Klimatyzacja
advertisement
Ocena systemu wentylacji i klimatyzacji z uwzględnieniem wymagań ochrony przeciwpoŜarowej i akustycznej Dr inż. Michał Kozioł Wentylacja naturalna – grawitacyjna (EN 12792:2003) Wentylacja – planowany nawiew i usuwanie powietrza z obsługiwanego pomieszczania Wentylacja naturalna – dopływ powietrza zewnętrznego przez nieszczelności (infiltracja) i otwory (wentylacja) w budynku, następujący w wyniku różnicy ciśnień, bez wspomagania urządzeniami zasilanymi elektrycznie: •wietrzenie •wentylacja grawitacyjna •wentylacja poprzeczna Wietrzenie – wentylacja naturalna następująca w wyniku otwierania okien Wentylacja grawitacyjna – wentylacja naturalna za pomocą przewodów zamontowanych pionowo lub co najwyżej pod kątem 450C Wentylacja poprzeczna – wentylacja naturalna, którą charakteryzuje przepływ powietrza wywołany głównie przez wpływ ciśnienia wiatru na fasady budynku, bez znaczącego wpływu efektu kominowego w budynku Wentylacja budynków. Symbole, terminologia i oznaczenia na rysunkach (EN 12792:2003) 2 Wentylacja naturalna Cecha: •Przepływ powietrza następuje tylko na skutek różnicy ciśnień, w wyniku działania wiatru i/lub różnicy temperatur panujących na zewnątrz i wewnątrz budynku. •Wymiana powietrza nie zawsze jest kontrolowana Przykłady: Wentylacja szczelinowa poprzez szczeliny okien, drzwi, inne nieszczelności Wentylacja okienna, poprzez otwieranie okien Wentylacja szybami, wskutek działania efektu kominowego szyb Wentylacja wywietrznikami dachowymi – wymiana przez działanie ciągu i wiatru w wywietrznikach dachowych 3 Wentylacja naturalna Wentylacja hybrydowa – wentylacja działająca na zasadzie, w myśl której wentylacja naturalna może być co najmniej okresowo wspomagana lub zastępowana wentylacją mechaniczną Aeracja (napowietrzanie) - naturalna wentylacja występująca na skutek działania wiatru oraz ciśnienia grawitacyjnego. Wykorzystywana jest przez odpowiednie zestawienie i ukształtowanie regulowanych otworów i kanałów w przegrodach budowlanych (np. w wyciągach kominowych). 4 Wentylacja mechaniczna Wentylacja mechaniczna – wentylacja ze wspomaganiem zasilanych elektrycznie urządzeń wprawiających powietrze w ruch (przepływ czynnika (powietrza) jest wymuszany poprzez urządzenia) Zadania instalacji – usuwanie z pomieszczeń m.in.: zanieczyszczeń powietrza (gazowych substancji szkodliwych i zapachowych, pyłów) wydzielonego ciepła jawnego, wydzielonego ciepła utajonego (przy nawilżaniu, osuszaniu). 5 Wentylacja mechaniczna Klasyfikacja instalacji ze względu na rodzaj powietrza lub funkcji wentylacji (z powietrzem zewnętrznym lub bez niego; powietrze odprowadzane, zewnętrzne, recyrkulacyjne, mieszanie powietrza); według rodzaju obróbki powietrza: grzania, chłodzenia, nawilżania, osuszania; ze względu na rodzaj budowy: centrale wentylacyjne i klimatyzacyjne, w których poszczególne podzespoły instalowane są w miejscu ustawienia, w specjalnych pomieszczeniach (zabudowa segmentowa) - podzespołów razem nie można transportować ani przenosić, urządzenia wentylacyjne i klimatyzacyjne, w których poszczególne podzespoły wbudowane we wspólna przenośną obudowę (obudowa blokowa). 6 Instalacje – informacje wstępne (EN 12792:2003) Powietrze zewnętrzne – powietrze dopływające w kontrolowany sposób z zewnątrz do instalacji lub otworu, przed jego uzdatnieniem. Powietrze nawiewane – strumień powietrza dopływającego do obsługiwanego pomieszczenia lub powietrze doprowadzane do instalacji po uzdatnieniu. Powietrze pierwotne – powietrze doprowadzane do obsługiwanego pomieszczenia. Powietrze wewnętrzne – powietrze w obsługiwanym pomieszczeniu. Powietrze wtórne – powietrze występujące w przeważającej ilości w obsługiwanym pomieszczeniu. 7 Instalacje – informacje wstępne (EN 12792:2003) Powietrze recyrkulacyjne – powietrze wywiewane, które jest kierowane ponownie do centrali wentylacyjnej/klimatyzacyjnej (części powietrza wywiewanego, które jest do pomieszczenia ponownie doprowadzane). Powietrze mieszane - mieszanina powietrza zewnętrznego i recyrkulacyjnego. Powietrze wyrzutowe – powietrze usuwane do atmosfery (powietrze odprowadzane). Powietrze wywiewane - powietrze opuszczające obsługiwane pomieszczenie. 8 Instalacje – informacje wstępne Elementy instalacji wentylacji i klimatyzacji: •przewody wentylacji grawitacyjnej; •nawiewniki i wywiewniki; •urządzenia do przepływu powietrza montowane w przegrodach zewnętrznych (nawiewniki powietrza zewnętrznego) i wewnętrznych (urządzenia wyrównawcze); •urządzenia do regulacji, w tym do regulacji automatycznej; •przewody; •wentylatory; •filtry; •urządzenia do odzyskiwania ciepła; •urządzenia do ogrzewania/chłodzenia powietrza nawiewanego; •urządzenia do recyrkulacji powietrza (np. uzdatnianie); •urządzenia specjalne np. okapy kuchenne; •nasady kominowe; •przepustnice; •urządzenia do tłumienia hałasu. 9 Instalacje – informacje wstępne Podstawowe elementy instalacji wentylacji i klimatyzacji [1] 10 Oznaczenia w normie (EN 12792:2003) 11 Montaż kanału wentylacyjnego 12 Objawy złej pracy wentylacji Widoczne •pleśń •skropliny pary wodnej na szybach •ciąg wsteczny powietrza przez kratki wentylacyjne (objawia się między innymi poprzez zapachy pleśni, wlot pyłów, zapachy potraw, papierosów (w budynkach wielopiętrowych) Niewidoczne objawy •częste bóle głowy, zmęczenie. •podrażnione błony śluzowe •choroby układu oddechowego •alergie •niszczenie ścian budynku 13 Wentylacja naturalna - szczelinowa Wentylacja szczelinowa (infiltracja) - spowodowana przenikaniem powietrza do pomieszczenia przez nieszczelności okien i drzwi, a także w nikłej mierze przez ściany. Warunkiem działania tej wentylacji jest różnica ciśnień wewnątrz i zewnątrz powodowana z jednej strony przez różnice temperatur, z drugiej strony przez uderzenia wiatru pomiędzy stroną nawietrzną i zawietrzną budynku. Jeżeli temperatura we wnętrzu pomieszczenia jest wyższa aniżeli na zewnątrz, (np. ogrzewane pomieszczenia zimą) to w wyniku różnej gęstości ciepłego i zimnego powietrza, na wewnętrznej ścianie u góry powstanie małe nadciśnienie, a na dole nieznaczne podciśnienie w stosunku do powietrza zewnętrznego. Pomimo wymagań dotyczących izolacji cieplnej, istnieje pewna liczba otworów w postaci szczelin przy oknach i drzwiach. Przez dolne szczeliny napływa zimne powietrze, a przez górne wypływa ciepłe powietrze. 14 Wentylacja naturalna - szczelinowa W wysokich pomieszczeniach, np. w klatkach schodowych, kościołach, w szybach wind, różnica ciśnień wywołana przez temperaturę jest dość znaczna i przy swobodnym dopływie powietrza może spowodować dużą wymianę powietrza. Dlatego w tego rodzaju budynkach (typach szybu), nie tylko w klatkach schodowych, lecz również na dolnych piętrach, zapotrzebowanie na ciepło wskutek wentylacji jest większe aniżeli na wyższych piętrach. Natężenie wymiany powietrza jest zależne od wielkości wierzchni szczelin w poszyciu. Ustalone (doświadczalnie) wielkości wymian powietrza w ciągu godziny wahają się w szerokich granicach np. dla pomieszczeń mieszkalnych zimą od 0.3-0.8. Przy czym dla niektórych typów nowych okien przez szczeliny otrzymuje się tylko 0.1 . Uderzenie wiatru znacznie zwiększa naturalną wymianę powietrza przez okna i drzwi ponieważ po stronie wiatru powstaje nadciśnienie. Przy silnym oddziaływaniu wiatru godzinowa wymiana powietrza może wzrosnąć kilkakrotnie, tak że nastąpi znaczne wychłodzenie pomieszczeń. 15 Wentylacja naturalna - szczelinowa W wysokich budynkach o szczelnych przegrodach poziomych zapotrzebowanie na ciepło wentylacyjne zwiększa się na górnych piętrach ponieważ z wysokością wzrasta prędkość wiatru. W wielu pomieszczeniach, zwłaszcza mieszkalnych, wymiana powietrza przez szczeliny jest wystarczająca, aby jakość powietrza utrzymać w granicach komfortu (w razie potrzeby można stosować wentylację okienną). Przy doborze grzejników należy jednak uwzględnić stratę ciepła spowodowaną wentylacją. Przy bardzo szczelnych oknach i istnieniu palenisk (termy gazowe, piece) w mieszkaniach występuje niebezpieczeństwo zatrucia CO. 16 Wentylacja naturalna - wietrzenie Wietrzenia (wentylacja uderzeniowa, wentylacja okienna) - wymianę powietrza przez otwarcie okien. Gdy na zewnątrz powietrze jest zimniejsze aniżeli wewnątrz, to przy braku wiatru powietrze zewnętrzne napływa przez dolną cześć otworu, a przez górną wypływa. Pomimo znajdujących się pod oknem grzejników, zjawisko ciągu jest nieuniknione, tak że wentylacja okienna służyć może, (przynajmniej w zimie), do krótkotrwałego, szybkiego odnowienia powietrza. Latem natężenie wentylacji okiennej zależy w znacznym stopniu od oddziaływania wiatru,ale także od różnicy temperatur) spowodowanej promieniowaniem słonecznym. Przy wentylacji poprzecznej, tzn. przy dwustronnym rozmieszczeniu okien, odnowienie powietrza jest naturalnie duże. 17 Wentylacja naturalna - wietrzenie Przybliżone wartości ilości wymian powietrza: okno, drzwi zamknięte 0-0,5 h-1 okno odchylone, brak żaluzji 0,3-1,5 h-1 okno półotwarte 5-10 h-1 okno całkowicie otwarte 10-15 h-1 okno, drzwi otwarte położone naprzeciw siebie do 40 h-1. W budynkach biurowych, wentylacja okienna powinna mieć miejsce ze względów ekonomicznych i psychologicznych tylko przez około 25-30% rocznego czasu pracy. W pozostałym okresie zaleca się stosowanie instalacji z kontrolowaną wymianą powietrza. Wentylacja okienna nie jest możliwa w budynkach, które z uwagi na usytuowanie lub wysokość narażone są na uciążliwości takie, jak hałas, wiatr lub zapylenie. 18 Wentylacja naturalna - wietrzenie Przy zastosowaniu okien z przewietrznikami odchylnymi w zimie powietrze z pomieszczenia wypływa przez okno, podczas gdy napływające powietrze znajduje drogę przez nieszczelności okien i drzwi. [1] Ponieważ otwór wyrównawczy znajduje się w górnej części, w pomieszczeniu panuje małe podciśnienie, tak że ten rodzaj wentylacji okiennej nadaje się do toalet i małych kuchni. 19 Wentylacja naturalna - wietrzenie Najkorzystniejsze z punktu widzenia wentylacji są okna przesuwne, ponieważ w zależności od zapotrzebowania na powietrze i oddziaływania wiatru, można stworzyć łatwo nastawialny otwór, zarówno w górnej jak i w dolnej części okna (z lewej[1]). Podobne działanie występuje przy przewietrzniku odsuwanym równolegle (z prawej). Jednak kontrolowanej wymiany powietrza, przy tym rodzaju wentylacji nie można osiągnąć (wentylacja ciągła). 20 Wentylacja naturalna – grawitacyjna Naturalną, intensywną wymianę powietrza można uzyskać gdy pomieszczenie przewietrzane posiada szyb, wyprowadzony ponad dach. Powoduje to wzrost ciągu, który rośnie proporcjonalnie do wysokości, tak że w całym pomieszczeniu panuje podciśnienie (efekt kominowy). Gdy równocześnie występują otwory doprowadzające powietrze, to przy dostatecznej różnicy temperatury zewnętrznej i wewnętrznej, można osiągnąć znaczną wymianę powietrza. 21 Wentylacja naturalna – grawitacyjna Przy jednakowych temperaturach żaden ruch powietrza nie jest możliwy. Gdy na zewnątrz jest cieplej aniżeli wewnątrz, kierunek ruchu powietrza nawet się odwraca i przez szyb przedostaje się ciepłe powietrze 22 Wentylacja naturalna – grawitacyjna Aby latem pobudzić odpowietrzanie przez szyb, dawniej u stopy szybu umieszczano urządzenie grzejne, np. grzejnik elektryczny lub otwarty płomień gazowy, dzisiaj skuteczniejsze i tańsze jest umieszczenie wentylatora. Następnym ulepszeniem wentylacji szybowej są nasadki przewietrzające (deflektory) które przy oddziaływaniu wiatru przez wytworzenie podciśnienia zwiększają ciąg w szybie, przy braku wiatru są jednak bezskuteczne. Nasadki przewietrzające: a) wirnikowy, b) walcowy, c) kołpak ssący, d) stała głowica ssąca, e) obrotowa głowica ssąca, f) gwiaździsty, g) deflektor żaluzjowy 23 Wentylacja naturalna – grawitacyjna WENTYLACJA WYWIETRZNIKAMI DACHOWYMI Wentylacja wywietrznikami dachowymi - wentylacja naturalna, która funkcjonuje poprzez nasadki (jak slajd poprzedni), krótkie szyby (wieżyczki ze stałymi lub nastawnymi żaluzjami) lub podobne otwory odpowietrzające w dachu budynku. Metod stosowana w zakładach przemysłowych, szczególnie w zakładach „gorących” jak np.: elektrownie, stalownie, odlewnie. 24 Wentylacja naturalna – grawitacyjna Aby regulować wymianę powietrza, wszystkie szyby muszą być zaopatrzone w klapy nastawne i urządzenia nastawcze. Liczba i wielkość szybów zależy od wymaganej wymiany powietrza. Przy właściwej konserwacji urządzeń nastawczych (wymagają intensywnej konserwacji), wywietrzniki dachowe stanowią prostą i tanią metodę wentylacji. Przy oddziaływaniu wiatru, działanie wieżyczek bywa niedoskonałe, ponieważ w zależności od kierunku wiatru, powietrze jest przez szyb częściowo zasysane, a częściowo wdmuchiwane. 25 Wentylacja naturalna – grawitacyjna INSTALACJE WYCIĄGOWE DYMU Wywietrzniki dachowe mające za zadanie w trakcie pożaru odprowadzić dym i ciepło w celu stworzenia nad podłogą warstwy pozbawionej dymu dla załóg gaśniczo-ratunkowych. Wyciągi dymu otwierają się automatycznie w trakcie pożaru. W tym celu są wyposażone w wyzwalacz termiczny (np. czujka topikowa lub pękająca bańka szklana – regulacja np. na 70, 90 lub 120oC) otwierający dopływ sprężonego gazu obojętnego powodującego otwarcie wywietrznika. Wyciąg dymu musi być również otwierany zdalnie „ręcznie”. Grubość warstwy bezdymnej powinna wynosić połowę wysokości hali – co najmniej 2 m. 26 Wentylacja naturalna – grawitacyjna Powierzchnia otworu wywietrznika – wyraża się w % powierzchni rzutu poziomego hali (od ułamka do kilku % powierzchni). Powierzchnię tą ustala się w oparciu: o przewidywany czas rozwoju pożaru (czas pomiędzy powstaniem a jego zwalczaniem, przeważnie 5-25 min.); o szybkość rozprzestrzeniania się pożaru (zależna od palności materiałów). 27 Wentylacja mechaniczna - wywiewna Instalacje wywiewne zasysają powietrze za pośrednictwem wentylatora z pomieszczenia i wydmuchują je na zewnątrz. Powietrze dopływa przez otwory z sąsiednich pomieszczeń lub z zewnątrz budynku. Ponieważ instalacje w odpowietrzanych pomieszczeniach wytwarzają podciśnienie, nadają się w szczególności do zapobiegania rozprzestrzenianiu się zużytego powietrza. Znajdują zastosowanie w pomieszczeniach o dużym zanieczyszczeniu powietrza gazem, parą, zapachami albo o wysokiej temperaturze, jak np. kuchnie, toalety, garderoby, laboratoria, transformatornie, akumulatornie, kabiny projekcyjne, ciemnie, stajnie itd. Zastosowanie ogranicza się do małych pomieszczeń Jeżeli powietrze może dopływać odpowiednimi drogami, (bez wytwarzania ciągu), to instalacje odsysające są najprostszym i najskuteczniejszym środkiem do polepszenia jakości powietrza. Podstawowe elementy : wentylatory wyciągowe z silnikami, przewody powietrza wywiewanego i odprowadzanego. 28 Wentylacja mechaniczna - nawiewna Instalacja nawiewna zasysa powietrze z zewnątrz i tłoczy je do wentylowanych pomieszczeń. Nadmiar powietrza odpływa przez drzwi, okna, inne otwory i nieszczelności do otaczających pomieszczeń względnie na zewnątrz (brak możliwości odzysku ciepła). Instalacje wytwarzają więc w pomieszczeniu nadciśnienie, tak że uniemożliwiony jest dopływ niepożądanego powietrza. Zimą wymagane jest ogrzewanie doprowadzanego powietrza do temperatury pokojowej za pomocą nagrzewnicy powietrza. Stosowanie instalacji jest w zasadzie ograniczone do pomieszczeń typu: biura, warsztaty, sklepy, hale wystawowe, w których nie istnieje silne zanieczyszczenie powietrza. Główne elementy składowe: wentylator powietrza doprowadzanego, nagrzewnica powietrza, filtr pyłowy (aby uniknąć zanieczyszczeń w pomieszczeniu i nagrzewnicy), przewody powietrzne. 29 Wentylacja mechaniczna – wywiewna i nawiewna Najlepszy sposób wentylacji prawie wszystkich, (zwłaszcza większych) pomieszczeń, jak np. wszelkiego rodzaju sale, teatry, kina, restauracje, hale fabryczne itd. Metoda polega na równoczesnym stosowaniu instalacji nawiewnych i wywiewnych. Przez odpowiednie ustalenie natężenia przepływu powietrza nawiewanego i wywiewanego z pomieszczeń można wytworzyć stosownie do potrzeb ograniczone nad- lub podciśnienie. Możliwe jest odzyskiwanie ciepła. Różnorodne możliwości rozmieszczania wentylatorów nawiewnych i wywiewnych, kanałów, przepustów powietrza. 30 Wentylacja – ogrzewanie powietrzne Instalacja ogrzewania powietrzem (ogrzewanie ciepłym powietrzem), tłoczy powietrze albo ciągiem naturalnym, albo mechanicznie za pomocą wentylatora jak w instalacji nawiewnej, do pomieszczenia które ma być ogrzewane. Powietrze jest podgrzewane o ok. 30-50oC ponad temperaturę pokojową (dodatkowo doprowadzone ciepło służy do pokrycia straty ciepła pomieszczenia). W pomieszczeniu równomiernie powietrze ochłodzi się do temp. pokojowej. Rozróżniamy: Ogrzewanie powietrzem zewnętrznym - powietrze pobierane jest wyłącznie z zewnątrz (nieekonomiczne - duże zużycie energii) Ogrzewanie powietrzem obiegowym (recyrkulacyjnym) - powietrze pokojowe jest zasysane z pomieszczenia i ponownie wykorzystane Ogrzewanie powietrzem mieszanym - powietrze zewnętrzne i obiegowe jest mieszane (optymalna metoda, ponieważ ogrzewanie i wentylacja są możliwe w jednej instalacji). Ogrzewanie powietrza w wymienniku ciepła lub w bezpośrednio ogrzewane nagrzewnicy powietrza. W niskich temperaturach otoczenia, udział 31 powietrza zewnętrznego jest obniżany w celu oszczędności energii. Wentylacja – ogrzewanie powietrzne Zastosowanie: we wszelkiego rodzaju dużych pomieszczeniach, zwłaszcza w teatrach i kinach, halach, salach konferencyjnych, warsztatach Przeważnie w pomieszczeniach wykorzystywanych z większymi przerwami. W fabrykach, warsztatach, halach montażowych, magazynach itd. do ogrzewania powietrznego używa się często nagrzewnic ściennych lub sufitowych. Urządzenia te składają się z obudowy, w której znajdują się wszystkie podzespoły niezbędny do obróbki powietrza (wentylatory, silniki, wymienniki ciepła, klapy). Jako „środek grzejny” stosuje się parę, gorącą wodę lub ogrzewa się lejem, gazem, węglem (kiedyś). W wysokich halach występuje niekorzystne zjawisko uwarstwienie temperatury (ciepło spiętrza się powyżej strefy przebywania ludzi. Środkiem zaradczym jest nadmuch ze strefy sufitu. Istnieją systemy ogrzewania ciepłym powietrzem, automatami grzewczymi, opalanymi olejem lub gazem, przeznaczone między innymi dla domów jednorodzinnych. Nagrzewnice powietrza składają się ze stalowych rur żebrowych, przez które przepływa para lub gorąca woda, a z zewnątrz omywa je powietrze. W wytwornicach ciepłego powietrza powietrze ogrzewa się na powierzchniach grzejnych,32które wewnątrz są ogrzewane paliwem stałym, gazem lub olejem. Wentylacja – chłodzenie powietrzne Instalacja chłodzenia powietrzem tłoczy powietrze o temperaturze niższej od wymaganej, aby ochłodzić pomieszczenie. Wewnątrz pomieszczenia wzrasta temperatura nawiewanego powietrza (mieszanie) do temperatury wymaganej. Schładzanie powietrza jest np. konieczne latem w budynkach o dużych powierzchniach okien oraz zakładach przemysłowych. Rozróżniamy: chłodzenie powietrzem zewnętrznym, chłodzenie powietrzem obiegowym (recyrkulacyjnym), chłodzenie powietrzem mieszanym. Podstawową częścią składową instalacji są chłodnice powierzchniowe lub mokre. Pozostałe elementy: wentylator z silnikiem, filtr powietrza, przewody, przepustnice powietrza Chłodnice powierzchniowe - wewnątrz rur przepływa czynnik chłodzący Chłodnice mokre - (rzadko używane, przeważanie w przemyśle) doprowadzają powietrze do bezpośredniego styku z przepływającą lub rozpyloną zimną wodą. 33 Wentylacja – chłodzenie powietrzne Czynniki chłodzące: woda wodociągowa (droga) lub woda studzienna (rzadko), woda chłodzona w chłodziarce lub solanka, czynnik chłodniczy (amoniak, freon i inne) w parowniku chłodziarki Woda wodociągowa - powietrze można ochłodzić w niewielkim stopniu (ciepła i droga). Woda studzienna – przeważnie o temp. 8 – 10oC (rozwiązanie korzystniejsze). Konstrukcja instalacji chłodzenia powietrzem jest podobna do instalacji ogrzewania powietrzem. Istnieją urządzenia (centrale) chłodzenia powietrzem: kontenerowe, szafowe i skrzynkowe. 34 Wentylacja – nawilŜanie powietrza Wiele procesów technicznych (tekstylny, tytoniowy, papierniczy, muzea) musi przebiegać w określonej wilgotności powietrza. Urządzenia nawilżające podnoszą bezwzględną wilgotność powietrza w pomieszczeniu. Metody nawilżania: 1.Podgrzewanie wody i parowanie dyfuzyjne lub wyparowanie z tac - nadaje się tylko do małych wydajności, oprócz tego jest niehigieniczna, ponieważ tace łatwo się zanieczyszczają. Zwiększenie wydajności osiąga się przez zastosowanie wentylatora. 2.Bezpośrednie wdmuchiwanie pary do powietrza w pomieszczeniu lub do kanału doprowadzającego powietrze - para wytwarzana w urządzeniu elektrycznym lub : własnym kotle. Uciążliwością jest tworzenie się kamienia kotłowego (woda niecałkowicie odsolona). Metoda droga, higieniczna (o ile unika się kondensacji przez nadmierne nawilżenie). 3.Rozpylanie wody dyszami ze sprężonym powietrzem, pompą lub tarczą odrzutową metoda najczęściej stosowana, powietrze zawiera jednak sole z wody, które odkładają się w pomieszczeniu. 4.Komora zraszania (nawilżacz rozpylający, przemywacz powietrza) dla dużych 35 instalacji. Osuszanie powietrza Instalacje osuszania powietrza zmniejszają bezwzględną zawartość wilgoci w powietrzu (w instalacjach klimatyzacyjnych w miejscach pobytu ludzi, w przemyśle chemicznym, farmaceutycznym, elektrotechnicznym). Metody osuszania powietrza: 1. Metoda kondensacyjna - Ochładzanie powietrza zimnym czynnikiem chłodzącym o temperaturze poniżej punktu rosy powietrza, towarzyszy temu wykraplanie się wody (konstrukcja podobna do stosowanej w instalacjach chłodzenia powietrza). 2. Metoda absorpcyjna - Absorpcja pary wodnej z powietrza przez higroskopijne materiały stałe, jak żel krzemionkowy (silikażel) albo higroskopijne roztwory soli, jak chlorek potasowy i inne. Dla małych wydajności osuszania - przenośne urządzenia osuszające powietrze. 36 KLIMATYZACJA -Systemy 37 Klimatyzacja – informacje wstępne (EN 12792:2003) Klimatyzacja – forma uzdatnienia powietrza charakteryzująca się utrzymywaniem na odpowiednim poziomie temperatury, wilgotności, wymiany powietrza i jego czystości. Jeżeli nie kontroluje się dowolnego z tych parametrów (z wyjątkiem wymiany powietrza), to system ten określa się jako klimatyzację częściową. Centrala wentylacyjna i klimatyzacyjna–wytwarzany przemysłowo obudowany zespół składający się z sekcji zawierających wentylator lub wentylatory oraz inne niezbędne urządzenia do realizacji jednej lub większej liczby następujących funkcji: przepływu, filtracji, ogrzewania, chłodzenia, odzyskiwania ciepła, nawilżania, osuszania i mieszania powietrza Komfort cieplny – stan umysłu, który wyraża zadowolenie ze środowiska cieplnego. 38 Klimatyzacja – informacje wstępne Urządzenia klimatyzacyjne znajdują zastosowanie zasadniczo w dwóch zakresach: jako urządzenia służące komfortowi jako urządzenia klimatyzacyjne przemysłowe. Urządzenia komfortu służą do wytwarzania najkorzystniejszych parametrów powietrza we wszelkiego rodzaju pomieszczeniach, w których przebywają ludzie, np. budynki mieszkalne i biurowe, teatry, domy towarowe, szpitale itd. Ich zadaniem jest utrzymanie najkorzystniejszego klimatu wewnątrz pomieszczeń zimą i latem, tzn. w zależności od pogody albo indywidualnych życzeń. Najczęściej temperaturę od 20 do 26°C i wilgotność pomiędzy 35 a 65% - parametry powietrza przy których ludzie czują się na ogół najlepiej i mają największą wydajność. Urządzenia klimatyzacyjne umożliwiają również odzyskiwanie ciepła, co przyczynia się do znacznej zmniejszenia zapotrzebowania na energię cieplną ogrzewania. Również latem ograniczana jest przez to moc chłodzenia. 