Trzęsienie ziemi na Haiti
advertisement
Strona |1 Strona |2 Spis treści SPIS TREŚCI .........................................................................................................................................2 SPIS ILUSTRACJI ...................................................................................................................................3 TRZĘSIENIE ZIEMI ................................................................................................................................ 4 SEJSMOLOGIA ................................................................................................................................................. 4 JAK POWSTAJE TRZĘSIENIE ZIEMI ? ...................................................................................................................... 4 TRZĘSIENIA ZIEMI W XVIII I I POŁOWIE XX WIEKU .................................................................................7 TRZĘSIENIE ZIEMI W LIZBONIE (1755)................................................................................................................. 7 TRZĘSIENIE ZIEMI W SAN FRANCISCO (1906) ....................................................................................................... 9 TRZĘSIENIE ZIEMI W TOKIO (1923) .................................................................................................................. 11 TRZĘSIENIA ZIEMI W II POŁOWIE XX WIEKU ........................................................................................ 12 TRZĘSIENIE ZIEMI W CHILE (1960) ................................................................................................................... 12 TRZĘSIENIE ZIEMI NA ALASCE (1964) ................................................................................................................ 14 TRZĘSIENIE ZIEMI W TANGSHAN (1976)............................................................................................................ 15 TRZĘSIENIE ZIEMI W BUKARESZCIE (1977) ......................................................................................................... 16 TRZĘSIENIE ZIEMI W ARMENII (1988) ............................................................................................................... 17 TRZĘSIENIE ZIEMI W KOBE (1995) ................................................................................................................... 18 TRZĘSIENIA ZIEMI W XXI WIEKU ......................................................................................................... 19 TRZĘSIENIE ZIEMI NA OCEANIE INDYJSKIM (2004)............................................................................................... 19 TRZĘSIENIE ZIEMI W CHILE (2010) ................................................................................................................... 20 TRZĘSIENIE ZIEMI NA HAITI (2010) .................................................................................................................. 21 TRZĘSIENIE ZIEMI U WYBRZEŻY HONSIU (2011) .................................................................................................. 23 SPIS INDEKSÓW ................................................................................................................................. 25 ŁĄCZA DO ROZDZIAŁÓW .................................................................................................................... 26 ROZDZIAŁ PIERWSZY....................................................................................................................................... 26 ROZDZIAŁ DRUGI ........................................................................................................................................... 26 ROZDZIAŁ TRZECI ........................................................................................................................................... 26 ROZDZIAŁ CZWARTY ....................................................................................................................................... 