W poszukiwaniu genu schizofrenii Prof. dr hab.Joanna Hauser

W poszukiwaniu genu schizofrenii
Prof. dr hab.Joanna Hauser
Zakład Genetyki w Psychiatrii
Katedra Psychiatrii Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Zaburzenia psychiczne naleŜą do tzw. chorób złoŜonych. Patogeneza schizofrenii
jest związana z interakcją wielu genów i czynników środowiskowych.
Dotychczas
opublikowano ponad 1500 badań asocjacyjnych dotyczących, tzw. genów kandydujących
Wybór genu kandydującego nawiązuje do patogenetycznych hipotez choroby. W
przypadku schizofrenii są to geny
kodujące np. receptory neuroprzekaźników.
Kompleksowa baza danych dotycząca badań genetycznych w schizofrenii jest dostępna
na stronie internetowej Schizophrenia Research Forum.
W meta analizie
badań
asocjacyjnych w schizofrenii potwierdzono znaczenie wielu genów związanych z
dopaminergiczną, glutaminergiczną
serotoninergiczną i neurorozwojową koncepcją
schizofrenii (APOE, COMT, DAO, DRD1, DRD2, DRD4, DTNBP1, GABRB2, GABRB2B,
HP, IL1B, MTHFR, PLXNA2, SCLC6A4, TP53 I TPH1). Badania asocjacyjne całego
genomu (GWAS), wskazują na nowe, dotychczas nieznane geny, wyniki tych badań
wymagają jednak replikacji.
W psychiatrii, zrozumienie związku genu z
określonym
fenotypem jest na wstępnym etapie. Wyniki dotychczasowych badań wskazują jednak, Ŝe
w badaniach genetycznych naleŜy uwzględniać
nie tylko kategorię diagnostyczną np.
schizofrenii. Celowe jest takŜe uwzględnienie fenotypów pośrednich (endofenotypów),
które są bardziej związane z neurobiologią mózgu niŜ
objawy psychopatologiczne. Do
endofenotypów w przypadku schizofrenii naleŜą zaburzenia neuropsychologiczne,
neurofizjologiczne a takŜe neuroanatomiczne.
Zaburzenia psychiczne naleŜą do tzw. chorób złoŜonych. Obecnie przyjęty model
wieloczynnikowy chorób psychicznych zakłada współudział czynników genetycznych i
środowiskowych. Prawdopodobne modele dziedziczenia wielogenowego mogą być
dwojakiego rodzaju. Pierwszy model zakłada udział kilku genów o umiarkowanym efekcie
(model oligogeniczny), natomiast drugi model sugeruje współdziałanie duŜej liczby genów
o małym efekcie działania (model poligeniczny). W dziedziczeniu wielogenowym,
pomiędzy genami dochodzi do interakcji lub sumowania się ich działania, a kaŜdy z genów
z osobna prawdopodobnie tylko częściowo przyczynia się do powstania choroby.
Dodatkowo czynniki środowiska mogą modulować ekspresję i wzajemne oddziaływania
pomiędzy genami. Dlatego teŜ badania genetyczne chorób złoŜonych wiąŜą się z wieloma
problemami metodologicznymi, poniewaŜ nie obserwuje się w tym przypadku prostej
zaleŜności pomiędzy fenotypem i genotypem (Mueser ).