39 Urządzenia klimatyzacyjne Przemysłowe urządzenia klimatyzacyjne mają „wytworzyć” najkorzystniejsze z punktu widzenia procesu produkcji parametry powietrza. Wiele wyrobów (przemysł cukrowniczy, elektroniczny) można produkować bez zakłóceń tylko wówczas, gdy powietrze ma określony stan (np. w tkalni bawełny i zakładach papierniczych powietrze wewnętrzne powinno mieć wilgotność 70 do 80%, by uniknąć pękania osnowy). Urządzenia klimatyzacyjne łączą funkcje: wentylacji (w tym zapewnienie czystości powietrza), grzania, chłodzenia, nawilżania, osuszania, (odzysku ciepła). Urządzenia paraklimatyczne: łączą tylko niektóre z wymienionych funkcji 40 Klimatyzacja - systematyka Istnieje szereg klasyfikacji instalacji i urządzeń klimatyzacyjnych Klasyfikacja ze względu na następujące kryteria: obróbka powietrza, transport energii, regulacja: Urządzenia klimatyzacyjne powietrzne: Urządzenia klimatyzacyjne jednoprzewodowe o stałym natężeniu przepływu powietrza: •Urządzenia jednostrefowe. •Urządzenia wielostrefowe Z dogrzewaniem, Z przesuwnymi klapami. Urządzenia klimatyzacyjne jednoprzewodowe o zmiennym natężeniu przepływu powietrza. Urządzenia klimatyzacyjne dwuprzewodowe: •O stałym natężeniu przepływu powietrza, •O zmiennym natężeniu przepływu powietrza. 41 Klimatyzacja - systematyka Urządzenia klimatyzacyjne powietrzno-wodne: Urządzenia z końcowym dogrzewaniem lub chłodzeniem. Indukcyjne urządzenia klimatyzacyjne: •System dwururowy: Z przełączaniem (change over), Bez przełączania (non change over). System trzyrurowy. System czterorurowy z 1 lub 2 wymiennikami ciepła: • Ze sterowaniem zaworowym, • Ze sterowaniem klapami. Urządzenia indukcyjne o zmiennym natężeniu przepływu powietrza. Urządzenia wentylatorowo-konwektorowe: •Z miejscowym zaopatrzeniem w powietrze zewnętrzne. •Z oddzielnym zaopatrzeniem w powietrze zewnętrzne. •Tylko z powietrzem recyrkulacyjnym. 42 Klimatyzacja - systematyka Urządzenia z małymi pompami ciepła. Urządzenia klimatyzacyjne kombinowane (dla bloków mieszkalnych, szpitali, uniwersytetów, laboratoriów itd.), - urządzenia centralne z powietrzem pierwotnym, w których następuje obróbka wstępna zassanego powietrza Ze względu na rodzaj budowy rozróżnia się centrale klimatyzacyjne i klimatyzatory. Centrale klimatyzacyjne montowane są na miejscu budowy z dostarczonych części w jedną całość Klimatyzatory zawierają wszystkie wymagane do obróbki powietrza części: wentylator, chłodnicę, chłodziarkę itd., wbudowane fabrycznie w jedną całość w postaci skrzyni, szafy lub skrzynki. Sposób działania central klimatyzacyjnych i klimatyzatorów jest taki sam, przy czym klimatyzatory przeznaczone są dla mniejszych wydajności 43 Klimatyzacja – działanie Główną częścią każdego urządzenia klimatyzacyjnego jest agregat klimatyzacyjny, w którym następuje obróbka powietrza. Urządzenie klimatyzacyjne potrzebuje jako środka pracy czynnika grzejnego i czynnika chłodzącego. Do ogrzewania dostarcza się parę, ciepłą wodę z kotła. Do chłodzenia używa się chłodziarki albo wody z ujęć podziemnych. Sterowanie i regulacja różnych elementów przygotowania powietrza wykorzystuje m.in. czujnikami temperatury i wilgotności powietrza znajdujące się w pomieszczeniu. Rozróżnia się pneumatyczne (powietrze o nadciśnieniu 1 bar), elektryczne, elektroniczne urządzenia regulacyjne. Do regulacji i sterowania stosuje się również komputery. 44 Klimatyzacja – działanie Schemat układu centralnej klimatyzacji[1]: A – wentylator powietrza wyciągowego B – komora zraszania F – filtr M – komora mieszania N – nagrzewnica wtórna V – nagrzewnica wstępna Z – wentylator nawiewny W – odzyskiwanie ciepła T – termostat pokojowy H – higrostat pokojowy 45 Klimatyzacja – działanie Każde urządzenie regulacyjne składa się przeważnie z wielu podzespołów regulacyjnych, a każdy podzespół składa się z: czujnika temperatury albo wilgotności (termostat lub higrostat), regulatora, napędu sterującego dla klapy lub zaworu, odpowiedniego siłownika (przekaźnik nastawny) do wzmocnienia niewielkich sił, występujących na regulatorze. 46 Powietrzne instalacje klimatyzacyjne W tym systemie klimatyzacji, powietrze przygotowane zostaje w centralach i tłoczone jest kanałami do pomieszczeń, bez żadnej dodatkowej obróbki. W podłączonych pomieszczeniach nie są wymagane żadne wtórne instalacje grzejne lub wody chłodzącej (jeśli nie montuje się dodatkowo zwykłych grzejników). W zależności od prędkości powietrza w kanałach rozróżnia się: instalacje o małej prędkości, poniżej około 10m/s instalacje o dużej prędkości, przy których prędkość powietrza nie przekracza 15 m/s. 47 Powietrzne instalacje klimatyzacyjne Instalacje klimatyzacyjne jednoprzewodowe o stałym natężeniu przepływu powietrza (urządzenia o przepływie szeregowym) - jednostrefowe Instalacje w których powietrze obrobione w urządzeniu centralnym, doprowadzane jest jednym przewodem do jednego lub kilku pomieszczeń (wszystkie otrzymują powietrze w tym samym stanie). Ten typ klimatyzacji stosowany jest w dużych pomieszczeniach (sale konferencyjne, kina itd. oraz w budynkach o wielu pomieszczeniach: biurowce, szpitale itd.). Instalacje klimatyzacyjne mogą przejmować ogrzewanie klimatyzowanych pomieszczeń całkowicie, częściowo lub wcale. Rozróżnia się instalacje klimatyzacyjne: instalacje klimatyzacyjne z grzaniem (duże pojedyncze sale) , instalacje klimatyzacyjne z częściowym grzaniem - częściowe grzanie miejscowe (pomieszczenia wykorzystywane okresowo) instalacje klimatyzacyjne bez grzania - ogrzewanie miejscowe (budynki o wielu 48 pomieszczeniach). Powietrzne instalacje klimatyzacyjne Instalacje klimatyzacyjne jednoprzewodowe o stałym natężeniu przepływu powietrza - jednostrefowe Urządzenia klimatyzacyjne o dużej prędkości Duże zapotrzebowanie chłodu w systemach powietrznych prowadzi do dużego natężenia przepływu co wiąże się z dużymi przekrojami kanałów. Aby przekroje ograniczyć, opracowano urządzenia klimatyzacyjne o dużej prędkości. Cechy Prędkość przepływu powietrza wynosi maksymalnie 15 m/s Przyrost ciśnienia całkowitego 500-1500 Pa. Różnica temperatury (pomiędzy powietrzem ochłodzonym a w pomieszczeniu) maksymalnie 10-12 K (przy dobrych urządzeniach nawiewnych usytuowanych na suficie) 49 Powietrzne instalacje klimatyzacyjne Instalacje klimatyzacyjne jednoprzewodowe o stałym natężeniu przepływu powietrza - jednostrefowe Urządzenia klimatyzacyjne o dużej prędkości Agregat klimatyzacyjny, oprócz podwyższonej wytrzymałości na ciśnienie, nie różni się budową od niskociśnieniowych także przygotowanie powietrza odbywa się w ten sam sposób. Wymagane są tzw. skrzynie rozprężające przed wylotami powietrza. W skrzyniach tych zmniejszone zostaje ciśnienie statyczne i dynamiczne, panujące w sieci kanałów, ażeby powietrze mogło przepływać przez urządzenia nawiewne ze zmniejszoną prędkością (względy akustyczne). Urządzenie rozprężające składa się z obudowy tłumiącej hałas, w którą wbudowane jest urządzenie dławiące, np. z perforowanej blachy (często wymagane są za urządzeniem odprężającym dodatkowe tłumiki hałasu). 50 Powietrzne instalacje klimatyzacyjne Instalacje klimatyzacyjne jednoprzewodowe o stałym natężeniu przepływu powietrza - wielostrefowe Jednoprzewodowe, jednostrefowe instalacje klimatyzacyjne do wszystkich przyłączonych pomieszczeń doprowadzają powietrze w tym samym stanie - możliwe tylko wtedy, gdy wszystkie pomieszczenia klimatyzowane posiadają w określonej chwili w przybliżeniu jednakowe obciążenia (rzadki przypadek). Urządzenie klimatyzacyjne zbudowane jako strefowe urządzenie klimatyzacyjne umożliwia dostarczenie każdej strefie powietrze o różnym stanie w celu odprowadzenia indywidualnych obciążeń. 51 Powietrzne instalacje klimatyzacyjne Instalacje klimatyzacyjne jednoprzewodowe o stałym natężeniu przepływu powietrza - wielostrefowe Instalacje z nagrzewnicami wtórnymi 1 - czujnik temperatury, 2 - komora ciśnieniowa, 3 - wentylator nawiewowy, 4 - nawilżacz, 5 - filtr; 6 - komora mieszania Instalacja z trzema nagrzewnicami wtórnymi dla trzech stref. Zassana mieszanina powietrza zewnętrznego i recyrkulacyjnego, w zależności od swojej temperatury zostaje podgrzana wstępnie lub ochłodzona. Regulacja odbywa się czujnikiem temperatury 1 w komorze ciśnieniowej 2 wentylatora doprowadzającego powietrze. Przy obniżającej się temperaturze otwiera się zawór nagrzewnicy wstępnej, przy wzrastającej temperaturze, zawór chłodnicy.52[1] Powietrzne instalacje klimatyzacyjne Instalacje klimatyzacyjne jednoprzewodowe o stałym natężeniu przepływu powietrza - wielostrefowe Instalacje z nagrzewnicami wtórnymi Wadą przedstawionego rozwiązania jest, konieczność centralnego chłodzenia pod kątem wymagań najniekorzystniejszego pomieszczenia, a zatem w pozostałych strefach wystąpi konieczność dogrzewania powietrza, a zatem i zwiększone zużycie energii 53 Powietrzne instalacje klimatyzacyjne Instalacje klimatyzacyjne jednoprzewodowe o stałym natężeniu przepływu powietrza - wielostrefowe Instalacje z klapami przestawnymi Układ w którym różne temperatury powietrza doprowadzanego do poszczególnych stref uzyskiwane są przez mieszanie ciepłego i zimnego powietrza. 54 Powietrzne instalacje klimatyzacyjne Instalacje klimatyzacyjne jednoprzewodowe o stałym natężeniu przepływu powietrza - wielostrefowe Instalacje z klapami przestawnymi Klapa przestawna regulacyjna reguluje mieszanie ciepłego i zimnego powietrze tak, jak tego wymaga sterujący klapą termostat strefowy. Można umieścić obok siebie 10-15 klap przestawnych i klimatyzować indywidualnie taką liczbę stref. Urządzenia tego rodzaju nadają się do małych pomieszczeń o różnorodnym obciążeniach np. w szkołach, studiach radiowych i telewizyjnych, pomieszczeniach budynków biurowych itd. Wady duże zapotrzebowanie miejsca przez przewody straty wynikające z nieszczelności klap, duże zużycie energii w wyniku mieszania ciepłego i zimnego powietrza duże zużycie energii przez transport dużych strumień powietrza przy 55 wszystkich stanach obciążenia Powietrzne instalacje klimatyzacyjne Instalacje klimatyzacyjne jednoprzewodowe o zmiennym natężeniu przepływu powietrza – informacje ogólne Strumień doprowadzanego powietrza jest zmienny, a temperatura stała. Różne zapotrzebowania na ciepło poszczególnych stref są wyrównywane przez zmianę natężenia przepływu powietrza doprowadzanego, za pośrednictwem regulatora natężenia przepływu. Zaleta – zapotrzebowanie na chłód i ciepło zmniejsza się prawie proporcjonalnie do zmniejszającej się ilości powietrza, (przy dobrej regulacji wydajności wentylatora spada jeszcze bardziej). Instalacje przeznaczone są dla pomieszczeń ze zmiennymi obciążeniami cieplnymi: pomieszczenia biurowe, domy towarowe, uniwersytety, szkoły, banki i inne. Powietrze wdmuchiwane jest ze stałą temperaturą, (np. 15°C). Ze wzrostem temperatury pokojowej od oświetlenia lub osób, zwiększony zostaje strumień doprowadzanego powietrza, przy obniżającej się temperaturze zostaje on zmniejszony do najmniejszej wartości. Przeważnie dodatkowo stosuje się ogrzewanie miejscowe (grzejniki podokienne, ogrzewanie podłogowe, nagrzewnice) sterowane centralnie (w 56 celu minimalizacji strat ogrzewanie tylko przy minimalnym strumieniu pow. przep.). Powietrzne instalacje klimatyzacyjne Instalacje klimatyzacyjne jednoprzewodowe o zmiennym natężeniu przepływu powietrza – informacje ogólne W centrali klimatyzacyjnej nie powinna występować recyrkulacja powietrza – instalacje powinny pracować tylko z powietrzem zewnętrznym (w przypadku recyrkulacji należy starannie kontrolować jakość powietrza). System jest zalecany, gdy zapotrzebowanie chłodu jest małe - minimalna ilość powietrza pokrywa dużą część tego zapotrzebowania. Często przy projektowaniu instalacji klimatyzacyjnej (centrali) przyjmuje się współczynniki jednoczesności 0.7-0.8. 57 Powietrzne instalacje klimatyzacyjne Instalacje klimatyzacyjne jednoprzewodowe o zmiennym natężeniu przepływu powietrza - Regulacja wentylatorowa Całkowity strumień objętościowy jest zmienny w szerokich granicach. Samo dławienie powietrza nawiewanego regulatorem przepływu jest nieekonomiczne, prowadziłoby do dużych nieszczelności i strat ciśnienia, jak również do powstawania hałasu. Wentylator nawiewowy jest regulowany przez czujnik (czujniki) ciśnienia który przy wzroście ciśnienia zmniejsza bezstopniowo natężenie przepływu: Wentylator promieniowych - regulacja obrotów, Wentylator osiowy - regulacja ustawiania łopatek. Strumień objętościowy powietrza wyciąganego musi być także regulowany - w małych instalacjach centralnie, w dużych instalacjach również lokalnie. Dodatkowo, każde pomieszczenie lub każda strefa ma regulator natężenia przepływu, który jest uruchamiany równolegle z regulatorem powietrza doprowadzanego przez termostat pokojowy 58 Powietrzne instalacje klimatyzacyjne Instalacje klimatyzacyjne dwuprzewodowe o stałym natężeniu przepływu powietrza Stosowane w przypadku klimatyzacji budynków z wieloma pomieszczeniami o mocno zróżnicowanym obciążeniu cieplnym i chłodniczym – rzadko stosowana w przypadku instalacji komfortu cieplnego. Zassane z zewnątrz powietrze, po odpowiedniej obróbce podstawowej tłoczone jest wentylatorem nawiewowym do dwóch kanałów: powietrza ciepłego i powietrza zimnego. Ażeby ograniczyć zużycie energii, należy stosować regulację temperatury obydwóch strumieni powietrza, w zależności od temperatury zewnętrznej. Instalacje wykonuje się jako niskociśnieniowe i wysokociśnieniowe - częściej jako instalacje wysokociśnieniowe (instalacje o dużej prędkości), aby móc stosować małe przekroje rur. 59 Powietrzne instalacje klimatyzacyjne Instalacje klimatyzacyjne dwuprzewodowe o stałym natężeniu przepływu powietrza W kanale powietrza ciepłego znajduje się nagrzewnica powietrza. W kanale powietrza zimnego chłodnica powierzchniowa Każdy nawiewnik powietrza podłączony jest do obu kanałów za pomocą skrzynek mieszalnikowych (miesza się w nich ciepłe i zimne powietrze). Specjalne urządzenie mieszalnikowe – skrzynki mieszajace (sterowane z reguły pneumatycznym siłownikiem), reguluje mieszanie ciepłego i zimnego powietrza (dwa zawory: na ciepłym i zimnym powietrzu). Dla każdej skrzynki mieszającej wymaga się po jednym termostacie kontrolującym temperaturę w pomieszczeniu. 60 Powietrzne instalacje klimatyzacyjne Instalacje klimatyzacyjne dwuprzewodowe o stałym natężeniu przepływu powietrza Skrzynki mieszające składają się z obudowy tłumiącej hałas, które wewnątrz są wyłożone materiałem dźwiękochłonnym i zawierają urządzenie mieszające powietrze - zawory powietrzne.Poza tym zawierają mechaniczny regulator natężenia przepływu, który utrzymuje na stałym poziomie strumień powietrza nawiewanego. Należy tłumić hałas powstający przy dławieniu powietrza w regulatorach ilościowych, jak i wychodzącego po stronie niskociśnieniowej przez nawiewniki powietrza. 61 Powietrzne instalacje klimatyzacyjne Instalacje klimatyzacyjne dwuprzewodowe o stałym natężeniu przepływu powietrza Nawiewniki powietrza są wykonane w postaci: sufitowej, ściennej lub podokiennej. Stosowane temperatury powietrza doprowadzanego: temperatura powietrza ciepłego: 40-50°C; temperatura powietrza zimnego: 12-15°C. W dwuprzewodowych instalacjach niekorzystne są duże przekroje przewodów (duża jest również centrala klimatyzacyjna). Zarówno kanały ciepłego, jak i zimnego powietrza muszą być zwymiarowane na prawie pełny strumień powietrza, gdyż pokrycie całości zapotrzebowania na ciepło i chłód podłączonych pomieszczeń zapewnia powietrze. W porównaniu do instalacji omówionych wcześniej: Całkowity maksymalny strumień objętościowy jest 2-3 razy większy, Koszty energii są o ok. 30-60% wyższe. Istnieje szereg rozwiązań konstrukcyjnych instalacji omawianego typu 62 Powietrzne instalacje klimatyzacyjne Instalacje klimatyzacyjne dwuprzewodowe o stałym natężeniu przepływu powietrza - Przykład Regulacja wilgotności powietrza możliwa tylko w bardzo ograniczonym stopniu. Schemat prowadzenia powietrza i regulacji w dwuprzewodowych instalacjach klimatyzacyjnych wysokociśnieniowych: 1-czujnik ciepłego powietrza, 2-czujnik powietrza zewnętrznego, 3-czujnik zimnego, 4-czujnik powietrza mieszanego, 5 - termostat pokojowy [1] 63 Powietrzne instalacje klimatyzacyjne Instalacje klimatyzacyjne dwuprzewodowe o stałym natężeniu przepływu powietrza - Podsumowanie Zalety brak grzejników w pomieszczeniach, brak rurociągów wodnych, nie wymaga tworzenia podziału na strefy, prosta i szybko działająca indywidualna regulacja temperatury, prosta regulacja, dużo możliwości doprowadzenia powietrza (pod oknem, z korytarza, z sufitu itd.), w okresie przejściowym chłodzenie powietrzem zewnętrznym, strefy zewnętrzne i wewnętrzne budynku obsługiwane tą samą centralą. Wady duże zużycie energii, szczególnie w strefach zewnętrznych, duże zapotrzebowanie na miejsce dla centrali i sieci rurociągów, nieodzowne ze względów energetycznych domieszanie powietrza recyrkulacyjnego, (przenoszenie zapachów w budynku), hałas w pomieszczeniu emitowany przez skrzynki - kosztowne środki izolacji 64 dźwiękowej. Powietrzne instalacje klimatyzacyjne Instalacje klimatyzacyjne dwuprzewodowe o zmiennym natężeniu przepływu powietrza Ulepszony rodzaj konstrukcji dwuprzewodowych instalacji klimatyzacyjnych pracuje ze zmiennym natężeniem przepływu w cyklu chłodzenia. Strumień zimnego powietrza jest powietrzem całkowicie zewnętrznym, dostarczanym do pomieszczeń przez cały rok ze stałą temperaturą około 15oC, lecz o zmiennej objętości i służy do przejmowania zmieniających się zysków ciepła, jak: promieniowanie słoneczne, oświetlenie, ciepło pochodzące od maszyn itd. Dzięki zmiennym natężeniom przepływu powietrza oszczędza się koszty energii. Wymagane są jednak specjalne nawiewniki powietrza, aby przy zmienionych natężeniach przepływu nie występowały zjawiska przeciągu. W strefach zewnętrznych należy umieścić grzejniki miejscowe, ponieważ pod oknami nic ma nawiewników powietrza,. 65 Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne Powietrzne instalacje klimatyzacyjne charakteryzują się tym, że obróbka powietrza następuje w centrali klimatyzacyjnej, podczas gdy w klimatyzowanych pomieszczeniach (pominąwszy ewentualne miejscowe ogrzewanie), nie występuje żadna obróbka końcowa. W instalacjach klimatyzacyjnych z końcowym dogrzewaniem, powietrze zostaje centrali przygotowane i doprowadzone do określonej temperatury, (ewentualnie zależnej od temperatury powietrza zewnętrznego). W każdej strefie regulacji znajduje się nagrzewnica wodna (terminal), która odpowiednio do obciążenia pomieszczenia dogrzewa powietrze pierwotne. Oprócz sieci kanałów powietrznych, wymagana jest również instalacja gorącej wody (stąd: system powietrzno – wodny). 66 Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne Instalacje klimatyzacyjne z nagrzewnicami końcowymi Podczas eksploatacji zimowej powietrze zostaje wstępnie podgrzane w centrali do około 15-17°C. Nagrzewnica wtórna w pomieszczeniu, pokrywając straty przenikania i ewentualne niedogrzanie powietrza pierwotnego, sterowana jest termostatem pokojowym. Podczas eksploatacji letniej, powietrze doprowadzane ma temperaturę 12-15oC pokrywa całe zapotrzebowanie na chłód do pomieszczenia, (kanały muszą być odpowiednio zwymiarowane). Urządzenie dogrzewające może być wykonane z indukcją powietrza pokojowego przez co otrzymuje lepsze wymieszanie powietrza Indukcja powietrza pokojowego – wprowadzanie powietrza w pomieszczeniu w ruch za pomocą przepływu powietrza pierwotnego (nawiewanego do pomieszczenia) Możliwe jest dogrzewanie elektryczne. 67 Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne Instalacje klimatyzacyjne z nagrzewnicami końcowymi Aby ograniczyć zapotrzebowanie na miejsce, stosowany jest przeważnie system o dużej prędkości. Nagrzewnice wtórne muszą być umieszczone w odpowiednich skrzyniach rozprężnych. Wada: konieczność określania strumienia objętościowego dla najniekorzystniejszego przypadku, tak że wskutek dogrzewania następują straty energii - wysokie koszty eksploatacji (jak w instalacjach klimatyzacyjnych dwuprzewodowych). System umożliwia indywidualną regulację temperatury Zastosowanie: w szpitalach i laboratoriach – brak wilgotnych powierzchni w wymiennikach ciepła zainstalowanych w pomieszczeniach uniemożliwia rozwój bakterii i odkładanie się pyłu. 68 Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne Indukcyjne instalacje klimatyzacyjne W instalacjach tych przy każdym nawiewniku znajduje się wymiennik powietrza wtórnego (pow. z pomieszczenia), przez który, w zależności od pory roku przepływa ciepła lub zimna woda (często montuje się dwa wymienniki). Wymienniki ciepła powietrza wtórnego pokrywają zapotrzebowanie na ciepło lub chłód Ilość doprowadzanego powietrza pierwotnego jest ustalana jedynie w oparciu o kryterium minimalnej jego ilości (wymogi higieniczne wentylacji) Powietrze recyrkulacyjne nie jest powtórnie kierowane przez centralę do pomieszczeń – wcześniej występuje recyrkulacja bez kanałów (jako powietrze wtórne) Kierowanie powietrza recyrkulacyjnego do centrali ma na celu „odzyskanie” energii 69 Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne Indukcyjne instalacje klimatyzacyjne Zalety: mała centrala klimatyzacyjna i nieznaczne wymiary kanałów. najmniejsze zużycie energii w stosunku do innych porównywalnych systemów Instalacje wykorzystywane m.in.: w biurowcach, hotelach, centrach komputerowych Stosunek indukcji będący stosunkiem pomiędzy strumieniem objętościowym powietrza wtórnego i pierwotnego wynosi przeważnie 2-4 Latem powietrze pierwotne w centrali klimatyzacyjnej zostaje osuszone, a zimą nawilżone - przejmuje funkcję regulacyjną wilgotności powietrza pokojowego. Temperatura powietrza pierwotnego jest przeważnie przez cały rok stała i wynosi 1316°C (18oC) , wilgotność względna bliska punktu rosy (od 55 do 95% wilgotności względnej). W celu oszczędności energii, zimą dopuszcza się niższy punkt rosy a latem wyższy Centralna obróbka powietrza pierwotnego następuje albo w urządzeniu 70 pełnoklimatyzacyjnym, albo częściowoklimatyzacyjnym Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne Indukcyjne instalacje klimatyzacyjne W aparatach indukcyjnych powietrze pierwotne nawiewane jest z dużą prędkością (15-25 m/s) poprzez dysze o spadku ciśnienia od 150 do 400 Pa. Poziom dźwięku dla dysz wynosi 25-35 dB. Zapyleniu dysz zapobiega się przez dokładne filtrowanie powietrza pierwotnego w centrali i zabezpieczenie wymienników przez filtry zgrubne (oczyszczanie pow. wtórnego). Urządzenia indukcyjne, zwane szafkami nawiewnymi lub konwektorami klimatyzacyjnymi z reguły umieszczane są pod oknami. Szafki nawiewne pozwalają na indywidualną (automatyczną) regulację temperatury w każdy pomieszczeniu Pod względem budowy rozróżnia się instalacje klimatyzacyjne z urządzeniami indukcyjnymi do regulacji zaworowej lub klapami. Obie grupy dzieli się następnie na systemy 2-, 3- i 4-rurowe. Temperaturę w poszczególnych pomieszczeniach można kontrolować przez dławienie strumienia wody (zawory) lub przestawianie klap. 71 Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne Indukcyjne instalacje klimatyzacyjne Licząc od parapetu można wentylować pomieszczenie do głębokości 6 m. Przy większej głębokości pomieszczeń, w strefie wewnętrznej dobiera się systemy tylko powietrzne. Czasami umieszcza się urządzenia indukcyjne w suficie, przy czym: wymagane są specjalne nawiewniki powietrza, istnieje niebezpieczeństwo tworzenia się rosy utrudniona jest konserwacja Przy wysokich jednostkowych zapotrzebowaniach na chłód (ponad 50-70 W/m2), istnieje niebezpieczeństwo powstawania przeciągów (przepływ powietrza przez pomieszczenie można polepszyć przez strumień powietrza z sufitu) 72 Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne Indukcyjne instalacje klimatyzacyjne – Szafki nawiewne - Przykłady System dwururowy[1] System czterorurowy[1] 73 Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne Indukcyjne instalacje klimatyzacyjne – Prowadzenie przewodów System kanałów dla powietrza pierwotnego z powodu wysokiego ciśnienia wykonany musi zapewniać szczelność i być izolowanych termicznie. Powietrze wywiewane odsysane jest przeważnie przez oprawy oświetleniowe. Istnieje wiele możliwości prowadzenia kanałów. Preferuje się prowadzenie rur poziome „przed parapetem” -unika się wielokrotnych przebić stropów (wymagających zabezpieczeń przeciwpożarowych). 