26 Spis treści Strona |3 Spis ilustracji RYSUNEK 1 ROZMIESZCZENIE ZJAWISK SEJSMICZNYCH NA ZIEMI ................................................................ 6 RYSUNEK 2 RUINY KOŚCIOŁA DO CARMO .............................................................................................. 7 RYSUNEK 3 XVIII-WIECZNY NIEMIECKI DRZEWORYT , PRZEDSTAWIAJĄCY LIZBONĘ PO KATAKLIZMIE................... 8 RYSUNEK 4 ZNISZCZONA ULICA W SAN FRANCISCO ................................................................................. 9 RYSUNEK 5 CHMURY PYŁÓW NAD MIASTEM PO TRZĘSIENIU ZIEMI ........................................................... 10 RYSUNEK 6 ZNISZCZENIA PO TRZĘSIENIU ZIEMI W TOKIO........................................................................ 11 RYSUNEK 7 ZNISZCZONA ULICA W VALDIVII ......................................................................................... 12 RYSUNEK 8 ZNISZCZENIA PO KATASTROFIE W CHILE .............................................................................. 13 RYSUNEK 9 ZNISZCZENIA WYWOŁANE NA ALASCE ................................................................................. 14 RYSUNEK 10 BUDYNEK ZNISZCZONY WSKUTEK TRZĘSIENIA W TANGSHAN .................................................. 15 RYSUNEK 11 KOŚCIÓŁ W BUKARESZCIE ZNISZCZONY PODCZAS TRZĘSIENIA ZIEMI......................................... 16 RYSUNEK 12 ZNISZCZONY KOŚCIÓŁ Z GIUMRI ...................................................................................... 17 RYSUNEK 13 ZNISZCZONY FRAGMENT KOBE ZACHOWANO JAKO PAMIĄTKĘ TRAGEDII ................................... 18 RYSUNEK 14 ZNISZCZONY DOM W HAMBANTOTA ................................................................................ 19 RYSUNEK 15 DOM PRZESUNIĘTY W WYNIKU TRZĘSIENIA ZIEMI................................................................ 20 RYSUNEK 16 USZKODZONE MUZEUM SZTUKI W SANTIAGO .................................................................. 20 RYSUNEK 17 ZNISZCZENIA W PORT-AU-PRINCE .................................................................................. 21 RYSUNEK 18 ZNISZCZONY PAŁAC PREZYDENCKI W PORT-AU-PRINCE ....................................................... 22 RYSUNEK 19 POŻARY W TOKIO PO TRZĘSIENIU .................................................................................... 23 RYSUNEK 20 PRZYGOTOWYWANIE ŁADUNKÓW Z POMOCĄ HUMANITARNĄ PRZEZ AMERYKAŃSKICH ŻOŁNIERZY . 24 RYSUNEK 21 PŁONĄCA RAFINERIA COSMO OIL .................................................................................... 24 Spis ilustracji Strona |4 Trzęsienie Ziemi Sejsmologia Jest to nauka o trzęsieniach ziemi. Prędkość rozchodzenia się fal sejsmicznych1 badamy za pomocą sejsmografów. Trzęsienia ziemi to wstrząsy krótkotrwałe i gwałtowne. Wzbudzane są we wnętrzu Ziemi i rozprzestrzeniają się w postaci fal sejsmicznych. Odczuwane są w postaci drgań, kołysań, falowań powierzchni. Zależnie od przyczyny, która je wywołuje trzęsienia ziemi dzielone są na: • tektoniczne - związane z ruchami kier litosfery, ruchami górotwórczymi, izostatycznymi. • wulkaniczne - towarzyszą wybuchom wulkanów, przy czym wstrząs ziemi następuje poprzedzając erupcję. Tego typu trzęsienia występują przy stratowulkanach. • zapadliskowe - powstają wskutek zapadnięcia się stropu jaskini, wyrobiska górniczego. Należą do najsłabszych i najrzadszych. Jak powstaje trzęsienie ziemi ? Trzęsienie ziemi rodzi się zwykle głęboko pod skorupą ziemską2. Zewnętrzną powłokę Ziemi tworzą ruchome płyty. Najgroźniejsze trzęsienia powstają wewnątrz Ziemi wzdłuż krawędzi tych płyt. Ruch płyt nie przebiega spokojnie i stopniowo. Przeciwnie, wzdłuż krawędzi, aż do momentu pęknięcia i przemieszczenia się płyt, gromadzą się silne naprężenia, których rozładowanie następuje w postaci wstrząsów o różnej intensywności. 1 Fale sejsmiczne - fale sprężyste rozchodzące się w Ziemi, powstałe wskutek trzęsień ziemi, wywołane przez eksplozję materiałów wybuchowych lub powodowane działalnością górniczą . 