WYKŁAD 6 STYLE KIEROWANIA MAŁĄ FIRMĄ I PODEJMOWANIA DECYZJI 1 1. Style kierowania i struktura organizacyjna w małej firmie: Struktura organizacyjna jest na ogół płaska i funkcjonalna. Taki typ zapewnia wgląd szefa i właściciela we wszystkie dokonujące się procesy w firmie. Dopóki firma jest mała, prostota firmy nie przeszkadza w dostosowaniu się do zmiennych wymagań otocze otocze-nia,, kiedy wzrasta, prostota struktury staje się przesz nia przesz-kodą, gdyż zmusza do zajmowania się jednocześnie wieloma sprawami. Władza w firmie jest zwykle scentralizowana, co jest pozytywne w okresie uruchomienia firmy i gdy jest niewielu zatrudnionych. 2 Uwzględnić należy, że: ►w okresie uruchomienia przeważają na ogół umiejętumiejętności techniczne (nie zawsze też wystarczające), ►w następnych latach wzrasta znaczenie umiejętności społecznych i koncepcyjnych, ale także umiejętnoumiejętności finansowych, marketingowych, komunikacyj komunikacyj-nych itp. Brak zmian w kierowaniu firmą w okresie jej rozwoju utrudnia zbieranie i analizowanie informacji, podejmopodejmowanie decyzji, kontrolę itp. W następstwie tego mogą pojawić się trudności w funkcjonowaniu firmy i potrzeba ich rozwiązań. Rozwiązywanie problemów z kierowaniem może zakończyć się dalszym centralizowaniem władzy, a zwłaszcza wtedy gdy właściciel i kierownik mają mniejszą wiedzę, co w konsekwencji utrudnia proces kierowania firmą. 3 Po okresie zapoznania się z praktyczną stroną działal działal-ności i doświadczeń związanych z kierowaniem firmą (w tym potknięć i kosztownych błędów) zostają wypracowane reguły kierowania, które są tym lepsze, im silniej wspierają: ■ uczenie się organizacji, kierownictwa i pracowników do działania w zmiennych warunkach, ■ tworzenie się warunków do pojawienia się nowych idei umożliwiających dalszy wzrost organizacji, ■ ukierunkowywanie konfliktów i ich rozwiązywanie. 4 Reguły kierowania firmy powiększającej łączą się z: podziałem pracy na stanowiska i komórki organizacyjne, integracją komórek organizacyjnych, odbywającą się poprzez: − hierarchię, której instrumentem jest zwykle władza kierownika i właściciela, − samouzgadnianie, które najczęściej występuje w firmach wyspecjalizowanych. Niedoorganizowanie pojawia się, gdy sytuacje powtarzalne nie są ogólnie uregulowane Przeorganizowanie występuje wtedy, gdy zmienne sytuacje powtarzalne są uregulowane ogólnie. 5 2. Style kierowania i przewodzenia w małej firmie: W małej firmie, tak jak w każdej innej, kierowanie firmą może mieć charakter autokratyczny, bądź demokratyczny. Przy centralizowaniu władzy częściej jest to autoautokratyczny styl kierowania, ale jest to zróżnicowane w zależności od warunków działania firmy. W odniesieniu do małej firmy często są sytuacyjne style kierowania – obejmujące m. in.: wzajemne dostosowanie się kierownika i podwładnych,, uwzględniające następujące podwładnych czynniki sytuacyjne: ─ relacje kierownik – pracownik (dobre i złe), ─ strukturę zadań (rutynowe i innowacyjne), ─ władzę kierownika (szeroka, wąska). 6 sytuacyjne style (cd.): wyznaczenie ścieżki do celu i jej realizacji poprzez ścisłe powiązanie kierowania ludźmi z motywowamotywowaniem, tj. wyboru nagród i technik oddziaływania, w zależności od których wyróżnia się style kierowania: ─ instrumentalny (bezpośredni, dyrektywny), ─ zorientowany na pracowników (wspierający, ojcowski), ─ uczestniczący (partycypacyjny), ─ zorientowany na wyniki (wymagający i zachęcazachęcający pracowników do dużego wysiłku). 7 Style kierowania mogą stać się stylami przewodzenia, gdy przełożony sprawi, że pracownicy będą pracowali zgodnie z jego intencjami. W małej firmie przywództwo ma swoją rację bytu, łatwiej być przywódcą niż w dużej, ale trzeba się o to postarać. Do wykształcenia przywództwa potrzebne są co najmniej: cechy osobowościowe szefa firmy, odpowiedni dobór pracowników. Dobór pracowników powinien uwzględniać m. in. zatrudnianie osób najbardziej odpowiadających profiprofilowi firmy i zatrudnionym, i nie zawsze o najwyższym poziomie wykształcenia. 