74 Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne Indukcyjne instalacje klimatyzacyjne Kierowanie powietrza pierwotnego i wtórnego (obiegowego) a) rura powietrza doprowadzanego w podciągach korytarza, b) rura powietrza doprowadzanego w podwieszanym suficie, powietrze wywiewne przez korytarz, c) rura powietrza doprowadzanego przed parapetem, powietrze wywiewne w podciągu korytarza, d) rura powietrza doprowadzanego pionowa, wyciąg powietrza przez korytarz i oprawę oświetleniową do kanału wyciągowego, e) powietrze wywiewane przez korytarz do toalety, względnie przez rurociąg w podwieszanym suficie 75 Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne Indukcyjne instalacje klimatyzacyjne - Kondensat W celu odprowadzenia rosy z chłodnic powietrza wtórnego montuje się system przewodów odprowadzających kondensat. W przypadku utrzymywania temperatury wody chłodzącej powyżej punktu rosy powietrza w pomieszczeniu (lub równą) oraz gdy okna są nieotwieralne można zrezygnować (rzadkie przypadki) z systemu przewodów odprowadzających kondensat. Gdy kondensat spodziewany jest tylko przejściowo, czasem podłącza się tylko rynnę skroplin chłodnicy powietrza wtórnego do zbiornika (butelka plastikowa) każdego urządzenia. Zebrany kondensat odparowuje następnie na pomieszczenie. 76 Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne Indukcyjne instalacje klimatyzacyjne - Przerwy w pracy Podczas przerwy pracy, tzn. nocą i w święta, przy niekorzystaniu z pomieszczeń, wentylacja i kontrola wilgotności nie jest potrzebna. Wentylatory mogą być wyłączone. Urządzenia indukcyjne oddają ciepło przez naturalną konwekcję (pomieszczenia nie zostają zbyt mocno wychłodzone). Temperatura wody grzejnej zostaje ponadto podwyższona. Regulacja temperatury ciepłej wody jak w systemach ogrzewania statycznego (w zależności od temperatury zewnętrznej). Oszczędność zużywanej przez wentylator energii podczas postoju jest korzystna w porównaniu do systemu wyłącznie powietrznego. 77 Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne Indukcyjne instalacje klimatyzacyjne Instalacje klimatyzacyjne dwururowe z przełączaniem Szafki nawiewne wymagają następujących przewodów instalacyjnych: przewód wody dolotowej, przewód wody powrotnej przewód do podłączenia powietrza, odprowadzenie skroplin. Przełączanie z ogrzewania na chłodzenie i na odwrót następuje centralnie, za pośrednictwem zaworów, automatycznie lub ręcznie. Przy przełączaniu trzeba zadbać, aby zarówno energia grzania, jak i chłodzenia, były do dyspozycji równocześnie. Gdy w systemie rurociągów płynie zimna woda, temperatura powietrza pierwotnego doprowadzanego musi być podniesiona w okresie przejściowym (w czasie przełączania powstanie strata energii przez mieszanie, może nie udać się też utrzymać w pomieszczeniach żądanej temperatury) -wada systemu dwururowego. 78 Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne Indukcyjne instalacje klimatyzacyjne Instalacje klimatyzacyjne dwururowe z przełączaniem System rurociągów przepływającej wody grzejnej i chłodzącej jest prowadzony jak w systemach centralnego ogrzewania ciepłą wodą. Oprócz sieci rurociągów do wymienników ciepła w szafkach nawiewnych, w centrali jest obieg pierwotny zimnej i ciepłej wody. Wszystkie obiegi posiadają po jednej pompie cyrkulacyjnej. Obiegi można od siebie rozdzielać: używa się wymiennika ciepła i nie występuje mieszanie wody (slajd poprzedni). W systemie mieszania (bez wymienników ciepła) stosuje się zawory przełączające (w obiegu wtórnym może krążyć zarówno woda z pierwotnego obiegu wody zimnej jak i pierwotnego obiegu wody ciepłej) (slajd). Ponieważ zawory przełączające nie zawsze są całkowicie szczelne, woda może przedostawać się między obiegami (dodatkowe straty). 79 Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne Indukcyjne instalacje klimatyzacyjne Czas przełączania wynosi od 15-30 min. – duża bezwładność systemu Ręczna obsługa przez użytkowników zaworów i klap obejściowych w szafkach jest trudna w związku z brakiem możliwości stwierdzenia czy wymiennik ogrzewa czy chłodzi Zalecane jest stosowanie termostatu z automatycznym urządzeniem przełączającym 80 Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne Indukcyjne instalacje klimatyzacyjne Instalacje klimatyzacyjne dwururowe bez przełączania Do szafki indukcyjnej jest doprowadzana tylko zimna woda. Ogrzewanie odbywa się powietrzem pierwotnym (o regulowanej w zależności od warunków atm. temperaturze). Wtórna woda jest cały czas w dyspozycji (również w czasie ogrzewania) – pewne straty energii Temperatura wody stała 14-16oC; Temperatura powietrza pierwotnego – zmienna w zakresie 14 - 50oC. Regulacja temperatury – przez sterowanie przepływem (zawór) zimnej wody oraz ustawieniem klap. System nadaje się w łagodnym klimacie zimowym 81 Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne Indukcyjne instalacje klimatyzacyjne Instalacje klimatyzacyjne dwururowe bez przełączania Zalety brak przełączania z grzania na chłodzenie, prosta regulacja temperatury w każdym pomieszczeniu, mniejsza bezwładność. Wady wymagana większa ilość powietrza pierwotnego, zimą wysoka temperatura powietrza pierwotnego konieczność lepszego izolowania przewodów powietrza pierwotnego, straty energii (np. wentylator musi pracować także w nocy, gdyż nie ma możliwy przełączenia na ogrzewanie ciepłą wodą). 82 Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne Indukcyjne instalacje klimatyzacyjne Instalacje klimatyzacyjne trzyrurowe Każda nawiewna szafka indukcyjna zawiera podłączenia dopływowe ciepłej i zimnej wody i jeden wspólny przewód odpływowy. Do dyspozycji jest równocześnie ciepła i zimna woda, tak że każdym urządzeniem (szafką) można ogrzewać albo chłodzić. Indywidualne sterowanie temperatury powietrza pokojowego zaworem w zależności od nastawy termostatu pokojowego. Wady - strata energii, występująca przy mieszaniu zimnej i ciepłej wody na odpływie. System ten występuje jedynie w budynkach starej konstrukcji (obecnie nie jest stosowany z powodu wysokich kosztów inwestycyjnych i zużycia energii). 83 Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne Indukcyjne instalacje klimatyzacyjne System czterorurowy z regulacją zaworową Każda nawiewna szafka indukcyjna zostaje podłączone do oddzielnych obiegów wody ciepłej i zimnej. W każdej chwili można poszczególne pomieszczenia ogrzewać albo chłodzić. Brak strat mieszania Wady zawodność zaworów straty przez przewodzenie korpusów zaworów, straty przez konwekcję do otaczającego powietrza, straty przez nieszczelność zaworów. Lepsze efekty uzyskuje się przez zastosowanie w urządzeniu dwóch oddzielnych wymienników ciepła dla ciepłej i zimnej wody. 84 Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne Indukcyjne instalacje klimatyzacyjne System czterorurowy z regulacją zaworową Czterorurowa szafka nawiewna z dwoma zaworami obejściowymi[1] Dwa zawory sekwencyjne z 4 podłączeniami, każdy do obiegu wody cieplej i zimnej Grzybkiem zaworu zmieniana jest ilość wody doprowadzonej do urządzenia. Jednak na skutek obejścia w zaworze, ilość wody dopływającej z sieci pozostaje stała (nie jest wymagana regulacja ciśnienia w sieci wodnej. 85 Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne Indukcyjne instalacje klimatyzacyjne System czterorurowy z regulacją zaworową Zalety zastosowania w urządzeniu dwóch oddzielnych wymienników ciepła: możliwie największa indywidualna regulacja temperatury; stosunkowo prosty system regulacji i proste obliczenia; brak konieczności podziału na strefy po stronie wodnej i po stronie powietrza. Wady: rozbudowany system rurociągów wody ciepłej, zimnej; koszt (przeważnie droższy); duża zawodność zaworów (zatarcie po dłuższym przestoju). 86 Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne Indukcyjne instalacje klimatyzacyjne System czterorurowy z regulacją klapami Zastosowanie do regulacji klap w miejsce zaworów, które w zależności od potrzeb odcinają jeden albo drugi wymiennik (slajdy poprzednie). Strumienie wody płyną nieprzerwanie bez dławienia przez oba wymienniki ciepła. Regulacja temperatury odbywa się po stronie powietrza wtórnego -termostat uruchamia klapy za pomocą siłownika. Przy chłodzeniu zassane powietrze pokojowe (powietrze wtórne) przepływa tylko przez chłodnicę, przy grzaniu tylko przez podgrzewacz powietrza. Gdy nie ma ani grzania, ani chłodzenia, powietrze pokojowe zasysane jest przez obejście. W położeniu pośrednim, powietrze przepływa częściowo przez jeden z dwóch wymienników ciepła, częściowo przez obejście. 87 Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne Indukcyjne instalacje klimatyzacyjne System czterorurowy z regulacją klapami Klapy muszą zamykać się możliwie szczelnie. Temperatura ciepłej wody w ciągu dnia max. 40-50°C. Straty: ciepło („chłód”) tracone jest w wyniku konwekcji i promieniowania, przez nieszczelności klap – powstają boczne strumienie. W dobrze wykonanych i prawidłowo regulowanych instalacjach, roczne koszty strat są małe, poniżej 5% kosztów energii. Zalety: Możliwie największa indywidualna regulacja temperatury, prosty system regulacji, proste obliczenia, brak konieczności podziału na strefy, brak zanieczyszczeń, brak nieszczelności zaworów, mała bezwładność, szybkie działanie przy przestawianiu temperatury, duża pewność ruchu, uproszczone podłączenia rurowe, tańszy aniżeli z regulacją zaworową i mniejsze straty energii. Wady: Rozbudowany system rurociągów, większe niebezpieczeństwo powstania 88 rosy. Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne Indukcyjne instalacje klimatyzacyjne System czterorurowy z regulacją klapami Instalacje klimatyzacyjne czterorurowe należy preferować, gdy budynki mają skomplikowane geometryczne kształty, różne są obciążenia zimą, np. przez wędrujący cień, a przede wszystkim, gdy wymagana jest indywidualna regulacja temperatury. 89 Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne Indukcyjne instalacje klimatyzacyjne Chłodzenie zimowe (chłodzenie swobodne) Jeśli przy niskich temp. zewnętrznych, w wyniku dużych wewnętrznych zysków ciepła lub promieniowania słonecznego, wymagane jest chłodzenie pomieszczeń, to następuje wyłączenie chłodziarki i chłodzenie zimnym powietrzem zewnętrznym (oszczędność energii) Może to nastąpić w wyniku: skierowania wody wtórnej urządzeń indukcyjnych do zasilania chłodnicy urządzenia klimatyzacyjnego powietrza pierwotnego (przez dodatkowe zraszanie chłodnicy można podnieść zdolność chłodzenia - w wyniku wyparowywania) Rozpoczęcie takiego swobodnego chłodzenia przy temperaturach zewnętrznych ok. 8-10°C powoduje znaczne oszczędności kosztów eksploatacyjnych. 90 Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne Indukcyjne instalacje klimatyzacyjne Chłodzenie zimowe (chłodzenie swobodne) Inna metoda swobodnego chłodzenia polega na użyciu ochłodzonej w chłodni kominowej wody do obniżenia temperatury zimnej wody. Musi zostać włączony dodatkowy wymiennik ciepła pomiędzy obiegiem wody zimnej i chłodzącej, który po przełączeniu z pracy letniej na zimową zostanie włączony do pracy. Przy tej metodzie uzyskuje się znaczną oszczędność energii, jednakże przy chłodni kominowej wymagana jest większa ilość dodatkowej wody. 91 Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne Indukcyjne instalacje klimatyzacyjne Indukcyjne nawiewne szafki klimatyzacyjne o zmiennym natężeniu przepływu Przy niewielkich zyskach ciepła - dzięki realizowanym obecnie w budynkach biurowych skutecznym (zmiennym) zabezpieczeniom przeciwsłonecznym okien i nowoczesnym systemom oświetleniowym - przewidziane do wentylacji i regulacji wilgotności, schłodzone do około 15°C powietrze z instalacji klimatyzacyjnych, może dostarczyć znaczną część potrzebnego chłodu, gdy ma miejsce 2 do 3-krotna wymiana powietrza w ciągu godziny. Chłodzenie wtórne urządzenia indukcyjnego jest wówczas małe i niemal nie wymaga istnienia systemu wody zimnej. 92 Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne Indukcyjne instalacje klimatyzacyjne Indukcyjne nawiewne szafki klimatyzacyjne o zmiennym natężeniu przepływu Urządzenie od strony wodnej ma układy systemu dwururowego, jednakże umożliwia w ramach maksymalnej wydajności chłodniczej Vnux, uzyskanie podobnego komfortu odnośnie do indywidualnej regulacji temperatury, jak system czterorurowy. W systemie unika się problemów związanych z przełączaniem instalacji w okresie przejściowym (występujących tradycyjnych systemach dwururowych) Do stabilizacji przepływu powietrza w pomieszczeniu, urządzenie zawiera dodatkową klapę, która zdławia ilość indukowanego powietrza, przy wzrastającej ilości powietrza pierwotnego. Urządzenie nadaje się do modernizacji starych instalacji dwururowych. 93 Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne Indukcyjne instalacje klimatyzacyjne Indukcyjne nawiewne szafki klimatyzacyjne o zmiennym natężeniu przepływu Obecnie oferowane są urządzenia 4-przewodowe. Przez większą część roku urządzenie pracuje z minimalnym natężeniem przepływu (oszczędność energii). Tylko przy pełnym zapotrzebowaniu zwiększone zostaje natężenie przepływu, równocześnie przy większej prędkości przepływu przez pomieszczenie jest do zaakceptowania wyższa temperatura 94 Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne Indukcyjne instalacje klimatyzacyjne - Podsumowanie Wady Nakład na konserwację urządzeń we wszystkich instalacjach z nawiewnymi szafkami (np. wymiana filtru powietrza wtórnego co 1-3 lat lub odkurzanie wymienników ciepła). Występujące czasami trudności (szczególnie przy dużym zapotrzebowaniu na chłód) z przepływem w pomieszczeniu (rozprowadzenie pow.) np. przy sufitach strukturalnych (np. sufity rastrowe lub temu podobne) i przy zasłonach nad otworami nawiewnymi powietrza. Jeżeli zakres regulacji termostatów powietrza pokojowego jest za duży lub za wąski, może być zużywana duża ilość energii dla nagrzewania i chłodzenia (środek zaradczy: np. latem podniesienie wartości zadanej). 95 Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne Indukcyjne instalacje klimatyzacyjne - Podsumowanie Zalety Ciągłe, regularne doprowadzanie powietrza zewnętrznego. Małe zapotrzebowanie na miejsce kanałów powietrznych i centrali. Dobra indywidualna regulacja temperatur w każdym pomieszczeniu (szczególnie przy systemie 4-rurowym). Nie przenoszenia zapachów pomiędzy pomieszczeniami (nie ma powietrza recyrkulacyjnego). W nocy pełne ogrzewanie przez urządzenia indukcyjne (również bez pracy wentylatora). Korzystny energetycznie system klimatyzacyjny, przede wszystkim przy wyższym zapotrzebowaniu na chłód. 96 Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne Instalacje klimatyzacyjne z konwektorami wentylatorowymi Konwektory wentylatorowe składają się z obudowy (izolacja dźwiękowa), w której wbudowane są: wentylator z silnikiem przełączanym przeważnie stopniami, wymiennik ciepła dla ciepłej i zimnej wody, filtr, krata zasysająca, krata nawiewna, rynienki skroplin. Wymiennik ciepła może być podłączony do sieci wodnej, tak jak przy urządzeniach indukcyjnych, zarówno do systemu dwu-, trzy- lub czterorurowego (prowadzenie przewodów jak w tych systemach). Wentylator tłoczy zmieszane pow. pierw. i recyr. do pomieszczania[1] 97 Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne Instalacje klimatyzacyjne z konwektorami wentylatorowymi Miejscowa regulacja odbywa się przeważnie w urządzeniu zaworami lub klapami (jak w urządzeniach indukcyjnych). Metody doprowadzenia powierza zewnętrznego: Powietrze zewnętrzne zasysane jest przez otwór w ścianie zewnętrznej (bardzo niekorzystne - istnieje niebezpieczeństwo zamarzania, niedostateczne oczyszczenie powietrza, wpływ ciśnienia wiatru). Powietrze zewnętrzne przygotowywane jest w urządzeniu klimatyzacyjnym powietrza pierwotnego (centrala) i systemem kanałów doprowadzone jest do poszczególnych urządzeń (jak w nawiewnych szafkach indukcyjnych). Powietrze zewnętrzne zostaje doprowadzone do poszczególnych pomieszczeń z oddzielnej instalacji klimatyzacyjnej powietrza pierwotnego przez oddzielne przewody, niezależne od konwektorów (otwór nawiewny pow. pierw. z sufitu lub 98 ze ściany). Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne Instalacje klimatyzacyjne z konwektorami wentylatorowymi Oprócz urządzeń ustawianych pod oknem stosowane są również urządzenia do wbudowania w sufit (stosowane np. w pokojach hotelowych). Wady: Większe nakład na konserwację (obecność wentylatorów i siłowników), aniżeli w indukcyjnych nawiewnych szafkach klimatyzacyjnych. Większe zapotrzebowanie mocy. Zalety: Możliwość indywidualnego podłączenia i odłączania urządzeń przy nie używanych pomieszczeniach (pokoje hotelowe). Szybkie nagrzewanie i ochładzanie pomieszczenia przy wysokich obrotach wentylatora. Możliwe ogrzewanie niskotemperaturowe przy cieple zdalnym i pompie ciepła. 99 Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne CHŁODZENIE GRAWITACYJNE W związku ze wzrostem wymagań w stosunku do instalacji wentylacyjnoklimatyzacyjnej np. dotyczących prędkości przepływu pow. w pomieszczeniu (niebezpieczeństwo przeciągu przy wyższych przepływach zimnego pow.) i jego turbulencji. Spowodowało zainteresowanie tzw. chłodzeniem grawitacyjnym. Chłodzenie grawitacyjne – wymiana ciepła (oddawanie chłodu) w pomieszczeniu bez wymuszanego przepływu powietrza, przez swobodny przepływ (konwekcja swobodna) lub promieniowanie. Rodzaje instalacji: sufity chłodzące, chłodzenie opadowe (wymienniki ciepła z rur ożebrowanych), chłodzenie elementami konstrukcji (np. podłogi wnękowe z chłodnicą opadową lub części fasad z przepływem wody). Systemy te mogą pracować całkowicie bez wentylacji mechanicznej (systemy100 odłączone ). Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne CHŁODZENIE GRAWITACYJNE – Sufity chłodzące Sufity chłodzące odbierają energię (podobnie jak ogrzewane podłogi-odwrotny kierunek), częściowo przez promieniowanie, częściowo przez konwekcję. Pracują, przeważnie z przepływem wody i przepływem powietrza. Całość energii oddawana przez promieniowanie nie powoduje żadnych zmian prędkości przepływu powietrza w pomieszczeniu i zmniejsza odczuwalna, temperaturę (chłód) w strefie przebywania ludzi (w stosunku do innych systemów przyczynia się do odczuwania większego komfortu). Jednak odprowadzane mogą być tylko zyski ciepła jawnego. Sufity chłodzące instalowane są jako powierzchnie ciągłe lub jako pojedyncze panele. Sufity chłodzące stosuje się w pomieszczeniach o jednostkowym zapotrzebowaniu chłodu do 60-80 W/m2 (gradient temperatury w wynosi poniżej 1 K/m). z Współczynniki przenoszenia ciepła w zależności od mocy wynoszą: 9-14 W/m2K,101 czego 60% promieniowanie a 40% konwekcja. Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne CHŁODZENIE GRAWITACYJNE – Sufity chłodzące Udział konwekcji można zwiększyć przez otwieranie lub ożebrowanie sufitu lub prostopadle ustawione płyty chłodzące (150 W/m2). Wydajność chłodzenia można podnieść: o 20-30 W/m2, przez kombinację, np. z wentylacją źródłową (wyższy jest jednak gradient temperatury ok. 3 K/m). o 50 W/m2 przez zastosowanie nawiewników sufitowych, np. szczelinowe w suficie chłodzącym. Należy zwrócić uwagę na możliwość tworzenia się rosy - dlatego zaleca się kombinację z wentylacją podstawową (kontroluje wilgotność powietrza w pomieszczeniu). W przypadku otwieranych oknach konieczna jest regulacja temperatury wody dolotowej w zależności od punktu rosy powietrza zewnętrznego (ogranicza to okresowo wydajność i nie uwzględnia wewnętrznych źródeł wilgoci). Przy tworzeniu się rosy i stosowaniu czujnika wilgotności możliwe jest zamknięcie 102 zaworu na rurze wody. Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne CHŁODZENIE GRAWITACYJNE – Sufity chłodzące/Opadowe Sufity mogą być stosowane również do ogrzewania (w systemie 2-rurowym należy uwzględnić ograniczoną zdolność regulacji w okresie przejściowym oraz konieczność ekranowania zimna pod oknem zimą). Chłodzenie opadowe Z umieszczonego możliwie wysoko w pomieszczeniu wymiennika ciepła z rur ożebrowanych (konwektor) przez który przepływa zimna woda (lub inny czynnik chłodniczy) spływa w dół schłodzone powietrze. Szyby konwekcyjne mogą być tworzone m.in. przez : osłony przyścienne, podwójne tylne ścianki szaf, wolno stojące przegrody służące do podziału pomieszczeń. 103 Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne CHŁODZENIE GRAWITACYJNE – Opadowe Chłodzenie z szybem opadowym za osłoną ścienną i otworami nawiewowymi w podwójnych płytach podłogowych[1] 104 Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne CHŁODZENIE GRAWITACYJNE – Opadowe Konwektory ustawione są celowo prostopadle lub lekko pochylone, aby móc odprowadzić zbierające się skropliny do rynienki. Konwektory połączone z szybem konwekcyjnym odbierają na metr bieżący do 600 W (przy różnicy temperatur 14 K pomiędzy czynnikiem chłodzącym a temperaturą na napływie powietrze np. woda 15°C, sufit 29°C, średnia temperatura pokojowa 25 °C). Na efektywność chłodzenia wpływa: wysokość, kształt i wymiary szybu, rodzaj izolacji powierzchni szybu, głębokość chłodnicy (1-3 rzędy), temperatura wody dolotowej (związaną z odprowadzaniem zysków ciepła jawnego lub też utajonego - kondensatu), dysze indukcyjne przy zapotrzebowaniu powietrza zewnętrznego. System reguluje się automatycznie. Wymiana powietrza obiegowego zależy od wielkości zapotrzebowania na chłód pomieszczenia. Samoczynny, zmienny system objętościowy z równoczesnym dostosowywaniem różnicy temperatur powietrza 105 dopływającego do powietrza we wnętrzu. Instalacje klimatyzacyjne powietrzno-wodne CHŁODZENIE GRAWITACYJNE – Opadowe Bez zastosowania odpowiednich środków, chłodniejsze o około 9 K powietrze napływa-ją znad podłogi, W celu nie przekroczenia granic komfortu pionowego przez gradient temperatur ( 3 K/m w strefie od 0.1-1.1 m nad podłogą) stosuje się następujące sposoby: Rozprowadzanie ochłodzonego powietrza przez przestrzeń podpodłogową. Temperatura powietrza chłodzącego płynącego tą przestrzenią podnosi się przez pobranie ciepła z pomieszczenia (od ścianek kanału). Lokalizowanie wylotów nawiewów podłogowych (małe otwory w podłodze, po których można chodzić) w miejscach dużych obciążeń cieplnych (np. pod parapetami okien). Umieszczenie dysz nawiewowych (indukcyjnych) odchylonych nieznacznie od pionu przed wylotami powietrza (dysze można zasilać powietrzem z pomieszczenia bądź centralnie powietrzem zewnętrznym). 106 Klimatyzacja-Urządzenia Urządzenia klimatyzacyjne-Urządzenia do chłodzenia (schładzania) powietrza w jednym lub kilku pomieszczeniach. W obudowie umieszczony jest: wentylator, silnik, chłodnica często nagrzewnica powietrza i pozostałe wyposażenie (przewody, filtry). Regulacja wilgotności za pomocą urządzeń klimatyzacyjnych jest najczęściej możliwa tylko w ograniczonym zakresie (przy silnym schłodzeniu powietrze zostaje osuszone). W pełnym znaczeniu nie spełniają kryterium klimatyzacji (do tego określenia należy regulowany wpływ na wilgotność powietrza latem i zimą) – dlatego operuje się określeniem urządzenia chłodzenia powietrza. Ścisłe określenie: urządzenia wentylacyjne z dodatkową obróbką powietrza. Urządzenia do chłodzenia powietrza stosuje się latem: w mieszkaniach, biurach, hotelach, miejscach sprzedaży, salach posiedzeń; w obiektach w których wydziela się dużo ciepła np.: stołówkach, sklepach; do chłodzenie pomieszczeń przemysłowych, np.: przy produkcji i sprzedaży 107 słodyczy, żywności, tekstyliów, laboratoria,magazyny. Klimatyzacja-Urządzenia Urządzenia są wytwarzane jako blokowe lub komorowe. Zalety urządzeń o budowie blokowej w stosunku do instalacji klimatyzacyjnych: stosunkowo niska cena (z uwagi na produkcję seryjną różnych wielkości, w dużych ilościach), małe koszty instalacji (wymagane jest jedynie podłączanie do prądu elektrycznego, wody i kanalizacji); estetyczny wygląd (mogą być ustawiane w mieszkaniach i biurach); prosty transport (przy zamianie mieszkania można zabrać urządzenie), prosta obsługa (regulacja); nie występują lub są małe kanały (przewody) powietrzne. Wady: są źródłem hałasu wewnątrz pomieszczenia, zajmują przestrzeń, zasłaniają część otworu okiennego. 