Wskaźniki wirusowego zapalenia wątroby

Wskaźniki wirusowego zapalenia
wątroby
W dobie rozwoju medycyny do najważniejszych problemów zdrowotnych
współczesnych społeczeństw należą przewlekłe choroby wątroby. Wśród
głównych czynników sprawczych wymienia się wirusy hepatotropowe,
toksyny, zaburzenia metaboliczne, procesy autoimmunologiczne oraz
uwarunkowania genetyczne. Wydaje się jednak, że na czele tej listy
znajduje się zakażenie HBV oraz HCV.
Wątroba nazywana jest fabryką chemiczną organizmu. Zaangażowana jest ona w
przemianę węglowodanową, białkową oraz lipidową, bierze udział w metabolizmie
barwników żółciowych i powstawaniu żółci, ale przede wszystkim pełni funkcję
detoksykacyjną.
Dane WHO podkreślają wagę problemu i potrzebę szybkiej i skutecznej
diagnostyki. Szacuje się, że 1,4 miliona ludzi na całym świecie zostało
zainfekowanych HAV (ang. hepatitis A virus), około dwóch miliardów HBV (ang.
hepatitis B virus), od 130 do 170 milionów HCV (ang. hepatitis C virus). Mimo, że
istnieje skuteczna prewencja wirusowego zapalenia wątroby typu B (WZW typ B)
w postaci szczepionki, w każdym roku w wyniku konsekwencji chronicznej infekcji
umiera 600 tysięcy ludzi. HCV powoduje corocznie zgony ponad 350 tysięcy osób,
a skuteczna szczepionka nie istnieje [1].
Jakie są konsekwencje zakażenia?
WZW typu B w około 40% przypadków kończy się rozwojem postępującej
dewastacyjnej choroby wątroby. W kolejnych fazach postępuje przewlekłe
zapalenie, marskość wątroby oraz stopniowo wzrasta zagrożenie rozwojem raka
wątrobowokomórkowego. Jakość i długość przeżycia w dużej mierze zależy od
towarzyszących komplikacji.
WZW typu C może prowadzić do rozwoju marskości wątroby lub raka
wątrobowokomórkowego. Dość często zakażenie manifestuje się zmianami
pozawątrobowymi w postaci mieszanej krioglubulinemii (około 50% przypadków).
Inne zmiany mogą dotyczyć nerek, skóry, krwi oraz stawów.
Jak przebiega diagnostyka HBV?
Rozpoznanie fazy infekcji HBV opiera się na kombinacji testów biochemicznych,
serologicznych i patomorfologicznych. Wykorzystuje się oznaczenia serologiczne
takie jak HBsAg i anty-HBsAg jako testy diagnostyczne oraz anty-HBcAg-Total,
anty-HBcAg-M, HBeAg, anty- HBeAg, HBV-DNA jako testy
prognostyczne/kontrolne. Pozwalają one odróżnić poszczególne fazy zakażenia
(okres wylęgania, ostra infekcja, przebyte zakażenie, przewlekłe zakażenie) lub
szczepienie.
W pierwszej fazie, która może trwać nawet od 10 do 40 lat obserwuje się
tolerancję immunologiczną wraz z HBs-antygenemią. W surowicy chorego
wykrywa się HBeAg i HBV-DNA. Aktywność aminotransferazy alaninowej (ALT)
pozostaje bez zmian.
W drugiej fazie dochodzi do aktywacji immunologicznej. W surowicy krwi
wykrywa się obecność HBeAg, spada wiremia HBV, można wykryć anty-HBeAg.
Pojawiają się zmiany zapalne w wątrobie.
W trzeciej fazie występuje nieaktywne nosicielstwo HBsAg (tzw. kontrola
immunologiczna). Obserwuje się minimalne zmiany wątrobowe i niską wiremię
HBV. Czwarta faza zakażenia to faza reaktywacji. Chorzy wykazują obecność antyHBeAg w surowicy i wysoką wiremię HBV-DNA. Pojawiają się cechy przewlekłego
zapalenia w postaci zmian patomorfologicznych wątroby. Wzrasta aktywność ALT.
Ze względu na prawdopodobieństwo rozwoju marskości wątroby, jej
niewydolności oraz raka wątrobowokomórkowego, wynikających z przetrwałej
replikacji HBV-DNA, należy zwrócić uwagę na czynniki ryzyka. W przypadku
nowotworu zależą one od gospodarza (wiek, płeć, uwarunkowania genetyczne), od
środowiska (współzakażenie innym wirusem hepatotropowym, alkohol,
aflatoksyny w diecie) oraz zmian klinicznych (wykrywalność HBV-DNA,
seropozytywność, marskość wątroby).
Jak przebiega diagnostyka HCV?
Diagnostyka HCV opiera się na wykorzystaniu metod serologicznych i metod
biologii molekularnej.
Testy serologiczne wykrywają obecność przeciwciał anty-HCV metodą ELISA.
Dodatkowo możliwe jest oznaczenie wiremii HCV poprzez wykorzystanie metody
ilościowej lub jakościowej w wykrywaniu HCV-RNA (zalecane od roku 1997).
Obecnie najczulszą metodą oznaczania wiremii jest Real-time PCR.
Badaniem pierwszego rzutu jest oznaczenie obecności w surowicy przeciwciał
anty-HCV. Seropozytywność skłania ku rozpoznaniu genotypu wirusa, który z
kolei decyduje o działaniu terapeutycznym.
Badania w kierunku HCV rekomendowane są w przypadku osób uzależnionych od
dożylnych preparatów psychoaktywnych, u zakażonych HIV, chorych na hemofilię
leczonych preparatami krwiopochodnymi przed rokiem 1989, u pacjentów
dializowanych, z hipertransaminazemią, u biorców krwi, narządów lub tkanek
przez rokiem 1989, dzieci matek HCV-pozytywnych, pracowników medycznych
przy ekspozycji zawodowej, partnerów seksualnych osób HCV-pozytywnych oraz
osób pozostających w częstym kontakcie z jednostkami medycznymi.
Chociaż diagnostyka schorzeń wątroby aktualnie polega na wykorzystaniu
podstawowych badań laboratoryjnych (ALT, AST, GGTP, ALP), metod
obrazowych i oceny histopatologicznej bioptatów, to nie należy zapominać
o prawdopodobieństwie wirusowego podłoża obserwowanych zmian i być
może trzeba poszerzyć spektrum wykonywanych badań.
Piśmiennictwo:
Boroń-Kaczmarska A. Wybrane choroby wątroby- diagnostyka i leczenie,
„Diagnostyka” 23 (2011), s. 20-25.
Kokot I. et. al. Podstawowe parametry laboratoryjne oceny funkcji wątroby,
„Diagnostyka” 23 (2011), s. 13-16.
Dane WHO.
Jednym z najważniejszych problemów zdrowotnych współczesnych
społeczeństw wirusowe choroby wątroby
źródło: domena publiczna
Data publikacji: 08.05.2015r.