Tkanka mięśniowa
advertisement
Tkanka mięśniowa Podział tkanki mięśniowej w zależności od budowy i lokalizacji w organizmie Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana poprzecznie prążkowana serca gładka Tkanka mięśniowa Podstawową własnością tkanki mięśniowej jest jej zdolność do aktywnego kurczenia się. Komórki mięśniowe ze względu na swą długość nazywane są zazwyczaj włóknami mięśniowymi i stanowią podstawową jednostkę czynnościową każdego mięśnia. Wysoka efektywność ruchu w mięśniach jest możliwa dzięki ścisłemu ułożeniu włókien mięśniowych, pomiędzy którymi nie ma istoty międzykomórkowej. W cytoplazmie włókien mięśniowych stwierdzono obecność białek kurczliwych, które tworzą tzw. filamenty - „minipałeczki”(1,2). Filamenty zorganizowane są w jednostki wyższego rzędu – miofibryle (3) (włókienka kurczliwe), które tworzą z kolei pęczki miofybryli (4). Wyróżniamy dwa rodzaje filamentów: - aktynowe (cienkie), w skład których wchodzi białko aktyna (1) - miozynowe (grube), w skład których wchodzi białko miozyna (2) Oba wymienione białka biorą udział w skurczu mięśni Model wyjaśniający molekularny mechanizm skracania się miofybryli zakłada, że w czasie skurczu miofibryli filamenty cienkie – aktynowe (2), wsuwają się między filamenty grube – miozynowe (1) – „ślizgają się’. Jeżeli skrócą się wszystkie miofibryle, to efektywnie skurczy się cała komórka, a jeśli skurczą się wszystkie lub część komórek w mięśniu to jego długość także zmaleje. Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa Buduje aktywną część układu ruchu, czyli mięśnie szkieletowe. Włókna tej tkanki przypominają wydłużone walce, które ułożone są w mięśniu równolegle do siebie co zwiększa siłę skurczu. Spłaszczone jądra komórkowe (1), których liczba może dochodzić do kilkuset w jednym włóknie, położone są peryferycznie, co dodatkowo zwiększa efektywność skurczów. Skurcz mięśni szkieletowych jest zależny od naszej woli. • We włóknach mięśniowych układ filamentów cienkich i grubych jest bardzo regularny – zebrane są w pęczki, w których elementy zachodzą częściowo na siebie. Pod mikroskopem odzwierciedleniem tej regularności jest charakterystyczne poprzeczne prążkowanie. • Obserwacja mikroskopowa i badania biochemiczne wykazały, że prążki jasne (1), zawierają fibryle aktynowe, a w prążkach ciemnych (2) najwięcej jest fibryli miozynowych. Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana – obraz mikroskopowy Tkanka mięśniowa gładka Nie spełnia funkcji lokomotorycznych, ale współtworzy ściany narządów wewnętrznych: przewodu pokarmowego, naczyń krwionośnych, limfatycznych i narządów moczowo – płciowych, występuje też w skórze i przewodach wyprowadzających dużych gruczołów. Mięśnie gładkie charakteryzują się małą szybkością i siłą skurczu. Są natomiast odporne na znużenie, ich skurcz jest niezależny od naszej woli. Tkanka mięśniowa gładka Tkanka mięśniowa gładka zbudowana jest z jednojądrzastych komórek wrzecionowatego kształtu - miocytów. Jądro położone jest centralnie. Ilość białek kurczliwych w cytoplazmie jest jednak kilkakrotnie mniejsza niż we włóknach poprzecznie prążkowanych, ich ułożenie także nie jest regularne stąd brak prążkowania. Tkanka mięśniowa gładka – obraz mikroskopowy Tkanka poprzecznie prążkowana serca Zbudowana jest z włókien mających jedno, rzadko dwa, zwykle centralnie położone, jądro komórkowe (1). Włókna są widlasto rozgałęzione. Łączące się ze sobą komórki mięśniowe tworzą przestrzenną sieć, w której skurcz elementów prowadzi do zmniejszenie objętości jam serca. Włókna są silnie ukrwione, wykazują poprzeczne prążkowanie, ale ułożenie miofibryli jest inne niż w mięśniach szkieletowych. Skurcz jest niezależny od naszej woli. 1 Tkanka poprzecznie prążkowana serca Zakończenia komórek mięśnia sercowego połączone są krążkami wstawowymi (dyskami interkalarnymi, wstawkami). Każda wstawka (1) stanowi rodzaj złącza (styku) szczelinowego, w którym dwie sąsiadujące komórki nieznacznie na siebie zachodzą. Ten typ połączenia ma ogromne znaczenie fizjologiczne, gdyż stwarza jedynie niewielki opór przemieszczającemu się impulsowi. Dzięki temu cała masa włókien mięśniowych w przedsionku lub komorze serca kurczy się jak jedna gigantyczna komórka. 1 Tkanka poprzecznie prążkowana serca – obraz mikroskopowy Tkanka mięśniowa porównanie Tkanka mięśniowa gładka Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana serca Mięśnie szkieletowe Mięśnie gładkie Mięsień sercowy Lokalizacja zwiana ze szkieletem ściany żołądka, jelit itd. ściany serca Typ kontroli świadomy mimowolny mimowolny Kształt włókien wydłużone, cylindryczne wydłużone wrzecionowate wydłużone, widlasto rozgałęzione prążkowanie występuje brak występuje Liczba jąder we włóknie liczne jedno jedno lub dwa Umiejscowienie jąder peryferycznie centralnie centralnie Szybkość skurczu znaczna nieznaczna pośrednia Zdolnośc do trwania w stanie skurczu słaba duża pośrednia Literatura: • • • • Lewiński W. i inni, 2006. Biologia 1. Operon, Gdynia Lewiński W, 2001. Biologia 2. Operon, Rumia Villee i inni, 1996. Biologia. Multico, Warszawa Wiśniewski H, 1998. Biologia. Agmen, Warszawa