2 Skorupa ziemska – część litosfery ograniczona od góry atmosferą i hydrosferą. Trzęsienie Ziemi Strona |5 Skutki trzęsienia ziemi zależą od siły wstrząsów, głębokości, na której powstają, oraz od rodzaju skał na powierzchni ziemi. Grunt może pękać, unosić się i zapadać. W obszarach górzystych mogą powstać lawiny i osuwiska, nawet na łagodnych stokach, gliniaste gleby mogą zacząć pełznąć na podobieństwo płynnej lawy. Słabo związane osady mogą wskutek gwałtownych wstrząsów przekształcić się w kurzawkę3. Tak było podczas trzęsienia ziemi w Alasce w 1964 r. Rozmieszczenie trzęsień Ziemi jest bardzo nierównomierne. Na Ziemi wyróżnia się : • obszary sejsmiczne z aktywnymi, częstymi wstrząsami. Należą do nich obszary młodych górotworów, a zwłaszcza obszary wokół pacyficzne Andy, Kordyliery, Japonia, Nowa Zelandia. Na obszar ten przypada 80% trzęsień ziemi. Drugą strefą sejsmiczną jest rejon śródziemnomorski oraz obszar ciągnący się od Iranu przez Pamir, północne Indie do Półwyspu Malajskiego .Obszary sejsmiczne to głównie obszary krawędzi płyt tektonicznych4 – grzbiety oceaniczne, młode góry fałdowe, łuki wysp, rowy oceaniczne • obszary pan sejsmiczne z rzadkimi i słabymi wstrząsami – to głównie stare górotwory i płyty (góry orogenez: kaledońskiej i hercyńskiej) np. Sudety, Meseta Iberyjska • obszary asejsmiczne, nie nawiedzane przez wstrząsy – to przede wszystkim: obszary tarcz krystalicznych i platform prekambryjskich np. Platforma Wschodnio-europejska; baseny oceaniczne. 3 Kurzawka – drobnoziarnisty luźny osad, np. piasek lub muł nasycony wodą pod znacznym ciśnieniem. 4 Płyta tektoniczna – największa jednostka podziału litosfery, zgodnie z teorią tektoniki płyt. Trzęsienie Ziemi Strona |6 Rysunek 1 Rozmieszczenie zjawisk sejsmicznych na Ziemi Źródło fal sejsmicznych podczas trzęsienia Ziemi znajduje się w głębi Ziemi i stanowi ognisko trzęsienia Ziemi, czyli hipocentrum. Z ogniska rozchodzą się fale we wszystkich kierunkach docierając do powierzchni Ziemi. Trzęsienie Ziemi Strona |7 Trzęsienia Ziemi w XVIII i I połowie XX wieku Trzęsienie ziemi w Lizbonie (1755) Trzęsienie ziemi w Lizbonie miało miejsce 1 listopada 1755 roku o godzinie 9.40 rano; pozostawiło po sobie niemal zupełnie zrujnowaną Lizbonę5 oraz zniszczoną większą część południowego wybrzeża – aż do Algarve6. Bezpośrednio po trzęsieniu ziemi wystąpiło zjawisko tsunami. Fale tsunami, według późniejszych obliczeń, mogły osiągać wysokość do 20 metrów. Na obszarze niedotkniętym przez morze szalały setki pożarów. Katastrofa pociągnęła za sobą ok.30 tys. ofiar śmiertelnych. Rysunek 2 Ruiny kościoła do Carmo 5 Lizbona - stolica i największe miasto Portugalii. Prowincja Algarve - to jeden z sześciu regionów Portugalii leżących na kontynencie europejskim. 6 Trzęsienia Ziemi w XVIII i I połowie XX wieku Strona |8 Było to jedno z najtragiczniejszych (pod względem liczby ofiar) trzęsień ziemi w historii ludzkości. Współcześni nam geolodzy obliczają, że trzęsienie ziemi w Lizbonie miało natężenie 9 stopni w skali Richtera. Jego siła była tak wielka, że odczuwali je również mieszkańcy dalekiej Wenecji, co w swych pamiętnikach odnotował Giacomo Casanova. Po tym kataklizmie Wolter7 sformułował słynne pytanie: "Dlaczego Lizbona?" , które zawarł w swoim "Poemacie o trzęsieniu ziemi w Lizbonie". Wywołało ono polemikę i wymianę korespondencji między Wolterem i Janem Jakubem Rousseau8. Rysunek 3 XVIII-wieczny niemiecki drzeworyt , przedstawiający Lizbonę po kataklizmie 7 Voltaire (Wolter) – francuski pisarz epoki oświecenia, filozof, dramaturg i historyk. Tworzył satyry, powieści, dramaty oraz „Listy”. 