CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ O RAKU PROSTATY

ZAPOBIEGANIE I WCZESNE ROZPOZNAWANIE
RAKA GRUCZOŁU KROKOWEGO
Co to jest gruczoł krokowy?
Gruczoł krokowy, inaczej prostata, zlokalizowany jest pod pęcherzem moczowym. Otacza on
pierścieniowato początkowy odcinek cewki moczowej. Jest kształtu i wielkości kasztana. Jego
funkcja polega na produkowaniu wchodzącego w skład spermy płynu ochraniającego plemniki.
Wraz z wiekiem ulega powiększeniu i stwardnieniu. Bywa to przyczyną problemów z oddawaniem
moczu. Stan taki zwany jest łagodnym powiększeniem lub łagodnym przerostem prostaty. W
prostacie mogą wystąpić także zmiany nowotworowe.
Jakie są objawy raka prostaty?
Najczęściej rak prostaty daje objawy podobne do tych, które pojawiają się przy łagodnym
przeroście. Należą do nich:
 zmniejszona siła strumienia moczu mimo pełnego pęcherza,
 opóźnione rozpoczęcie mikcji (oddania moczu),
 uczucie niecałkowitego opróżnienia pęcherza,
 strumień przerywany lub podwójne oddawanie moczu (porcjami),
 częstomocz, częstomocz nocny,
 naglące parcie na mocz,
 utrudnione i bolesne oddawanie moczu,
 krwiomocz,
 zatrzymanie moczu.
Rzadziej pierwszymi objawami raka prostaty mogą być utrata masy ciała, ból pleców lub
pogorszenie ogólnego stanu zdrowia, które świadczą o znacznym zaawansowaniu choroby. Jednak
u większości mężczyzn rak prostaty daje objawy wczesne, zanim dojdzie do znacznego jego
rozwoju.
Jak diagnozowany jest rak prostaty?
Głównym sposobem wykrywania chorób prostaty, w tym nowotworowych, jest badanie gruczołu
przez odbytnicę palcem, tzw. badanie per rectum.
W czasie badania przez odbytnicę lekarz ocenia wielkość, kształt prostaty oraz obecność obszarów
o wzmożonej konsystencji. Mogą one sugerować obecność raka.
Badanie PSA polega na oznaczeniu w surowicy krwi specyficznego białka, typowego dla prostaty.
U zdrowych mężczyzn między 40 a 50 rokiem życia poziom PSA wynosi około 4,0 ng/ml. Jeżeli
przekracza on znacząco tę wartość, można podejrzewać raka prostaty. Należy pamiętać, że również
inne przyczyny mogą powodować wzrost poziomu PSA. Należą do nich: niedawna aktywność
seksualna, przebyte zakażenie układu moczowego, zapalenie gruczołu krokowego i łagodny
przerost prostaty lub badanie urologiczne per rectum.
Jeśli Twój lekarz, opierając się na badaniu per rectum i badaniu PSA, podejrzewa raka prostaty
skieruje Cię na biopsję, aby potwierdzić diagnozę.
Biopsja to nakłucie igłą zmiany i pobranie kilku komórek do badania pod mikroskopem. Trwa
około 15 minut i nie jest bolesna. Skutki uboczne są zazwyczaj minimalne. Możesz mieć lekki
krwiomocz, krew na stolcu lub odczuwać lekki dyskomfort w okolicy odbytnicy.
W diagnostyce chorób prostaty ważną rolę spełnia również ultrasonografia (USG), za pomocą
której ocenia się wielkość gruczołu oraz lokalizuje zmiany podejrzane o proces nowotworowy. Pod
kontrolą USG lub na podstawie wykonanego wcześniej zdjęcia robi się biopsję.
Czy powinienem poddać się badaniu?
Ryzyko zachorowania na raka prostaty u niektórych mężczyzn jest większe niż u innych. Grupa
zwiększonego ryzyka to mężczyźni rasy czarnej oraz osoby, w których rodzinie występowały
nowotwory prostaty. Jeśli więc Twój ojciec, brat czy wuj chorował na raka prostaty, powinieneś
poddać się badaniu per rectum co roku po ukończeniu 40 roku życia. Badanie jest także zalecane
jeśli masz jakiekolwiek objawy wskazujące na chorobę prostaty.
Wiele postaci nowotworów gruczołu krokowego nie daje dokuczliwych objawów ani nie skraca
życia. Większość z nich rośnie powoli i występuje u starszych mężczyzn. Choroby serca, cukrzyca,
udar mózgu i zapalenie płuc są dużo groźniejsze dla życia większości mężczyzn niż rak prostaty.
