Ból stawów i mięśni w wieku starszym – punkt widzenia reumatologa Mariusz Korkosz Katedra Chorób Wewnętrznych i Gerontologii UJ CM Oddział Reumatologii Kliniki Chorób Wewnętrznych Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie Gerontologia_Sopot_2014 ból stawów i mięśni 65+ (1) choroby reumatyczne przewlekłe (2) choroby reumatyczne „de novo” (3) choroby nie-reumatyczne 65+ Gerontologia_Sopot_2014 Skala problemu (1) 4804 osób 75+ w ciągu 1 roku częstość epizodów bólu: ból stawów – 83% • u 18% zwiększyła się • u 14% zmniejszyła się Gerontologia_Sopot_2014 Skala problemu (2) choroba stawów – 22.7% korelacje: ból stawów – 45.6% • płeć kobieca korelacje: • choroba sercowo-naczyniowa • płeć kobieca • zaćma • ↓sprawność ruchowa • wysokie zarobki • BMI ≥30 kg/m2 • leczenie GKS Gerontologia_Sopot_2014 2209 osób ≥60. rż ból stawów i mięśni 65+ (1) choroby reumatyczne przewlekłe modyfikacja leczenia (2) choroby reumatyczne „de novo” rozpoznanie (3) choroby nie-reumatyczne leczenie ch. podstawowej i objawowe bólu Gerontologia_Sopot_2014 ból stawów i mięśni 65+ (1) choroby reumatyczne przewlekłe modyfikacja leczenia (2) choroby reumatyczne „de novo” rozpoznanie (3) choroby nie-reumatyczne leczenie ch. podstawowej i objawowe bólu Gerontologia_Sopot_2014 (1) choroby reumatyczne przewlekłe Zapalne RZS Toczeń z. Sjogrena Zapalenie wielomięśniowe Zapalenie skórno-mięśniowe Polimialgia reumatyczna Dna moczanowa Niezapalne Choroba zwyrodnieniowa Fibromialgia 1. Zaostrzenie „per se” 1. Diagnostyka 2. Modyfikacja leczenia 2. Czynnik spustowy - infekcja - przerwanie leczenia 1. Diagnostyka 2. Eliminacja czynnika spustowego Gerontologia_Sopot_2014 Gerontologia_Sopot_2014 65+ (2) choroby reumatyczne „de novo” polimialgia reumatyczna choroba zwyrodnieniowa reumatyzm tkanek miękkich fibromialgia RZS toczeń z. Sjogrena zapalenie wielomięśniowe zapalenie skórno-mięśniowe dna moczanowa możliwe wyleczenie możliwa remisja Gerontologia_Sopot_2014 1. Diagnostyka różnicowa chorób reumatycznych 2. Wykluczenie poza-reumatycznych ból stawów i mięśni 65+ (1) choroby reumatyczne przewlekłe (2) choroby reumatyczne „de novo” (3) choroby nie-reumatyczne Gerontologia_Sopot_2014 1. stawy – okołostawowe? 2. zapalna – niezapalna? Gerontologia_Sopot_2014 Gerontologia_Sopot_2014 Ból stawowy czy pozastawowy? ruch czynny ruch bierny Gerontologia_Sopot_2014 Ból stawowy czy pozastawowy? Gerontologia_Sopot_2014 Gerontologia_Sopot_2014 Gerontologia_Sopot_2014 Gerontologia_Sopot_2014 Gerontologia_Sopot_2014 ból stawów i mięśni 65+ (1) choroby reumatyczne przewlekłe (2) choroby reumatyczne „de novo” (3) choroby nie-reumatyczne Gerontologia_Sopot_2014 1. stawy – okołostawowe? 2. zapalna – niezapalna? Ból z powodu zapalenia stawu? • Objawy zapalenie stawów? • Wskaźniki zapalne? • Objawy układowe, narządowe? Gerontologia_Sopot_2014 Objawy zapalenia stawu • Sztywność poranna↑ • Bolesność uciskowa • Ból szczytowy • Wysięk • Obrzęk • badania laboratoryjne OB ↑, CRP ↑, Hg↓, PLT ↑, WBC ↑, płyn stawowy Gerontologia_Sopot_2014 Ból/zapalenie stawu plus (+) Układowe gorączka/poty spadek masy ciała zmęczenie/osłabienie Narządowe Skórno-śluzówkowe Zapalenie naczyniówki oka Zapalenie naczyń Zapalenie błon surowiczych Objaw Raynauda Polineuropatia Gerontologia_Sopot_2014 Monoarthritis ostre bakteryjne (septyczne) dna moczanowa przewlekłe choroba zwyrodnieniowa borelioza Gerontologia_Sopot_2014 Poliarthritis ostre RZS toczeń przewlekłe RZS toczeń dna przewlekła choroba zwyrodnieniowa Gerontologia_Sopot_2014 długo zapalenie krótko ch. zwyrodnieniowa tkanki miękkie + sztywność Ból neurogenne nerwy obwodowe i rdzeniowe naczyniowe miażdżyca naczyń + drętwienie Gerontologia_Sopot_2014 ból stawów i mięśni 65+ zapalny/niezapalny – stawowy/pozastawowy niezapalny stawowy choroba zwyrodnieniowa niezapalny pozastawowy reumatyzm tkanek miękkich zapalny stawowy RZS, toczeń, z. Sjogrena, dna moczanowa, polimialgia Gerontologia_Sopot_2014 Początek choroby tkanki łącznej u seniorów RZS Duże stawy+ Objawy układowe+ ANA+ Toczeń rumieniowaty układowy Rzadziej: - Zajęcie nerek - Rumień Gorączka+ Zapalenie błon surowiczych+ RF+ z. Sjogrena Suchość (oczy, jama ustna, skóra) WBC↓, Hg↓ Gammapatia poliklonalna Objawy z przewodu pokarmowego Gerontologia_Sopot_2014 (3) choroby nie-reumatyczne Choroby serca Choroby płuc Niedokrwistość Niedoczynność tarczycy Nadczynność tarczycy Nowotwory Depresja Przewlekła infekcja Choroby nerwowo-mięśniowe Leczenie choroby podstawowej Diagnostyka różnicowa statyny fibraty GKS alkohol kolchicyna Leczenie dolegliwości stawowych i mięśniowych Gerontologia_Sopot_2014 Skala problemu (3) Klinika Chorób Wewnętrznych i Geriatrii Szpitala Uniwersyteckiego Konsultacje reumatologiczne 1.04-30.05.2014 de novo RZS przewlekła 3 Polimialgia reumatyczna 2 Zapalenie naczyń 1 Dna moczanowa 1 Choroba zwyrodnieniowa 1 Reumatyzm tkanek miękkich 2 Gerontologia_Sopot_2014 Podsumowanie • Ból stawów i mięśni występuje w populacji 65+ z istotną częstością • W postępowaniu proponuję wziąć pod uwagę trzy scenariusze: 1. Choroby przewlekłej 2. Nowego zachorowania 3. Choroby/przyczyny nie-reumatologicznej które mogą ukierunkować diagnostykę, leczenie i potrzebę konsultacji reumatologicznej Gerontologia_Sopot_2014