8 Jean-Jacques Rousseau – genewski pisarz tworzący w języku francuskim, filozof i pedagog, autor koncepcji swobodnego wychowania. Trzęsienia Ziemi w XVIII i I połowie XX wieku Strona |9 Trzęsienie ziemi w San Francisco (1906) Trzęsienie ziemi w San Francisco w 1906 roku – główne trzęsienie ziemi, które uderzyło San Francisco 9i wybrzeże północnej Kalifornii o godzinie 5:12 nad ranem we wtorek, 18 kwietnia 1906 roku. Główny wstrząs epicentrum wystąpił niedaleko brzegu ok. 3 km od miasta. Obszar epicentralny miał kształt wąskiego pasa biegnącego wzdłuż uskoku San Andreas10 na północ jak i na południe, o całkowitej długości 296 mil (477 km). Obszar na którym wstrząsy były tak silne, że zawaleniu uległy wszystkie kominy, liczył 110 km szerokości. Trzęsienie trwało 65 sekund (według zapisów sejsmografów z Berkeley, niedaleko obszaru epicentralnego), zaś w samym San Francisco zniszczenia zostały dokonane w czasie 40 sekund. Wstrząsy miały charakter pulsacyjny. Rysunek 4 Zniszczona ulica w San Francisco 9 San Francisco – miasto i hrabstwo w stanie Kalifornia w Stanach Zjednoczonych, położone na półwyspie otoczonym przez Ocean Spokojny. 10 Uskok San Andreas – uskok transformacyjny przebiegający przez zachodnią i południową Kalifornię. Trzęsienia Ziemi w XVIII i I połowie XX wieku S t r o n a | 10 Trzęsienie było odczuwalne od Oregonu do Los Angeles (a więc na długości 1170 km wzdłuż wybrzeży Pacyfiku), a także w głąb kraju do miejscowości Winnemucca11 w centralnej Nevadzie12.Tak zwane wstrząsy wtórne występowały w tym rejonie jeszcze przez półtora roku. Klęska i spowodowane nią pożary zostały zapamiętane jako jeden z najgorszych naturalnych katastrof w historii Stanów Zjednoczonych. W tym czasie odnotowano tylko 567 wypadków śmiertelnych; liczba została podana przez rząd w obawie o nagły wzrost cen usług budowlanych i związanym z tym kosztem odbudowy miasta. Także w Chinatown zignorowano setki ofiar przypisując to rasizmowi panującemu w tamtych czasach. Dziś ta liczba została skorygowana i oszacowana na przynajmniej 3 000. Większość przypadków śmiertelnych występowało w San Francisco, ale 189 zostało zgłoszonych w okolicach zatoki. 28 grudnia 2009 w wieku 107 lat zmarła Jeanette Scola Trapani, uważana była za najstarszą ocalałą z katastrofalnego trzęsienia ziemi w San Francisco w 1906 roku. Rysunek 5 Chmury pyłów nad miastem po trzęsieniu Ziemi 11 Winnemucca - stolica hrabstwa Humboldt w stanie Nevada. W roku 2000 liczba mieszkańców wyniosła 7 174. 12 Nevada – stan w zachodniej części Stanów Zjednoczonych Trzęsienia Ziemi w XVIII i I połowie XX wieku S t r o n a | 11 Trzęsienie ziemi w Tokio (1923) Trzęsienie ziemi w Tokio - trzęsienie ziemi w Japonii, które 1 września 1923 r. spowodowało śmierć 142 807 ludzi. Ziemia zadrżała o godzinie 11:58:44. Zniszczeniu uległo 2/3 Tokio i niemal cała Jokohama13. Tragedię spotęgował ogromny pożar. Cała nizina Kantō14 stanęła w ogniu. Zniszczenia pogłębiła 11-metrowa fala tsunami oraz liczne osuwiska. Pod jednym z takich osuwisk całkowicie zniknęła wioska Nebukawa. Siła tego trzęsienia wyniosła 8,3 w skali Richtera. W 1960 r. władze ustanowiły dzień 1 września – Dniem Zapobiegania Klęskom Żywiołowym. Rysunek 6 Zniszczenia po trzęsieniu Ziemi w Tokio 13 Jokohama - drugie co do wielkości miasto Japonii, największy port morski i jeden z większych ośrodków przemysłowych w kraju. 14 Region Kantō - jest krainą geograficzną we wschodniej Japonii na wyspie Honsiu. Trzęsienia Ziemi w XVIII i I połowie XX wieku S t r o n a | 12 Trzęsienia Ziemi w II połowie XX wieku Trzęsienie ziemi w Chile (1960) Trzęsienie ziemi w Chile, zwane też wielkim trzęsieniem chilijskim – silne trzęsienie ziemi o magnitudzie 9,5 które nawiedziło południowe Chile 22 maja 1960 o 19:11 UTC (wczesne popołudnie czasu lokalnego). Trzęsienie to uznawane jest za najsilniejszy wstrząs tektoniczny odnotowany w dotychczasowej historii pomiarów sejsmicznych. Dzień wcześniej odnotowano serię wstrząsów wstępnych o sile do 8 stopni około 160 km na północ. Epicentrum tego wstrząsu znajdowało się w okolicach miasta Valdivia15, 700 km na południe od stolicy Santiago de Chile. Wstrząs wywołał fale tsunami, które uderzyły w wybrzeże południowoamerykańskie, inne pokonały cały Pacyfik, uderzając w hawajskie miasto Hilo16 oddalone o ponad 10 tys. km (61 zabitych), a także w wybrzeża Japonii (138 zabitych) i Filipin (32 zabitych). Łącznie na skutek wstrząsu i fal tsunami zginęło około 3 tys. osób. Ponad 2 mln osób zostało bez dachu nad głową. Rysunek 7 Zniszczona ulica w Valdivii 15 Valdivia – miasto w południowym Chile, położone u zbiegu trzech rzek Calle Calle, Valdivia i Cau Cau, 15 km na wschód od nadmorskiego miasta Corral. 