objawieniami • okoliczna ludność, czy też znaczniejsi obywatele z całej Francji i Hiszpanii • jedno z nielicznych miejsc w Europie i na świecie • największa frekwencja - związana z okresem wakacji letnich. szczególnie silne wrażenie wywołują pielgrzymki ludzi chorych i niepełnosprawnych, którzy przybywają prosić o uzdrowienie corocznie 9 szpitali przyjmuje ich grupę przekraczającą 70 tys. osób. codziennie, niezależnie od pogody – procesie od przeszło stu lat, o g. 20.45 - procesja maryjna ze świecami, w czasie której rozbrzmiewa pieśń "Ave Maria", śpiewana w różnych językach wspólnie – różaniec niepełnosprawni i chorzy mają organizowaną własną procesję o godzinie 16:30 PRAKTYCZNE WSKAZÓWKI Lourdes posiada łatwy dojazd wszystkimi środkami lokomocji. funkcja bazy wypadowej w Pireneje TGV połączenie z Paryżem (6 terminów przyjazdów w ciągu doby) połączenie autobusowe połączenie lotnicze 5’ PIELGRZYMKI DO MIEJSC OBJAWIEŃ MATKI BOŻEJ 5’ PIELGRZYMKI DO MIEJSC OBJAWIEŃ MATKI BOŻEJ PARYŻ, LA SALETTE Paryż – kaplica Cudownego Medalika •Rue du Bac, objawienia Katarzyny Laboure •ok. 1, 5 mln rocznie La Salette – MB Płaczącej •ok. 200 tys. pielgrzymów 5’ PIELGRZYMKI DO MIEJSC OBJAWIEŃ MATKI BOŻEJ PORTUGALIA Fatima – centrum kultu MB Fatimskiej • do 1948 r. kilkaset tysięcy pielgrzymów • Jan Paweł II ocalanie z zamachu 13.05.198, odczytanie objawień fatimskich, podziękowanie za obalenie komunizmu 4 mln z blisko 100 krajów • ok. 20 tys. pieszych • papieże: Paweł VI, Jan Paweł II, Benedykt XVI • peregrynacja figury MB Fatimskiej po 60 krajach (1996 Polska) 5’ PIELGRZYMKI DO MIEJSC OBJAWIEŃ MATKI BOŻEJ BELGIA sanktuarium MB Ubogich w Banneux •objawienia 1933 – uznane 1949 •ponad 750 tys. rocznie z 60 krajów 5’ PIELGRZYMKI DO MIEJSC OBJAWIEŃ MATKI BOŻEJ IRLANDIA sanktuarium MB z Knock • 2 mln z kraju i z innych państw (Ameryka, Francja, Niemcy, Włochy) • wielu chorych 5’ PIELGRZYMKI DO MIEJSC OBJAWIEŃ MATKI BOŻEJ BOŚNIA I HERCEGOWINA Medjugorie •brak oficjalnego zatwierdzenia przez Kościół •1981 – 1995 – 20 mln osób •pielgrzymki piesze 5’ PIELGRZYMKI DO MIEJSC OBJAWIEŃ MATKI BOŻEJ AFRYKA I AZJA Kibeho w Rwandzie • miejsce objawień 1981-3 MB Płaczącej (Matki Słowa) • rocznie 0,5 mln osób MB Dobrego Zdrowia w Velankanni w Inidiach • początek objawień XVI w. • współcześnie – ok. 2 mln osób 6’ PIELGRZYMKI KU CZCI ŚWIĘTYCH 6’ PIELGRZYMKI KU CZCI ŚWIĘTYCH sanktuarium Jakuba Mł. Apostoła w Santiago de Compostela SANTIAGO HTTP://WWW.CITCOMPOSTELA.CO M/ Santiago de Compostela od średniowiecza symbolem chrześcijańskiej tożsamości Europy „Europa zrodziła się, pielgrzymując do Santiago de Compostela” FENOMEN SANTIAGO DE COMPOSTELA Święty Jakub - apostoł, syn Zebedeusza i Salome, zwany "Starszym”, brat św. Jana Ewangelisty miał nauczać w Galicji. męczeńska śmierć w Jerozolimie z rąk Heroda uczniowie jego wykradli ciało i po kilku dniach żeglugi przybili do zatoki w okolicach galicyjskiego portu Padron, a potem rzeką dotarli do stolicy rzymskiej Galicji - Iria Flavia tu złożyli szczątki apostoła na dawnym cmentarzu FENOMEN SANTIAGO DE COMPOSTELA gwiazdy, które w 813 r. zaprowadziły pewnego pustelnika na wzgórze, gdzie znajdował się grób. Od tej pory nosi ono nazwę campusstella, czyli pole gwiazd. FENOMEN SANTIAGO DE COMPOSTELA Po tym odkryciu miliony pielgrzymów Europa pokryła się siecią szlaków zdecydowana większość ludzi pielgrzymowała wśród pielgrzymów byli także ludzie ciekawi świata i zwykli włóczędzy. FENOMEN SANTIAGO DE COMPOSTELA Oprócz wymiaru duchowego - wymiar kulturalny. Pielgrzymi • uczyli się nowych języków, • poznawali historię Kościoła i Europy, • poznawali literaturę i sztukę oraz życiorysy świętych i bohaterów • obserwowali, jak żyje się w innych krajach, jak buduje się tam domy i katedry, jak zarządza miastami i wioskami, • w jaki sposób zorganizowane jest życie w klasztorach i • jak rzemieślnicy zrzeszają się w cechy, • jak uprawia się ziemię. FENOMEN SANTIAGO DE COMPOSTELA Ruch pielgrzymkowy do grobu św. Jakuba osiągnął swój szczyt w XII wieku kryzys cywilizacji średniowiecznej, - od XV wieku, zaczęła zmniejszać się liczba pątników na szlakach jakubowych • powstanie granic państwowych • wpływ reformacji (protestanci sprzeciwiali się kultowi relikwii) FENOMEN SANTIAGO DE COMPOSTELA FENOMEN SANTIAGO DE COMPOSTELA ponowne odkrycie przez chrześcijan szlaku do grobu św. Jakuba •dwie wizyty apostolskie Jana Pawła II w Santiago de Compostela (w 1982 r., w 1989 r. V Światowy Dzień Młodzieży). w 1987 r. Rada Europy ogłosiła El Camino „Pierwszym Szlakiem Europejskim”. W czerwcu 2004 r. w Jakubowie k. Głogowa na Dolnym Śląsku powołane zostało stowarzyszenie „Bractwo św. Jakuba Apostoła” - zadania: • 1.Wspieranie tradycji europejskich związanych