Tkanka mięśniowa

advertisement
Tkanka mięśniowa
Podział tkanki mięśniowej w
zależności od budowy i lokalizacji w
organizmie
Tkanka mięśniowa
poprzecznie
prążkowana
poprzecznie
prążkowana serca
gładka
Tkanka mięśniowa
Podstawową własnością tkanki mięśniowej jest jej zdolność do
aktywnego kurczenia się. Komórki mięśniowe ze względu na
swą długość nazywane są zazwyczaj włóknami mięśniowymi i
stanowią podstawową jednostkę czynnościową każdego
mięśnia. Wysoka efektywność ruchu w mięśniach jest możliwa
dzięki ścisłemu ułożeniu włókien mięśniowych, pomiędzy
którymi nie ma istoty międzykomórkowej.
W cytoplazmie włókien mięśniowych stwierdzono obecność białek
kurczliwych, które tworzą tzw. filamenty - „minipałeczki”(1,2).
Filamenty zorganizowane są w jednostki wyższego rzędu –
miofibryle (3) (włókienka kurczliwe), które tworzą z kolei pęczki
miofybryli (4).
Wyróżniamy dwa rodzaje filamentów:
- aktynowe (cienkie), w skład których wchodzi białko aktyna (1)
- miozynowe (grube), w skład których wchodzi białko miozyna (2)
Oba wymienione białka biorą udział w skurczu mięśni
Model wyjaśniający molekularny mechanizm skracania się
miofybryli zakłada, że w czasie skurczu miofibryli filamenty
cienkie – aktynowe (2), wsuwają się między filamenty grube –
miozynowe (1) – „ślizgają się’. Jeżeli skrócą się wszystkie
miofibryle, to efektywnie skurczy się cała komórka, a jeśli
skurczą się wszystkie lub część komórek w mięśniu to jego
długość także zmaleje.
Tkanka mięśniowa poprzecznie
prążkowana szkieletowa
Buduje aktywną część układu ruchu, czyli mięśnie szkieletowe.
Włókna tej tkanki przypominają wydłużone walce, które ułożone są
w mięśniu równolegle do siebie co zwiększa siłę skurczu.
Spłaszczone jądra komórkowe (1), których liczba może
dochodzić do kilkuset w jednym włóknie, położone są
peryferycznie, co dodatkowo zwiększa efektywność skurczów.
Skurcz mięśni szkieletowych jest zależny od naszej woli.
• We włóknach mięśniowych układ filamentów cienkich i grubych
jest bardzo regularny – zebrane są w pęczki, w których elementy
zachodzą
częściowo
na
siebie.
Pod
mikroskopem
odzwierciedleniem tej regularności jest charakterystyczne
poprzeczne prążkowanie.
• Obserwacja mikroskopowa i badania biochemiczne wykazały, że
prążki jasne (1), zawierają fibryle aktynowe, a w prążkach
ciemnych (2) najwięcej jest fibryli miozynowych.
Tkanka mięśniowa poprzecznie
prążkowana – obraz mikroskopowy
Tkanka mięśniowa gładka
Nie spełnia funkcji lokomotorycznych, ale współtworzy ściany
narządów wewnętrznych: przewodu pokarmowego, naczyń
krwionośnych, limfatycznych i narządów moczowo – płciowych,
występuje też w skórze i przewodach wyprowadzających
dużych gruczołów. Mięśnie gładkie charakteryzują się małą
szybkością i siłą skurczu. Są natomiast odporne na znużenie,
ich skurcz jest niezależny od naszej woli.
Tkanka mięśniowa gładka
Tkanka mięśniowa gładka zbudowana jest z jednojądrzastych
komórek wrzecionowatego kształtu - miocytów. Jądro położone
jest centralnie. Ilość białek kurczliwych w cytoplazmie jest
jednak kilkakrotnie mniejsza niż we włóknach poprzecznie
prążkowanych, ich ułożenie także nie jest regularne stąd brak
prążkowania.
Tkanka mięśniowa gładka – obraz
mikroskopowy
Tkanka poprzecznie prążkowana
serca
Zbudowana jest z włókien mających jedno, rzadko dwa, zwykle
centralnie położone, jądro komórkowe (1). Włókna są widlasto
rozgałęzione. Łączące się ze sobą komórki mięśniowe tworzą
przestrzenną sieć, w której skurcz elementów prowadzi do
zmniejszenie objętości jam serca. Włókna są silnie ukrwione,
wykazują poprzeczne prążkowanie, ale ułożenie miofibryli jest
inne niż w mięśniach szkieletowych. Skurcz jest niezależny od
naszej woli.
1
Tkanka poprzecznie prążkowana
serca
Zakończenia komórek mięśnia sercowego połączone są krążkami
wstawowymi (dyskami interkalarnymi, wstawkami). Każda
wstawka (1) stanowi rodzaj złącza (styku) szczelinowego, w
którym dwie sąsiadujące komórki nieznacznie na siebie
zachodzą. Ten typ połączenia ma ogromne znaczenie
fizjologiczne,
gdyż
stwarza
jedynie
niewielki
opór
przemieszczającemu się impulsowi. Dzięki temu cała masa
włókien mięśniowych w przedsionku lub komorze serca kurczy
się jak jedna gigantyczna komórka.
1
Tkanka poprzecznie prążkowana
serca – obraz mikroskopowy
Tkanka mięśniowa porównanie
Tkanka mięśniowa gładka
Tkanka mięśniowa
poprzecznie prążkowana
Tkanka mięśniowa poprzecznie
prążkowana serca
Mięśnie
szkieletowe
Mięśnie gładkie
Mięsień
sercowy
Lokalizacja
zwiana ze
szkieletem
ściany żołądka,
jelit itd.
ściany serca
Typ kontroli
świadomy
mimowolny
mimowolny
Kształt włókien
wydłużone,
cylindryczne
wydłużone
wrzecionowate
wydłużone,
widlasto
rozgałęzione
prążkowanie
występuje
brak
występuje
Liczba jąder we
włóknie
liczne
jedno
jedno lub dwa
Umiejscowienie
jąder
peryferycznie
centralnie
centralnie
Szybkość
skurczu
znaczna
nieznaczna
pośrednia
Zdolnośc do
trwania w stanie
skurczu
słaba
duża
pośrednia
Literatura:
•
•
•
•
Lewiński W. i inni, 2006. Biologia 1. Operon, Gdynia
Lewiński W, 2001. Biologia 2. Operon, Rumia
Villee i inni, 1996. Biologia. Multico, Warszawa
Wiśniewski H, 1998. Biologia. Agmen, Warszawa
Download