16 Hilo - miasto w USA, w stanie Hawaje, na wschodnim wybrzeżu wyspy Hawai'i. Trzęsienia Ziemi w II połowie XX wieku S t r o n a | 13 Straty po trzęsieniu ziemi i tsunami oszacowano na 550 mln dolarów w Chile, 75 mln na Hawajach oraz 50 mln w Japonii17.Trzęsienie ziemi wywołało również osuwiska18. Trzy duże osunięcia ziemi doprowadziły do zablokowania przepływu rzeki San Pedro oraz znaczącego podniesienia poziomu jeziora Riñihuez którego ta rzeka wypływa. Nagromadzone masy wody mogły jednak przerwać ziemną tamę i groziły zalaniem doliny, w której zamieszkiwało wówczas około 100 tys. osób (w tym miasto Valdivia). W ciągu jednego dnia po wstrząsie udało się obniżyć wysokość ziemnej zapory z 24 do 15 m. Prace zabezpieczające trwały 2 kolejne miesiące. Wydarzenie to zostało nazwane Riñihuazo. Rysunek 8 Zniszczenia po katastrofie w Chile 17 Japonia - państwo usytuowane na wąskim łańcuchu wysp na zachodnim Pacyfiku, u wschodnich wybrzeży Azji 18 Osuwisko - nagłe przemieszczenie się mas ziemnych, powierzchniowej zwietrzeliny i mas skalnych podłoża spowodowane siłami przyrody lub działalnością człowieka. Trzęsienia Ziemi w II połowie XX wieku S t r o n a | 14 Trzęsienie ziemi na Alasce (1964) Trzęsienie ziemi na Alasce, 1964, zwane też trzęsieniem wielkopiątkowym lub wielkim trzęsieniem alaskim, to trzęsienie ziemi o magnitudzie 9,2, które nawiedziło południową Alaskę 27 marca 1964. Epicentrum tego drugiego najsilniejszego w historii wstrząsu sejsmicznego znajdowało się w Zatoce Księcia Williama19. Trzęsienie oraz wywołane przez nie tsunami zabiło 131 osób (inne źródła podają 125 osób). Straty materialne oszacowane zostały wówczas na około 300 mln dolarów. Wstrząs trwał około 3 minuty. Siła wstrząsu była tak duża, że doszło do znacznych przekształceń powierzchni ziemi - wysokość niektórych poziomych przesunięć dochodziła do 13-15 m. Najwyższą wysokość fali tsunami odnotowano w niewielkiej zatoce Valdez - 67 m. Trzęsienie ziemi odczuwane było w położonym o 120 km od epicentrum największym mieście Alaski Anchorage20. Rysunek 9 Zniszczenia wywołane na Alasce 19 Zatoka Księcia Williama – zatoka wcinająca się w głąb terytorium Alaski, położona na wschód od Półwyspu Kenai, a oddzielona kilkoma wyspami od wód Zatoki Alaska. 20 Anchorage – skonsolidowane miasto–okręg w Stanach Zjednoczonych położony w stanie Alaska nad Zatoką Cooka. Trzęsienia Ziemi w II połowie XX wieku S t r o n a | 15 Trzęsienie ziemi w Tangshan (1976) Trzęsienie ziemi w Tangshan - trzęsienie ziemi, które nawiedziło 28 lipca 1976 o godz. 3:52 chińskie miasto Tangshan i jego okolice. Uznawane jest za najtragiczniejsze trzęsienie w czasach nowożytnych - oficjalne dane władz chińskich mówią o 242 419 ofiarach, choć niektóre źródła szacują ich liczbę na trzykrotnie większą. Trzęsienie miało siłę 8,2 w skali Richtera, podczas gdy oficjalne źródła rządowe mówią o sile 7,5 lub 7,8.Podczas trzęsienia ziemi miasto Tangshan zostało niemal całkowicie zniszczone. Uległo zniszczeniom 78% budynków przemysłowych, 90% budynków mieszkalnych, a także znacząca część infrastruktury technicznej. Dodatkowe zniszczenie przyniosły wstrząsy wtórne21, zwłaszcza wstrząs o magnitudzie 7,1, który nawiedził miasto 15 godzin po pierwszym wstrząsie. Zginęło wówczas także wiele osób, które przeżyło pierwszy wstrząs, a które nadal znajdowały się pod gruzami budynków. Wstrząsy odczuwane były na znacznym obszarze Chin wschodnich, także w oddalonym o 140 km Pekinie22. Rysunek 10 Budynek zniszczony wskutek trzęsienia w Tangshan 21 Wstrząs wtórny - trzęsienie następcze następujące po trzęsieniu ziemi, zazwyczaj z mniejszą amplitudą. 