z pielgrzymowaniem do grobu św. Jakuba w Santiago de Compostela. • 2. Włączenie Polaków w coraz bardziej powszechny ruch osób świeckich wspierających idee pielgrzymek związanych ze św. Jakubem. • 3. Opieka i nadzór na szlakami św. Jakuba tworzonymi przez Bractwo Pierwszorzędnym zadaniem stało się wytyczenie i oznakowania trasy pielgrzymkowej z Jakubowa do Goerlitz, a tym samym dołączenie jej do europejskiej sieci szlaków prowadzących do Composteli. Droga będzie wiodła •z Jakubowa przez Sanktuarium Maryjne w Grodowcu do Polkowic przez Chocianów, Bolesławiec, Nowogrodziec, Lubań do Zgorzelca Stowarzyszenie uzyskało aprobatę lokalnych samorządów gmin i powiatów leżących na trasie Na podstawie opracowań historycznych hipotetyczny przebieg szlaków św. Jakuba w Polsce – do odtworzenia: [1] stara droga handlowa VIA REGIA - od Przemyśla (a nawet Lwowa) poprzez Kraków, miasta Górnego Śląska, Brzeg, Wrocław, Legnicę, Bolesławiec, Lubań do Zgorzelca i dalej na zachód w kierunku zachodnim przez Niemcy, Francje do hiszpańskiej Galicji. [2] Druga przypuszczalna trasa przecinałaby obszar Polski w kierunku południowo-zachodnim - od Olsztyna przez Toruń, Poznań do Zgorzelca • ~ z Poznania do Zgorzelca szlak mógł prowadzić przez Głogów łącząc się z VIA REGIA w Bolesławcu lub iść przez Wrocław. Początek szlaku na Warmii i jego kierunek kult św. Jakuba Apostoła na obszarze ówczesnego państwa Zakonu Krzyżackiego od lipca 2005 r. - Dolnośląska Droga św. Jakuba: Głogów, Jakubów, Grodowiec, Polkowice, Chocianów, Bolesławiec, Lubań i Zgorzelec latem 2006 - Droga Wielkopolska: Gniezno Murowana Goślina - Poznań - Lubiń - Leszno Wschowa – Głogów wiosną 2007 - Droga Żytawska: Zgorzelec/Görlitz-Żytawa/Zittau- Český DubStara Boleslav-Praga AKT EUROPEJSKI SANTIAGO DE COMPOSTELA, 9. LISTOPADA 1982 Począwszy od XI i XII wieku, za sprawą mnichów z Cluny, wierni ze wszystkich stron Europy coraz liczniej i coraz częściej przybywali do grobu świętego Jakuba, przedłużając aż do miejsca uważanego wówczas za finis terrae ową sławną "drogę do Santiago", wzdłuż której już wcześniej pielgrzymowali Hiszpanie, znajdując na trasie nocleg i opiekę ze strony takich wzorowych sprawców miłosierdzia jak święty Domingo de la Colzada i święty Juan Ortega, czy też w miejscach takich jak sanktuarium Virgen del Camino. Tu przybywali z Francji, z Włoch, z Europy Środkowej, z krajów nordyckich i z narodów słowiańskich chrześcijanie wszelkich stanów: od królów aż po najskromniejszych wieśniaków, chrześcijanie wszelkich poziomów duchowych: od świętych, jak Franciszek z Asyżu czy Brygida Szwedzka (nie mówiąc o tylu innych świętych hiszpańskich), aż po publicznych grzeszników czyniących pokutę AKT EUROPEJSKI SANTIAGO DE COMPOSTELA, 9. LISTOPADA 1982 Cała Europa odnalazła się wokół tej "pamiątki" świętego Jakuba, w tych samych wiekach, w których budowała się jako kontynent jednorodny i zjednoczony duchowo. Dlatego to sam Goethe stwierdzi, że świadomość europejska zrodziła się w pielgrzymowaniu AKT EUROPEJSKI SANTIAGO DE COMPOSTELA, 9. LISTOPADA 1982 … ja, Jan Paweł, syn polskiego narodu, który zawsze uważał się za naród europejski ze względu na swe początki, tradycje, kulturę i żywotne więzy, syn narodu słowiańskiego wśród Latynów i łacińskiego pośród Słowian, ja, następca Piotra na Stolicy Rzymskiej, stolicy, którą Chrystus zechciał umieścić w Europie i którą kocha za jej trud szerzenia chrześcijaństwa na całym świecie, ja, biskup Rzymu i pasterz Kościoła powszechnego, z Santiago kieruję do ciebie, stara Europo, wołanie pełne miłości: Odnajdź siebie samą! Bądź sobą! Odkryj swoje początki. Tchnij życie w swoje korzenie. […] Możesz jeszcze być latarnią cywilizacji i bodźcem postępu dla świata. Inne kontynenty patrzą na ciebie i spodziewają się po tobie tej samej odpowiedzi, jaką święty Jakub dał Chrystusowi: "Mogę". PILGRIM PASSPORT nazwa miejscowości i adres schroniska administrator schroniska (Los Amigos del Camino, Les Amis de Saint Jacques) numer telefonu schroniska ilość miejsc noclegowych informacje nt kuchni i pralni możliwość przechowywania rowerów adres stajni odległość do następnego schroniska 6’ PIELGRZYMKI KU CZCI ŚWIĘTYCH • we Włoszech – 1763 ośrodki pątnicze • w Rzymie • • • • Bazylika św. Piotra Bazylika św. Pawła za Murami Bazylika św. Jana na Lateranie od 2005 grób bł. Jana Pawła II • Asyż – św. Franciszek i św. Klara • Padwa – św. Antoni • San Giovanni Rotondo – św. o. Pio PIELGRZYMKA DO GROBÓW APOSTOŁÓW - RZYM PIELGRZYMKA LOTNICZA DO RZYMU. PROGRAM WYCIECZKI • 1 dzień zbiórka na lotnisku w Pyrzowicach o godz. 04:00. Wylot do Rzymu o godz. 06:10. Przylot na lotnisko Rzym- Ciampino o godz. 08:15. Transfer do hotelu, zostawienie bagaży. Zwiedzanie Rzymu- odwiedziny w