108 Klimatyzacja-Urządzenia Podział według rodzaju chłodzenia: •urządzenia klimatyzacyjne z wbudowanym urządzeniem chłodniczym, • urządzenia klimatyzacyjne z oddzielnym urządzeniem chłodniczym (Splitsystem) według rodzaju obróbki powietrza: •urządzenia klimatyzacyjne całoroczne z samoczynną regulacją temperatury i wilgotności latem i zimą, •urządzenia klimatyzacyjne zimowe z regulacją temperatury i wilgotności zimą, •urządzenia klimatyzacyjne letnie z regulacją temperatury i wilgotności latem; 109 Klimatyzacja-Urządzenia Podział według rodzaju podłączenia przewodów powietrznych: •urządzenia klimatyzacyjne z wolnym wylotem powietrza, •urządzenia klimatyzacyjne z kanałami powietrznymi; według zastosowania: •urządzenia klimatyzacyjne dla komfortu, które w sposób ciągły utrzymują klimat w pomieszczeniu (temperatura 20-25oC, wilgotność względna od 40 do 50%), •urządzenia klimatyzacyjne przemysłowe, utrzymujące stan powietrza zgodny z wymaganiami produkcyjnymi; 110 Klimatyzacja-Urządzenia Podział według wielkości i rodzaju budowy: • zespoły klimatyzacyjne okienne, • indywidualne zespoły klimatyzacyjne (zespoły skrzynkowe), • szafy klimatyzacyjne, • blokowe centrale klimatyzacyjne, • komorowe centrale klimatyzacyjne, • dachowe centrale klimatyzacyjne, • domowe urządzenia klimatyzacyjne; według rodzaju energii: • urządzenia zasilane elektrycznie, • urządzenia opalane gazem, • urządzenia opalane olejem. 111 Klimatyzacja-Urządzenia/Klimatyzatory okienne Najmniejsze urządzenia z wbudowanym agregatem chłodniczym do wentylacji i chłodzenia pojedynczych pomieszczeń (biura, pokoje mieszkalne). Zespoły skrzynkowe, ustawiane z reguły na parapecie okiennym (stąd nazwa), umieszczane także w ścianie. Zespoły zawierają wewnątrz hermetycznie zamkniętą sprężarkę, skraplacz chłodzony powietrzem, parownik, jeden lub dwa wentylatory, ewentualnie elektryczną nagrzewnicę powietrza oraz wymagane urządzenia regulacyjne. Oprócz prądu elektrycznego nie jest wymagane żadne inne przyłącze instalacyjne. Wszystkie części są umieszczone w estetycznej obudowie metalowej, z drewna lub tworzywa sztucznego. Wiele klimatyzatorów posiada przełączanie na pracę z powietrzem zewnętrznym, obiegowym lub recyrkulowanym. 112 Klimatyzacja-Urządzenia/Klimatyzatory okienne Klimatyzator Obieg czynnika chłodniczego i powietrza w okiennych aparatach klimatyzacyjnych. [1] Okienny zespół klimatyzacyjny za osłoną fasady[1] 113 Klimatyzacja-Urządzenia/Klimatyzatory okienne Zalety: łatwy montaż, niewielki koszt, łatwa obsługa, wymagane tylko przyłącze elektryczne. Wady: hałasy wywołane pracą, zjawiska przeciągów, konieczność zabudowy w otworze okiennym, często niezbyt estetyczna zabudowa. Estetyczną zabudowę daje się uzyskać, gdy na zewnątrz i od wewnątrz zastosuje się 114 odpowiednie osłony lub gdy same aparaty mają obudowę o ładnym wyglądzie Klimatyzacja-Urządzenia/Klimatyzatory okienne Klimatyzatory okienne są produkowane w różnych wielkościach, o mocy silników od 0,5 do 3 kW (na jeden kW osiąga się moc chłodzenia 2.5 kW, przy założeniu temperatury w pomieszczeniu 26oC, wilgotności względnej 40%, oraz stanu powietrza zewnętrznego - temperatura 32oC, wilgotność względna 40%). Ciężar aparatu od około 50 do 100 kg, zależnie od wielkości. Ilości powietrza 300 do 800 m3/h. Kondensat powstający w chłodnicy jest odprowadzany albo przez rurę na zewnątrz, albo na skraplacz, gdzie odparowuje. Wylot powietrza przez kratki przestawne. Niektóre tak zbudowane, że przy niskich temperaturach zewnętrznych pracują jako pompy ciepła (na jeden kW mocy silnika daje się uzyskać około 1,5 do 2,0 kW ciepła). Stosowanie możliwe jedynie w temperaturach zewnętrznych powyżej +5oC (oblodzenie wymiennika ciepła -niektóre aparaty posiadają automatyczne urządzenie do 115 odszraniania). Klimatyzacja-Urządzenia/Indywidualne zespoły klimatyzacyjne (skrzynki klimatyzacyjne, klimatyzatory przenośne) Ustawienie zwykle pod oknami, czasami przy ścianach wewnętrznych. Zastosowanie: w budynkach biurowych, hotelach, salach konferencyjnych, itp. Moc chłodzenia do około 5 do 6 kW, ilości powietrza do ok. 2000 m3/h. W zależności od czynnika chłodzącego rozróżnia się: 1 Urządzenia klimatyzacyjne z obiegiem wodnym. W urządzeniu znajduje się chłodnica z ożebrowanymi rurami, przyłączona do sieci zimnej wody (urządzenia bez powietrza zewnętrznego nazywają się Sensible Cooler). W naszym klimacie oprócz chłodnicy stosuje się najczęściej nagrzewnicę powietrza (wodną lub elektryczną), aby aparaty te mogły być stosowane do wentylacji również zimą. Czasem stosowany jest tylko jeden wymiennik ciepła, gdy do dyspozycji tylko sieć wodna (system 2-rurowy). Latem powietrze jest chłodzone zimną wodą, a zimą ogrzewane gorącą wodą. Urządzenia mogą być również zainstalowane poziomo pod sufitem. Przełączenie z powietrza zewnętrznego na recyrkulacyjne za pomocą klapy nastawnej. 116 Klimatyzacja-Urządzenia/Indywidualne zespoły klimatyzacyjne (skrzynki klimatyzacyjne, klimatyzatory przenośne) 2 Zespoły klimatyzacyjne z wbudowanym agregatem chłodniczym. Posiadają mały agregat chłodniczy z parownikiem z rur ożebrowanych, umieszczony w strumieniu powietrza. Skraplacz urządzenia chłodniczego może być przystosowany do chłodzenia za pomocą powietrza lub wody. Korzystniejsza jest instalacja z powietrznym chłodzeniem skraplacza, gdyż aparat wymaga tylko doprowadzenia energii elektrycznej. Powietrze do chłodzenia skraplacza pobierane jest: z zewnątrz przez otwór w ścianie i jest następnie wydmuchiwane również na zewnątrz; z wewnątrz i wydmuchiwane na zewnątrz (wraz z wilgocią, często elastycznym przewodem). Hałas zwykle jest większy niż przy chłodzeniu wodnym (również nie zawsze są możliwe otwory w ścianach). Potrzebne podłączenia: prądu elektrycznego, czynnika grzejnego, zimnej wody przy skraplaczach chłodzonych wodą, odprowadzenia kondensatu. 117 Klimatyzacja-Urządzenia/Indywidualne zespoły klimatyzacyjne (skrzynki klimatyzacyjne, klimatyzatory przenośne) Ilość powietrza 1000 do 3000 m3/h, moc chłodzenia 2 do 10 kW, moc grzania 2 do 20 kW. Niektóre zespoły pracują w niskich temperaturach jako pompy ciepła, ogrzewając powietrze w pomieszczeniu. Jeżeli zostaje wbudowana wodna nagrzewnica powietrza na ciepłą wodę, to można przewidzieć automatyczne przełączanie z pracy w układzie pompy ciepła na ogrzewanie ciepłą wodą (stała temperatura zimą i latem). Można uniknąć otworu w ścianie, gdy zastosuje się klimatyzator o dzielonej budowie typu Split. Dokonuje się wtedy podziału na dwa oddzielne zespoły: zespół skraplający ze sprężarką na zewnątrz, zespół parownika z wentylatorem w pomieszczeniu. Zespoły łączy się wzajemnie przewodami czynnika chłodniczego (poprzez połączenia zatrzaskowe). Urządzenia te i przewody łączące są napełniane czynnikiem 118 chłodniczym. Klimatyzacja-Urządzenia/Indywidualne zespoły klimatyzacyjne (skrzynki klimatyzacyjne, klimatyzatory przenośne) alternatywne ustawienie zespołu skraplającego przewody przyłączeniowe Indywidualny zespół klimatyzacyjny, budowa w systemie Split (rozczłonkowana) [1] 119 Klimatyzacja-Urządzenia/Indywidualne zespoły klimatyzacyjne (skrzynki klimatyzacyjne, klimatyzatory przenośne) Klimatyzator naścienny 120 Klimatyzacja-Urządzenia/Indywidualne zespoły klimatyzacyjne (skrzynki klimatyzacyjne, klimatyzatory przenośne) Zestaw klimatyzatora naściennego 121 Klimatyzacja-Urządzenia/Indywidualne zespoły klimatyzacyjne (skrzynki klimatyzacyjne, klimatyzatory przenośne) Klimatyzator kanałowy 122 Klimatyzacja-Urządzenia/Indywidualne zespoły klimatyzacyjne (skrzynki klimatyzacyjne, klimatyzatory przenośne) Klimatyzator podstropowy 123 Klimatyzacja-Urządzenia/Indywidualne zespoły klimatyzacyjne (skrzynki klimatyzacyjne, klimatyzatory przenośne) Klimatyzatory z oddzielnym urządzenie chłodniczym (agregatem chłodniczym) są celowe, gdy kilka przyległych pomieszczeń ma być zasilanych czynnikiem chłodniczym przez centralne urządzenie chłodnicze, jak np.: w hotelach, budynkach biurowych itp. Agregat chłodniczy ustawia się w piwnicy lub w pomieszczeniu pomocniczym, a czynnik chłodniczy transportuje się do chłodnic poszczególnych zespołów. W większych (instalacjach) urządzeniach wskazane jest zastosowanie agregatu schładzającego wodę i doprowadzenie do urządzeń wcześniej schłodzonej wody. Temperatura wody od 5 do 10oC. 124 Klimatyzacja-Urządzenia/Indywidualne zespoły klimatyzacyjne (skrzynki klimatyzacyjne, klimatyzatory przenośne) Nowoczesny system chłodząco-grzewczy Jednostki wewnętrzne: kanałowe do montażu nad sufitem podwieszanym; kasetonowe o cztero- i jednokierunkowym wypływie powietrza - montowane w suficie podwieszanym; podokienne w obudowie; podokienne do zabudowy (w trakcie budowy, remontu); przypodłogowo-sufitowe; naścienne. 125 Odzysk ciepła Urządzenia wentylacyjne i klimatyzacyjne wymagają znacznych ilości ciepła i chłodu do obróbki powietrza zewnętrznego. Znaczne zmniejszenie zużycia energii można osiągnąć przez odzysk ciepła zawartego w usuwanym powietrzu. Jedną z metod odzysku ciepła jest recyrkulacja (wykorzystanie powietrza recyrkulacyjnego) pozostałe przedst. na następnym slajdzie. Współczynnik efektywności odzysku ciepła: od strony powietrza zewnętrznego t1'' − t1' φ1 = ' ' t 2 − t1 od strony powietrza usuwanego t 2'' − t 2' φ2 = ' ' t 2 − t1 Przy przenoszeniu tylko jawnego ciepła i jednakowych strumieni masy φ1 = 126 φ2 Odzysk ciepła Podstawowe systemy odzysku ciepła: Regeneracyjna - polega na stosowaniu mas wypełniających. Wypełnienia te pobierają ciepło lub wilgoć, lub też jedno i drugie, a następnie zwracają je. W przypadku obrotowych wymienników ciepła masa wypełniająca jest ciałem stałym, natomiast w przypadku przepływowych wymienników ciepła masa wypełniająca jest cieczą. Rekuperacyjna polega na stosowaniu stałych powierzchni wymiany, przy czym zwykle jest przenoszone tylko ciepło jawne (wymienniki ciepła z powierzchniami rozdziału). Pompa ciepła polega na wykorzystaniu czynnika chłodniczego, które przy doprowadzaniu energii przenosi ciepło. Wszystkie systemy odzysku ciepła pozwalają na oszczędność znacznych ilości ciepła, ale wymagają poniesienia kosztów inwestycyjnych i eksploatacyjnych, (należy przeprowadzić analizy finansowe - największy stopień wymiany nie oznacza największej oszczędności) 127 Odzysk ciepła Wartości Φ są definiowane dla zmian stanu powietrza bez przenoszenia wilgoci. Przy niskich temperaturach zewnętrznych po stronie powietrza usuwanego występuje jednak kondensacja, przez co podnosi się nieco współczynnik efektywności odzysku ciepła. Do określenia rocznego odzysku można użyć np. charakterystyk częstości występowania (wykresy uporządkowane) określonej temperatury lub entalpii powietrza zewnętrznego. Jeżeli temperatura powietrza usuwanego jest równa temperaturze powietrza nawiewanego, to stosunek odzyskanej rocznie ilości ciepła Qr do doprowadzonej ilości ciepła Q jest równy współczynnikowi efektywności odzysku ciepła Φ=Qr/Q. 128 Odzysk ciepła REGENERACYJNY WYMIENNIK CIEPŁA Z WIRUJĄCĄ MASĄ AKUMULACYJNĄ (ROTACYJNY WYMIENNIK CIEPŁA) Przez wolno obracający się wirnik (5-15 obr./min) przepływa w jednym kierunku usuwane powietrze, a w drugim powietrze zewnętrzne. Masa akumulacyjna jest przemywana na zmianę raz zimnym, a raz ciepłym powietrzem. Wirnik składa się z falistej folii aluminiowej z higroskopijną lub niehigroskopijną powierzchnią. Hydrauliczna średnica rur wynosi ok. 1,5 mm. Wymieniane jest zarówno ciepło jawne jak i wilgoć przez kondensację(wymiana substancji przez absorpcję i desorpcję). Przy innych rodzajach budowy stosuje się siatkę drucianą z nierdzewnej stali (z powłoką lub bez powłoki) lub folię z tworzywa sztucznego, itp. Razem z wilgocią przenoszone są ewentualne zapachy i zarodki, co może ograniczać 129 zastosowanie. Odzysk ciepła -REGENERACYJNY WYMIENNIK CIEPŁA Z WIRUJĄCĄ MASĄ Wydajność 1000-150 000 m3/h przy stratach ciśnienia 50-350 Pa i średnicach wymiennika 950-5000 mm. W celu zapobieżenia przedostawaniu się powietrza usuwanego do powietrza nawiewanego stosuje się śluzę (strefę płukania), w której zawarte w kanałach powietrze wypierane jest przez powietrze zewnętrzne. Regeneracyjny wymiennik ciepła[1] 130 Odzysk ciepła -REGENERACYJNY WYMIENNIK CIEPŁA Z WIRUJĄCĄ MASĄ Współczynniki efektywności odzysku ciepła i wilgoci (zależnie od prędkości przepływu powietrza i spadku ciśnienia) - 70-90%. Uzyskuje się znaczne zmniejszenie kosztów urządzeń grzewczych i chłodniczych, kosztów eksploatacyjnych ogrzewania, nawilżania i chłodzenia powietrza zewnętrznego. Przy planowaniu urządzeń powietrznych należy brać pod uwagę, że kanały powietrza usuwanego i zewnętrznego muszą być w centrali prowadzone razem. Stopień wymiany ciepła (współczynnik efektywności odzysku ciepła i wilgoci) należy odczytywać z wykresów sporządzonych przez producentów. Stopień wymiany a tym samym temperaturę powietrza nawiewanego można zmienić przez prędkość obrotową. W celu zapobiegania tworzeniu się lodu stosuje się niewielkie nagrzewanie wstępne powietrza zewnętrznego lub zmniejszenie obrotów wirnika. Wirujące masy akumulacyjne są mniej podatne na tworzenie się lodu niż statyczne wymienniki 131 ciepła Odzysk ciepła -REGENERACYJNY WYMIENNIK CIEPŁA Z WIRUJĄCĄ MASĄ Dachowe urządzenia do rekuperacji ciepła Stosuje się w przypadku możliwości nawiewu powietrza z dachu, np. hale zakładowe, supermarkety, hale magazynowe itd. Agregaty wentylacji i ogrzewania składają się: z wentylatora Na rys. 339-39 pokazanystosowane jest wentylator dachowydo z obrotowym regeneracyjnym wy-miennikiem ciepła. Współczynnik odzysku ciepła <j> = 0,7. Aparat nadaje się do zastą-pienia starych wentylatorów bez odzysku ciepła (WRG), przy czym montaż odbywa się tylko powyżej dachu (nie ma zakłócenia pracy). Wentylator nawiewny może latem - jeżeli nie jest wymagany odzysk ciepła (WRG) — zostać przestawiany na wentylator wywiewny, tak że liczba wymian powietrza może wzrosnąć ponad dwukrotnie. nawiewnego, wentylatora wywiewnego, obrotowego wymiennika ciepła i (czasem) Przestawienie odbywa się automatycznie przez termostat powietrza zewnętrznego za pomocą siłownika nastawczego. Stosuje się czasem specjal-ne wykonanie urządzeń do odzysku ciepła z wirującą masą akumulacyjną, tzw. wenty-lator kapilarny (rys. 339-40), patrz również punkt 339 - 4. nagrzewnicy powietrza do dogrzania powietrza nawiewanego. Do pracy w układzie recyrkulacji w nocy lub w dniach wolnych od pracy można wprowadzić również skrzynię mieszającą. 132 Odzysk ciepła SYSTEMY Z CZYNNIKIEM POŚREDNIM W przewód powietrza usuwanego jest włączony wymiennik ciepła z rurami ożebrowanymi, który przenosi ciepło z powietrza usuwanego do przepływającej wody. Odebrane ciepło służy do nagrzewania powietrza zewnętrznego w nagrzewnicy. System nadaje się szczególnie do urządzeń korzystających tylko z powietrza zewnętrznego, np. szpitali. Strumienie powietrza zewnętrznego i usuwanego mogą być przestrzennie od siebie oddzielone. Do cyrkulującej wody należy dodać środka przeciwzamarzającego (np. glikol). Obejście z zaworem 3-drogowym służy do ograniczania odzysku ciepła. Za pomocą obejścia można zapobiec tworzeniu się lodu w wymienniku ciepła powietrza usuwanego. Powietrze usuwane nie może zostać na tyle schłodzone, że na rurach 133 użebrowanych pojawia się lód Odzysk ciepła - SYSTEMY Z CZYNNIKIEM POŚREDNIM Przy kalkulacji kosztów eksploatacji należy pamiętać, że na skutek strat ciśnienia na wymienniku ciepła oraz z uwagi na pracę pompy obiegowej występuje dodatkowe zużycie energii (koszty kapitałowe inwestycji zmniejszają się oszczędności). Najczęściej koszty zakupu amortyzują się w nowych budowlach już po kilku latach. [1] 134 Odzysk ciepła – pompy ciepła Pompy ciepła odbierają ciepło z czynnika, (np. z powietrza lub wody), za pomocą urządzenia chłodniczego i oddają przy wyższej temperaturze w innym miejscu Przy urządzeniach wentylacyjnych z wentylatorem wywiewnym pompy ciepła zostają tak wbudowane, że zostaje odzyskane ciepło znajdujące się w powietrzu wywiewanym, (więc inne zewnętrzne źródło ciepła może nie być potrzebne). Zimą zassane powietrze zewnętrzne zostaje ogrzane w skraplaczu, a powietrze usuwane schłodzone w parowniku. Ze względu na moc sprężarki moc grzania jest około 30% większa od mocy chłodzenia. 135 Odzysk ciepła – pompy ciepła Zastosowanie pomp ciepła do odzysku ciepła z powietrza usuwanego jest niewskazane ze względu na duże koszty energii dla sprężarek. W miarę możliwości należy więc do odzysku ciepła stosować wymienniki ciepła. Korzystne zastosowanie pomp ciepła ma zastosowanie, gdy zapotrzebowanie na ciepło i chłód jest w przybliżeniu równe Dotyczy to szczególnie niektórych budynków zimą, gdy istnieją w nich duże wewnętrzne źródła ciepła: oświetlenie, maszyny itd. Zwykle takie przypadki nie występują, tak że trzeba się starać o dodatkowe doprowadzenie i odprowadzenie ciepła. W celu równomiernego obciążenia chłodziarek można stosować również zasobniki wody zimnej i ciepłej. 136 Odzysk ciepła – pompy ciepła - Przykład Skraplacz i parownik są czasmi ukształtowane jako podwójny aparat. Nadmiar ciepła latem jest odprowadzany przez chłodnię wieżową. Zimą potrzebne ciepło pobiera się z wody gruntowej lub z usuwanego powietrza. W tym przypadku należy stosować zbiorniki w obiegu ciepłej wody by zachować dobrą regulację podziału mocy na wiele stopni. 137 Odzysk ciepła – pompy ciepła Pompy ciepła pozwalają na wykorzystanie ciepła odpadowego, co nie jest możliwe w przypadku innych systemów odzysku ciepła Technologia jest opłacalna przy: korzystnej taryfie za prąd, wysokich kosztach paliwa, dużej liczbie godzin pracy w roku, jednoczesnym zapotrzebowaniu na grzanie i chłodzenie, zastosowaniu posiadanego urządzenia chłodniczego również jako pompy ciepła. Pompy ciepła nadają się również np. do odzyskiwania ciepła z domowych ścieków. Ścieki są schładzane do około 5°C (problem stanowi zabrudzenie wymiennika ciepła) 138 Odzysk ciepła – Wymiennik płytowy W wymienniku strumienie powietrza rozdzielone są przez cienkie płyty, np. z aluminium, tworzywa sztucznego, itp. Obydwa strumienie powietrza przepływają między płytami w przepływie krzyżowym. Nie występuje mieszanie powietrza, ani też przenoszenie wilgoci. Wykonywane w formie sześciennej lub przekątnej, w różnych szerokościach. Możliwe różne wykonania zależne od: wymiarów płyt, szerokości szczelin i liczby płyt. Szerokość szczeliny 5-10 mm. Opór powietrza 100 do 250 Pa. Zalety Łatwe czyszczenie (łatwy dostęp do powierzchni, możliwość oczyszczania np. przez spryskiwanie wodą), Duża powierzchnia wymiany ciepła przy małych gabarytach urządzenia, Duże wartości współczynników przenikania ciepła, Wymiana ciepła między ośrodkami o niewielkich różnicach temperatur (1 K) Możliwości łatwej rozbudowy, 139 Prosta budowa i duża typizacja urządzeń (typoszeregi – obniżenie nakładów inwestycyjnych). Odzysk ciepła – Wymiennik płytowy Agregat wentylacyjny z płytowym wymiennikiem ciepła[1] 140 Odzysk ciepła – Wymiennik płytowy Na dostatecznie zimnych powierzchniach następuje kondensacja wilgoci z odprowadzanego powietrza. Zwiększa się wtedy współczynnik efektywności odzysku ciepła, ponieważ w trakcie zmiany stanu skupienia wzrasta współczynnik wnikania ciepła a tym samym współczynnik przenikania pomiędzy powietrzem zewnętrznym i usuwanym. Przy bardzo niskich temperaturach zewnętrznych kondensat może zamarzać, co znacznie zwiększa opór powietrza i może powodować uszkodzenia. Zapobiega temu wstępne podgrzanie powietrza zewnętrznego lub recyrkulacja. 141 Odzysk ciepła – Rury cieplne Rury ożebrowane, w których następuje odparowanie cieczy (najczęściej czynnika chłodniczego) i skroplenie. Usuwane ciepłe powietrze powoduje odparowanie czynnika chłodniczego w dolnej połowie rury. W górnej połowie rury zimne powietrze zewnętrzne powoduje skraplanie się pary czynnika chłodniczego i spływ kondensatu w dół pod wpływem siły ciężkości. Powietrze usuwane ochładza się, powietrze zewnętrzne nagrzewa się. Przy poziomym wykonaniu, rury do powrotnego przepływu czynnika chłodniczego posiadają od wewnątrz porowate złoże, działające z wykorzystaniem sił kapilarnych, Wydajność w tym układzie jest mniejsza. Przez lekkie nachylenie poziomych rur może regulować odzyskiwany strumień ciepła. Ciecz i para znajdują się w każdej temperaturze w równowadze. Każda poszczególna 142 rura lub każda wężownica rurowa stanowi samodzielną jednostkę. Odzysk ciepła – Rury cieplne Rury cieplne – układ pionowy[1] Rury cieplne – układ poziomy[1] 143 Odzysk ciepła – Rury cieplne Do jednego wymiennika ciepła podłącza się wiele rur lub wężownic rurowych, przy czym każdy kolejny system rurowy pracuje na innym poziomie temperaturowym. Metoda nadaje się szczególnie do stosowania w wentylacyjnych zespołach szafowych z częścią powietrza nawiewanego i usuwanego. Metoda znajduje również zastosowanie w przemysłowych procesach cieplnych, jak piece żarowe, suszarnie, odlewnie itp. Optymalny stopień wymiany około 50-60%. Zalety mały ciężar, brak ruchomych części, minimalna konserwacja, wymaga mało miejsca. Współczynnik efektywności odzysku ciepła φ należy odczytać z tabel lub diagramów producenta 144 Odzysk ciepła – Wymienniki gruntowe Zasada działania Do ogrzania powietrza dopływającego do instalacji wentylacji wykorzystuje się energię zakumulowaną w warstwie gruntu (np.żwiru). Warstwa gruntu jest w tym celu specjalnie spreparowana aby umożliwić przepływ przez nią powietrza. Powietrze potrzebne do wentylacji pomieszczeń pobierane jest przez czernię gruntową, która powinna się znajdować w miejscu o możliwie małej koncentracji zanieczyszczeń (z dala od ulic, parkingów, itp.) Transportowane jest do wymiennika gruntowego przez rurę z wkładem antybakteryjnym. Tu zależnie od posiadanej temperatury ulega ogrzaniu lub ochłodzeniu (w zależności od pory roku: latem ochładzane i osuszane, zimą podgrzewane i nawilżane) Po obróbce termicznej w wymienniku gruntowym powietrze poprzez kanał odprowadzający transportowane jest do obiektu wentylowanego. 145 Odzysk ciepła – Wymienniki gruntowe Budowa 1 1. Czerpnia powietrza zewnętrznego; 2. Kanał rozprowadzający powietrze w poziomie; 3. Złoże rozprowadzające; 4. Żwirowe złoże akumulacyjne; 5.Złoże zbierające powietrze; 6.Poziomy kanał zbierający-ujęcie powietrza do budynku; 7. Humus-ziemia, trawa; 8. Styropian; 9.Grunt rodzimy; 10. Instalacja zraszająca 146 Odzysk ciepła – Wymienniki gruntowe Budowa Gruntowy Wymiennik Ciepła 12) Przepustnica 13) Filtr powietrza 14) Nagrzewnica 15) Wentylator nawiewny 16) Tłumik akustyczny 17) Kanał nawiewny 18) Kanał wywiewny 19) Wentylator wywiewny 147 Odzysk ciepła – Wymienniki gruntowe Typy Typy wymienników gruntowych: bezprzeponowe (żwirowe, płytowe) przeponowe (jednorurowe i z systemem rur) Wymiennik płytowy to rozbudowana wersja złoża żwirowego uzupełniona konstrukcję zapewniającą powstanie pustej przestrzeni nad złożem żwirowym (znaczne obniżenie oporów własnych wymiennika). Konstrukcja wymiennika płytowego wymaga niezwykle starannego montażu. Wymiennik płytowy jest najdroższym rozwiązaniem z prezentowanych podstawowych typów Przeponowe wykonuje się z systemów pełnościennych rurociągów wykonanych najczęściej z polipropylenu (z wew. pow. antybakteryjną) o bardzo dobrej przewodności cieplnej (nie zaleca się stosowania rur z PCV z rdzeniem spienionym oraz rur dwuściennych strukturalnych). Największa instalacja w Polsce EXBUD-SKANSKA Kielce (137 000 m3/h, kilkanaście lat eksploatacji). 