22 Pekin – stolica Chińskiej Republiki Ludowej oraz jedno z czterech miast wydzielonych, podlegające bezpośrednio władzom kraju. Trzęsienia Ziemi w II połowie XX wieku S t r o n a | 16 Trzęsienie ziemi w Bukareszcie (1977) Silne trzęsienie ziemi nawiedziło rumuńską stolicę Bukareszt 4 marca 1977 roku o godzinie 21:20 czasu lokalnego. Zniszczenia odnotowano w całym kraju, a wstrząsy odczuwane były na całych Bałkanach23. Epicentrum tego wstrząsu o sile 7,4 w skali Richtera znajdowało się w miejscowości Vrancea w Karpatach Wschodnich 24na głębokości 94 km. W wyniku trzęsienia, śmierć poniosło około 1570 osób, a ponad 11 tys. zostało rannych. Wstrząs zniszczył około 35 tys. budynków w całym kraju, ale najbardziej ucierpiała sama stolica, gdzie w gruzach legło m.in. 33 duże, historyczne budynki. Trzęsienie było wyczuwalne również w Bułgarii, gdzie poważnie zniszczyło miasto Swisztow. W Swisztowie, w wyniku trzęsienia, zginęło około 100 osób. Rysunek 11 Kościół w Bukareszcie zniszczony podczas trzęsienia Ziemi 23 Bałkany – region Europy, obejmujący w przybliżeniu obszar Półwyspu Bałkańskiego. Karpaty Wschodnie - odcinek Łuku Karpat między Przełęczą Łupkowską na północnym zachodzie a przełęcz Predeal na południu. 24 Trzęsienia Ziemi w II połowie XX wieku S t r o n a | 17 Trzęsienie ziemi w Armenii (1988) Trzęsienie ziemi w Armenii (1988) – trzęsienie ziemi, jakie 7 grudnia 1988 roku nawiedziło północną Armenię, zabijając co najmniej 25 tysięcy ludzi i powodując ogromne zniszczenia w regionie miast: Leninakan (dziś: Giumri25), Spitak26 i Kirowakan (dziś: Wandzor). Akcję ratowniczą oraz sytuację ocalałych utrudniały obfite opady śniegu i niskie temperatury. Po dziś dzień trzęsienie ziemi w Armenii jest jedną z największych tragedii sejsmicznych w nowoczesnej historii regionu. Pierwszy wstrząs uderzył o godzinie 11.41 – w czasie gdy większość osób znajdowała się w swoich miejscach pracy (biurach, fabrykach), a w szkołach trwały zajęcia lekcyjne. Trzęsienie trwało czterdzieści sekund i posiadało magnitudę 6,8. W około trzy sekundy później w tym samym regionie doszło do kolejnego wstrząsu (magnituda:5,8), który dopełnił zniszczeń. Wstrząsy zdruzgotały dwadzieścia miast i 342 osady na terenie całej północnej Armenii; 58 z nich zupełnie nie nadawało się do zamieszkania. Rysunek 12 Zniszczony kościół z Giumri 25 26 Giumri – miasto w zachodniej Armenii, drugie pod względem wielkości miasto w kraju. Spitak - miasto w północnej Armenii, nad rzeką Pambak. Trzęsienia Ziemi w II połowie XX wieku S t r o n a | 18 Trzęsienie ziemi w Kobe (1995) Trzęsienie ziemi w Kobe - trzęsienie ziemi o sile 7,3 stopnia w skali Richtera, które miało miejsce 17 stycznia 1995 o godzinie 5:46:52 rano w południowej części prefektury Hyōgo27 i trwało ok. 20 s. Epicentrum wstrząsu znajdowało się na wyspie Awaji28, niedaleko miasta Kobe liczącego ok. 1,5 mln ludzi. W czasie trzęsienia ziemi zginęły 6 434 osoby, głównie mieszkańcy Kobe. Straty spowodowane trzęsieniem oszacowano na ponad 10 bilionów jenów (ponad 100 miliardów USD), co sprawiło, że zostało ono uznane za najbardziej kosztowną klęskę żywiołową, jaka wydarzyła się w jednym tylko państwie, w historii. Trzęsienie ziemi w Kōbe było jednym z najsilniejszych i najtragiczniejszych trzęsień ziemi w historii Japonii. Rysunek 13 Zniszczony fragment Kobe zachowano jako pamiątkę tragedii 27 Prefektura Hyōgo - część regionu Kinki na wyspie Honsiu w Japonii ze stolicą w mieście Kobe. 28 Wyspa Awaji - wyspa w prefekturze Hyōgo w Japonii. Znajduje się we wschodniej części Wewnętrznego Morza Seto pomiędzy wyspami Honsiu i Sikoku. Trzęsienia Ziemi w II połowie XX wieku S t r o n a | 19 Trzęsienia Ziemi w XXI wieku Trzęsienie ziemi na Oceanie Indyjskim (2004) Trzęsienie ziemi na Oceanie Indyjskim – podwodne trzęsienie ziemi o magnitudzie 9,1 w skali Richtera, którego hipocentrum znajdowało się ok. 30 km pod dnem Oceanu Indyjskiego w pobliżu zachodniego wybrzeża północnej Sumatry29 250 km na południowy wschód od Banda Aceh30. Główny wstrząs nastąpił 26 grudnia 2004 o godzinie 01:58:53 czasu warszawskiego (00:58:53 UTC, 07:58:53 