Cukrzyca typ1 rozdz4

Rozdział IV • Leczenie
W leczeniu cukrzycy pomocne jest posługiwanie się wymiennikami węglowodanowymi. Jeden wymiennik węglowodanowy (WW) jest to taka ilość
danego produktu w gramach, która zawiera 10 g węglowodanów. Jeden WW
dostarcza 40 kcal. Liczbę WW oblicza się, dzieląc liczbę wyliczonych kalorii
(wg zapotrzebowania dobowego) przez 40 (ponieważ 1 g węglowodanów dostarcza 4 kcal).
Stężenie glukozy we krwi po spożyciu produktów białkowych jest niższe
niż po spożyciu węglowodanów. Podaż białka powinna zależeć od wieku i aktywności pacjenta oraz wydolności nerek. U chorych na cukrzycę typu 1 bez
nefropatii podaż białka powinna być podobna jak u osób bez cukrzycy i wynosić: u dzieci w zależności od okresu rozwoju do 3 g/kg mc./dobę, a u dorosłych 1-1,5 g/kg mc./dobę. Białko powinno pochodzić z produktów zwierzęcych i roślinnych w równych proporcjach i w 10-20% zaspokajać dobowe
zapotrzebowanie energetyczne. Niektórzy uważają, że ograniczenie podaży
białka w diecie może zapobiec lub opóźnić wystąpienie nefropatii. U osób
z mikroalbuminurią zmniejszenie podaży białka do 0,6-0,8 g/kg mc./dobę hamuje spadek filtracji kłębowej. Chorym z jawną nefropatią zaleca się podaż
białka w ilości 0,8 g/kg mc./dobę, a osobom ze spadkiem GFR (glomerular
filtration rate) – 0,6 g/kg mc./dobę. Podczas stosowania tych restrykcji należy
kontrolować objawy mogące wynikać z hipoproteinemii.
Chorzy na cukrzycę typu 1 mają podobny profil lipidowy jak osoby w tym
samym wieku w populacji ogólnej. Tłuszcze wielo- i jednonienasycone powinny zaspokajać 30% dobowej podaży kalorii. W diecie cukrzycowej należy
ograniczyć podaż tłuszczów jednonienasyconych do 10-15% dobowego dowozu kalorii. Obniżają stężenie frakcji LDL cholesterolu i podwyższają stężenie
frakcji HDL. Tłuszcze wielonienasycone winny pokrywać 3-7% dobowego
zapotrzebowania na energię. Obniżają one stężenie cholesterolu całkowitego
i jego frakcji LDL i VLDL oraz triglicerydów. Tłuszcze nasycone powinny
dostarczać do 10% dziennej porcji energii. Zwiększają stężenie cholesterolu
całkowitego i jego frakcji LDL. Tłuszcze trans, produkty powstające w procesach chemicznych polegających na modyfikacji kwasów tłuszczowych nienasyconych w nasycone w celu przedłużenia trwałości produktów spożywczych,
powodują wzrost frakcji LDL.
Zaleca się dietę bogatowłóknikową, gdyż rozpuszczalny włóknik wpływa
korzystnie na stężenie cholesterolu całkowitego, zmniejsza frakcję VLDL,
LDL i trójglicerydów. Dieta bogata we włóknik obniża także stężenie glukozy we krwi. Poprawia funkcję przewodu pokarmowego, głównie jego motorykę. Chorzy na cukrzycę powinni spożywać 20-35 g błonnika na dobę, tzn.
około 250-500 g warzyw i około 250 g owoców. Nie podlega on trawieniu
i wchłanianiu z przewodu pokarmowego. Zwiększaniu zawartości włóknika
w diecie powinna towarzyszyć zwiększona podaż płynów. Konieczne jest monitorowanie glikemii, ponieważ spożycie dużej ilości włóknika może opóźnić
31
Cukrzyca typu 1
30-35%
węglowodany
50-60%
białka
10-15%
RYC. 4.2.
tłuszcze
Udział produktów żywnościowych w dobowej podaży kalorii.
i zmniejszyć maksymalną glikemię poposiłkową oraz wymagać skorygowania
insulinoterapii (ryc. 4.2).
Zapotrzebowanie na witaminy i związki mineralne u chorych na cukrzycę
jest takie, jak w populacji ogólnej. U większości pacjentów nie ma potrzeby ich suplementacji. U osób stosujących dietę redukcyjną, np. w leczeniu
otyłości, leki zaburzające wchłanianie bądź metabolizm witamin i związków
mineralnych, u wegetarian itp., istnieje potrzeba dodatkowego uzupełniania
pokarmu o określone produkty. Szczególnie prawidłowego zestawienia produktów pokarmowych w diecie wymagają kobiety w ciąży i matki karmiące.
Nadużywanie alkoholu może spowodować zaburzenia zachowania oraz
utratę przytomności. Chorym na cukrzycę należy ograniczyć spożycie alkoholu, gdyż zwiększa stężenie triglicerydów i może spowodować hipoglikemię.
W czasie picia alkoholu należy pamiętać o konieczności spożywania posiłków. Glukagon nie jest skuteczny w leczeniu hipoglikemii poalkoholowej.
Dopuszczalna dobowa dawka alkoholu wynosi dwa standardowe drinki dla
mężczyzn (1 drink = 15 g alkoholu) i jeden dla kobiet. Po jego spożyciu konieczne jest oznaczenie glikemii.
U chorych na cukrzycę typu 1 zezwala się na stosowanie sztucznych środków słodzących: aspartamu (białkowego estru kwasu L-aspartamowego) do
40 mg/kg mc./dobę oraz sacharyny do 2,5 mg/kg mc./kg. Aspartamu nie wolno stosować u osób z fenyloketonurią. Spożycie soli kuchennej nie powinno
przekraczać 6 g na dobę.
Zalecenia dietetyczne
Plan posiłku powinien być ustalany indywidualnie dla każdego chorego
w zależności od zapotrzebowania kalorycznego, trybu życia, rodzaju leczenia
cukrzycy i upodobań żywieniowych. W diecie należy uwzględnić produkty
ze wszystkich grup pokarmowych i każdy posiłek powinien zawierać warzywa. Węglowodany powinny być spożywane w produktach zawierających
32