148 Odzysk ciepła – Wymienniki gruntowe świrowy 149 Odzysk ciepła – Wymienniki gruntowe Rurowy 150 Odzysk ciepła – Wymienniki gruntowe Zalety Parametry powietrza opuszczającego złoże charakteryzuje się bardzo powolnymi zmianami w czasie (niwelowane są wszelkie skoki temperatury powietrza zewnętrznego występujące w ciągu doby, jak również w kolejnych, następujących po sobie dniach, gdy występują gwałtowne ochłodzenia i ocieplenia) Jesienią i pod koniec lata temperatura powietrza opuszczającego złoże jest wyższa niż w miesiącach zimowych i wiosennych. Na przełomie sierpnia i września może dochodzić do 22°C przy temp. zewn ętrznej +32°C. Na przełomie lutego-marca -2°C przy temp. zewn ętrznej -20°C, szczególnie przy długim, bardzo silnym "ataku" mrozu w styczniu i lutym. (duża bezwładność wymiennika powoduje, że kwartały klimatyczne temperatury złoża są przesunięte w stosunku do pór roku o około 2 miesiące) W okresie zimowym pozwala na pozyskiwanie z gruntu w szczytach do 50% ciepła wentylacyjnego. 151 Odzysk ciepła – Wymienniki gruntowe Wady Problemy z realizacją w przypadku płytko występujących wód gruntowych (typowy żwirowy 2m, płytowy 0.7m) Złoże żwirowe nie może pracować przez cały czas: tryb pracy należy podzielić zazwyczaj na 12-godzinne korzystanie z GWC oraz 12-godzinną "odnowę" złoża żwirowego. Odnowienie polega na ponownym uzyskaniu przez złoże temperatury otaczającej je ziemi. Koszty budowy (najczęściej w mat. dostawców nie jest uwzględniany koszt realizacji projektu (tylko materiały) Możliwość skażenia powietrza grzybami, pleśniami i ich zarodnikami oraz bakteriami (usuwane przez filtry dokładne), zapach (szczególnie w przypadku zalania) W przypadku zanieczyszczenia (np. w skutek przebicia izolacji, zalania) konieczność wymiany złoża (żwirowe, płytowe) Koszt pracy wentylatora (szczególnie znaczny w żwirowych) Efektywność silnie uzależniona od warunków lokalnych (wody gruntowe, rozkład temp., głębokość posadowienia) oraz urządzeń współpracujących (pompy ciepła, rekuperatory, recyrkulacja powietrza itp.) Problemy z odprowadzeniem skroplin W przypadku szybkich ociepleń występujących w okresie zimowym i przejściowym, a także szybkich ochłodzeń w okresie letnim (z uwagi na fakt że wymienniki reagują z opóźnieniem), parametry powietrza opuszczającego złoże mogą być mniej korzystne 152 (dla celów wentylacji) niż parametry powietrza zewnętrznego. Filtry powietrza 153 Filtry powietrza Filtr powietrza - element instalacji wentylacji oczyszczający powietrze z zanieczyszczeń stałych i ciekłych. Podstawowe normy PN-B-76003:1996 Wentylacja i klimatyzacja. Filtry powietrza. Klasy jakości PN-EN 779:2004 (U) Przeciwpyłowe filtry powietrza do wentylacji ogólnej. Wymagania, badania, oznaczenie PN-EN 779:2005 Przeciwpyłowe filtry powietrza do wentylacji ogólnej. Wymagania, badania, oznaczenie PN-B-76004:1996 Wentylacja i klimatyzacja. Filtry powietrza. Grawimetryczne metody badań PN-EN 779+AC:1998 Przeciwpyłowe filtry powietrza do wentylacji ogólnej. Wymagania, badania, oznaczenie PN-EN 779:1998 Przeciwpyłowe filtry powietrza do wentylacji ogólnej. Wymagania, badania, oznaczenie 154 Filtry powietrza Podział filtrów Ze względu na materiały: filtry metalowe (stosowane np. w okapach kuchennych kuchni przemysłowych) filtry włókninowe •tkaniny, włókniny, dzianiny •papiery i bibuły filtracyjne (wysoka sprawność) •membrany filtracyjne węgiel aktywowany elektrowłókna Ze względu na budowę: suche mokre (w kąpieli olejowej) 155 Filtry powietrza Opór początkowy - opór powietrza na filtrze przed napływem powietrza zanieczyszczonego (opór filtra czystego). Wartość oporu początkowego waha sie z zależności od rodzaju filtru i wynosi dla filtrów wstępnych poniżej 50 Pa dla filtrów absolutnych nawet do 250 Pa. Opór końcowy - wartość oporu po przekroczeniu którego należy filtr wymienić (opór filtra brudnego). Wartości oporu granicznego dla filtrów wstępnych i dokładnych wynoszą standardowo 200 Pa, dla filtrów absolutnych: 400÷600 Pa. Skuteczność (sprawność) filtra - zdolność materiału filtracyjnego do zatrzymywania zanieczyszczeń. Sprawność definiuje się jako stosunek ilości (masy, liczby cząstek) zanieczyszczeń zatrzymanych przez filtr do ilości doprowadzonej do niego. Stężenie (ilość) zanieczyszczeń podaje się w [mg/m3] lub [liczba cząstek /m3]. W zależności od metody pomiarowej rozróżniamy średnią skuteczność filtracji A (%), średnią skuteczność filtracji E (%), całkowitą skuteczność filtracji (%) oraz miejscową skuteczność filtracji(%). 156 Szczegółowe wartości skuteczności poszczególnych filtrów (w danym zakresie wielkości cząstek [µm]) podają producenci filtrów. Filtry powietrza Ze względu na ich zabudowę: pionowe (np. filtry działkowe, kieszeniowe, taśmowe) ścienne (stosowane w pomieszczeniach czystych) sufitowe (jw.) Ze względu na trwałość: filtry jednorazowe (opór filtra zmienia się od oporu początkowego do oporu końcowego, po przekroczeniu którego filtr należy wymienić) filtry trwałe (ulegają regeneracji, w związku z tym ich opór jest stały) Ze względu na klasę filtracji: filtry wstępne (zwane także zgrubnymi) filtry dokładne filtry bardzo dokładne filtry aerozoli koloidalnych (zwane filtrami absolutnymi lub filtrami HEPA i ULPA) Zwyczajowo, filtry absolutne (o wysokiej sprawności rzędu 99,9%) przyjęło się 157 nazywać filtrami HEPA i ULPA. Filtry powietrza Ze względu na rodzaj pracy: stacjonarne obiegowe (np. filtry taśmowe) elektrofiltry (np. filtry elektrostatyczne coraz częściej stosowane w urządzeniach ze względu na zatrzymywanie dymu tytoniowego). 158 Klasa Zastosowanie filtru G1 • filtr wstępny w centrali • filtr wstępny przed filtrem wyższej klasy • nawiew do pomieszczeń G2 bez specjalnych wymagań G3 co do czystości powietrza • kurtyny powietrzne • klimatyzatory i klimakonwektory (fan-coile) • filtr wstępny przed filtrem G4 dokładnym Zastosowanie i orientacyjna sprawność filtrów Zatrzymywane zanieczyszczenia owady Sprawność (orientacyjne) ~ 65 % pyłki kwiatowe ~ 65 ÷ 90 % pyłki kwiatowe ~ 90 % pyłki kwiatowe, • nawiew do pomieszczeń o ograniczona F5 niskim stopniu ~ 40 ÷ 80 % F6 skuteczność dla dymu, zanieczyszczenia powietrza sadzy, mgły olejowej • filtr wtórny w centralach wszystkie rodzaje pyłu, klimatyzacyjnych: biura, sadze, mgła olejowa, pomieszczenia zarodniki grzybów, ~ 80 ÷ 90 % F7 komputerowe, częściowa skuteczność pomieszczenia dla dymu tytoniowego przeznaczone dla stałego i bakterii przebywania ludzi ect. • systemy klimatyzacyjne dla pomieszczeń czystych wysoka skuteczność takich jak sale operacyjne, dla sadzy, mgły ~ 85 ÷ F8 przemysł farmaceutyczny, olejowej, bakterii, 99,92 % F9 optyczny, elektroniczny, częściowa skuteczność przedsionki pomieszczeń do dla dymu tytoniowego sterylizacji i sal operacyjnych sterylnych 159 Klasa filtru H10 H11 Zastosowanie i orientacyjna sprawność filtrów H12 H13 do U17 Zastosowanie Zatrzymywane zanieczyszczenia Sprawność (orientacyjne) • pomieszczenia o stałych parametrach wewnętrznych do pomiarów precyzyjnych (kalibrowanie) wysoka skuteczność dla • laboratoria ze bakterii, pyłu ~ 99,9 ÷ szczególnymi radioaktywnego, 99,97 % wymaganiami co do wszystkich rodzajów dymu czystości powietrza i aerozoli • powietrze nawiewane do siłowni jądrowych • pomieszczenia czyste klasy M3.5 (100) wg Fed-Std-209e • sale operacyjne i aseptyczne • laboratoria wysoka skuteczność dla zwierzętarni o wysokim bakterii, pyłu ryzyku infekcji radioaktywnego, ~ 99,99 % • mikrotechnologia wszystkich rodzajów dymu (mechanika precyzyjne) i aerozoli • pomieszczenia czyste klasy M2.5 (10) wg Fed-Std-209e • sterylne sale operacyjne • siłownie jądrowe wysoka skuteczność dla • wywiew powietrza z bakterii, pyłu laboratoriów radioaktywnego, ~ 99,95 ÷ izotopowych i z wszystkich rodzajów dymu 99,999995 % oddziałów zakaźnych i aerozoli, dobra szpitali skuteczność dla większości • pomieszczenia czyste wirusów klasy M1.5 (1) wg FedStd-209e 160 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie 161 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Wentylacja i klimatyzacja powinny zapewniać odpowiednią jakość środowiska wewnętrznego, w tym wielkość wymiany powietrza, jego czystość, temperaturę, wilgotność względną, prędkość ruchu w pomieszczeniu, przy zachowaniu przepisów odrębnych i wymagań Polskich Norm dotyczących wentylacji, a także warunków bezpieczeństwa pożarowego i wymagań akustycznych określonych w rozporządzeniu. Wentylację mechaniczną lub grawitacyjną należy zapewnić w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi, w pomieszczeniach bez otwieranych okien, a także w innych pomieszczeniach, w których ze względów zdrowotnych, technologicznych lub bezpieczeństwa konieczne jest zapewnienie wymiany powietrza. Klimatyzację należy stosować w pomieszczeniach, w których ze względów użytkowych, higienicznych, zdrowotnych lub technologicznych konieczne jest utrzymywanie odpowiednich parametrów powietrza wewnętrznego określonych w przepisach odrębnych i w Polskiej Normie dotyczącej parametrów obliczeniowych powietrza wewnętrznego. 162 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Instalowane w budynkach urządzenia do wentylacji i klimatyzacji, o których mowa w przepisie odrębnym dotyczącym efektywności energetycznej, powinny odpowiadać wymaganiom określonym w tym przepisie. Wentylację mechaniczną wywiewną lub nawiewno-wywiewną należy stosować w budynkach wysokich i wysokościowych oraz w innych budynkach, w których zapewnienie odpowiedniej jakości środowiska wewnętrznego nie jest możliwe za pomocą wentylacji grawitacyjnej. W pozostałych budynkach może być stosowana wentylacja grawitacyjna. W pomieszczeniu, w którym jest zastosowana wentylacja mechaniczna lub klimatyzacja, nie można stosować wentylacji grawitacyjnej. Wymaganie to nie dotyczy pomieszczeń z urządzeniami klimatyzacyjnymi niepobierającymi powietrza zewnętrznego. 163 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie W pomieszczeniu zagrożonym wydzieleniem się lub przenikaniem z zewnątrz substancji szkodliwej dla zdrowia bądź substancji palnej, w ilościach mogących stworzyć zagrożenie wybuchem, należy stosować dodatkową, awaryjną wentylację wywiewną, uruchamianą od wewnątrz i z zewnątrz pomieszczenia oraz zapewniającą wymianę powietrza dostosowaną do jego przeznaczenia, zgodnie z przepisami o bezpieczeństwie i higienie pracy. W pomieszczeniu, w którym proces technologiczny jest źródłem miejscowej emisji substancji szkodliwych o niedopuszczalnym stężeniu lub uciążliwym zapachu, należy stosować odciągi miejscowe współpracujące z wentylacją ogólną, umożliwiające spełnienie w strefie pracy wymagań jakości środowiska wewnętrznego określonych w przepisach o bezpieczeństwie i higienie pracy. 164 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Strumień powietrza zewnętrznego doprowadzanego do pomieszczeń, niebędących pomieszczeniami pracy, powinien odpowiadać wymaganiom Polskiej Normy dotyczącej wentylacji, przy czym w mieszkaniach strumień ten powinien wynikać z wielkości strumienia powietrza wywiewanego, lecz być nie mniejszy niż 20 m3/h na osobę przewidywaną na pobyt stały w projekcie budowlanym. Strumień powietrza zewnętrznego doprowadzonego do pomieszczeń pracy powinien odpowiadać wymaganiom określonym w przepisach o bezpieczeństwie i higienie pracy. Powietrze zewnętrzne doprowadzone do pomieszczeń za pomocą wentylacji mechanicznej lub klimatyzacji, zanieczyszczone w stopniu przekraczającym wymagania określone dla powietrza wewnętrznego w przepisach odrębnych w sprawie dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia, powinno być oczyszczone przed wprowadzeniem do wentylowanych pomieszczeń, z uwzględnieniem zanieczyszczeń występujących w pomieszczeniu. Wymaganie to nie dotyczy budynków jednorodzinnych, mieszkalnych w zabudowie zagrodowej i rekreacji indywidualnej. 165 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie W pomieszczeniach przeznaczonych na stały pobyt ludzi, wentylowanych w sposób mechaniczny lub klimatyzowanych, wartości temperatury, wilgotności względnej i prędkości ruchu powietrza w pomieszczeniach należy przyjmować do obliczeń zgodnie z Polską Normą dotyczącą parametrów obliczeniowych powietrza wewnętrznego. Dla pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi, wentylowanych w sposób naturalny, wartości temperatury wewnętrznej w okresach ogrzewczych należy przyjmować do obliczeń zgodnie z tabelą 166 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Temperatury obliczeniowe*) +5°C - +8°C - - +12°C - Przeznaczenie lub sposób wykorzystywania Przykłady pomieszczeń pomieszczeń nie przeznaczone na pobyt ludzi, magazyny bez stałej obsługi, przemysłowe - podczas działania garaże indywidualne, hale ogrzewania dyżurnego (jeżeli postojowe (bez remontów), pozwalają na to względy akumulatornie, maszynownie i technologiczne) szyby dźwigów osobowych w których nie występują zyski ciepła, a jednorazowy pobyt osób znajdujących się w ruchu i w klatki schodowe w budynkach okryciach zewnętrznych nie przekracza mieszkalnych, 1 h, hale sprężarek, pompownie, w których występują zyski ciepła od kuźnie, hartownie, wydziały urządzeń technologicznych, obróbki cieplnej oświetlenia itp., przekraczające 25 W na 1 m3 kubatury pomieszczenia magazyny i składy w których nie występują zyski ciepła, wymagające stałej obsługi, przeznaczone do stałego pobytu ludzi, hole wejściowe, poczekalnie znajdujących się w okryciach przy salach widowiskowych zewnętrznych lub wykonujących bez szatni, pracę fizyczną o wydatku hale pracy fizycznej o wydatku energetycznym powyżej 300 W, energetycznym powyżej w których występują zyski ciepła od 300W, hale formierni, urządzeń technologicznych, maszynownie chłodni, oświetlenia itp., wynoszące od 10 do ładownie akumulatorów, hale 25 W na 1 m3 kubatury pomieszczenia targowe, sklepy rybne i mięsne 167 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Temperatury obliczeniowe*) +16°C - +20°C +24°C - Przeznaczenie lub sposób wykorzystywania Przykłady pomieszczeń pomieszczeń w których nie występują zyski ciepła, przeznaczone na pobyt ludzi: w okryciach zewnętrznych w pozycji sale widowiskowe bez szatni, siedzącej i stojącej, ustępy publiczne, szatnie okryć bez okryć zewnętrznych, znajdujących zewnętrznych, hale produkcyjne, się w ruchu lub wykonujących pracę sale gimnastyczne, fizyczną o wydatku energetycznym do kuchnie indywidualne 300 W, wyposażone w paleniska w których występują zyski ciepła od węglowe urządzeń technologicznych, oświetlenia itp., nie przekraczające 10 W na 1 m3 kubatury pomieszczenia pokoje mieszkalne, przedpokoje, przeznaczone na stały pobyt ludzi bez kuchnie indywidualne okryć zewnętrznych, niewykonujących wyposażone w paleniska gazowe w sposób ciągły pracy fizycznej lub elektryczne, pokoje biurowe, sale posiedzeń łazienki, rozbieralnie-szatnie, umywalnie, natryskownie, hale przeznaczone do rozbierania, pływalni, gabinety lekarskie z przeznaczone na pobyt ludzi bez rozbieraniem pacjentów, sale odzieży niemowląt i sale dziecięce w żłobkach, sale operacyjne *)Dopuszcza się przyjmowanie innych temperatur obliczeniowych dla ogrzewanych pomieszczeń niż jest to określone w tabeli, jeżeli wynika to z wymagań 168 technologicznych. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie W przypadku zastosowania w budynku przepływu powietrza wentylacyjnego między pomieszczeniami lub strefami wentylacyjnymi, w pomieszczeniu należy zapewnić kierunek przepływu od pomieszczenia o mniejszym do pomieszczenia o większym stopniu zanieczyszczenia powietrza. Przepływ powietrza wentylacyjnego w mieszkaniach powinien odbywać się z pokoi do pomieszczenia kuchennego lub wnęki kuchennej oraz do pomieszczeń higienicznosanitarnych. W instalacjach wentylacji i klimatyzacji nie należy łączyć ze sobą przewodów z pomieszczeń o różnych wymaganiach użytkowych i sanitarno-zdrowotnych. Nie dotyczy to budynków jednorodzinnych i rekreacji indywidualnej. W instalacjach wentylacji i klimatyzacji przewody z pomieszczenia zagrożonego wybuchem nie mogą łączyć się z przewodami z innych pomieszczeń. 169 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Dopuszcza się wentylowanie garaży oraz innych pomieszczeń nieprzeznaczonych na pobyt ludzi powietrzem o mniejszym stopniu zanieczyszczenia, niezawierającym substancji szkodliwych dla zdrowia lub uciążliwych zapachów, odprowadzanym z pomieszczeń niebędących pomieszczeniami higienicznosanitarnymi, jeżeli przepisy odrębne nie stanowią inaczej. W pomieszczeniach w budynkach użyteczności publicznej i produkcyjnych, których przeznaczenie wiąże się z ich okresowym użytkowaniem, instalacja wentylacji mechanicznej powinna zapewniać możliwość ograniczenia intensywności działania lub jej wyłączenia poza okresem użytkowania pomieszczeń, z zachowaniem warunku normalnej pracy przez co najmniej jedną godzinę przed i po ich użytkowaniu. W pomieszczeniach jak powyżej, w przypadku występowania źródeł zanieczyszczeń szkodliwych dla zdrowia lub źródeł pary wodnej, należy zapewnić stałą, co najmniej półkrotną wymianę powietrza w okresie przerw w ich wykorzystywaniu, przyjmując do obliczania wentylowanej kubatury nominalną wysokość pomieszczeń, lecz nie większą niż 4 m, lub zapewnić okresową wymianę powietrza sterowaną poziomem stężenia zanieczyszczeń. 170 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Instalowane w pomieszczeniu urządzenia, w szczególności zużywające powietrze, nie mogą wywoływać zakłóceń ograniczających skuteczność funkcjonowania wentylacji. W pomieszczeniu z paleniskami na paliwo stałe, płynne lub z urządzeniami gazowymi pobierającymi powietrze do spalania z pomieszczenia i z grawitacyjnym odprowadzeniem spalin przewodem od urządzenia stosowanie mechanicznej wentylacji wyciągowej jest zabronione (nie stosuje się do pomieszczeń, w których zastosowano wentylację nawiewno-wywiewną zrównoważoną lub nadciśnieniową). W pomieszczeniach, które należy chronić przed wpływem zanieczyszczeń z pomieszczeń sąsiadujących i z otoczenia zewnętrznego, należy stosować wentylację mechaniczną nadciśnieniową. 171 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie W instalacjach wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej lub klimatyzacji o wydajności co najmniej 10 000 m3/h należy stosować urządzenia do odzyskiwania ciepła z powietrza wywiewanego. Urządzenia do odzyskiwania ciepła powinny mieć zabezpieczenia ograniczające przenikanie między wymieniającymi ciepło strumieniami powietrza do: a) 0,25% objętości strumienia powietrza wywiewanego z pomieszczenia - w przypadku wymiennika płytowego oraz wymiennika z rurek cieplnych, b) 5% objętości strumienia powietrza wywiewanego z pomieszczenia - w przypadku wymiennika obrotowego, w odniesieniu do różnicy ciśnienia 400 Pa. Recyrkulację powietrza można stosować wówczas, gdy przeznaczenie wentylowanych pomieszczeń nie wiąże się z występowaniem bakterii chorobotwórczych, z emisją substancji szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych zapachów, przy zachowaniu wymagań dotyczących ochrony przeciwpożarowej. 172 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie W budynku opieki zdrowotnej recyrkulacja powietrza może być stosowana tylko za zgodą i na warunkach określonych przez właściwego państwowego inspektora sanitarnego. Czerpnie powietrza w instalacjach wentylacji i klimatyzacji powinny być zabezpieczone przed opadami atmosferycznymi i działaniem wiatru oraz być zlokalizowane w sposób umożliwiający pobieranie w danych warunkach jak najczystszego i, w okresie letnim, najchłodniejszego powietrza. Czerpni powietrza nie należy lokalizować w miejscach, w których istnieje niebezpieczeństwo napływu powietrza wywiewanego z wyrzutni oraz powietrza z rozpyloną wodą pochodzącą z chłodni kominowej lub innych podobnych urządzeń. 173 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Czerpnie powietrza sytuowane na poziomie terenu lub na ścianie dwóch najniższych kondygnacji nadziemnych budynku powinny znajdować się w odległości co najmniej 8 m w rzucie poziomym od ulic i zgrupowania miejsc postojowych dla więcej niż 20 samochodów, miejsc gromadzenia odpadów stałych, wywiewek kanalizacyjnych oraz innych źródeł zanieczyszczenia powietrza. Odległość dolnej krawędzi otworu wlotowego czerpni od poziomu terenu powinna wynosić co najmniej 2 m. Czerpnie powietrza sytuowane na dachu budynku powinny być tak lokalizowane, aby dolna krawędź otworu wlotowego znajdowała się co najmniej 0,4 m powyżej powierzchni, na której są zamontowane, oraz aby została zachowana odległość co najmniej 6 m od wywiewek kanalizacyjnych. Powietrze wywiewane z budynków lub pomieszczeń, zanieczyszczone w stopniu przekraczającym wymagania określone w przepisach odrębnych, dotyczących dopuszczalnych rodzajów i ilości substancji zanieczyszczających powietrze zewnętrzne, powinno być oczyszczone przed wprowadzeniem do atmosfery. 174 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Wyrzutnie powietrza w instalacjach wentylacji i klimatyzacji powinny być zabezpieczone przed opadami atmosferycznymi i działaniem wiatru oraz być zlokalizowane w miejscach umożliwiających odprowadzenie wywiewanego powietrza bez powodowania zagrożenia zdrowia użytkowników budynku i ludzi w jego otoczeniu oraz wywierania szkodliwego wpływu na budynek. Dolna krawędź otworu wyrzutni z poziomym wylotem powietrza, usytuowanej na dachu budynku, powinna znajdować się co najmniej 0.4 m powyżej powierzchni, na której wyrzutnia jest zamontowana, oraz 0.4 m powyżej linii łączącej najwyższe punkty wystających ponad dach części budynku, znajdujących się w odległości do 10 m od wyrzutni, mierząc w rzucie poziomym. Usytuowanie wyrzutni powietrza na poziomie terenu jest dopuszczalne tylko za zgodą i na warunkach określonych przez właściwego państwowego inspektora sanitarnego. 175 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Dopuszcza się sytuowanie wyrzutni powietrza w ścianie budynku, pod warunkiem że: a) powietrze wywiewane nie zawiera uciążliwych zapachów oraz zanieczyszczeń szkodliwych dla zdrowia, b) przeciwległa ściana sąsiedniego budynku z oknami znajduje się w odległości co najmniej 10 m lub bez okien w odległości co najmniej 8 m, c) okna znajdujące się w tej samej ścianie są oddalone w poziomie od wyrzutni co najmniej 3m, a poniżej lub powyżej wyrzutni - co najmniej 2 m, d) czerpnia powietrza, usytuowana w tej samej ścianie budynku, znajduje się poniżej lub na tym samym poziomie co wyrzutnia, w odległości co najmniej 1,5 m. 176 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Czerpnie i wyrzutnie powietrza na dachu budynku należy sytuować poza strefami zagrożenia wybuchem, zachowując między nimi odległość nie mniejszą niż 10 m przy wyrzucie poziomym i 6 m przy wyrzucie pionowym, przy czym wyrzutnia powinna być usytuowana co najmniej 1 m ponad czerpnia. Odległości powyżej mogą nie być zachowane w przypadku zastosowania zblokowanych urządzeń wentylacyjnych, obejmujących czerpnie i wyrzutnię powietrza, zapewniających skuteczny rozdział strumienia powietrza świeżego od wywiewanego z urządzenia wentylacyjnego. Nie dotyczy to przypadku usuwania powietrza zawierającego zanieczyszczenia szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe zapachy lub substancje palne. 177 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Odległość wyrzutni dachowych, mierząc w rzucie poziomym, nie powinna być mniejsza niż 3 m od: 1) krawędzi dachu, poniżej której znajdują się okna, 2) najbliższej krawędzi okna w połaci dachu, 3) najbliższej krawędzi okna w ścianie ponad dachem. Jeżeli odległość, o której mowa w pkt 2 i 3 wynosi od 3 m do 10 m, dolna krawędź wyrzutni powinna znajdować się co najmniej 1 m ponad najwyższą krawędzią okna. W przypadku usuwania przez wyrzutnię dachową powietrza zawierającego zanieczyszczenia szkodliwe dla zdrowia lub uciążliwe zapachy, odległości o których mowa powyżej należy zwiększyć o 100%. 