czasu lokalnego w Dżakarcie i Bangkoku). Według sejsmologów było to czwarte pod względem siły trzęsienie ziemi od roku 1900, od kiedy to prowadzi się ciągłe obserwacje sejsmiczne. Trzęsienie ziemi wywołało fale tsunami, które w ciągu trzech godzin uderzyły w wybrzeża kilku państw Azji Południowo-Wschodniej, a później także Afryki. Według bilansu publikowanego przez AFP (z dnia 6 lutego 2005) liczba zabitych i zaginionych wynosi co najmniej 294 tysiące ludzi i nie jest to ostateczny bilans tragedii. Rysunek 14 Zniszczony dom w Hambantota 29 Sumatra – indonezyjska wyspa położona w Azji Południowo-Wschodniej, w archipelagu Wielkich Wysp Sundajskich. 30 Banda Aceh - miasto na północnym krańcu wyspy Sumatra w Indonezji. Trzęsienia Ziemi w XXI wieku S t r o n a | 20 Trzęsienie ziemi w Chile (2010) Trzęsienie ziemi w Chile – trzęsienie ziemi o magnitudzie 8,8 w skali Richtera, którego hipocentrum znajdowało się pod dnem oceanu, na głębokości 35 km, około 8 km od wybrzeża Chile- regionu Maule31. Do trzęsienia doszło 27 lutego 2010 o godzinie 3:34 czasu lokalnego (7:34 czasu polskiego) i trwało od 10 do 30 sekund. Po głównym wstrząsie nastąpiły wstrząsy wtórne, najsilniejsze o sile 6,2 stopni w skali Richtera. 11 marca 2010 roku nastąpiły dwa wstrząsy wtórne o sile 7,2 st. w skali Richtera. Było to najsilniejsze trzęsienie ziemi na świecie od 2004 roku i 5. najsilniejsze od 1900 roku. Trzęsienie było skutkiem zderzenia się dwóch płyt tektonicznych: płyty południowoamerykańskiej32 z płytą Nazca33. Rysunek 15 Dom przesunięty w wyniku trzęsienia Ziemi Rysunek 16 Uszkodzone Muzeum Sztuki w Santiago 31 Region Maule – jeden z regionów administracyjnych Chile Płyta południowoamerykańska - płyta tektoniczna, obejmująca swoim zasięgiem Amerykę Południową i znaczną część południowego Atlantyku. 33 Płyta Nazca – płyta tektoniczna, która swoją powierzchnią obejmuje południowo-wschodnią część Oceanu Spokojnego 32 Trzęsienia Ziemi w XXI wieku S t r o n a | 21 Trzęsienie ziemi na Haiti (2010) Trzęsienie ziemi na Haiti (2010) – trzęsienie ziemi o magnitudzie 7 w skali Richtera, którego epicentrum znajdowało się w odległości ok. 16 km od Port-au-Prince34 na Haiti. Główny wstrząs nastąpił 12 stycznia 2010 o godz. 16.53 czasu lokalnego (21.53 UTC). Zarejestrowano wiele wstrząsów wtórnych, z których dziesięć przekraczało magnitudę 5 w skali Richtera. Wstrząsy odczuwalne były także w Dominikanie (zajmującej wschodnią część wyspy Haiti), na Kubie, Jamajce, Bahamach oraz na Turks i Caicos 35. Według danych rządu Haiti trzęsienie pochłonęło 316 tys. ofiar śmiertelnych. Około trzech milionów ludzi mogło ucierpieć w inny sposób: odniosło obrażenia lub zostało bez dachu nad głową. Rysunek 17 Zniszczenia W Port-au-Prince 34 Port-au-Prince - stolica i główny port Haiti, ośrodek administracyjny departamentu Ouest, położony nad zatoką Gonâve 35 Turks i Caicos – terytorium zależne Wielkiej Brytanii w Ameryce Środkowej, na Oceanie Atlantyckim, na północ od wyspy Haiti. Trzęsienia Ziemi w XXI wieku S t r o n a | 22 Zniszczeniu uległa większość historycznych budynków w Port-au-Prince, m.in. Pałac Prezydencki, siedziba Zgromadzenia Narodowego i katedra Notre-Dame36. Mniejsze szkody zanotowano także w budynkach Ministerstwa Finansów, Ministerstwa Robót Publicznych, Ministerstwa Komunikacji i Kultury, Ministerstwa Sprawiedliwości, a także na międzynarodowym lotnisku w stolicy. Zniszczeniu uległ szpital w Pétionville, na bogatych przedmieściach oraz większość innych placówek leczniczych w centrum miasta. Zniszczeniu uległo także przepełnione główne więzienie w Port-au-Prince, w wyniku czego więźniowie uciekli. Zniszczenia dotknęły też siedzibę stabilizacyjnej misji ONZ37, mieszczącej się w Christopher Hotel, oraz urzędy Banku Światowego. Hôtel Montana, w którym znajdowało się około 300 gości, zawalił się, a los około 200 osób jest nieznany. Port, w którym znajdowały się statki, uległ poważnemu uszkodzeniu; do morza wydostała się ropa z zacumowanych statków. Po trzęsieniu ziemi w Port-au-Prince zapanował chaos, a nad ruinami unosiła się chmura szarego pyłu. Rysunek 18 Zniszczony Pałac Prezydencki W Port-au-Prince 36 Katedra Notre-Dame w Port-au-Prince – katolicka świątynia w Port-au-Prince na Haiti, kościół katedralny katolickiej archidiecezji Port-au-Prince. 