Zajęcia fakultatywne - opis Tytuł zajęć Człowiek i Ewolucja: Od

Informacja o zajęciach fakultatywnych
Zajęcia fakultatywne - opis
Tytuł zajęć
Człowiek i Ewolucja: Od biogenezy do antropogenezy
Wykładowca
dr Wojciech Borkowski
Forma zajęć
Wykład
Warunki uczestnictwa
Wiedza biologiczna na poziomie ogólnokształcącym
Zajęcia adresowane są do zainteresowanych studentów
starszych lat. Ich celem jest zakotwiczenie wiedzy
psychologicznej w szerszym kontekście systemowego
ewolucjonizmu i historii życia na Ziemi.
Homo sapiens jest najbardziej zaawansowanym produktem
ewolucji biologicznej toczącej się na Ziemi od ponad 3
miliardów lat. O jego aktualnych cechach gatunkowych jako
zwierzęcia, kręgowca, ssaka naczelnego i hominida
Adresaci i cel zajęć
decydowały zarówno ogólne prawa ewolucji jak i liczne
zamrożone przypadki – efekty interakcji ze złożonym
systemem jakim jest nasza planeta. Te naturalne procesy
działają nadal, wpływając zarówno na jednostki, jak i na cały
gatunek, lecz ludzka cywilizacja wywiera też coraz większy
wpływ zwrotny. W XX wieku osiągnął on skalę globalną.
Celem zajęć jest zapoznanie studentów z naukowym punktem
widzenia na pozycję Człowieka w zmiennym świecie
interakcji globalnych systemów fizycznych, biologicznych i
kulturowych.
TEMATY
1. Historia naturalna doboru naturalnego: zmiany
myślenia o naturze i ewolucji na przestrzeni wieków.
2. Dlaczego geny – systemy biologiczne w mikroskali:
przystępne wprowadzenie do biologii molekularnej,
Treść zajęć
tyle ile potrzeba do zrozumienia mechanizmów
ewolucji
3. Początki Ziemi i życia: powstawanie galaktyk, gwiazd,
planet. Biogeneza - od pierwiastków po komórki
4. Podstawowe mechanizmy ewolucji: dobór naturalny,
dryft, populacja, specjacja, gatunek…
5. Paleontologia - Ziemia jako system: sfery Ziemi, ich
1
30 lipca 2014
Informacja o zajęciach fakultatywnych
wzajemne interakcje oraz jak powstają dane
paleontologiczne
6. Historia życia do „zdarzenia K-T” : życie
wielokomórkowe od powstania ok. 700 mln lat temu
do impaktu kończącego erę mezozoiczną.
7. Makroewolucja, filogenetyka, systematyka:
powstawanie gatunków i inne procesy
makroewolucyjne - realna wiedza a obraz w
filogenetyce i systematyce
8. Historia życia – ssaki i ich era: Ssaki powstały u
początków mezozoiku, ale dominującym składnikiem
biosfery są od 65 mln. lat.
9. Uczenie a ewolucja : procesy ewolucji oraz
indywidualnego i społecznego uczenia – analogie i
wzajemna zastępowalność
10. Ssaki naczelne, unikalność Hominidea i Homo :
ewolucyjna droga małpiatek i małp w kierunku
najbardziej nietypowego zwierzęcia
11. Czym są memy – ewolucja kulturowa: humanistyka
ujmująca procesy ewolucyjne, od Spencera po
Dawkinsa i Blackmore
12. Czwartorzęd: Homo sapiens i krewniacy: teorie i
hipotezy na temat ostatecznego ukształtowania
człowieka współczesnego
13. Ludzkość cywilizowana: 10000 lat rolnictwa i
hodowli. Biologiczne ujęcie historii cywilizacji
14. AL - życie sztuczne i alternatywne: biologia zajmuje
się życiem na Ziemi, ale nie jest ono jedyne możliwe
15. Dziś i jutro – rozdroże ludzkości: dlaczego upadły
dawne cywilizację i czego nas to może nauczyć… /
TEST
Uzupełniająco do wykładu:
Marcin Ryszkiewicz EWOLUCJA. OD WIELKIEGO
Literatura
WYBUCHU DO HOMO SAPIENS, Prószyński i S-ka 2000
Jedna do wyboru na ocenę:
1. John Maynard-Smith, Eörs Szathmary TAJEMNICE
PRZEŁOMÓW EWOLUCJI – OD NARODZIN ŻYCIA DO
2
30 lipca 2014
Informacja o zajęciach fakultatywnych
POCZĄTKÓW MOWY LUDZKIEJ, PWN 2000
2. Neil Shubin, NASZA WEWNĘTRZNA MENAŻERIA,
Prószyński i S-ka 2009
3. Marcin Ryszkiewicz , MIESZKAŃCY ŚWIATÓW
ALTERNATYWNYCH Wiedza Powszechna, 1987

lub JAK ZOSTAĆ CZŁOWIEKIEM – PRZEPIS
EWOLUCYJNY Iskry w 1989

albo wznowienie PRZEPIS NA CZŁOWIEKA CiS, 1996
4. Richard Dawkins SAMOLUBNY GEN Pruszyński i ska
1996 (-2003)

lub ŚLEPY ZEGARMISTRZ PIW 1994

lub FENOTYP ROZSZERZONY Pruszyński i ska 2003
5. Jared Diamond UPADEK, Prószyński i S-ka 2007

lub STRZELBY, ZARAZKI, MASZYNY, Prószyński i S-ka
2000

Matt Ridley CZERWONA KRÓLOWA – PŁEĆ A
EWOLUCJA NATURY LUDZKIEJ, Rebis 2010
test na ocenę: 50-punktowy z wyborem jednokrotnym
Forma zaliczenia i kryteria oceny
spośród czterech odpowiedzi + 10 pytań z wybranej lektury
+ dodatkowe punkty za wysoką frekwencję na zajęciach
dr Wojciech Borkowski – biolog, ewolucjonista i specjalista
od
zastosowań
komputerowych
układów
w
złożonych
szeroko
i
rozumianych
symulacji
naukach
społecznych i biologicznych. Szczególnie interesuje się
mechanizmami samoorganizacji i przekazu informacji w
społeczeństwie, w tym szeroko rozumianym wpływem
społecznym, a także analogiami między ewolucją biologiczną i
Biogram
ewolucją
kulturową
koewolucji w
oraz
rolą
biologiczno-kulturowej
ukształtowaniu ludzkości. Wykorzystując
paradygmat symulacyjny zajmuje się takimi zagadnieniami jak
rola
mutacji
i
innowacji,
różne
mechanizmy
ich
rozprzestrzeniania (specjalizacja, specjacja, epidemia i wpływ
społeczny w memetyce), samoorganizacją w ekologii i
ekonomii, konkurencją strategii kulturowych, zmianami
kulturowymi, czy wreszcie konkurencją kultur i języków w
makroskali.
3
30 lipca 2014