178 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Przewody wentylacji mechanicznej i klimatyzacji powinny mieć przekrój poprzeczny wynikający z obliczeń dla przewidywanych przepływów powietrza oraz konstrukcję przystosowaną do maksymalnego ciśnienia w instalacji, z uwzględnieniem wymagań bezpieczeństwa pożarowego Materiały przewodów lub sposób zabezpieczania ich powierzchni powinny być dobrane odpowiednio do właściwości mającego nimi przepływać powietrza oraz do warunków występujących w miejscu ich zamontowania. Przewody z blachy nie powinny wykazywać ugięć przekraczających 1/250 odległości między podporami lub 20 mm, dopuszczając niższą z tych wartości, oraz nie wykazywać odkształceń płaszcza wywołujących efekty akustyczne. Wprowadzanie przewodów wentylujących piony kanalizacyjne do przewodów dymowych i spalinowych oraz do przewodów wentylacyjnych pomieszczeń jest zabronione 179 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Przewody kominowe do wentylacji grawitacyjnej powinny mieć powierzchnię przekroju co najmniej 0.016 m2 oraz najmniejszy wymiar przekroju co najmniej 0.1 m. Zabrania się stosowania: •zbiorczych przewodów wentylacji grawitacyjnej, •indywidualnych wentylatorów wyciągowych w pomieszczeniach, w których znajdują się wloty do przewodów spalinowych. Przewody kominowe powinny być wyprowadzone ponad dach na wysokość zabezpieczająca przed niedopuszczalnym zakłóceniem ciągu. 180 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Przewody instalacji klimatyzacji z przepływem powietrza z dużą prędkością oraz przewody w części nadciśnieniowej instalacji wywiewnych, usuwających powietrze zawierające czynniki szkodliwe dla zdrowia lub substancje palne, jeżeli jest możliwe przedostanie się go do pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi, powinny odpowiadać klasie B szczelności, natomiast wszystkie inne przewody instalacji wentylacji mechanicznej i klimatyzacji — klasie A szczelności określonej tabeli Wskaźnik nieszczelności przewodów Nadciśnienie lub podciśnienie w przewodzie w Pa klasa A w m3/(m2h) klasa B w m3/(m2h) 400 <4,78 <1,59 1000 — <2,89 181 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Przewody instalowane w miejscach, w których mogą być narażone na uszkodzenia mechaniczne, powinny być odpowiednio zabezpieczone. Przewody powinny być wyposażone w otwory rewizyjne umożliwiające oczyszczenie wnętrza tych przewodów, a także innych urządzeń i elementów instalacji, o ile ich konstrukcja nie pozwala na czyszczenie w inny sposób niż poprzez te otwory, przy czym nie należy ich sytuować w pomieszczeniach o podwyższonych wymaganiach higienicznych Przewody prowadzone przez pomieszczenia nieogrzewane powinny mieć izolację cieplną lub przestrzenie Przewody wentylacyjne powinny być wykonane z materiałów niepalnych, a palne izolacje cieplne i akustyczne oraz inne palne okładziny przewodów wentylacyjnych mogą być stosowane tylko na zewnętrznej ich powierzchni w sposób zapewniający nierozprzestrzenianie ognia. 182 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Przewody instalacji klimatyzacji, przewody stosowane do recyrkulacji powietrza oraz prowadzące do urządzeń do odzyskiwania ciepła, a także przewody prowadzące powietrze zewnętrzne przez ogrzewane pomieszczenia, powinny mieć izolację cieplną i przeciwwilgociową. Urządzenia i elementy wentylacji mechanicznej i klimatyzacji powinny być stosowane w sposób umożliwiający uzyskanie zakładanej jakości środowiska w pomieszczeniu przy racjonalnym zużyciu energii. Instalacje klimatyzacji powinny być wyposażone w odpowiednie urządzenia pomiarowe służące do sprawdzania warunków pracy i kontroli zużycia energii. Urządzenia wentylacji mechanicznej i klimatyzacji, takie jak centrale, klimatyzatory, aparaty ogrzewcze i chłodząco-wentylacyjne, powinny być tak instalowane, aby była zapewniona możliwość ich okresowej kontroli, konserwacji, naprawy lub wymiany. 183 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Centrale wentylacyjne i klimatyzacyjne usytuowane na zewnątrz budynku powinny mieć odpowiednią obudowę lub inne zabezpieczenie przed wpływem czynników atmosferycznych. W przypadku pomieszczeń o specjalnych wymaganiach higienicznych należy stosować centrale wentylacyjne i klimatyzacyjne umożliwiające utrzymanie podwyższonej czystości wewnątrz obudowy, wyposażone w oświetlenie wewnętrzne i wzierniki do kontroli stanu centrali z zewnątrz. Urządzenia wentylacji mechanicznej i klimatyzacji powinny być zabezpieczone przed zanieczyszczeniami znajdującymi się w powietrzu zewnętrznym, a w szczególnych przypadkach w powietrzu obiegowym (recyrkulacyjnym), za pomocą filtrów: 1) nagrzewnice, chłodnice i urządzenia do odzyskiwania ciepła - co najmniej klasy G4, 2) nawilżacze - co najmniej klasy F6, określonych w Polskiej Normie dotyczącej klasyfikacji filtrów powietrza. 184 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Nawilżacze w instalacji wentylacji mechanicznej i klimatyzacji powinny być zabezpieczone przed przeciekaniem wody na zewnątrz oraz przed przenoszeniem kropel wody przez powietrze wentylacyjne do dalszych części instalacji. Połączenia wentylatorów z przewodami wentylacyjnymi powinny być wykonane za pomocą elastycznych elementów łączących. Elastyczne elementy łączące wentylatory z przewodami wentylacyjnymi powinny być wykonane z materiałów co najmniej trudno zapalnych, przy czym ich długość nie powinna przekraczać 0.25 m. Instalacje wentylacji mechanicznej i klimatyzacji powinny być wyposażone w przepustnice zlokalizowane w miejscach umożliwiających regulację instalacji, a także odcięcie dopływu powietrza zewnętrznego i wypływu powietrza wewnętrznego. 185 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie W budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego, oświaty, wychowania, opieki zdrowotnej i opieki społecznej, a także w pomieszczeniach biurowych przeznaczonych na pobyt ludzi, niewyposażonych w wentylację mechaniczną lub klimatyzację, okna, w celu okresowego przewietrzania, powinny mieć konstrukcję umożliwiającą otwieranie co najmniej 50% powierzchni. Skrzydła okien, świetliki oraz nawietrzaki okienne, wykorzystywane do przewietrzania pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi, powinny być zaopatrzone w urządzenia pozwalające na łatwe ich otwieranie i regulowanie wielkości otwarcia z poziomu podłogi lub pomostu, także przez osoby niepełnosprawne, jeżeli nie przewiduje się korzystania z pomocy innych współużytkowników. 186 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie W przypadku zastosowania w pomieszczeniach okien, drzwi balkonowych i innych zamknięć otworów zewnętrznych o dużej szczelności, uniemożliwiającej infiltrację powietrza zewnętrznego w ilości niezbędnej do potrzeb wentylacyjnych, należy przewidzieć nawiewną wentylację mechaniczną lub odpowiednie urządzenia nawiewne (zgodnie z Polską Normą dotyczącą wentylacji w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego użyteczności publicznej – w dalszej części). Szczelność na przenikanie powietrza W budynku mieszkalnym, zamieszkania zbiorowego, budynku użyteczności publicznej, a także w budynku produkcyjnym przegrody zewnętrzne nieprzezroczyste, złącza między przegrodami i częściami przegród oraz połączenia okien z ościeżami należy projektować i wykonywać pod kątem osiągnięcia ich całkowitej szczelności na przenikanie powietrza. W budynku mieszkalnym, zamieszkania zbiorowego i budynku użyteczności publicznej współczynnik infiltracji powietrza dla otwieranych okien i drzwi balkonowych w pomieszczeniach, w których napływ powietrza zewnętrznego jest zapewniony przez nawiewniki, powinien wynosić nie więcej niż 0.3 m3/(m h daPa2/3), 2/3). a w pozostałych przypadkach powyżej 0.5, lecz nie więcej niż 1.0 m3/(m h daPa187 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie wymaganie przeciwpożarowe instalacji 188 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie – wymaganie p-poż. Przewody wentylacyjne powinny być wykonane z materiałów niepalnych, a palne izolacje cieplne i akustyczne oraz inne palne okładziny przewodów wentylacyjnych mogą być stosowane tylko na zewnętrznej ich powierzchni w sposób zapewniający nierozprzestrzenianie ognia (powtórzenie). Dopuszcza się w budynkach przemysłowych i magazynowych, z wyjątkiem garaży, wykonanie przewodów wentylacyjnych nierozprzestrzeniających ognia, pod warunkiem że nie są one prowadzone przez drogi ewakuacyjne oraz nie przepływa nimi powietrze o temperaturze powyżej 85°C lub zanieczyszczenia mogące się odkładać. Odległość nieizolowanych przewodów wentylacyjnych od wykładzin i powierzchni palnych powinna wynosić co najmniej 0.5 m. Drzwiczki rewizyjne stosowane w kanałach i przewodach wentylacyjnych powinny być wykonane z materiałów niepalnych. W pomieszczeniu kuchennym lub wnęce kuchennej w mieszkaniu dopuszcza się stosowanie przewodów wentylacji wywiewnej z materiałów co najmniej trudno 189 zapalnych. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie – wymaganie p-poż. Elastyczne elementy łączące, służące do połączenia sztywnych przewodów wentylacyjnych z elementami instalacji lub urządzeniami, z wyjątkiem wentylatorów, powinny być wykonane z materiałów co najmniej trudno zapalnych, posiadać długość nie większą niż 4 m, przy czym nie powinny być prowadzone przez elementy oddzielenia przeciwpożarowego. Elastyczne elementy łączące wentylatory z przewodami wentylacyjnymi powinny być wykonane z materiałów co najmniej trudno zapalnych, przy czym ich długość nie powinna przekraczać 0.25 m. 190 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie – wymaganie p-poż. Instalacje wentylacji mechanicznej i klimatyzacji w budynkach, z wyjątkiem budynków jednorodzinnych i rekreacji indywidualnej, powinny spełniać następujące wymagania: 1. przewody wentylacyjne powinny być wykonane i prowadzone w taki sposób, aby w przypadku pożaru nie oddziaływały siłą większa niż 1 kN na elementy budowlane, a także aby przechodziły przez przegrody w sposób umożliwiający kompensacje wydłużeń przewodu, 2. zamocowania przewodów do elementów budowlanych powinny być wykonane z materiałów niepalnych, zapewniających przejęcie siły powstającej w przypadku pożaru w czasie nie krótszym niż wymagany dla klasy odporności ogniowej przewodu lub klapy odcinającej, 3. w przewodach wentylacyjnych nie należy prowadzić innych instalacji, 4. filtry i tłumiki powinny być zabezpieczone przed przeniesieniem się do ich wnętrza palących się cząstek, 191 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie – wymaganie p-poż. 5. maszynownie wentylacyjne i klimatyzacyjne w budynkach mieszkalnych średniowysokich (SW) i wyższych oraz w innych budynkach o wysokości powyżej dwóch kondygnacji nadziemnych powinny być wydzielone ścianami o klasie odporności ogniowej co najmniej E I 60 i zamykane drzwiami o klasie odporności ogniowej co najmniej E I 30 - nie dotyczy to obudowy urządzeń instalowanych ponad dachem budynku. Średniowysokie (SW) — ponad 12 m do 25 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości ponad 4 do 9 kondygnacji nadziemnych włącznie 192 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie – wymaganie p-poż. Dopuszcza się instalowanie w przewodzie wentylacyjnym nagrzewnic elektrycznych, na paliwo ciekłe lub gazowe, których temperatura powierzchni grzewczych nie przekracza 160°C, pod warunkiem zastosowania ogranicznika temperatury, automatycznie wyłączającego ogrzewanie po osiągnięciu 110°C oraz zabezpieczenia uniemożliwiającego pracę nagrzewnicy bez przepływu powietrza. Dopuszcza się zainstalowanie w przewodzie wentylacyjnym wentylatorów i urządzeń do uzdatniania powietrza pod warunkiem wykonania ich obudowy o klasie odporności ogniowej E I 60. Przewody wentylacyjne i klimatyzacyjne w miejscu przejęcia przez elementy oddzielenia przeciwpożarowego powinny być wyposażone w przeciwpożarowe klapy odcinające o klasie odporności ogniowej (E I), równej klasie odporności ogniowej elementu oddzielenia przeciwpożarowego, 193 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie – wymaganie p-poż. Przewody wentylacyjne i klimatyzacyjne prowadzone przez strefę pożarową, której nie obsługują, powinny być obudowane elementami o klasie odporności ogniowej (E I), wymaganej dla elementów oddzielenia przeciwpożarowego tych stref pożarowych, bądź też być wyposażone w przeciwpożarowe klapy odcinające. W strefach pożarowych, w których jest wymagana instalacja sygnalizacyjnoalarmowa, przeciwpożarowe klapy odcinające powinny być uruchamiane przez tę instalację, niezależnie od zastosowanego wyzwalacza termicznego. W pomieszczeniach zagrożonych wybuchem należy stosować urządzenia wstrzymujące automatycznie pracę wentylatorów w razie powstania pożaru i sygnalizujące ich wyłączenie, jeżeli działanie wentylatorów mogłoby przyczynić się do jego rozprzestrzeniania. W pomieszczeniach zagrożonych wybuchem należy stosować oddzielną dla każdego pomieszczenia instalację wyciągową. 194 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie – wymaganie p-poż. Usytuowanie wentylacyjnych otworów wyciągowych powinno uwzględniać gęstość względną par cieczy i gazów występujących w pomieszczeniu w stosunku do powietrza oraz przewidywany kierunek ruchu zanieczyszczonego powietrza. W pomieszczeniach, w których mogą występować palne pyły, tworzące z powietrzem mieszaniny wybuchowe, otwory wentylacji nawiewnej powinny być usytuowane oraz wykonane tak, aby nie powodowały unoszenia pyłów osiadłych. Filtry, komory pyłowe i cyklony do palnych pyłów powinny być zlokalizowane w pomieszczeniach wydzielonych elementami oddzielenia przeciwpożarowego lub też na zewnątrz budynku, w miejscu bezpiecznym dla tych urządzeń oraz dla otoczenia - nie dotyczy przypadków uzasadnionych względami technologicznymi, w których filtry, komory pyłowe i cyklony stanowią bezpośrednie wyposażenie urządzeń i agregatów produkcyjnych. 195 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie – wymaganie p-poż. Przewody wentylacyjne przed miejscem wprowadzenia do komór pyłowych i cyklonów powinny być wyposażone w urządzenia zapobiegające przeniesieniu się ognia. Komory pyłowe i cyklony dla pyłów tworzących z powietrzem mieszaniny wybuchowe powinny być wyposażone w klapy lub przepony przeciwwybuchowe, zabezpieczające konstrukcję cyklonu i komory, a także konstrukcję budynku przed skutkami wybuchu. 196 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie – wymaganie p-poż. Instalacja wentylacji oddymiającej powinna spełniać następujące wymagania: 1. zapewnić usuwanie dymu z intensywnością co najmniej 10 wymian na godzinę, chyba że obliczeniowo określono inną liczbę wymian zapobiegających zadymieniu zabezpieczonych pomieszczeń i dróg ewakuacyjnych, 2. mieć stały dopływ powietrza zewnętrznego uzupełniającego braki tego powietrza w wyniku jego wypływu wraz z dymem, 3. przewody wentylacji oddymiającej powinny mieć co najmniej klasę odporności ogniowej (EI) stropu, 4. górna krawędź kratek nawiewnych powinna znajdować się na wysokości nie większej niż 0,8 m nad poziomem podłogi, a dolna krawędź kratek wywiewnych powinna znajdować się na wysokości nie mniejszej niż 1,8 m nad poziomem podłogi, 197 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie – wymaganie p-poż. 5. kratki wywiewne powinny być rozmieszczone w sposób zapewniający równomierne usuwanie dymu z pomieszczenia, przy czym odległość między nimi nie powinna być większa niż 10 m, 6. wentylatory instalacji oddymiającej powinny być odporne na działanie temperatury 400°C przez co najmniej 120 minut lub wynikającej z przewidywanej temperatury i czasu usuwania gazów pożarowych. 198 Wentylacja w budynkach mieszkalnych zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej Wymagania (zgodnie z PN-83/B-03430) 199 Wentylacja - wymagania WENTYLACJA W BUDYNKACH MIESZKALNYCH Układ wentylacji mieszkań powinien zapewniać, co najmniej: a) doprowadzenie powietrza zewnętrznego do pokojów, mieszkalnych oraz kuchni z oknem zewnętrznym; b) usuwanie zużytego powietrza z kuchni, łazienki, oddzielnego ustępu oraz ewentualnych pomieszczeń bezokiennych (składzik garderoba), pokoju oddzielonego od tych pomieszczeń więcej niż dwojgiem drzwi, pokoju znajdującego się na wyższym poziomie w wielopoziomowym budynku jednorodzinnym lub w wielopoziomowym mieszkaniu w budynku wielorodzinnym. Strumień objętości powietrza wentylacyjnego dla mieszkania jest określony przez sumę strumieni usuwanego powietrza zużytego. 200 Wentylacja - wymagania Strumień powietrza wentylacyjnego (niezależnie od rodzaju wentylacji), powinien wynosić co najmniej: • kuchnie z oknem zewnętrznym, wyposażone w kuchnię gazową lub węglową – 70 m3/h • kuchnie z oknem zewnętrznym, wyposażone w kuchnię elektryczną: - w mieszkaniu do 3 osób – 30 m3/h - w mieszkaniach dla więcej niż 3 osoby – 50 m3/h • dla kuchni bez okna zewnętrznego lub dla wnęki kuchennej, wyposażonej w kuchnię elektryczną – 50 m3/h • dla łazienki (z ustępem lub bez) – 50 m3/h • dla oddzielnego ustępu – 30 m3/h • dla pomocniczego pomieszczenia bezokiennego – 15 m3/h • dla pokoju mieszkalnego – 30 m3/h 201 Wentylacja - wymagania Kuchnie bez okna zewnętrznego, wyposażone w kuchnię gazową powinny mieć mechaniczną wentylację wywiewną, a usuwany strumień powietrza powinien wynosić – 70 m3/h Zalecane jest (projektowanie urządzeń wentylacyjnych) umożliwiające okresowe zwiększanie strumienia objętości powietrza usuwanego z kuchni w czasie jej użytkowania, do co najmniej 120 m3/h W budynkach o wysokości do 9 kondygnacji może być stosowana wentylacja grawitacyjna lub mechaniczna. W budynkach wyższych należy stosować wentylację mechaniczną wywiewną lub nawiewno-wywiewną. 202 Wentylacja - wymagania Wentylacja mechaniczna powinna działać w sposób ciągły przez całą dobę. W okresie nocnym (np. od godziny 22.00 do 6.00) strumienie objętości powietrza mogą być zredukowane (w stosunku do podanych wcześniej) do 60%. W ramach jednego mieszkania nie dopuszcza się stosowania równolegle wentylacji wywiewnej mechanicznej o działaniu ciągłym i wentylacji grawitacyjnej oraz jednoczesnego stosowania przewodów zbiorczych i indywidualnych wentylacji grawitacyjnej. W mieszkaniach wyposażonych w paleniska na paliwa stałe, kominki lub gazowe podgrzewacze wody z grawitacyjnym odprowadzeniem spalin, może być stosowana tylko wentylacja grawitacyjna lub mechaniczna wentylacja nawiewno-wywiewna (zrównoważona). 203 Wentylacja - wymagania Dopływ powietrza zewnętrznego do pomieszczeń powinien być zapewniony: a) W przypadku zastosowania okien charakteryzujących się współczynnikiem infiltracji powietrza „a” mniejszym niż 0.3 m3/(m×h×daPa2/3), przez nawiewniki powietrza o regulowanym stopniu otwarcia usytuowane: - w górnej części okna (w ościeżnicy, ramie skrzydła, między ramą skrzydła a górną krawędzią szyby zespolonej) lub - w otworze okiennym (między nadprożem a górną krawędzią ościeżnicy, w obudowie rolety zewnętrznej) lub - w przegrodzie zewnętrznej ponad oknem. b) Przez otwory nawiewne wentylacji mechanicznej. 204 Wentylacja - wymagania Strumień objętosci powietrza przepływającego przez całkowicie otwarty nawiewnik, przy różnicy ciśnień po obu jego stronach 10 Pa powinien mieścić się w granicach: -od 20÷50 m3/h jeśli zastosowana jest wentylacja grawitacyjna -od 15÷30 m3/h – wentylacja mechaniczna wywiewna. -Strumień objętości powietrza przepływającego przez nawiewnik, którego element dławiący znajduje się w pozycji maksymalnego zamknięcia, powinien wynosić od 20 ÷30% strumienia przy jego całkowitym otwarciu. W budynkach o wysokości do 9 kondygnacji włącznie dopuszcza się doprowadzanie powietrza przez okna charakteryzujące się współczynnikiem infiltracji wyższym niż 0.5 lecz nie większym niż 1.0 m3/(m×h×daPa2/3) pod warunkiem że okno jest wyposażone w skrzydło uchylne uchylno-rozwieralne, górny wywietrznik uchylny lub górne skrzydło 205 Wentylacja - wymagania Odpływ powietrza z pokojów mieszkalnych. Powietrze z pokojów mieszkalnych powinno być odprowadzane przez otwory wyrównawcze umieszczone ponad drzwiami lub w ich górnej części lub przez otwory wywiewne. Dopuszcza się odprowadzanie powietrza przez szczeliny pomiędzy dolną krawędzią drzwi a podłogą. Przekrój netto otworów lub szczelin powinien ≥80 cm2. 206 Wentylacja - wymagania Dopływ powietrza wewnętrznego do kuchni, łazienek, ustępów oraz pomocniczych pomieszczeń bezokiennych powinien być zapewniony przez otwory w dolnych częściach drzwi lub przez szczeliny pomiędzy dolną krawędzią drzwi a podłogą lub progiem. Przekrój netto otworów lub szczelin powinien wynosić 200 cm2. Odpływ powietrza z kuchni, łazienek ustępów oraz pomocniczych pomieszczeń bezokiennych powinien być zapewniony przez otwory wywiewne, usytuowane w górnej części ściany i przyłączone do pionowych przewodów wentylacji grawitacyjnej lub mechanicznej. Do poszczególnych pionów wentylacyjnych powinny być przyłączone tylko pomieszczenia o tym samym charakterze (kuchenne, sanitarno-higieniczne itd. ). Nie dopuszcza się wykorzystywania pionów obsługujących mieszkania do usuwania powietrza z pomieszczeń niemieszkalnych (piwnice, pralnie, suszarnie itp.). 207 Wentylacja - wymagania Wentylacja pomieszczeń niemieszkalnych Piwnice powinny mieć zapewniony dopływ powietrza przez otwierane okna lub specjalne otwory w przegrodach zewnętrznych. Dla odpływu powietrza należy stosować przewody wentylacji grawitacyjnej lub mechanicznej o działaniu ciągłym. Strumień powietrza wentylacyjnego powinien odpowiadać co najmniej 0.3 wymianom na godzinę. Piwnice podzielone ażurowymi ścianami należy traktować jako jedno pomieszczenie. Poddasza powinny mieć zapewniony dopływ i odpływ powietrza przez otwory w zewnętrznych przegrodach budowlanych. Klatki schodowe powinny mieć w górnej części otwór wywiewny o przekroju netto 200 cm2. 208 Wentylacja - wymagania Wentylacja pomieszczeń niemieszkalnych Rura zsypu śmieci powinna mieć wylot powietrza ponad dachem budynku, wyposażony w filtr oraz wentylator wywiewny. Strumień powietrza wywiewanego powinien wynosić co najmniej 200 m3/h. Pomieszczenia pralni domowych powinny mieć wentylację wywiewną lub nawiewno-wywiewną o wydajności odpowiadającej co najmniej 2 wymianom na godzinę, pracującą okresowo w czasie ich użytkowania. Przy wentylacji wywiewnej doprowadzenie powietrza zewnętrznego powinno być zapewnione przez otwory o regulowanym stopniu otwarcia. 209 Wentylacja - wymagania Wentylacja pomieszczeń niemieszkalnych Pomieszczenia suszarni bielizny powinny mieć wentylację grawitacyjną wywiewną, zapewniającą 1 wymianę powietrza na godzinę. Dopływ powietrza może być zapewniony z sąsiednich pomieszczeń przez otwory w drzwiach. Inne pomieszczenia (np. usługowe, techniczne itp.), znajdujące się w budynkach mieszkalnych, powinny być wentylowane zgodnie z ewentualnymi szczegółowymi wymaganiami technologicznymi. 210 Wentylacja - wymagania WENTYLACJA W BUDYNKACH ZAMIESZKANIA ZBIOROWEGO Strumień objętości powietrza wentylacyjnego powinien wynosić co najmniej: dla pokojów mieszkalnych i sypialnych - 20 m3/h dla każdego mieszkańca, przy czym łączny strumień powietrza dla pokoju nie powinien być niższy od 1 wymiany na godzinę; dla pokojów zbiorowego przebywania ludzi (np. świetlice, pokoje nauki, jadalnie) - 20 m3/h dla każdej przebywającej osoby; dla kuchni, łazienek i ustępów, przeznaczonych do użytku indywidualnego (jak przedstawiono wcześniej). dla pokojów klimatyzowanych oraz wentylowanych o nie otwieranych 211 oknach – 30 m3/h dla każdej osoby. Wentylacja - wymagania WENTYLACJA W BUDYNKACH ZAMIESZKANIA ZBIOROWEGO Pokoje mieszkalne i sypialne powinny mieć zapewniony dopływ powietrza zewnętrznego. Odpływ powietrza powinien być zapewniony albo bezpośrednio przez otwory wywiewne przyłączone do pionowych przewodów wentylacyjnych, albo pośrednio, jeżeli sąsiadujące pomieszczenie ma otwór wywiewny i przeznaczone jest do wyłącznego użytkowania przez mieszkańców pokoju (np. łazienka lub ustęp). 