37 MINUSTAH – (Misja Stabilizacyjna Narodów Zjednoczonych na Haiti) - misja pokojowa ONZ działająca na Haiti. Trzęsienia Ziemi w XXI wieku S t r o n a | 23 Trzęsienie ziemi u wybrzeży Honsiu (2011) Trzęsienie ziemi o magnitudzie 9 stopni w skali Richtera, miało miejsce 11 marca 2011 roku o 5:46:23 UTC, ( 14:46:23 czasu miejscowego) w północno-wschodniej części Japonii38. Hipocentrum położone było pod dnem morza, około 130 kilometrów na wschód od półwyspu Oshika na wyspie Honsiu39, na głębokości 24,4 km lub 32 km. Siła magnitudy uczyniła z niego największe trzęsienie ziemi w Japonii od 140 lat oraz czwarte co do wielkości na świecie .Najsilniejszy wstrząs był poprzedzony serią mniejszych o maksymalnej sile dochodzącej do 7,2 w dniu 9 marca, których epicentra znajdowały się w odległości ok. 40 km od epicentrum z 11 marca. Trzy większe wstrząsy 9 marca osiągnęły siłę 6,0. Dnia 11 marca zanotowano szereg wstrząsów: początkowy o sile 9 o godz. 14:46 czasu lokalnego, kolejny o sile 7,0 o 15:06, 7,4 o 15:15 oraz 7,2 o 15:26. Ponad sto wstrząsów wtórnych o sile 4,5 lub większej odnotowano tego dnia na terenie Japonii. Rysunek 19 Pożary w Tokio po trzęsieniu 38 Japonia – państwo usytuowane na wąskim łańcuchu wysp na zachodnim Pacyfiku, u wschodnich wybrzeży Azji. 39 Honsiu – największa, a tym samym główna wyspa Japonii. Trzęsienia Ziemi w XXI wieku S t r o n a | 24 Na minutę przed największym wstrząsem 11 marca specjalny japoński system ostrzegania, odbierający sygnały z ok. 1000 sejsmografów na terenie kraju, spowodował nadanie informacji alarmowej w transmisjach telewizyjnych. Uchroniło to wielu Japończyków od nieprzewidywalnych konsekwencji. Jeden z kolejnych poważniejszych wstrząsów o sile 6,7 zanotowano 12 marca o godz. 3:59 czasu lokalnego. Ciągle nie ma ostatecznych danych na temat liczby ofiar kataklizmu. Według informacji opublikowanych 13 lipca 2011 w wyniku trzęsienia ziemi i tsunami zginęło 15 560 osób, a 5329 wciąż uważa się za zaginione. Liczby te zmieniają się jednak nadal i liczba ofiar może dalej rosnąć. Prawdopodobnie wiele ciał zabrała ze sobą cofająca się do oceanu woda, co znacznie zmniejszyło szansę na odnalezienie ich. Z zagrożonych okolic ewakuowano ponad 400 tys. osób. Rysunek 21 Płonąca rafineria Cosmo Oil Rysunek 20 Przygotowywanie ładunków z pomocą humanitarną przez amerykańskich żołnierzy Trzęsienia Ziemi w XXI wieku S t r o n a | 25 Spis indeksów A Algarve ........................................... 7 Anchorage .................................... 14 B Berkeley ......................................... 9 C Chile ............................................. 12 E Epicentrum................................... 12 G Giacomo Casanova ......................... 8 J Jezioro Riñihuez ........................... 13 K Katedra Notre-Dame .................... 22 M Miasto Hilo ................................... 12 N Nizina Kantō ................................. 11 Spis indeksów O Ocean Indyjski .............................. 19 P Północna Armenia ........................ 17 R Region Maule ............................... 20 S San Francisco.................................. 9 Swisztow ...................................... 16 T Tangshan ...................................... 15 Tokio ............................................ 11 U Uskok San Andreas ......................... 9 W Wybrzeża Japonii.......................... 12 Wyspa Honsiu .............................. 23 Z Zatoka Księcia Williama ................ 14 S t r o n a | 26 Łącza do rozdziałów Rozdział pierwszy Trzęsienie Ziemi Rozdział drugi Trzęsienia Ziemi w XVIII i I połowie XX wieku Rozdział trzeci Trzęsienia Ziemi w II połowie XX wieku Rozdział czwarty Trzęsienia Ziemi w XXI wieku Łącza do rozdziałów