Bazylikach Patriarchalnych: Bazylika Św. Jana na Lateranie ze słynnymi Schodami Świętymi, Bazylika Św. Pawła za murami, Bazylika Matki Bożej Większej (Santa Maria Maggiore). Wieczorem powrót do hotelu, nocleg. • 2 dzień Po śniadaniu przejazd do Watykanu, udział w modlitwie Anioł Pański (przy pobycie Ojca Św. w Rzymie). Modlitwa przy grobie śp. Ojca Świętego Jana Pawła II. Zwiedzanie: Bazylika i Plac Św. Piotra. Po południu przejazd do Katakumb- zwiedzanie i modlitwa w najstarszej nekropolii Rzymskiej. Wieczorem powrót do hotelu, nocleg. PIELGRZYMKA LOTNICZA DO RZYMU. PROGRAM WYCIECZKI • 3 dzień Śniadanie. Całodzienne zwiedzanie Rzymu. W programie m.in.: Piazza Navona z fontanną Neptuna, Czterech Rzek i Kościołem Sant’Agnese in Agone, Panteon - jeden z najlepiej zachowanych zabytków starożytnego Rzymu, Plac Wenecki z Grobem Nieznanego Żołnierza i Ołtarzem Ojczyzny, Kapitol wzgórze, które w dobie cesarstwa rzymskiego było duchowym i politycznym centrum miasta, Forum Romanum - serce starożytnego miasta, Koloseum - budowla antycznego Rzymu budząca dzisiaj największy respekt, Plac Hiszpański ze słynnymi schodami na szczycie, z których podziwiać możemy Kościół Trinita dei Monti, barokowa Fontanna di Trevi. Wieczorem powrót do hotelu na nocleg. • 4 dzień Po wczesnym śniadaniu transfer autokarem na lotnisko. O godz. 08:45 wylot do kraju. Lądowanie w Pyrzowicach o godz. 10:45, zakończenie imprez ŚW. PIOTR syn rybaka, rybak "Pójdźcie za Mną, a uczynię was rybakami ludzi". Oni zaś: "natychmiast zostawili sieci i poszli za Nim" (Mt 4, 19-20). świadek wielu doniosłych zdarzeń z życia Jezusa ŚW. PIOTR dowodem władzy otrzymanej przez Piotra = zdolność czynienia cudów gniew arcykapłanów i władz Jerozolimy dwukrotnie stawiano go przed sądem i dwukrotnie cudem uniknął śmierci. Ostatnie lata życia spędził w Rzymie - okres rządów Nerona św. Piotr znalazł się wśród współwyznawców skazanych na śmierć przez ukrzyżowanie GRÓB ŚW. PIOTRA Kaplica grobu św. Piotra - w Grotach Watykańskich. W centralnym punkcie Kaplicy grobu św. Piotra - tzw. nisza paliuszy. [białe taśmy wełniane, które od V w. zakładali papieże, a od XIII w. zaczęli je wręczać również arcybiskupom metropolitom.] Sam grób św. Piotra, w którym złożono jego doczesne szczątki, znajduje się w innym miejscu, wyłączonym z ruchu turystycznego. PODZIEMIA BAZYLIKI Kaplice narodowe w podziemiach Bazyliki - Litwini, Węgrzy i Irlandczycy. Kaplica Patronów Europy św. Benedykt i śś. Cyryl i Metody Kaplica Litewska –Matki Bożej Ostrobramskiej z Wilna BAZYLIKA ŚW. PIOTRA Pierwszy kościół watykański miał nietypowy charakter. Nie przydzielono do niego księży, którzy opiekowaliby się nim stale, a Msze św. odbywały się tu jedynie w święta związane z patronem Bazyliki. Bazylikę konstantyńską rozbudowywano i wzbogacano przez następne wieki. Samych ołtarzy powstało tu 120. Oświetlenie - 72 okna oraz światło świec i lamp oliwnych ok. 700 w święta zapalano wielkie kandelabry, z których jeden, podarowany przez Hadriana I, mieścił 1370 świec w 1300 r. zorganizowano w niej pierwsze obchody Roku Świętego. BAZYLIKA ŚW. PIOTRA Z upływem czasu - stan techniczny kościoła się pogarszał. W XV w. - myśl o wzniesieniu nowej świątyni prace w 1506 r. z polecenia papieża Juliusza II architekt, Donato Bramante po jego śmierci głównym budowniczym Bazyliki został Rafael kolejni papieże i kolejni budowniczowie Bazyliki ponad sto lat i obejmie okres pontyfikatu 18 kolejnych papieży. BAZYLIKA ŚW. PIOTRA wygląd Bazylika św. Piotra w XVII w. Malarz Viviano Codazzi przedstawił fasadę Bazyliki z nieistniejącymi już dzisiaj - dwiema dzwonnicami po bokach oraz fragment Pałacu Watykańskiego. BAZYLIKA ŚW. PIOTRA Nowy rozmach nadał pracom papież Paweł III Michał Anioł - zaprojektował wielką kopułę Bazyliki (ukończona dopiero z końcem XVI w., już po śmierci Michała Anioła) budowy świątyni dokończył papież Paweł V, który zadecydował o jej dzisiejszym kształcie architekt Carlo Maderno zaprojektował wspaniałą fasadę. Wznoszenie Bazyliki dobiegło końca w pierwszej połowie XVII w. Na przestrzeni kolejnych wieków świątynię upiększano i konserwowano posągi 44 męczenników, ustawione w kolumnadzie Giovanniego Berniniego, pochodzą z XVIII w. BAZYLIKA ŚW. PIOTRA Bazylikę św. Piotra wybudowano na planie krzyża Bazylika jest też jedną z najwyższych budowli na świecie (przed nadejściem epoki drapaczy chmur) •od posadzki do szczytu krzyża na kopule liczy 136,6 m wysokości na posadzce nawy głównej podano rozmiary największych kościołów razem z kaplicami, zakrystią i schodami - teren o powierzchni ponad 40 000 m kw. (płyta Rynku Głównego w Krakowie). Długość kościoła (razem z murami) wynosi ponad 211 metrów. BAZYLIKA ŚW. PIOTRA Bazylika może pomieścić ok. 60 