212 Wentylacja - wymagania WENTYLACJA W BUDYNKACH ZAMIESZKANIA ZBIOROWEGO Pokoje zbiorowego przebywania ludzi powinny mieć zapewniony dopływ powietrza zewnętrznego oraz mieć otwory wywiewne przyłączone do pionowych przewodów wentylacyjnych. Dopływ powietrza zewnętrznego w wielkości nie przekraczającej 2 wymian na godzinę może być zapewniony pod wpływem podciśnienia przez otwory o regulowanym stopniu otwarcia. Dolna krawędź otworów nawiewnych powinna znajdować się co najmniej 2 m ponad podłogą. W przypadku stosowania skrzydeł uchylnorozwieranych, górnych wywietrzników uchylnych lub górnych skrzydeł uchylnych - wysokość 2 m odnosi się do szczeliny, jaka występuje przy najmniejszym stopniu otwarcia. Przy wyższej krotności wymian powietrze zewnętrzne powinno być doprowadzane przez kratki nawiewne wentylacji 213 mechanicznej. Wentylacja - wymagania WENTYLACJA W BUDYNKACH ZAMIESZKANIA ZBIOROWEGO Kuchnie i pomieszczenia sanitarno-higieniczne przeznaczone do wspólnego użytku mieszkańców, powinny mieć wentylację (dopływ powietrza zewnętrznego, wywiew powietrza) niezależną od sąsiadujących pomieszczeń pobytu ludzi i zapewniającą podciśnienie względem tych pomieszczeń. 214 Wentylacja - wymagania WENTYLACJA W BUDYNKACH UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ Pomieszczenia przeznaczone do stałego i czasowego pobytu ludzi powinny mieć zapewniony dopływ co najmniej 20 m3/h powietrza zewnętrznego dla każdej przebywającej osoby. W pomieszczeniach publicznych, w których jest dozwolone palenie tytoniu, strumień powietrza powinien wynosić 30 m3/h dla każdej osoby. Dla pomieszczeń w żłobkach i przedszkolach przeznaczonych do przebywania dzieci, strumień powietrza zewnętrznego może być obniżony do 15 m3/h dla każdego dziecka. Strumień powietrza wentylacyjnego dla pomieszczeń, w których występują inne poza ludźmi źródła zanieczyszczeń powietrza, należy określić na podstawie 215 odrębnych wymagań. Wentylacja - wymagania WENTYLACJA W BUDYNKACH UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ W pomieszczeniach klimatyzowanych oraz wentylowanych o nie otwieranych oknach strumień powietrza powinien ≥30m3/h dla każdej przebywającej osoby, a w przypadku dozwolonego palenia w tych pomieszczeniach – co najmniej 50 m3/h dla każdej osoby. 216 Wentylacja - wymagania WENTYLACJA W BUDYNKACH UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ W budynkach o wysokości do 25 m nad poziomem terenu może być stosowana wentylacja grawitacyjna lub mechaniczna. W budynkach wyższych należy stosować wentylację mechaniczną wywiewną lub nawiewno-wywiewną. Wentylacja mechaniczna powinna być uruchamiana okresowo, na czas użytkowania pomieszczeń, z odpowiednim wyprzedzeniem i opóźnieniem. Nie dopuszcza się równoczesnego stosowania w pomieszczeniach wentylacji mechanicznej i grawitacyjnej. W pomieszczeniach w których występują źródła szkodliwych dla zdrowia substancji i/lub pary wodnej, należy w okresie przerw w użytkowaniu pomieszczeń zapewnić co najmniej półkrotną wymianę powietrza w ciągu 217 godziny. Wentylacja - wymagania WENTYLACJA W BUDYNKACH UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ Dopływ powietrza zewnętrznego do pomieszczeń przeznaczonych do przebywania ludzi jak dla budynków zamieszkania zbiorowego. Z tym, że dla pomieszczeń w szkołach i przedszkolach dopuszcza się w uzasadnionych przypadkach doprowadzanie powietrza zewnętrznego pod wpływem podciśnienia w ilościach do 3 wymian na godzinę. Odpływ powietrza z pomieszczeń przeznaczonych do pobytu ludzi powinien być zapewniony przez otwory wywiewne przyłączone do pionowych przewodów wentylacyjnych. Przy wentylacji mechanicznej dopuszcza się odprowadzanie części lub całości powietrza wywiewanego przez otwory wyrównawcze do pomieszczeń sąsiadujących, z których jest ono usuwane przez otwory wywiewne. 218 Wentylacja - wymagania WENTYLACJA W BUDYNKACH UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ Dopływ powietrza do pomieszczeń nie przeznaczonych do pobytu ludzi powinien być zapewniony przez otwory w dolnych częściach drzwi wewnętrznych o przekroju, przy którym prędkość przepływu powietrza nie przekracza 1 m/s lub przez kratki nawiewne. Odpływ powietrza z pomieszczeń nie przeznaczonych do pobytu ludzi powinien być zapewniony bezpośrednio przez przewody wywiewne wentylacji grawitacyjnej lub mechanicznej. 219 Wentylacja - wymagania WENTYLACJA W BUDYNKACH UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ Dopływ powietrza do pomieszczeń nie przeznaczonych do pobytu ludzi powinien być zapewniony przez otwory w dolnych częściach drzwi wewnętrznych o przekroju, przy którym prędkość przepływu powietrza nie przekracza 1 m/s lub przez kratki nawiewne. Odpływ powietrza z pomieszczeń nie przeznaczonych do pobytu ludzi powinien być zapewniony bezpośrednio przez przewody wywiewne wentylacji grawitacyjnej lub mechanicznej. 220 Wentylacja - wymagania WENTYLACJA GRAWITACYJNA Przekroje przewodów wywiewnych wentylacji grawitacyjnej powinny zapewniać usuwanie wymaganych normą strumieni objętości powietrza w następujących warunkach: temperatura zewnętrzna: +12°C; temperatura w pomieszczeniu, z którego usuwane jest powietrze, równa temperaturze obliczeniowej (dla pomieszczeń nieogrzewanych np. piwnice należy przyjmować temperaturę wewnętrzną 16°C); regulowane otwory doprowadzające powietrze zewnętrzne - w położeniu otwartym. 221 Wentylacja - wymagania WENTYLACJA GRAWITACYJNA – przepis uchylony w 2000r Przewody zbiorcze mogą być stosowane tylko do odprowadzania powietrza z pomieszczeń o tym samym charakterze posiadających okno zewnętrzne i znajdujących się w budynkach mieszkalnych oraz zamieszkania zbiorowego o wysokości ponad 5 kondygnacji. Przewód indywidualny odprowadzający powietrze z otworu wywiewnego może być przyłączony do przewodu zbiorczego po przejściu dwóch kondygnacji. We wszystkich innych przypadkach należy stosować przewody indywidualne, wyprowadzone ponad dach budynku. 222 Wentylacja - wymagania WENTYLACJA GRAWITACYJNA – przepis obowiązujący dla budynków nowo wznoszonych Powietrze z pomieszczeń należy odprowadzać za pomocą przewodów indywidualnych, wyprowadzonych ponad dach budynku. 223 Wentylacja - wymagania WENTYLACJA GRAWITACYJNA– prowadzenie przewodów Przewody wywiewne należy prowadzić pionowo przy ścianach wewnętrznych. Dopuszcza się odchylenie przewodów od pionu do 30°. Wyloty przewodów ponad dachem powinny być zabezpieczone przed opadami atmosferycznymi oraz przed nawiewaniem powietrza w wyniku działania wiatru. Otwory wentylacyjne łączone z przewodami wywiewnymi powinny być usytuowane tak aby odległość górnej krawędzi otworu od sufitu nie przekraczała 150 mm. Otwory powinny mieć wyposażenie umożliwiające redukcję wolnego przekroju do 1/3, obsługiwane z poziomu podłogi. Obudowa otworu powinna umożliwiać zabudowę stałej przesłony (kryzy) dla dławienia nadmiaru ciśnienia. 224 Wentylacja - wymagania WENTYLACJA MECHANICZNA – wybrane wymagania Układ przewodów wywiewnych powinien być projektowany w ten sposób, aby w okresie przerw w pracy wentylatora, przewody te pełniły częściowo rolę wentylacji grawitacyjnej. W urządzeniach nawiewnych zaleca się wykorzystanie ciepła zawartego w powietrzu usuwanym do ogrzania powietrza zewnętrznego. Urządzenia wentylacji mechanicznej nie powinny powodować przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu. 225 Wentylacja - wymagania WYMAGANIA BUDOWLANE Drzwi wewnętrzne do ogrzewanej części budynku, do mieszkań oraz drzwi do pokojów mieszkalnych i sypialnych w budynkach zbiorowego zamieszkania powinny charakteryzować się współczynnikiem infiltracji powietrza nie ≤1.0 m3/(m×h×daPa2/3). 226 WENTYLACJA MECHANICZNA WYWIEWNA W BUDYNKACH MIESZKALNYCH WIELORODZINNYCH wymagania Wentylacja. Instalacje wentylacji mechanicznej wywiewnej w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych. Wymagania. PN-87/B-03433 227 WENTYLACJA MECHANICZNA WYWIEWNA W BUDYNKACH MIESZKALNYCH WIELORODZINNYCH - wymagania Wentylacji mechanicznej wywiewnej nie należy stosować w mieszkaniach z paleniskami podłączonymi do przewodów dymowych lub z urządzeniami gazowymi o grawitacyjnym odprowadzaniu spalin. Pomieszczenia pomocnicze (np. pralnie, suszarnie) w budynku wyposażonym w wentylację mechaniczną wywiewną powinny być również wentylowane w sposób mechaniczny. Instalacja wentylacji mechanicznej wywiewnej powinna być rozwiązana w układzie pionowym zbiorczym z podziałem na niezależne przewody pionowe: kuchenne, sanitarne i inne w ramach mieszkania, obsługujące pomieszczenia, w których wymagana jest wentylacja ciągła. 228 WENTYLACJA MECHANICZNA WYWIEWNA W BUDYNKACH MIESZKALNYCH WIELORODZINNYCH - wymagania Niedopuszczalne jest przyłączanie do jednego przewodu pionowego otworów wywiewnych z dwóch mieszkań na jednej kondygnacji oraz przyłączanie do pionowych przewodów obsługujących mieszkania otworów wywiewnych z pomieszczeń o innym przeznaczeniu. Dopuszcza się przyłączanie do wspólnego przewodu pionowego otworów wywiewnych w łazience i ustępie oraz przyłączanie do wspólnego wentylatora pionów obsługujących pomieszczenia o różnym przeznaczeniu. Nie dopuszcza się przerw w pracy instalacji, z wyjątkiem okresów wykonywania niezbędnych czynności eksploatacyjnych (np. czyszczenie pionów, smarowanie łożysk wentylatorów itp.). 229 WENTYLACJA MECHANICZNA WYWIEWNA W BUDYNKACH MIESZKALNYCH WIELORODZINNYCH - wymagania W budynkach z wentylacją mechaniczną nie jest wymagana wentylacja ciągła klatek schodowych. Zsyp na śmieci powinien być wyposażony w oddzielny mechaniczny wywiew powietrza o działaniu ciągłym. Strumień powietrza usuwanego z rury zsypowej powinien wynosić co najmniej 200 m3/h. Przed wentylatorem obsługującym zsyp należy instalować filtr powietrza, z zapewnieniem dostępu do jego oczyszczania. 230 WENTYLACJA MECHANICZNA WYWIEWNA W BUDYNKACH MIESZKALNYCH WIELORODZINNYCH - wymagania PRZEWODY Przewody powinny być wykonane z materiału odpornego na korozję (np. blacha stalowa ocynkowana lub aluminiowa). Zaleca się stosowanie przewodów o przekroju kołowym. Przewody zbiorcze pionowe powinny mieć stały przekrój na całej wysokości. Średnica odgałęzień nie powinna być mniejsza niż 100 mm. Prędkość powietrza w przewodach nie powinna przekraczać: • w odgałęzieniach - 4 m/s, • w przewodach pionowych zbiorczych - 5 m/s, • w przewodach poziomych, łączących piony zbiorcze z wentylatorami zlokalizowanymi na poddaszu lub na dachu - 6 m/s. 231 WENTYLACJA MECHANICZNA WYWIEWNA W BUDYNKACH MIESZKALNYCH WIELORODZINNYCH - wymagania PRZEWODY Prowadzenie przewodu zbiorczego i jego zakończenie od góry powinno umożliwić oczyszczenie wnętrza przewodu z poziomu dachu. Przewód ten powinien zaczynać się co najmniej 1 m poniżej najniższego odgałęzienia i powinien być wyposażony w otwór rewizyjny umożliwiający oczyszczenie przewodu od dołu. Odcinki przewodów przechodzące przez przestrzenie nieogrzewane powinny mieć izolację cieplną zapobiegającą wykraplaniu się pary wodnej na ściankach wewnętrznych. 232 WENTYLACJA MECHANICZNA WYWIEWNA W BUDYNKACH MIESZKALNYCH WIELORODZINNYCH - wymagania PRZEWODY Stabilność strumieni usuwanego powietrza przez poszczególne otwory wywiewne przyłączone do otworu zbiorczego, uzyskuje się przez zapewnienie odpowiednich spadków ciśnień na odgałęzieniach. Odpowiednie spadki ciśnień osiąga się przez zainstalowanie na odgałęzieniach elementów dławiących, np. zaworów wywiewnych o charakterystyce oporu przepływu określonej w funkcji wielkości otwarcia zaworu. Jako kryterium stabilności strumieni usuwanego powietrza w instalacji należy przyjmować minimalny spadek ciśnienia na odgałęzieniu równy: dla budynków do 5 kondygnacji ∆p = 80 Pa, dla budynków do 11 kondygnacji ∆p = 100 Pa, dla budynków do 16 kondygnacji ∆p = 120 Pa, dla budynków od 17 kondygnacji do 55 m ∆p = 140 Pa. Ze względów akustycznych nie należy przekraczać wartości ∆ p = 180 233 Pa. WENTYLACJA MECHANICZNA WYWIEWNA W BUDYNKACH MIESZKALNYCH WIELORODZINNYCH - wymagania WENTYLATOR Wentylator zastosowany w instalacji powinien być dobrany dla następujących parametrów punktu pracy sieci: a) strumień objętości powietrza V, m3/h: V& = ∑ ∑ V&i + 3 A V&i - suma obliczeniowych strumieni powietrza usuwanych z pomieszczeń wentylowanych, m3/h, A - łączna powierzchnia ścian przewodów przyłączonych do wentylatora, m2, 3 - wielkość wskaźnika (m3/m2h) nieszczelności przewodów dla klasy A szczelności, przy średnim podciśnieniu 200 Pa; 234 WENTYLACJA MECHANICZNA WYWIEWNA W BUDYNKACH MIESZKALNYCH WIELORODZINNYCH - wymagania WENTYLATOR b) spiętrzenie ∆ p, Pa: ∆p = ∆ pm ∆pm - łączna strata ciśnienia przy obliczeniowych przepływach powietrza pomiędzy pomieszczeniem położonym w połowie wysokości budynku a wylotem z sieci, Pa. Jeżeli wentylator obsługuje kilka przewodów zbiorczych, należy przyjąć największą spośród wartości ∆pm, określonych dla poszczególnych przewodów zbiorczych. Charakterystyka wentylatora powinna być płaska tak, aby przyrost wydajności o 10% nie powodował spadku spiętrzenia wentylatora większego niż 20 Pa. 235 WENTYLACJA MECHANICZNA WYWIEWNA W BUDYNKACH MIESZKALNYCH WIELORODZINNYCH - wymagania Zabezpieczenia przeciwpożarowe Przewody instalacji oraz osłaniające je przegrody powinny uniemożliwiać rozprzestrzenianie się ognia i produktów rozkładu termicznego na sąsiednią kondygnację. Regulacja instalacji Regulacja instalacji powinna zapewnić usuwanie przez elementy wywiewne wymaganej ilości powietrza z tolerancją ±10%. Jeżeli pomiary kontrolne wykonywane są przy temperaturach zewnętrznych poniżej -5°C i przy ogrzewanych pomieszczeniach, dopuszcza się zwiększenie górnej granicy tolerancji do 15%. 236 WENTYLACJA MECHANICZNA WYWIEWNA W BUDYNKACH MIESZKALNYCH WIELORODZINNYCH - wymagania Sterowanie i sygnalizacja Wentylatory instalacji wentylacji mechanicznej wywiewnej mieszkań powinny być sterowane (włączanie i wyłączanie) z jednej lub kilku wydzielonych i odpowiednio oznakowanych tablic rozdzielczych dostępnych dla obsługi budynku. Instalacja elektryczna zasilająca silniki wentylatorów powinna być wyposażona w urządzenie zabezpieczające silniki przed przeciążeniem i przegrzaniem (np. w wyniku zaniku jednej z faz). Zaleca się wprowadzenie w holach wejściowych budynków sygnalizacji działania poszczególnych wentylatorów. Każdy wentylator powinien mieć niezależny wyłącznik zainstalowany w jego pobliżu na dachu. 237 WENTYLACJA MECHANICZNA WYWIEWNA W BUDYNKACH MIESZKALNYCH WIELORODZINNYCH - wymagania Wykonanie instalacji Wszystkie połączenia przewodów oraz połączenia pomiędzy przewodami a elementami dławiącymi, tłumikami i wentylatorami powinny być wykonane w sposób zapewniający trwałą szczelność. Sieć przewodów instalacji wentylacyjnej powinna spełniać wymagania co najmniej klasy A szczelności. Podstawowe elementy instalacji wentylacyjnej (wentylatory z podstawami, komory wentylatorowe, elementy dławiące, skrzynki przyłączeniowe, połączenia przewodów) powinny mieć świadectwo dopuszczenia do stosowania w budownictwie. Przewody zbiorcze powinny być mocowane do konstrukcji budynku co najmniej w jednym punkcie na każdej kondygnacji. Zamocowanie zaworów wywiewnych w przegrodach budowlanych powinno zapewnić możliwość łatwego zdjęcia i założenia zaworu bez zakłócenia 238 szczelności jego połączenia z przewodem przyłączeniowym. WENTYLACJA MECHANICZNA WYWIEWNA W BUDYNKACH MIESZKALNYCH WIELORODZINNYCH - wymagania Dokumenty eksploatacyjne Dla każdej instalacji wentylacji mechanicznej wywiewnej powinny być opracowane dwie oddzielne instrukcje eksploatacji: 1)dla lokatorów; 2)dla administracji budynku (osiedla). Instrukcja eksploatacji dla lokatorów powinna zawierać co najmniej: a) zasadę pracy instalacji, b) zalecenia dla użytkownika, dotyczące np.: sposobu uszczelnienia okien, drzwi balkonowych i drzwi wejściowych, zasad i trybu postępowania w przypadku stwierdzenia, że wentylator nie działa, zakaz instalowania w kuchniach i pomieszczeniach sanitarnych urządzeń wentylacyjnych przyłączonych do otworów wentylacyjnych zamiast zaworów wywiewnych. 239 WENTYLACJA MECHANICZNA WYWIEWNA W BUDYNKACH MIESZKALNYCH WIELORODZINNYCH - wymagania Dokumenty eksploatacyjne Instrukcja eksploatacji dla administracji budynku powinna zawierać: a) opis instalacji i zasadę jej działania, b) zalecenia dla obsługi instalacji wentylacyjnej, jak: okresowe przeglądy wentylatorów oraz silników elektrycznych i regulowanie naciągu pasków klinowych (orientacyjnie 4 razy w ciągu roku), częstotliwość wymiany smaru w łożyskach silników i wentylatorów (wg zaleceń producenta), okresy czyszczenia pionów wentylacyjnych i wentylatorów (orientacyjnie piony kuchenne i zsypowe co 3 lata, inne co 6 lat), przy czym pierwsze czyszczenie, zwłaszcza wentylatorów, należy wykonać po dwóch miesiącach od oddania budynku do użytku, okresy czyszczenia filtru w pionach obsługujących zsyp, c) wykaz części zamiennych niezbędnych do właściwej eksploatacji, np. wymienne silniki (lub kompletne wentylatory dachowe), paski klinowe (przy napędzie pasowym). 240 Parametry obliczeniowe powietrza wewnętrznego w pomieszczeniach przeznaczonych do stałego przebywania ludzi PN-78/B-03421 241 Parametry obliczeniowe powietrza wewnętrznego w pomieszczeniach przeznaczonych do stałego przebywania ludzi DEFINICJE Strefa przebywania ludzi - strefa pomieszczenia do wysokości 2 m nad podłogą. Stałe przebywanie ludzi – przebywanie tych samych osób bez przerwy w ciągu co najmniej 2 h lub przebywanie z przerwami o łącznym czasie przebywania wynoszącym co najmniej połowę jednej zmiany pracy. Aktywność fizyczna mała - aktywność przebywającego w pomieszczeniu człowieka powodująca całkowita stratę energii do 200 W. Aktywność fizyczna średnia - aktywność przebywającego w pomieszczeniu człowieka powodująca całkowitą stratę energii ponad 200 do 300 W. 242 Parametry obliczeniowe powietrza wewnętrznego w pomieszczeniach przeznaczonych do stałego przebywania ludzi DEFINICJE Aktywność fizyczna duża - aktywność przebywającego w pomieszczeniu człowieka powodująca całkowitą stratę energii ponad 300 W. Zaliczenie aktywności fizycznej do jednej z podanych grup należy wykonać obliczając łączne całkowite straty energii przez zsumowanie przybliżonych wartości strat energii odpowiadających pozycji ciała (tab.1), i przybliżonych wartości dodatkowych strat energii zależnych od rodzaju czynności fizycznej, (tab.2). 243 Parametry obliczeniowe powietrza wewnętrznego w pomieszczeniach przeznaczonych do stałego przebywania ludzi Tab.1. Przybliżone wartości całkowitych strat energii w zależności od pozycji ciała Pozycja ciała Całkowita strata energii, W siedząca 120 stojąca 140 w ruchu 240 244 Parametry obliczeniowe powietrza wewnętrznego w pomieszczeniach przeznaczonych do stałego przebywania ludzi Tab.2. Przybliżone wartości dodatkowych strat energii związanych z rodzajem czynności fizycznej Rodzaj pracy Lekka praca przy użyciu dłoni Średnia praca przy użyciu dłoni Ciężka praca przy użyciu dłoni Lekka praca przy użyciu jednej ręki Średnia praca przy użyciu jednej ręki Ciężka praca przy użyciu jednej ręki Lekka praca przy użyciu obydwu rąk Średnia praca przy użyciu obydwu rąk Ciężka praca przy użyciu obydwu rąk Dodatkowa całkowita strata energii, W 30 50 60 60 90 120 120 150 180 245 Parametry obliczeniowe powietrza wewnętrznego w pomieszczeniach przeznaczonych do stałego przebywania ludzi Wartości liczbowe parametrów obliczeniowych powietrza wewnętrznego Okres zimowy Okres letni Wilgotność względna Aktywność fizyczna Temperatura Wartości optymalne Prędkość powietrza dopuszcza- maksymaoptymalna lna Temperatura lna minimalna Wilgotność względna Wartości dopuszczalne Temperatura przy zyskach ciepła jawnego odniesionych do 1 m2 powierzchni podłogi pomieszczenia lub strefy roboczej do 50 W/m2 °C 1 2 Mała 20÷22 Średnia 18÷20 Duża 15÷18 % 3 40÷60 4 30 m/s °C % 5 6 7 0.2 23÷26 40÷55 0.2 20÷23 40÷60 0.3 18÷21 40÷60 Prędkość powietrza maksymalna ponad 50 W/m2 °C 8 Wilgotność względna maksymalna 9 % m/s 10 11 0.3 tz+3 tz+5 70 0.4 0.6 tz - temperatura powietrza zewnętrznego, w oC (temp. termometru suchego) 246 Parametry obliczeniowe powietrza wewnętrznego w pomieszczeniach przeznaczonych do stałego przebywania ludzi W przypadku braku możliwości nawilżania powietrza dopuszcza się dla okresu zimowego przyjmowanie wartości dopuszczalnej minimalnej wilgotności względnej nie wg tab. (poprzedni slajd) lecz wartości wynikającej z warunków zewnętrznych i bilansu wilgotnościowego pomieszczenia. Wartości temperatury dopuszczalnej w okresie letnim (tab. kol. 8 i 9) można przyjmować tylko w przypadku braku możliwości chłodzenia powietrza. Pośrednich wartości temperatur pomiędzy maksymalną optymalną a dopuszczalną nie należy przyjmować. Przy przyjmowaniu w okresie letnim temperatury optymalnej maksymalne dopuszczalne wartości wilgotności względnej należy przyjmować odpowiednio: dla temperatury 26°C - najwy żej 55% wilgotności względnej; dla temperatury 23°C - najwy żej 65% wilgotności względnej. 247 Parametry obliczeniowe powietrza wewnętrznego w pomieszczeniach przeznaczonych do stałego przebywania ludzi Ze względu na konieczność uwzględnienia wpływu promieniowania cieplnego, temperaturę wewnętrzną w okresie zimowym (kol. 2) można przyjmować tylko wtedy, jeśli średnia temperatura wewnętrznych powierzchni przegród w okresie zimowym τp śr (określona wzorem poniżej), nie jest niższa o więcej niż 2oC od minimalnej temperatury powietrza wewnętrznego, określonej dla danej aktywności fizycznej. Jeśli warunek ten nie jest spełniony, przypadek taki wymaga indywidualnego ustalenia temperatury wewnętrznej. τ p śr (F τ ) ∑ = ∑F i pi i τpi - temperatura wewnętrznej powierzchni przegrody, oC Fi - powierzchnia przegrody, m2 248 HAŁAS 249 Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w budynkach Wentylacja. Instalacje wentylacji mechanicznej wywiewnej w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych. Wymagania - PN-87/B-03433 Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem pomieszczeń w budynkach. Wymagania ogólne i środki techniczne ochrony przed hałasem – PN-87/B-02151/01 Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem pomieszczeń w budynkach. Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach – PN-87/B-02151/02 Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem pomieszczeń w budynkach - Izolacyjność akustyczna przegród w budynkach oraz izolacyjność akustyczna elementów budowlanych. Wymagania – PN-B-02151-3 250 Wentylacja. Instalacje wentylacji mechanicznej wywiewnej w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych. Wymagania - PN-87/B-03433 Hałas Zabezpieczenia akustyczne instalacji wentylacji mechanicznej powinny ograniczać przenikanie hałasu do pomieszczeń chronionych poprzez sieć przewodów, konstrukcję budynku oraz drogę powietrzną - przez okna. Wentylator zastosowany w instalacji powinien mieć sprawdzoną charakterystykę akustyczną. Poziom dźwięku A mierzony w odległości 1 m od wentylatora dachowego lub wentylatora w komorze, nie powinien przekraczać 65 dB. Na końcu przewodu zbiorczego, przed wentylatorem, powinien być zainstalowany tłumik akustyczny o takiej skuteczności tłumienia, aby poziom dźwięku A w pomieszczeniach mieszkalnych, spowodowany pracą instalacji wentylacyjnej, nie przekraczał wartości dopuszczalnych. 