8 Cechy osobowościowe sprzyjające przywództwu: charyzma, poważne traktowanie pracowników i własna wiarygodność, umiejętność jasnego i klarownego komunikowania się, umiejętność wzbudzania zainteresowania i zaufania, nawet przy przekazywaniu poleceń, umiejętność zachęcania ludzi do współdziałania i współodpowiedzialności, wiedza oraz umiejętność analizowania i podejmopodejmowania decyzji, w tym łączących się z ryzykiem, umiejętność rozwiązywania pojawiających się problemów, umiejętność zarządzania samym sobą i przyznania się do popełnianych błędów. 9 3. Style podejmowania decyzji: Każda aktywność człowieka (działalność ludzka) opiera się na ciągłym podejmowaniu decyzji. Problemy decyzyjne w firmie dotyczą wszystkich jej obszarów, przy czym mogą one mieć charakter funkcjonalny (np. prowadzenia promocji) lub kompleksowy (dotyczący wszystkich działań firmy). W firmie interesujący jest szczególnie proces decyzji nietypowych, nowatorskich, które wymagają gruntow gruntow-nego rozpoznania sytuacji, analizy, namysłu itp., w których kierujący ma szansę sprawdzić się jako sprawny decydent. 10 Najważniejsze problemy decyzyjne w firmie dotyczą jej funkcjonowania, a w szczególności: ► określenia misji, celów, zadań i wyników oraz przyjęcia strategii działania, ► rodzaju przeprowadzanych zmian, ► wykorzystania posiadanych zasobów, ► poprawy osiąganych wyników, ► kształtowania potencjału społecznego, ► sposobów rozwiązania powstających problemów, konfliktów i sytuacji kryzysowych, ► sposobów wykorzystania pojawiających się okazji, ► podjęcia współpracy z inną organizacją ((--ami) i określenia charakteru tej współpracy. 11 Tolerancja niejednoznaczności niejednoznaczno – + Podstawowe style decyzyjne Styl analityczny Styl koncepcyjny Styl dyrektywny Styl behawiorystyczny Racjonalny i logiczlogicz- Intuicyjny i twórczy ny sposób myślenia sposób myślenia Styl dyrektywny jest najczęściej stosowany w małych firmach, ale nie zawsze w pełni uwzględnia racjonalny sposób, chociaż takie może być mniemanie. 12 4. Sposoby postępowania przedsiębiorców przy podejmowaniu decyzji: Typy przedsiębiorców z zależności od wprowa wprowa-dzania zmian: 1. Utopijny wizjoner – ma dużo pomysłów i wymagań wobec innych, ale nie zawsze sprawdzonych i realnych; 2. Reformator – kreatywny, ale uwzględniający rzeczywistość; 3. Analityk – wszystko analizuje i wylicza, aby działania były realne i pożyteczne; 4. Moderator – człowiek kompromisu, unika konfliktów; 5. Energiczny człowiek czynu – energiczny i bezwzględny w wprowadzaniu zmian; 6. Ostrożniś – dobrze planuje, ale w warunkach bezpieczeństwa. 13 Typy przedsiębiorców w zależności od sposobu tworzenia firmy: 1. Samozatrudniający się przedsiębiorcy – pracuje samotnie lub zatrudnia niewielu pracowników; 2. Twórcy zespołów, zespołów, którzy najczęściej mają praktykę w innej firmie; 3. Niezależni inwestorzy – wykorzystujący odkryte idee w praktycznej działalności gospodarczej; 4. Powielacze wzorów, wzorów, którzy kopiują dobre pomysły przynoszące zyski; 5. Wykorzystujący ekonomię skali i blokujący konkurencję przez obniżanie ceny; 6. Koncentrujący kapitał – gromadzący środki, by rozpocząć nowe przedsięwzięcie; przedsięwzięcie; 14 typy przedsiębiorców w zależności od sposobu tworzenia firmy (cd.): 7. Zdobywcy, Zdobywcy, nie rozpoczynający przedsięwzięcia, a przejmujący w różny sposób inne firmy; 8. Artyści kupnakupna-sprzedaży – przedsiębiorcy uzyskuuzyskujący zysk przez kupno firmy i jej sprzedaż po wyższej cenie; 9. Zlepiacze – kontrolujący jedną firmę i wykorzystuwykorzystujący jej środki do nabycia innej firmy. 10. Spekulanci, Spekulanci, gracze giełdowi i handlujący nieruchomościami; 11. Manipulatorzy wartością, wartością, np. poprzez zmianę opakowania produktu. 15 Dziękuję za uwagę... 16