tys. wiernych. Nawa główna ma szerokość ok. 29 m. Jej wysokość od posadzki do szczytu sklepienia wynosi ponad 46 m, zaś do latarni na kopule blisko 120 m. Poza wielką kopułą główną o średnicy zewnętrznej sięgającej blisko 59 m świątynia ma jeszcze 10 mniejszych kopuł. W Bazylice są 24 kaplice, z których 13 mieści się w części podziemnej, zwanej Grotami Watykańskimi. Liturgię można sprawować na 44 ołtarzach. Wnętrze ozdobione jest 135 malowidłami i mozaikami oraz 395 posągami WATYKAN Pałac Watykański - zróżnicowane kolekcje - starożytne posągi, malarstwo renesansowe, dział sztuki egipskiej, zabytki etruskie trzeba wybierać spośród kilku tras • dzieła Rafaela - apartamenty papieskie (stanze) • Kaplica Sykstyńską. ŚW. PAWEŁ ŚW. PAWEŁ napisał wiele listów. najdłuższy - List do Rzymian - pierwsza dogmatyka katolicka, pierwszy podręcznik teologii. Najkrótszy - List do Filemona - w więzieniu w Efezie udało mu się ochrzcić Onezyma, który zbiegł jako niewolnik Filemona. Paweł nie chce zatrzymywać niewolnika dla siebie, lecz odsyła go z powrotem do Filemona i pisze do niego króciutki liścik zachęcając go do tego, aby przyjął Onezyma nie jako niewolnika, ale jako brata. Nie zobowiązuje i nie wzywa do obalenia systemu niewolnictwa! To miało przyjść dopiero wtedy, kiedy chrześcijaństwo głębiej wejdzie w krąg myśli społecznej starożytnego świata ŚW. PAWEŁ fakt nawrócenia powściągliwość Pawła bogate opisy św. Łukasza w Dziejach, gdzie trzykrotnie powraca do tego wydarzenia: Dz 9, 1-19; Dz 22, 3-21; Dz 26, 9-18 było to jakieś niezwykłe przeżycie, niezwykłe dotknięcie łaską przez Chrystusa. To spowodowało, że w jednym momencie z prześladowcy chrześcijan Szaweł stał się Apostołem Narodów i od tego momentu całe jego życie poświęcone było jednej sprawie: głoszeniu Chrystusa ŚW. PAWEŁ czy Paweł jest odpowiedzialny za śmierć choćby jednego chrześcijanina, bo skoro prześladował, to mogło się zdarzyć, że jest winien śmierci jakiegoś chrześcijanina? nawet najściślejsze badania nie pozwalają stwierdzić, że Paweł przynajmniej w jednym przypadku był winien czyjejś śmierci uczestniczył w kamienowaniu Szczepana, ale właściwie jego rola była bierna, jak mówi św. Łukasz: pilnował szat, a poza tym: wtrącał do więzienia określał kary fizyczne, ale - jak się wydaje - nie było przypadku, aby Paweł, wtedy jeszcze prześladowca, spowodował śmierć jakiegokolwiek chrześcijanina ŚW. PAWEŁ ostatnie lata życia Apostoła Rekonstruujemy je na podstawie Listów pasterskich Apostoła, a także wzmianek w pismach starożytnych Ojców, zwłaszcza św. Klemensa. po tzw. pierwszym uwięzieniu rzymskim uwolniony Apostoł udaje się do Hiszpanii (św. Klemens, papież i następca św. Piotra (nie bezpośredni)) •Apostoł Narodów dotarł "aż do krańców Zachodu" (List do Koryntian 5, 7; por. Rz 15, 24. 28). Jednak w Hiszpanii nie znajdujemy żadnego świadectwa pobytu Apostoła w kierunku Grecji; tam rozporządził w sprawach Kościoła na Krecie i w Efezie, a potem przez Troadę, Milet i Korynt wrócił do Rzymu, gdzie został uwięziony (lata 65-66) wraz ze św. Piotrem poniósł śmierć - koniec roku 67 Paweł został ścięty poza murami Rzymu, ponieważ jako obywatel rzymski nie mógł podlegać karze haniebnego krzyża Trzy Fontanny w granicach obecnego Rzymu. BAZYLIKA ŚW. PAWŁA ZA MURAMI Bazylika św. Pawła za Murami (San Paolo fuori le Mura) - jedna z czterech bazylik parialchalnych zbudowana została przy Via Ostiense przez Teodozjusza I, Arkadiusza i Walentyniana II w latach 386-440 pięcionawowa budowla poprzedzona została atrium. w miejscu, gdzie wcześniej św. Lucyna pochowała ciało św. Pawła. (On sam został ścięty ok. 3,0 km od tego miejsca) 15.07.1823 podczas prowadzenia prac dekarskich został zaprószony ogień. Pożar zniszczył prawie całą bazylikę. zakończenie odbudowy i ponowne poświęcenie 1854 r. BAZYLIKA ŚW. PAWŁA ZA MURAMI BAZYLIKĘ NADAL POPRZEDZA DZIEDZINIEC OTOCZONY GRANITOWĄ KOLUMNADĄ. FIGURA ŚW. PAWŁA Z MIECZEM BAZYLIKA ŚW. PAWŁA ZA MURAMI Świątynię poprzedza narteks, nad którym widoczna jest fasada ozdobiona złotą mozaiką - wizerunki czterech proroków: Izajasza, Jeremiasza, Ezechiela i Daniela. Nad nimi pas ze sceną, w której Baranek Boży poi trzodę w czterech rzekach - symbolu czterech Ewangelii Tympanon wieńczący fasadę ozdobiony jest mozaiką z Chrystusem na tronie, otoczonym przez św. Piotra i św. Pawła. BAZYLIKA ŚW. PAWŁA ZA MURAMI wnętrze świątyni o wymiarach 131,0 x 65,0 m, nadal podzielone jest na 5 naw przy pomocy ustawionych w rzędach 80 kolumn BAZYLIKA ŚW. PAWŁA ZA MURAMI Łuk wznoszący się nad baldachimem zdobi mozaika z V wieku z postaciami Zbawiciela i patriarchów. Absyda kończąca nawę główną także jest ozdobiona mozaiką w stylu bizantyjskim. Ukazano na niej Chrystusa na tronie w otoczeniu