KONFERENCJA

KONFERENCJA
METODYCZNA
02.10.2012
SLI to bardzo ważny temat. Chodzi o osoby w normie intelektualnej,
których rozwój językowy jest poważnie zaburzony. Nie są to jednak
osoby z upośledzeniem umysłowym – ich niewerbalny iloraz
inteligencji jest w normie – ani z autyzmem czy niedosłuchem. Stąd
SPECYFICZNE zaburzenia językowe właśnie: w SLI opanowanie
umiejętności językowych to problem podstawowy i pierwotny.
Opis cech rozwoju językowego u dzieci SLI najczęściej stanowi opis
objawów tego zaburzenia:
* późny początek rozwoju mowy i wolne tempo tego rozwoju
a) najczęściej pierwsze słowa około 2 roku życia,
b) przedłużający się rozwój wypowiedzi jednowyrazowych,
c) opóźnienie w tworzeniu połączeń słów,
d) większe problemy z ekspresją językową niż z percepcją
(znaczna dysproporcja);
* znaczne problemy gramatyczne
a) szczególnie z nabywaniem i stosowaniem czasowników,
b) problemy z prawidłowym budowaniem zdań,
c) gramatyczne błędy językowe ( mimo, że początkowo mogą
mieć charakter typowo rozwojowy, to utrzymują się
znacznie dłużej niż u rówieśników).
* problemy leksykalne
a) znaczne ograniczony zasób słownika czynnego,
b) kłopoty ze znalezieniem słowa (z nazwaniem),
c) zniekształcanie struktury słów.
Generalnie rozwój mowy dzieci z SLI jest niestabilny. Część z
nich zrównuje się z rówieśnikami około 6 roku życia, ale są
również takie, u których deficyty językowe utrzymują się do
dorosłości.
Jeden z najlepiej udokumentowanych i powszechnie
znanych faktów stanowi lateralizacja funkcji związanych z
mową i językiem. Wcześniej uważano, że jedynie lewa
półkula mózgu związana jest z mową, prawa zaś nie
angażuje się w procesy werbalne. Współcześnie podkreśla
się także istotną, ale dość specyficzną, rolę prawej półkuli.
Oznacza to, że obie półkule mózgu są zaangażowane w
procesy językowe, choć w różnym stopniu i w odmienny
sposób.
SLI jest zapewne zaburzeniem równie częstym jak dysleksja
(choć
trudno
to
stwierdzić
jednoznacznie,
rozpowszechnienie obu zaburzeń jest bowiem kwestią
definicji; znajdziemy ich więcej lub mniej w zależności od
tego jakie kryteria diagnostyczne przyjmiemy). I bardziej
poważnym niż dysleksja, co pokazują badania nad losami
osób z dysleksją i SLI. Te drugie mają znacznie gorsze
osiągnięcia szkolne, są częściej bezrobotne, oraz miewają
trudności w relacjach interpersonalnych (przyjaźnie,
związki).
Czytanie i pisanie oraz mowa stanowią zbliżone formy
komunikacji językowej, które zawierają odbiór komunikatu
(słuchanie ze zrozumieniem / czytanie) pozostać bez wpływu
na komunikację pisemną.
Moje dziecko uczy się języka ojczystego tak, jak gdyby
uczyło się języka obcego – mówią Rodzice dziecka z SLI.
Mówi po „swojemu”, zniekształca słowa, myli ich
znaczenie. Wiele z tych dzieci zachowuje się tak, jak gdyby
nie rozumiało, co inni do nich mówią, choć wydaje się, że
są inteligentne, bystre. W zależności od nasilenia i typu
zaburzenia objawy mogą być
specyficzne i rozpoznawalne.
bardziej
lub
mniej
Na stronie ASHA – Amerykańskiego Stowarzyszenia
Mowa-Język-Słyszenie, w artykule pt. „SLI – Co wiemy
na ten temat i dlaczego ma to znaczenie” Margaret
Erwin pisze, że gdybyśmy zapytali ludzi o to, czy
słyszeli o takim zaburzeniu jak Specyficzne Zaburzenie
Rozwoju
Językowego,
najprawdopodobniej
usłyszelibyśmy odpowiedź „nie”. Analogicznej
odpowiedzi można byłoby się spodziewać na gruncie
polskim i to zarówno wśród laików jak i wśród wielu
profesjonalistów. Natomiast dla większości ludzi
nazwy zaburzeń rozwojowych takie jak Autyzm lub
ADHD brzmią co najmniej znajomo. Jak to możliwe
zważywszy, że wg Międzynarodowego Instytutu
Zdrowia rozpowszechnienie SLI wśród dzieci poniżej 5
roku życia wynosi aż 7,6 %? Dla porównania Autyzm,
wg tego samego źródła, dotyczy mniej niż 1% dzieci w
tym wieku. Jak to możliwe skoro, jak przytacza to w
swojej publikacji amerykański logopeda Laurence
Leonard, dzieci spełniające kryteria SLI były opisywane
przez klinicystów i badaczy od przeszło 150 lat? Gdzie
się zatem podziewają dzieci z SLI? Bywa, że
odnajdujemy je wśród dzieci zdiagnozowanych jako:


upośledzone umysłowo – w wyniku interpretacji
wyników w testach inteligencji zawierających
podskale werbalne,
„autystyczne” – w wyniku współwystępowania z
zaburzeniami
mowy
innych
objawów



niespecyficznych, charakterystycznych dla triady
zaburzeń autystycznych,
dyslektyczne – w wyniku diagnozy formułowanej w
kontekście wtórnych do zaburzeń w mowie trudności
w zakresie nabywania umiejętności czytania i pisania,
z deficytem uwagi ADD (Attention Deficit Disorder) –
w wyniku interpretowania trudności w słuchaniu,
planowaniu, wykonywaniu poleceń jako konsekwencji
zaburzeń uwagi a nie zaburzeń rozumienia mowy,
leniwe „…jest to ten rodzaj dzieci, które są opisywane
przez mających dobre intencje rodziców i nauczycieli
jako bystre ale bez motywacji (czyli) te, które
powinny się bardziej postarać” (Erwin, 2001).
Kryteria diagnostyczne SLI:





Wyniki testów językowych znajdują się na poziomie
lub poniżej -1,25 odchylenia standardowego,
Niewerbalny iloraz inteligencji równy 85 lub wyższy,
Badania przesiewowe w normie,
Dziecko nie przechodziło w niedalekiej przeszłości
wysiękowego zapalenia ucha środkowego,
Brak przejawów zaburzeń typu napadowego w
badaniu neurologicznym ani uszkodzeń mózgu,



Brak wad anatomicznych w obrębie ust,
Badania przesiewowe dotyczące oralnej funkcji
motorycznej w normie,
Brak zaburzeń w dwustronnych interakcjach
społecznych oraz objawów ograniczonej aktywności
(tym samym wyklucza się z kategorii SLI dzieci z
zaburzeniem ,,semantyczno-pragmatycznym") .
Odnośnie terapii - nie ma badań wskazujących na
jedną słuszną, lub jedną najskuteczniejszą metodę. Ważna
jest natomiast jej intensywność. Innymi słowy, nie ważne,
która z terapii zostanie wybrana, ważne, żeby pracować,
pracować i jeszcze raz pracować z dzieckiem. Podobnie jak
w autyzmie - zamiast terapii polegającej na pracy przez 1
godzinę w tygodniu, powinno się wybrać raczej codzienne
ćwiczenie jakieś umiejętności przez 20-30 minut.
Obok pracy terapeutycznej równie ważnym jest praca
nad funkcjonowaniem psychicznym dziecka ze SLI. W tym
celu należy pomóc dziecku w znalezieniu dziedziny,
w której może osiągnąć sukces, w której będzie mogło
okazywać i rozwijać kompetencje i otrzymywać pozytywną
informację zwrotną.
Dziękuję za uwagę !