Proste czynności, takie jak zaprzestanie palenia papierosów, regularne ćwiczenia fizyczne oraz
spożywanie niskotłuszczowych pokarmów, mogą przedłużyć Twoje życie bardziej niż leczenie raka
prostaty.
Z drugiej strony, w Polsce jest to wśród mężczyzn trzeci co do częstości występowania nowotwór
po raku płuc i żołądka. Leczenie chirurgiczne i radioterapia mogą zwalczyć raka prostaty, jeśli
został on wcześnie wykryty, szczególnie u mężczyzn w średnim wieku. Jeśli jednak pojawiły się
przerzuty w innych narządach, żadne leczenie nie będzie skuteczne. Tak więc należy zdiagnozować
i leczyć raka prostaty zanim nastąpią przerzuty.
Jakie są metody leczenie raka prostaty?
Wybór metody leczenia chorób nowotworowych prostaty zależy od stopnia zaawansowania,
spodziewanych skutków ubocznych, wieku i stanu ogólnego chorego.
Istnieją następujące metody leczenia:
 chirurgiczne – radykalna prostatektomia,
 radioterapia, czyli napromienianie,
 leczenie hormonalne,
 tzw. uważne wyczekiwanie.
Czym jest radykalna prostatektomia? Jakie zagrożenia są z nią związane?
Radykalna prostatektomia to chirurgiczne wycięcie całego gruczołu krokowego i okolicznych
węzłów chłonnych. Charakteryzuje się największą skutecznością, jeżeli uda się usunąć guz w
całości z marginesem tkanek zdrowych. Po usunięciu gruczołu krokowego należy założyć cewnik
do pęcherza moczowego, aby odprowadzać mocz do czasu całkowitego wygojenia rany
pooperacyjnej.
Jeśli jesteś zdrowy, to zagrożenia wynikające z zabiegu nie są zbyt poważne. Główne powikłania
leczenia chirurgicznego to krwawienie z cewki moczowej, impotencja, nietrzymanie moczu,
uszkodzenie odbytnicy.
Na czym polega radioterapia? Jakie zagrożenia są z nią związane, jakie ma zalety?
Są dwa rodzaje radioterapii. W pierwszym promieniowanie emitowane jest przez urządzenie
podobne do tego, które wykonuje zdjęcia Rtg. Drugi sposób to implantacja radioaktywnych igieł do
gruczołu krokowego. Oba sposoby działają tak samo w leczeniu raka prostaty.
Wyleczalność po zastosowaniu radioterapii jest podobna do wyleczalności po zabiegu
chirurgicznym, nie niesie również ryzyka związanego z zabiegiem operacyjnym. Nie ma
krwawienia, nie musisz pozostać w szpitalu. Szybciej poczujesz się lepiej. Leczenie nie ograniczy
szczególnie Twojej codziennej aktywności. Nietrzymanie moczu pojawia się znacznie rzadziej.
Około połowa pacjentów cierpi na impotencję, około 30% ma krwiomocz, często oddaje mocz,
odczuwa pieczenie podczas mikcji, ma krwawienia z odbytnicy lub biegunki podczas leczenia.
Jednak z radioterapią wiąże się ryzyko. Jeśli gruczoł krokowy i węzły chłonne nie zostają usunięte,
lekarz nie może dokładnie ocenić wielkości nowotworu. Nawrót choroby może nastąpić nawet
wiele lat po radioterapii.
Jaki jest cel terapii hormonalnej?
Leczenie hormonalne ma na celu obniżenie ilości testosteronu, męskiego hormonu płciowego, w
Twoim organizmie. Testosteron pomaga bowiem wzrastać nowotworom prostaty. Leczenie polega
na comiesięcznych, systematycznych iniekcjach hormonów steroidowych (estrogenów) lub
kastracji (chirurgicznym usunięciu jąder).
Terapię hormonalną stosuje się w przypadku zmian zaawansowanych, gdy stwierdza się obecność
przerzutów.
Na czym polega uważne wyczekiwanie?
W wielu przypadkach zmiany nowotworowe prostaty rosną bardzo powoli. Oceniono, że przeżycie
tych chorych nie różni się od przeżycia populacji zdrowych mężczyzn, dlatego narażanie ich na
zabieg operacyjny czy radioterapię i związane z nimi powikłania nie ma sensu. Stosuje się
regularne badania kontrolne, nieinwazyjne, monitorujące rozwój choroby.