świętych: Piotra, Andrzeja, Pawła i Łukasza. POD ŁUKIEM TRIUMFALNYM KOŃCZĄCYM NAWĘ GŁÓWNĄ UMIESZCZONY JEST GRÓB ŚW. PAWŁA PRZYKRYTY GOTYCKIM BALDACHIMEM WYKONANYM PRZEZ ARNOLFO DI CAMBIO W 1285 R. Na ścianach naw, ułożone w długi pas, znajdują się medaliony z wizerunkami kolejnych papieży, od św. Piotra aż do obecnego Nawa poprzeczna połączona jest z kaplicami. Po lewej stronie znajduje się kaplica Najświętszego Sakramentu, w której można zobaczyć krucyfiks z XIII wieku oraz drewniany posąg św. Pawła z śladami ognia, który zniszczył poprzednią budowlę Podczas prowadzenia prac rekonstrukcyjnych znaleziono w tym miejscu kratę, jaką zwyczajowo przykrywano grób męczennika w czasach wczesnochrześcijańskich. W pobliżu odkryto też pochówki innych osób. Istniał zwyczaj chowania zmarłych w pobliżu grobu osób uznanych za święte. BAZYLIKA ŚW. PAWŁA ZA MURAMI 6’ PIELGRZYMKI KU CZCI ŚWIĘTYCH Francja – sanktuaria: •św. Teresy od Dzieciątka Jezus w Lisieux – 1,5 mln rocznie •św. Jana Vianneya – w Ars – rocznie ok, 0,5 mln pielgrzymów PIELGRZYMKI W POLSCE po zakończeniu II wojny światowej – zmiany terytorialne • w obrębie Polski ośrodki kultu dawniej poza granicami: • Góra św. Anny • Gietrzwałd • Święta Lipka • Bardo • Wambierzyce • ludność z wizerunkami maryjnymi ocalonymi z Rosji Sowieckiej – umieszczone w • Gdańsku (Bołszowice, Lwów, Stanisławów) • Wrocławiu (Lwów, Podkamień) • Warszawie (Berdyczów, Żółkiew) • Krakowie (Sokal) • Szymanowie (Jazłowiec) regres w latach 50-60 represje komunistyczne 1951 – zakaz pozwoleń na organizowanie pielgrzymek oficjalne zastąpiono prywatnymi i indywidualnymi •1946 poświecenie narodu Sercu Maryi na Jasnej Górze – 0,5 mln •w ciągu całego roku 2 mln •Piekary – 300 tys. •Kalwaria – 230 tys. •Góra Św. Anny – 150 tys. •ustały piesze z wyjątkiem warszawskiej •pielgrzymki konspiracyjne m.in. z Poznania i Kalisza •w 56 r. po Czerwcu – 26.08.56 w czasie ślubów jasnogórskich – 1 mln •2.12.56 – pielgrzymka lekarzy pielgrzymki zawodowe walka komunistycznego reżimu z Kościołem – przyzwolenie jedynie na ogólnopolskie pielgrzymki na największe uroczystości na Jasnej Górze Episkopat uznał je za wiodący element strategii duszpasterskiej • listy pasterskie • materiały duszpasterskie 26.08.1962 – ogólnopolska pielgrzymka młodzieży – 0,5 mln 26.08.1965 - Ogólnopolska Pielgrzymka Kobiet i Dziewcząt – 0,3 mln 28.08.1966 - ogólnopolska pielgrzymka mężczyzn i młodzieży męskiej – 250 tys. 3.05.1966 – uroczystości Milenium w atmosferze terroru – 300 tys. przygotowania do jubileuszu 600-lecia • napięcia społeczne kryzys gospodarczy szerszy zakres tolerancji władz dla pieszych pielgrzymek 1979 – 120 pielgrzymek „Wspierajmy Ojca św. Jana Pawła II” – 150 tys. pieszych pielgrzymów wszystkie diecezje mają własne pielgrzymki piesze JASNĄ GÓRĘ NAWIEDZIŁO W 2007 ROKU OKOŁO 4,5 MLN PIELGRZYMÓW W 136 ogólnopolskich pielgrzymkach wzięło udział 1 mln 106 tys. 175 osób. Pielgrzymek krajowych przybyłych różnymi środkami lokomocji było •a) parafialnych: 2 tys. 787 grup, a w nich 146 tys. 297 osób •b) młodzieży maturalnej: 926 grup, a w nich 203 tys. 933 osoby •c) dzieci pierwszokomunijnych: 918 grup, w a nich 60 tys. 512 osób •d) dzieci i młodzieży: 468 grup, a w nich 28 tys. 568 osób •e) zawodowych, modlitewnych, emerytów, chorych i niepełnosprawnych: 1 tys. 274 grupy, a w nich 77 tys. 451 osób •g) pielgrzymek rowerowych – 59 grup, a w nich 2 tys. 333 osoby •h) pielgrzymek biegowych – 11 grup, a w nich 214 osób •i) jedna pielgrzymka konna – 27 osób •j) jedna pielgrzymka na rolkach – 16 osób Na Jasną Górę przyszło 226 pieszych pielgrzymek; uczestniczyło w nich 138 tys. 22 osoby; w tym 1882 kapłanów, 1604 kleryków i 607 sióstr zakonnych. JASNĄ GÓRĘ NAWIEDZIŁ O W 2007 R. OK. 4,5 MLN PIELGRZYM ÓW 127 KARDYNAŁÓW, ARCYBISKUPÓW I BISKUPÓW Z 17 KRAJÓW ŚWI A TA, Z: POLSKI, WŁOCH, USA , UKRAINY, SŁOWA CJI , FRANCJI, KAZACHSTANU, LI TWY, BIAŁORUSI, BRAZYLII, NIEMIEC, IRLANDII, I NDII, WI ELKI EJ BRYTANII, KOLUMBII, PERU, LIBANU SANKTUARIUM ODWIEDZILI PIELGRZYMI I TURYŚCI Z 81 KRAJÓW ŚWIATA • Jasnogórskie Centrum Informacji oprowadzało w 9 językach, z posługi przewodników skorzystało 4. 315 grup zagranicznych w liczbie 108. 