251 Wentylacja. Instalacje wentylacji mechanicznej wywiewnej w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych. Wymagania - PN-87/B-03433 Hałas Wentylator dachowy lub komora wentylatorowa powinny być posadowione na amortyzatorach zabezpieczających przed przenoszeniem się drgań na konstrukcję budynku. Wentylator posadowiony w sąsiedztwie okien innych budynków mieszkalnych lub mieszkań tego samego budynku, powinien być obudowany ekranami lub obudowami dźwiękochłonno-izolacyjnymi tak, aby poziomy dźwięku A hałasu wentylacyjnego przenikające do mieszkań nie przekraczały wartości dopuszczalnych. W pomieszczeniach niemieszkalnych, w których zainstalowane są elementy wywiewne, dopuszczalny poziom dźwięku A wynosi 40 dB. W pomieszczeniach mieszkalnych, w których wymagane jest stosowanie elementów wywiewnych, dopuszczalny poziom dźwięku A nie powinien 252 przekraczać wartości dopuszczalnych (następny slajd). Wymagania ogólne i środki techniczne ochrony przed hałasem – PN-87/B-02151/01 WYMAGANIA OGÓLNE Niezbędne w budynkach pomieszczenia ze źródłami hałasu oraz urządzenia instalacyjne należy oddzielać od pomieszczeń chronionych pomieszczeniami nie zawierającymi źródeł hałasu i nie podlegającymi ochronie przeciwdźwiękowej, a w przypadku braku możliwości takiego rozplanowania budynku należy stosować specjalne zabezpieczenia przeciwdźwiękowe i przeciwdrganiowe pomieszczeń ze źródłami hałasu, ograniczające poziomy dźwięku A przenikającego do pomieszczeń chronionych do wartości dopuszczalnych (następne slajdy). Urządzenia i przewody instalacyjne muszą mieć specjalne zabezpieczenia przeciwdźwiękowe i przeciwdrganiowe zapobiegające rozprzestrzenianiu się hałasów i drgań wzdłuż przewodów instalacyjnych i przekazywaniu drgań na konstrukcję budynku 253 Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach – PN-87/B-02151/02 Definicje Poziom dźwięku A, (LA) - poziom dźwięku, który odpowiada charakterystyce ważenia A. Hałas ustalony - hałas, którego poziom dźwięku At w określonym miejscu zmienia się w czasie nie więcej niż o 5 dB. Hałas nieustalony - hałas, którego poziom dźwięku A w określonym miejscu zmienia się w czasie więcej niż o 5 dB. Hałas występujący z przerwami w czasie obserwacji traktuje się jako hałas nieustalony. 254 Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach – PN-87/B-02151/02 Średni poziom dźwięku A, (LAm ) - uśredniony w czasie obserwacji poziom dźwięku A hałasu ustalonego L Am 1 = n n ∑L Ai i =1 LAi - poziom dźwięku A występujący w danym momencie czasowym, dB n – liczba określonych poziomów dźwięku A, (LAi) w czasie obserwacji 255 Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach – PN-87/B-02151/02 Równoważny poziom dźwięku A (LA eg) - uśredniony w czasie obserwacji poziom dźwięku A hałasu nieustalonego L Aeg 1 = 10 lg T ∑ (t ⋅10 n i i =1 0.1L Ami ) T – czas oceny, s LAmi – średni poziom dźwięku A występujący w czasie, w którym hałas można uznać za ustalony, dB ti – czas w którym poziom dźwięku A jest ustalony i wynosi LAm, przy czym n T= ∑t i i =1 256 Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach – PN-87/B-02151/02 lub (w przypadku zastosowania analizy statystycznej): L Aeg 1 = 10 lg N n ∑ n 10 i i =1 0,1L Ai LAi – średni poziom dźwięku A w i-tym przedziale poziomów, dB n – liczba przedziałów poziomu dźwięku ni – liczba odczytów poziomu dźwięku A w i-tym przedziale poziomów N – całkowita liczba odczytów poziomu dźwięku LAi w czasie dla którego wyznacza się równoważny poziom dźwięku LAeg, przy czym n N= ∑n i i =1 257 Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach – PN-87/B-02151/02 Maksymalny poziom dźwięku A, (LA max) - maksymalna wartość skuteczna poziomu dźwięku A występująca w czasie obserwacji. Czas oceny T - przedział czasu, dla którego określa się równoważny lub średni poziom dźwięku A w celu porównania poziomu dźwięku z wartościami dopuszczalnymi. 258 Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach – PN-87/B-02151/02 DOPUSZCZALNY POZIOM DŹWIĘKU A W POMIESZCZENIACH PRZEZNACZONYCH DO PRZEBYWANIA LUDZI Równoważny poziom dźwięku A hałasu przenikającego do pomieszczenia łącznie od wszystkich źródeł hałasu usytuowanych poza tym pomieszczeniem (w budynkach mieszkalnych - od źródeł hałasu usytuowanych poza mieszkaniem w skład którego wchodzi to pomieszczenie) nie może przekraczać wartości podanych w tablicach zamieszczonych na następnych slajdach w kol.3 i 4. 259 Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach – PN-87/B-02151/02 Poziom dźwięku A hałasu przenikającego do pomieszczenia oddzielnie od poszczególnych instalacji stanowiących techniczne wyposażenie budynku, nie regulowanych i nie wyłączanych z danego pomieszczenia (w przypadku budynku mieszkalnego - z danego mieszkania) oraz od poszczególnych urządzeń i instalacji działających w pomieszczeniach nie związanych funkcjonalnie z danym budynkiem lub zlokalizowanych na zewnątrz budynku w terenie lub w innych obiektach nie może przekraczać wartości podanych na następnych slajdach, przy czym: przy hałasie ustalonym: średni poziom dźwięku A, (LAm), nie może przekraczać wartości podanych kol. 5 i 6; przy hałasie nieustalonym: równoważny poziom dźwięku A , (LAeq), nie może przekraczać wartości podanych w kol. 5 i 6 maksymalny poziom dźwięku A, (LAmax), nie może przekraczać wartości podanych w kol. 7 i 8. 260 Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach – PN-87/B-02151/02 Dopuszczalny poziom dźwięku A hałasu przenikającego do pomieszczenia od wyposażenia technicznego budynku oraz innych Dopuszczalny rów- urządzeń w budynku i poza budynkiem noważny poziom A dźwięku Lp. Przeznaczenie pomieszczenia hałasu przenikającego do średni poziom pomieszczenia od dźwięk u A ( L A m ) (przy hałasie ustalonym1) ) lub równoważny poziom dźwięku A, (LA eg) (przy hałasie nie- wszystkich źródeł hałasu łącznie LA eg, dB ustalonym2) ), w dzień 1 2 w nocy w dzień 4 3 5 maksymalny poziom dźwięku A , (LA max ), przy hałasie nieustalonym2) dB dB w nocy w dzień w nocy 6 7 6 Pomieszczenia mieszkalne w budynkach 1 mieszkalnych, internatach, domach rencistów, domach dziecka, hotelach kat. S i I, hotelach 40 30 35 25 40 30 robotniczych 2 Kuchnie i pomieszczenia sanitarne w mieszkaniach 45 40 40 40 45 45 3 Pokoje w hotelach kategorii II i niższych 45 35 40 30 45 35 4 Pokoje w domach wczasowych 30 ÷ 353) 35 ÷ 40 30 30 Pokoje chorych w szpitalach i 5 40 ÷ 453) 25 ÷ 30 40 ÷ 453) 30 ÷ 353) sanatoriach za wyjątkiem pokoi w oddziałach intensywnej opieki medycznej 35 25 35 30 261 Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach – PN-87/B-02151/02 Dopuszczalny poziom dźwięku A hałasu przenikającego do pomieszczenia od wyposażenia technicznego budynku oraz innych urządzeń w budynku i poza budynkiem Dopuszczalny równoważny poziom dźwięku A hałasu przenikającego do Lp. Przeznaczenie pomieszczenia pomieszczenia od wszystkich źródeł hałasu łącznie LA eg, dB średni poziom dźwięk u A (LAm) (przy hałasie ustalonym1) ) lub równoważny poziom dźwięku A, (LA eg) (przy hałasie nieustalonym2) ), w dzień 6 7 8 Pomieszczenia łóżkowe w oddziałach intensywnej opieki medycznej Sale operacyjne, pokoje przygotowania chorych do operacji Gabinety badań lekarskich w przychodniach i szpitalach, pomieszczenia psychoterapi i w nocy w dzień maksymalny poziom dźwięku A , (L A max), przy hałasie nieustalonym 2) dB dB w nocy w dzień w nocy 30 30 25 25 30 30 35 - 30 - 35 - 35 - 30 - 35 - 9 Pokoje lekarskie, pielęgniarskie oraz inne pomieszczenia szpitalne (za wyjątkiem działów technicznych i gospodarczych) 40 30 35 25 40 35 10 Laboratoria medyczne, pokoje recepturowe w aptekach 40 - 35 - 40 - 35 - 30 - 35 - 11 Pokoje dla dzieci w żłobkach, klasy w przedszkolach 262 Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach – PN-87/B-02151/02 Dopuszczalny poziom dźwięku A hałasu przenikającego do pomieszczenia od wyposażenia technicznego budynku oraz innych urządzeń w Dopuszczalny rów- budynku i poza budynkiem noważny poziom dźwięku A hałasu przenikającego do Lp. Przeznaczenie pomieszczenia pomieszczenia od wszystkich źródeł hałasu łącznie LA eg, dB średni poziom dźwięk u A (LAm) (przy hałasie ustalonym1) ) lub równoważny poziom dźwięku A, (LA eg) (przy hałasie nieustalonym2) ), w dzień 12 Klasy i pracownie szkolne (za wyjątkiem pracowni zajęć technicznych), sa le wykładowe, audytoria 40 13 Sale konferencyjne 40 , 14 Pomieszczenia do pracy umysłowej wymagającej silnej koncentracji uwagi w nocy - - w dzień maksymalny poziom dźwięku A , (L A max), przy hałasie nieustalonym2) dB dB w nocy w dzień w nocy 35 - 40 - 35 - 40 - 35 - ,30 - 35 - 15 Pomieszczenia administracyjne bez wewnętrznych źródeł hałasu 40 - 35 - 40 - 16 Pomieszczenia administracyjne z wewnętrznymi źródłami hałasu, pomieszczenia administracyjne w obiektach tymczasowych 45 - 40 - 45 - 17 Sale zajęć w domach kultury - 30 ÷ 40 - 35 ÷ 454) 40 ÷ 504) - 263 Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach – PN-87/B-02151/02 Dopuszczalny rów- Dopuszczalny poziom dźwięku noważny poziom Lp. Przeznaczenie pomieszczenia A hałasu przenikającego do pomieszczenia od wyposażenia dźwięku A hałasu technicznego budynku oraz innych urządzeń w przenikającego do budynku i poza budynkiem pomieszczenia od średni poziom dźwięk u A (LAm) (przy hałasie ustalonym1) ) lub równoważny poziom dźwięku A, (LA eg) (przy hałasie nieustalonym2) ), w dzień 18 19 Sale kawiarniane I restauracyjne Sale sklepowe / w nocy w dzień w nocy - 45 - 50 - 45 - ) Np. pochodzącymi od centralnego ogrzewania, wentylacji, stacji transformatorowych. 2 ) Np. pochodzący od urządzeń dźwigowych, z .zsypów śmieciowych. 3 ) Należy przyjmować indywidualnie w podanych granicach w zależności od kategorii obiektu. 4 ) Należy przyjmować indywidualnie w podanych granicach w zależności od rodzaju zajęć. 5 ) Nie normalizuje się wartości maksymalnych. dźwięku A , (L A max ), przy hałasie nieustalonym2) dB dB 50 1 maksymalny poziom w dzień w nocy -5) - 264 Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach – PN-87/B-02151/02 Jeżeli pomieszczenia, dla których podano w tablicy dopuszczalne poziomy dźwięku A tylko dla okresu dziennego są użytkowane również w nocy zgodnie ze swym przeznaczaniem, wówczas wymagania dla tych pomieszczeń należy traktować jako niezależne od pory doby przyjmując wartości jak dla dnia. Podane dopuszczalne wartości poziomu dźwięku A obowiązują przy następujących warunkach: dopuszczalny poziom dźwięku A określony jest dla wnętrza pomieszczenia przy zamkniętych drzwiach i oknach lecz przy zapewnieniu wymiany powietrza w pomieszczeniu zgodnie z wymaganiami przepisów; dopuszczalny poziom dźwięku A dotyczy pomieszczeń umeblowanych i wyposażonych zgodnie z ich przeznaczeniem; dopuszczalny poziom dźwięku A dotyczy przedziału czasu równego czasowi oceny T. 265 Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach – PN-87/B-02151/02 W pomieszczeniach budynków mieszkalnych zamieszkania zbiorowego oraz szpitalach i sanatoriach jako czas oceny T należy przyjmować nieprzerwanie 8 najniekorzystniejszych godzin w ciągu dnia między godz. 6.00 a 22.00 i nieprzerwanie ½ godz. w ciągu nocy między godz. 22.00 a 6.00. W pomieszczeniach budynków użyteczności publicznej jako czas oceny T należy przyjmować czas, w którym pomieszczenie użytkowane jest przez daną grupę ludzi zgodnie z jego przeznaczeniem. Jeżeli pomieszczenie wykorzystywane jest w czasie dłuższym niż 8 h, jako czas oceny T należy przyjmować 8 najniekorzystniejszych godzin niezależnie od pory doby. 266 Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach – PN-87/B-02151/02 DOPUSZCZALNY POZIOM DŹWIĘKU A URZĄDZEŃ ZAINSTALOWANYCH W POMIESZCZENIACH TECHNICZNYCH W BUDYNKACH MIESZKALNYCH I ZAMIESZKANIA ZBIOROWEGO )w Maksymalny poziom dźwięku A, (LA max) w odległości 1 m od urządzenia zainstalowanego w pomieszczeniu technicznym zlokalizowanym w budynku mieszkalnym lub zamieszkania zbiorowego nie może przekraczać wartości podanych w tabeli. Dopuszczalny maksymalny poziom dźwięku dotyczy całej doby i odnosi się do rzeczywistej chłonności akustycznej danego pomieszczenia technicznego. Spełnienie wymagań zawartych w tabeli nie oznacza, że spełnione będą wymagania podane w tabelach na poprzednich slajdach, bez zastosowania specjalnych zabezpieczeń akustycznych. 267 Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach – PN-87/B-02151/02 Lp. Pomieszczenie, charakter pracy urządzenia Węzeł cieplny, hydrofornia. Praca pompy, działanie zaworów Transformatami a, praca transformatora przy 2 minimalnych występujących wartościach obciążenia 'Maszynownia dźwigu. Praca zespołu 3 napędowego 1 4 Przestrzeń nad dachem budynku, praca wentylatora dachowego Dopuszczalny maksymalny poziom dźwięku A, (L A max) w dB, w odległości 1 m od urządzenia 65 62 65 651) 1 ) Wymaganie dotyczy przypadku, gdy hałas pochodzący od wentylatora przenika do pomieszczenia wyłącznie przez instalacje wentylacyjna. W przypadku, gdy hałas wentylatora może przenikać do pomieszczeń danego lub innego budynku przez okna, wówczas dopuszczalny poziom dźwięku A w odległości 1 m od wentylatora należy ustalać indywidualnie w zależności od możliwych do zastosowania w konkretnym przypadku zabezpieczeń akustycznych lecz nie większy niż 65 dB. 268 Ochrona przed hałasem w budynkach – Izolacyjność akustyczna przegród w budynkach oraz izolacyjność akustyczna elementów budowlanych. Wymagania – PN-87/B-02151/03 Wymagana izolacyjność akustyczna elementów nawiewnych stosowanych w ścianach zewnętrznych i stropodachach Jeżeli w przegrodzie zewnętrznej (lub oknie przegrody zewnętrznej) jest zastosowany element nawiewny przeznaczony do okresowego doprowadzenia powietrza zewnętrznego do pomieszczenia (z możliwością regulowania przez użytkownika), to jego izolacyjność akustyczną ocenia się w stanie zamkniętym. Jeżeli element nawiewny jest przeznaczony do stałego doprowadzania powietrza zewnętrznego do pomieszczenia lub do okresowego, lecz bez możliwości regulowania przez użytkownika, to jego izolacyjność akustyczną ocenia się w stanie otwartym. 269 Ochrona przed hałasem w budynkach – Izolacyjność akustyczna przegród w budynkach oraz izolacyjność akustyczna elementów budowlanych. Wymagania – PN-B-02151-3 Izolacyjność akustyczna elementu nawiewnego określona według podanych wyżej zasad powinna być na tyle duża, aby nie powodowała obniżenia wypadkowej izolacyjności akustycznej ściany zewnętrznej poniżej wartości wymaganych (określone w niniejszej normie). W zależności od usytuowania elementu nawiewnego w przegrodzie zewnętrznej, jego izolacyjność akustyczna może być uwzględniona w wypadkowej izolacyjności przegrody zewnętrznej lub w wypadkowej izolacyjności okna. 270 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 7 listopada 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustalania wartości wskaźnika hałasu LDWN ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI z dnia 28 maja 2007 r. w sprawie wymagań którym powinny odpowiadać mierniki poziomu dźwięku oraz szczegółowego zakresu badań i sprawdzeń wykonywanych podczas prawnej kontroli metrologicznej tych przyrządów pomiarowych 271 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu, z wyłączeniem hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne, wyrażone wskaźnikami LAeq D i LAeq N, które to wskaźniki mają zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska, w odniesieniu do jednej doby LAeq D - równoważny poziom dźwięku LAeq N - równoważny poziom dźwięku 272 273 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku Strefa śródmiejska miast powyżej 100 tys. mieszkańców to teren zwartej zabudowy mieszkaniowej z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. W przypadku miast, w których występują dzielnice o liczbie mieszkańców pow. 100 tys., można wyznaczyć w tych dzielnicach stref´ śródmiejską, jeżeli charakteryzuje się ona zwartą zabudową mieszkaniową z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. 274 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu, z wyłączeniem hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne, wyrażone wskaźnikami LDWN i LN, które to wskaźniki mają zastosowanie do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony przed hałasem LDWN - oznacza długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w decybelach (dB), wyznaczony w ciągu wszystkich dób w roku, z uwzględnieniem pory dnia (rozumianej jako przedział czasu od godz. 600 do godz. 1800), pory wieczoru (rozumianej jako przedział czasu od godz. 1800 do godz. 2200) oraz pory nocy (rozumianej jako przedział czasu od godz. 2200 do godz. 600); LN - oznacza długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w decybelach (dB), wyznaczony w ciągu wszystkich pór nocy w roku (rozumianych jako przedział czasu od godz. 2200 do godz. 600). 275 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku LD - oznacza długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w decybelach (dB), wyznaczony w ciągu wszystkich pór dnia w roku (rozumianych jako przedział czasu od godz. 600 do godz. 1800); Lw — oznacza długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w decybelach (dB), wyznaczony w ciągu wszystkich pór wieczoru w roku (rozumianych jako przedział czasu od godz. 1800 do godz. 2200), 276 277 Metodologia obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego – wentylacja i chłodnictwo na podstawie projektu ROZPORZĄDZENIA MINISTRA INFRASTRUKTURY w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno użytkową oraz sposobu sporządzania i wzorów świadectw ich charakterystyki energetycznej 278 Przeprowadzanie obliczeń – informacje wstępne W projekcie rozporządzenia odwołano się do dwóch metod obliczeniowych: bilansowej miesięcznej dla potrzeb określania charakterystyki dla lokali mieszkalnych lub budynków o jednolitej funkcji mieszkalnej metodę uproszczoną godzinową do obliczania charakterystyki dla wszystkich pozostałych budynków. Najważniejsze obliczenia związane z określaniem charakterystyki energetycznej , a więc obliczenia dotyczące zapotrzebowania energii na ogrzewanie i chłodzenie są oparte na przepisach normy PN-EN ISO 13790. Dane klimatyczne dotychczas przyjmowane wg załącznika do normy PN-B02025 zostaną zastąpione nowymi bazami danych klimatycznych odpowiednio dla metody godzinowej i miesięcznej. 279 Przeprowadzanie obliczeń – informacje wstępne Załącznik 1 - określa metodę obliczania i oceny charakterystyki energetycznej budynku przeznaczonego wyłącznie do mieszkania lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno użytkową o takim przeznaczeniu, a także lokalu mieszkalnego nie wyposażonych w instalację chłodzenia. Obliczenia zapotrzebowania energii wykonuje się dla normatywnych warunków użytkowania oraz w oparciu o dane klimatyczne z bazy danych klimatycznych, określone dla najbliższej stacji meteorologicznej dla metody bilansów miesięcznych dla 61 stacji meteorologicznych. 280 Przeprowadzanie obliczeń – informacje wstępne Załącznik 2 - określa metodę obliczania i oceny charakterystyki energetycznej dla pozostałych typów budynków. Przy obliczaniu charakterystyki energetycznej części budynku w określaniu zapotrzebowania na ciepło do ogrzewania, wentylacji i chłodzenia należy uwzględnić wymianę ciepła nie tylko z powietrzem zewnętrznym, ale także z otaczającą częścią budynku. Obliczenia zapotrzebowania energii wykonuje się w oparciu o dane klimatyczne z bazy danych klimatycznych określone dla metody uproszczonych bilansów godzinowych (wraz z przeliczeniem wartości promieniowania na przegrody o zadanej orientacji i nachyleniu) dla 61 stacji meteorologicznych. 281 Przeprowadzanie obliczeń – informacje wstępne Metodologia oceny energetycznej budynków przedstawiona w załączniku nr 1 i 2 oraz wzór świadectwa charakterystyki energetycznej zostały przyjęte w oparciu o ustalenia normy EN 15217 – Charakterystyka energetyczna budynków – Metody wyrażania charakterystyki energetycznej i certyfikacji energetycznej budynków. W ramach proponowanej w projekcie rozporządzenia metodologii obliczane jest zapotrzebowanie na energię dostarczaną do celów ogrzewania, chłodzenia i wentylacji oraz przygotowania ciepłej wody, a w przypadku budynków użyteczności publicznej także oświetlenia. Propozycja ta wykorzystuje zapisy normy FDIS CEN 13790, która w wersji z 2005 roku uzyskała status PN (PNEN ISO 13790:2006 Cieplne właściwości budynków-Obliczanie zużycia energii do ogrzewania), a w wersji aktualnej, uzupełniona o metodę obliczania zapotrzebowania na chłodzenie, została zaakceptowana (w połowie lutego 2008) przez ISO i w ciągu kilku miesięcy będzie opublikowana jako norma 282 ISO CEN. Przeprowadzanie obliczeń – informacje wstępne Przewiduje się ogólne udostępnienie baz na potrzeby sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej na stronie internetowej ministerstwa infrastruktury. Dane meteorologiczne będą dostępne na stronie internetowej w postaci plików tekstowych. 283 Przeprowadzanie obliczeń – wybrane definicje Pomieszczeniu o regulowanej temperaturze powietrza – pomieszczenie ogrzewane lub chłodzone, Cele użytkowania energii w budynku: a) ogrzewanie i wentylację, b) chłodzenie, c) przygotowanie cieplej wody, d) oświetlenie. Instalacja chłodzenia –instalacja chłodzenia obsługującą więcej niż jedno pomieszczenie, zapewniającą przeróbkę powietrza, dzięki której następuje kontrolowane obniżenie temperatury, w powiązaniu z kontrolą wentylacji, wilgotności i czystości powietrza. 284 Świadectwo charakterystyki energetycznej budynku § 5. Świadectwo charakterystyki energetycznej budynku powinno składać się z następujących części: 1) Strony tytułowej zawierającej: . . 2) Charakterystyki techniczno - użytkowej zawierającej: a) przeznaczenie budynku i rok oddania do usytuowania, b) kubaturę i liczbę kondygnacji c) rodzaj konstrukcji d) powierzchnię pomieszczeń o regulowanej temperaturze, e) rodzaj systemu ogrzewania, wentylacji, przygotowania ciepłej wody, klimatyzacji, a w przypadku budynków użyteczności publicznej także oświetlenia. 285 Świadectwo charakterystyki energetycznej budynku 3) Charakterystyki energetycznej budynku zawierającej : a) współczynniki przenikania przegród budowlanych, b) sprawności instalacji, c) zapotrzebowania na energię do ogrzewania i chłodzenia, d) zapotrzebowania na energię do przygotowania ciepłej wody użytkowej, e) zapotrzebowania na energię elektryczną dla celów oświetlenia, w przypadku budynków użyteczności publicznej. f) wskaźnik EP rocznego zapotrzebowania na energię dostarczaną do budynku niezbędną do zaspokojenia potrzeb związanych z użytkowaniem ocenianego budynku, ............. 286 Wzór świadectwa charakterystyki energetycznej budynku 287 Wzór świadectwa charakterystyki energetycznej budynku 288 Świadectwo charakterystyki energetycznej lokalu mieszkalnego § 8. Świadectwo charakterystyki energetycznej lokalu mieszkalnego powinno składać się z następujących części: 1. Strony tytułowej świadectwa zawierającej: . . 2. Charakterystyki techniczno - użytkowej budynku i lokalu mieszkalnego zawierającej: a) rok oddania budynku do użytkowania, b) rodzaj konstrukcji c) sytuowanie mieszkania (kondygnacja) d) rodzaj konstrukcji i rodzaj przegród budowlanych, e) rodzaj systemu ogrzewania, wentylacji i przygotowania ciepłej wody. f) rodzaj systemu chłodzenia, jeśli taki występuje. 289 Świadectwo charakterystyki energetycznej lokalu mieszkalnego 3. Charakterystyki energetycznej lokalu mieszkalnego zawierającej: a) współczynniki przenikania przegród budowlanych, b) sprawność instalacji, c) wartość zapotrzebowania na energię do ogrzewania i wentylacji lokalu mieszkalnego, d) wartość zapotrzebowania na energię do chłodzenia lokalu mieszkalnego, jeśli system chłodzenia występuje. e) wartość zapotrzebowania na energię do przygotowania ciepłej wody użytkowej zużywanej w lokalu mieszkalnym, f) wskaźnik EP rocznego zapotrzebowania na energię dostarczaną do budynku niezbędną do zaspokojenia potrzeb związanych z użytkowaniem ocenianego lokalu mieszkalnego, ............ 290 Wzór świadectwa energetycznego lokalu mieszkalnego Wzór świadectwa charakterystyki energetycznej lokalu mieszkalnego 291 Literatura [1]. Recknagel, Sprenger, Hönmann, Schramek Poradnik Ogrzewanie i Klimatyzacja z uwzględnieniem chłodnictwa i zaopatrzenia w ciepłą wodę. EWFE, Wydanie 1, Gdańsk 1994. [2]. Akty prawne i normy (przywołane w pełnych tytułach i numerach w prezentacji) 292