322 osób. W tym: a/ U.S.A. – 985 (23.030) b/ Włochy – 874 (23.797) c/ Niemcy – 569 (15.201) d/ Francja – 328 (7.976) e/ Hiszpania – 282 (6.402) f/ Wielka Brytania – 127(2.898) g/ Austria 115 (3.010) h/ Rosja – 72. (1.891) GRUPY POZNAŃSKIE • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • 6 LIPCA - ŚRODA Za Kościół i papieża ZDAWANIE BAGAŻU - godz. 7.15 - 7.45. MSZA ŚW. - godz. 8.00 - Katedra liturgia Gr.9 WYJŚCIE wszystkich grup godz. 9.30 Gr. 1, 11, 14. - Poznań - Środa / Kolegiata/ g. 19.30 2, 15. - Poznań - Środa / NSPJ / g. 19.30 13. - Poznań - Środa / św. Józef/ g. 19.30 3. - Poznań - Śrem g. 20.30 4. - Poznań - Kijewo g. 19.15 5. - Poznań - Zaniemyśl /św. Wawrzyniec/ g.20.00 7. - Poznań - Zaniemyśl / NPMB / g. 20.00 8. - Poznań - Śnieciska g. 19.30 9. - Poznań - Koszuty g. 18.30 POSIŁKI - TULCE g. 13.00 Gr. 1,2,11,13,14,15. BORÓWIEC g. 14.00 Gr.5,8 KÓRNIK g. 16.00 Gr. 4, 7 ,9 GŁUSZYNA g. 12.00 Gr. 3 ================================================= • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • 7 LIPCA - CZWARTEK Za Ojczyznę Gr. 1, 14. - g. 6.00 - Środa - Jarocin / św.Marcin / g. 19.15 Gr. 2,15. - g. 6.00 - Środa - Jarocin / Chrystusa Króla / g. 19.15 Gr. 11. - g. 6.00 - Środa - Jarocin / Franciszkanie / g. 19.30 Gr. 4. - g. 6.30 - Kijewo - Jarocin / Franciszkanie / g. 19.30 Gr. 3. - g. 8.30 - Śrem - Jaraczewo g. 17.00 Gr. 5. - g. 7.10 - Zaniemyśl - Panienka g. 18.00 Gr. 7. - g. 7.00 - Zaniemyśl - Nosków g. 19.30 Potarzyca g. 20.00 Gr. 8. - g. 6.45 - Śnieciska - Cielcza g. 20.00 Gr. 9. - g. 6.00 - Koszuty - Mieszków g. 18.30 Gr. 13. - g. 6.00 - Środa - Wilkowyja g. 18.00 MSZA ŚW. g. 12.30 przy kościele w Nowym Mieście Gr. 1,2,11,13,14,15 Kazanie i liturgia Gr.2 g. 8.00 Śrem Gr. 3. g. 9.00 Murzynowo Leśne Gr. 4 Gr. 7, 9 przed posiłkiem Godz. 10.00 kazanie i liturgia Gr. 9 5, 8 po posiłku Godz. 12.30 kazanie i liturgia Gr.8 POSIŁKI - NOWE MIASTO g. 13.30 Gr. 1,2,11,13,14,15 SULĘCINEK g. 11.00 Gr. 7,9. SOLEC g. 11.15 Gr.8 WIESZCZYCZYN g. 11.00 Gr. 3. MURZYNOWO LEŚNE g. 10.00 Gr.4. SULĘCIN g. 10.45 Gr. 5. CHOCICZA G. 14 Gr. 9, 8, 5 RELACJE Z 77 POZNAŃSKIEJ PIELGRZYMKI NA JASNĄ GÓRĘ 2011 • 8 lipca Mija kolejny dzień naszego pielgrzymowania. Dzień słoneczny, przeplatany deszczem, czasami nawet dość intensywnym. Jak wygląda dzień pielgrzyma? • Po pierwsze trzeba rano trzeba wstać! o której to zależy od godziny wyjścia grupy i tempa porannej toalety. A godziny wyjścia nawet sięgają godziny 6 rano. dzień rozpoczyna się modlitwą i śpiewem Godzinek. następnie wprowadzenie w tematykę dnia i podanie intencji modlitw. Centralnym punktem każdego dnia jest Eucharystia odprawiana rano lub w południe dla kilku grup: w kościele lub tzw. polowe czyli gdzieś w terenie. W ciągu dnia wygłaszane są dwie konferencje, odmawiany cały różaniec, śpiewane pieśni, inne modlitwy. Są także chwile ciszy dla prywatnej medytacji i oczywiście czas na rozmowy z braćmi i siostrami Oczywiście są także chwile postoju. Po około dwóch godzinach marszu następuje około 15 - 20 minut przerwy. Czas na nabranie trochę sił. RELACJE Z 77 POZNAŃSKIEJ PIELGRZYMKI NA JASNĄ GÓRĘ 2011 • Od czasu do czasu, co wynika z naszych relacji pątnicy korzystają z gościnności różnych parafii, a przede wszystkim parafian, otrzymując obiadek aby w drodze nie ustać. Po skończonym dniu marszu i dojściu do miejsca odpoczynku po modlitwie w kościele pielgrzymi rozchodzą się na nocleg. Niekiedy ludzie przychodzą do kościoła, aby zabrać pątników do domu, czasami trzeba pochodzić od domu do domu i prosić o przyjęcie na nocleg, a czasami można się załapać na stodołę, remizę, szkołę, albo salkę parafialną. Wbrew pozorom każdy dzień jest inny, choć schemat podobny, ale spotyka się różnych ludzi i wszystko pięknie się kręci. RELIGIJNO-SPOŁECZNY CHARAKTER PIELGRZYMKI największą popularność – pielgrzymki na Jasną Górę pielgrzymka świata pracy – 1983 z inicjatywy ks. Jerzego Popiełuszki idea i potrzeba pielgrzymek zawodowych – ich pomysłodawcami ludzie świeccy do czasu „Solidarności” władze tolerowały tylko 2 pielgrzymki zawodowe: • służby zdrowia • nauczycieli • lata 80. XX wieku – pielgrzymki: • • • • • • • • • • • • • • • bankowców biznesmenów elektroników elektryków ogrodników pracowników łączności pracowników wodociągów pracowników ochrony środowiska prawników przewodników turystycznych pszczelarzy rolników rzemieślników służb weterynaryjnych środowisk twórczych ZJAWISKO PIELGRZYMOWANIA Z PUNKTU SOCJOLOGII RELIGII ZJAWISKO PIELGRZYMOWANIA Z PUNKTU SOCJOLOGII RELIGII Socjologia biblijna jest nauką stosunkowo młodą, ponieważ jej początki sięgają lat siedemdziesiątych XX w. pierwsze próby krytycznego spojrzenia na Biblię w XIX w. (badania J. Wellhausena i W. Robertson Smitha nad strukturami społecznymi ludów nomadycznych); wpływ - prace M. Webera, E. Durkheim oraz K. Marksa. drugi etap rozwoju krytycznego podejścia do tekstu biblijnego - prace H. Gunkela, M. Notha oraz A. Alta z zakresu historii tradycji, historii form i historii redakcji. ZJAWISKO PIELGRZYMOWANIA Z PUNKTU SOCJOLOGII RELIGII Obecnie nauki społeczne w Biblii rozwijają się w trzech zasadniczych kierunkach • stosowanie metod, danych oraz teorii zaczerpniętych z antropologii, ekonomii, politologii i socjologii w celu wyjaśnienia związków pomiędzy literaturą biblijną a starożytnym społeczeństwem • formy organizacji społeczeństwa starożytnego Izraela w ujęciu synchronicznym (statycznym) i diachronicznym (dynamicznym) • identyfikacja wzorów życia społecznego w Biblii, które z obecnego punktu widzenia mogą być traktowane jako wzory do naśladowania lub przykłady • por.. N. K. Gottwald: Sociology of Ancient Israel. W: D. N. Freedman (red.): The Anchor Bible Dictionary. T. 6. New York 1992 s. 79–80. RUCH PIELGRZYMKOWY W UJĘCIU SOCJOLOGII RELIGII 1. Ośrodek pielgrzymkowy i peryferie 2. Typy ośrodków pielgrzymkowych 3. Struktura i funkcje centrów pielgrzymkowych 4. Rola centrum w świadomości i zachowaniach pielgrzymów – peryferie 5. Motywacje religijne pielgrzymów a motywy i intencje złożenia ofiary 1. OŚRODEK PIELGRZYMKOWY I PERYFERIE Badania socjologiczno-religijne nad ruchem pielgrzymkowym obejmują • centrum pielgrzymkowe (sanktuarium lub miejsce święte), • pielgrzymkę z uwzględnieniem jej celów, motywów, przeżyć i zachowań uczestników • to umożliwia ukazanie ruchu pielgrzymkowego jako systemu społecznego w kategoriach centrum–peryferie • centrum = ośrodek przyciągania pielgrzymów, który traktowany jest przez nich jako miejsce hierofanii. • tu sacrum objawia się i przebywa, ale również oddziałuje/promieniuje • peryferie = sytuacja pielgrzymów, w której podejmują oni decyzję o odbyciu indywidualnej lub zbiorowej pielgrzymki do centrum, aby stać się jego częścią 2. TYPY OŚRODKÓW PIELGRZYMKOWYCH struktura ośrodków pielgrzymkowych w Polsce • ośrodki przyciągające większą lub mniejszą liczbę pielgrzymów (geografia ruchu pątniczego) dodatkowe kryteria uwzględniają wymiar • poziomy (terytorialny zasięg pielgrzymek do poszczególnych ośrodków) • pionowy (intensywne oczekiwania pielgrzymów tj. duchowe i religijne oraz ekstensywne tj. narodowe i społeczne) wg ww wskaźników - cztery podstawowe typy ośrodków: • ogólnokrajowe, • regionalne, • lokalne • parafialne ośrodki ogólnonarodowe i regionalne pełnią funkcje duchowe, religijne oraz pozareligijne ośrodki lokalne i parafialne pełnią funkcje religijne 3. STRUKTURA I FUNKCJE CENTRÓW PIELGRZYMKOWYCH • elementy strukturalne ośrodków pielgrzymkowych cztery • czynniki: • miejsce oraz jego odniesienie do terytorium zamieszkałego przez potencjalnych pielgrzymów • wyposażenie ośrodka pielgrzymkowego, czyli przedmioty kultu lub środki do jego sprawowania, np. obrazy figury, relikwie, stacje drogi krzyżowej, źródełka • ideologia ośrodka, na którą składa się zespół treści religijnych i kulturowych, związanych z jego typem i charakterem • zespół duchownych i aktywnych świeckich skupionych wokół ośrodka oraz ich rola w wypełnianiu jego zadań pod kątem zaspokajania potrzeb i oczekiwań pielgrzymów. Do aspektów funkcjonalnych ośrodka pielgrzymkowego należą mechanizmy jego oddziaływania – zwłaszcza dwa: spontaniczny i nieukierunkowany przez przedmioty znajdujące się w centrum pielgrzymkowym zamierzony i ukierunkowany przez zespół ludzi związanych z tym centrum wydaje się ważniejszy, ponieważ za jego pośrednictwem dokonuje się realizacja ideologii religijnej ośrodka działalność duszpasterska i ewangelizacyjna obejmuje dwa nurty, nauczanie i kult działalność duszpasterska i ewangelizacyjna obejmuje dwa nurty, nauczanie i kult • czynności kultowe (w ośrodkach pielgrzymkowych wydają się ważniejsze od nauczania) • liturgiczne, • paraliturgiczne (pobożność ludową) • prywatne • w pielgrzymkach katolickich najważniejszy jest udział we mszy św. poprzedzony przystąpieniem do sakramentu pokuty. Wielu pątników przywiązuje duże znaczenie do innych praktyk, np. uczestnictwa w Drodze Krzyżowej oraz do praktyk prywatnych ww elementy strukturalne i funkcjonalne ośrodka pielgrzymkowego tworzą jego statyczne i dynamiczne aspekty, które decydują o sile jego oddziaływania 4. ROLA CENTRUM W ŚWIADOMOŚCI I ZACHOWANIACH PIELGRZYMÓW – PERYFERIE Analiza zjawiska pielgrzymek pod kątem uczestników, ich zachowania i motywacji - dwa typy pielgrzymek: • pielgrzymki o charakterze tradycyjno-ludowym: • grupowe, mają uroczystą, widowiskową i dekoracyjną formę, czasami mają też charakter pokutny. Biorą w nich udział ludzie w starszym lub średnim wieku, mieszkańcy wsi i małych miast. Mimo, że są to pielgrzymki religijne, dominują w nich cele zewnętrzne, nastawienie na osiągnięcie korzyści religijnych bez głębszej przemiany religijnomoralnej uczestników • pielgrzymki o charakterze ściśle religijnym, indywidualne lub grupowe • radosne podążanie do „domu Ojca”, są odmianą rekolekcji i opierają się na doświadczeniu religijnym i przemianie religijno-moralnej uczestników. Ponieważ nie opierają się na tradycji i utartych schematach są preferowane we współczesnym społeczeństwie Cele pielgrzymek • przedmiotowe - związane z uświadomieniem religijnej wartości i roli ośrodka pielgrzymkowego • podmiotowe - mogą być proste, gdy dotyczą jednej intencji, lub złożone, jeśli dotyczą wielu w obydwu zawiera się cel główny • np. błaganie, uwielbienie, przebłaganie, dziękczynienie. towarzyszą mu cele uboczne • np. modlitwa za ojczyznę, prośba o pomoc w ważnej sprawie życiowej cele podmiotowe, główne i uboczne, wiążą się zatem z religijnymi potrzebami pielgrzymów (odnowienie więzi z Bogiem poprzez pogłębienie wiary, otwarcie się na wolę Bożą). Cel główny może mieć jednak charakter pozareligijny, np. poznawczy czy wręcz towarzyski motywacja pielgrzymów, czyli uzasadnienie dla uprzednio wybranych celów i zaplanowanych działań • motywacja pierwszorzędna (o charakterze religijnym) • motywacja biologiczno-kosmologiczna - poczucie fizycznej zależności od Boga, szukanie Jego pomocy w sprawach materialnych/ zachowaniu egzystencji • pragnienie osiągnięcia życia wiecznego • motywacja mistyczna - zespół motywów miłości, pełnienia woli Boga i poszukiwania zjednoczenia w nim • drugorzędna (o charakterze społeczno kulturowym) • pragnienie osiągnięcia wiecznego zbawienia oraz poszukiwanie wspólnoty religijnej, która dysponuje środkami soteriologicznymi. motywacja drugorzędna - trzy główne rodzaje: • spontaniczne uleganie zwyczajom, nieświadome identyfikowanie się z kulturą otoczenia bez zastanawiania się nad sensem i znaczeniem przyjmowanych wzorców kulturowych • motywacja kulturowa, która polega na łączeniu elementów narodowo-kulturowych z religią • motywacje społeczno-religijne, dzięki którym przyjmuje się nakazy grup religijnych jako warunek realizacji religijnych celów jednostek • nie wykluczają się wzajemnie lecz mogą się dopełniać/ występować sukcesywnie w jednym podmiocie Badania socjologiczne nad pierwszorzędnymi motywacjami uczestników pielgrzymek: dotyczy to przede wszystkim pielgrzymek tradycyjnoludowych w pielgrzymkach ściśle religijnych, natomiast, coraz większego znaczenia nabiera motywacja wewnętrznej przemiany moralnej religijność ludowa najbardziej związana z motywacją biologiczno-kosmologiczną, mniej z pragnieniem osiągnięcia wiecznego zbawienia najmniej z motywacją mistyczną wg socjologów religii, pielgrzymki wpływają • na życie religijne pątników w trzech sferach: świadomości religijnej, praktyk religijnych oraz życia moralnego • na sprawowanie praktyk, które stają się bardziej systematyczne i intensywniej przeżywane 5. MOTYWACJE RELIGIJNE PIELGRZYMÓW A MOTYWY I INTENCJE ZŁOŻENIA OFIARY Wydaje się, że motywacje można w sposób pośredni badać również poprzez czynności kultowe, a w szczególności przez typ składanych ofiar. • zdaniem większości socjologów religii, sfera kultu w funkcjonowaniu ośrodka pielgrzymkowego jest najważniejsza • modlitwa i ofiara zajmują centralne miejsce w sprawowaniu kultu • jednym z elementów strukturalnych ofiary są motywy i intencje jej złożenia badania nad teorią ofiary brak zadowalających rozstrzygnięć co do jednej, powszechnie przyjętej ideologii ofiary ofiara = obrzęd religijny, przez który ofiarowuje się jakąś rzecz bóstwu w celu ustanowienia, utrzymania lub przywrócenia właściwego stosunku człowieka do porządku sakralnego (R. L. Faherty) elementy strukturalne: •działające osoby, •dar ofiarny, •miejsce i czas ofiary, •sposób złożenia ofiary, •adresat •motywy i intencje złożenia ofiary dwa główne podziały ofiar ze względu na intencję. 1) wyróżnia ofiarę • pochwalną, - jest wyrazem czci i uznania dla nadludzkiej istoty, adresata ofiary • błagalną - człowiek w swojej egzystencjalnej potrzebie zwraca się do mocy nadludzkiego świata, aby znaleźć pomoc w konkretnej trudnej sytuacji, bądź uprosić zachowanie porządku kosmicznego lub, gdy został zakłócony, jego przywrócenie • dziękczynną - wyrazem zależności człowieka od nadludzkiego źródła wszelkiego życia. W ofiarach błagalnych • przebłagalną - pojednanie z nadludzką sferą, gdy błędne czy zawinione postępowanie człowieka zakłóciło istniejący porządek. 2) Inny podział ofiar wyróżnia trzy główne kategorie •ofiara mająca na celu nawiązanie kontaktu z ponadludzkim światem oraz ustanowienie i utrzymanie z nim więzi •takie, które mają za cel zachowanie porządku kosmicznego •ofiary, których intencją jest otrzymanie jakiegoś daru od nadludzkiego świata badanie motywacji religijnych należy do jednych z najtrudniejszych zadań, gdyż wymaga dotarcia do rzeczywistych sił, które zmuszają ludzi do podejmowania określonych działań, decyzji oraz przyjmowania opinii jedną w form praktyk religijnych jest pielgrzymka, której elementem kulminacyjnym jest złożenie ofiary ww klasyfikacja ofiar może być zatem pomocna w dotarciu do motywów, którymi kieruje się osoba składająca dar
