PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW UNII EUROPEJSKIEJ W RAMACH EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO Podnoszenie kompetencji uczniowskich w dziedzinie nauk matematyczno-przyrodniczych i technicznych z wykorzystaniem innowacyjnych metod i technologii - EDUSCIENCE Wycieczka EDU 2 – Belsk (województwo mazowieckie) Magnetyzm ziemski Zmiany parametrów fizycznych atmosfery i ich wpływ na biosferę Etapy wycieczki: 1. 2. 3. 4. Zajęcia w Centralnym Obserwatorium Geofizycznym w Belsku Zajęcia w Rezerwacie „Modrzewina” w Belsku Warsztaty w Laboratorium Paleomagnetyzmu w Instytucie Geofizyki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie Lekcja w Muzeum Ziemi Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, zwiedzanie wybranych ekspozycji Tajemnice pola magnetycznego Ziemi. Ziemia – planeta wzajemnych zależności. Współczesne pole magnetyczne Ziemi. Pole magnetyczne w przeszłych epokach geologicznych. Pomiary parametrów fizycznych atmosfery. Biosfera a parametry fizyczne atmosfery. Przeszłość Ziemi zapisana w skałach. Wycieczka składa się z dwóch wyraźnych części. Pierwsza z nich będzie poświęcona różnym aspektom badań ziemskiego pola magnetycznego. Uczestnicy będą mieli okazję zapoznać się ze współczesnymi metodami obserwacji magnetyzmu ziemskiego. Dowiedzą się o różnych rodzajach zmian pola magnetycznego i czym te zmiany są spowodowane. Dowiedzą się o światowej sieci obserwatoriów magnetycznych, zostaną zapoznani z wybranymi przyrządami do pomiarów pola magnetycznego. Dowiedzą się również, jak zachowywało się pole magnetyczne w czasach historycznych i w przeszłości geologicznej. Poznają metody ustalania pozycji kontynentów w przeszłych epokach geologicznych na podstawie kierunków paleomagnetycznych zapisanych w skałach (Laboratorium Paleomagnetyzmu Instytutu Geofizyki PAN). Dopełnieniem wycieczki będzie wizyta w Muzeum Ziemi Polskiej Akademii Nauk. Podczas wykładu mowa będzie o mechanizmach wędrówki kontynentów oraz historii Ziemi zapisanej w skałach. Druga część poświęcona będzie szerokiemu spektrum badań parametrów fizycznych atmosfery ziemskiej (Obserwatorium Geofizyczne w Belsku). Postaramy się uzmysłowić uczniom jak zmienność tych parametrów wpływa na świat roślin, zwierząt i ludzi na naszej planecie. Po położonym nieopodal belskiego obserwatorium Rezerwacie Przyrody „Modrzewina” oprowadzi nas pracownik nadleśnictwa Grójec. Informacje szczegółowe: Centralne Obserwatorium Geofizyczne w Belsku Moduł pomiarów magnetycznych Zapoznanie z obserwacjami magnetycznymi w Belsku będzie miało dwa etapy: 1. słowo wstępne i prezentacja z wykorzystaniem multimediów w świetlicy Obserwatorium 2. zapoznanie z wybranymi przyrządami do pomiarów pola magnetycznego w pawilonach pomiarowych. W czasie obu etapów przedstawione zostaną następujące zagadnienia : 1. Krótka historia obserwacji magnetycznych w Belsku. Biuro Projektu: Księcia Janusza 64, 01-452 Warszawa [email protected] www.eduscience.pl PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW UNII EUROPEJSKIEJ W RAMACH EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO Podnoszenie kompetencji uczniowskich w dziedzinie nauk matematyczno-przyrodniczych i technicznych z wykorzystaniem innowacyjnych metod i technologii - EDUSCIENCE 2. 3. 4. 5. 6. Wprowadzenie do zjawiska ziemskiego pola magnetycznego: źródła pola magnetycznego pochodzenia wewnętrznego i zewnętrznego. Rodzaje zmian pola magnetycznego i ich przyczyny: zmiany dobowe, burze magnetyczne, zmiany wiekowe, odwrócenia biegunowości pola geomagnetycznego. Współdziałanie polskich obserwatoriów ze światową siecią obserwatoriów. Znaczenie praktyczne obserwacji magnetycznych. Zapoznanie z wybranymi przyrządami służącymi do obserwacji magnetycznych. Moduł parametrów fizyki atmosfery. Zapoznanie się z obserwacjami w dziale fizyki atmosfery: 1. słowo wstępne i prezentacja z wykorzystaniem multimediów, 2. zwiedzanie pawilonu pomiarowego, ogródka meteorologicznego , prezentacja przyrządów służących do pomiarów w dziedzinie fizyki atmosfery. W czasie obu etapów przedstawione zostaną następujące zagadnienia : 1. Historia obserwacji prowadzonych w dziedzinie fizyki atmosfery w Belsku. 2. Ozon atmosferyczny, promieniowanie ultrafioletowe, aerozol atmosferyczny i praktyczne znaczenie ich pomiarów. 3. Współpraca ze światowymi sieciami i centrami zbierania danych. 4. Wizyta w dziale muzealnym – prezentacja historycznych przyrządów pomiarowych. Rezerwat „Modrzewina” Rezerwat utworzono w 1959 r. dla zachowania największego w tym rejonie stanowiska modrzewia polskiego. Powierzchnia kompleksu wynosi ponad 400 hektarów, z czego 332 ha zajmuje rezerwat. Rezerwat ścisły o wielkości ok. 40 ha zajmuje żyzne siedlisko lasu świeżego. Na 94% powierzchni gatunkiem panującym jest modrzew polski w wieku 180 – 210 lat. Przeciętna wysokość drzew wynosi 34 m Piętro dolne tworzy: dąb, sosna, grab i lipa. Warstwę podszytu tworzy: leszczyna, kruszyna, bez czarny oraz bez koralowy. W runie, dominuje jeżyna. Walory przyrodniczo – krajobrazowe przyciągają turystów i grzybiarzy. Do atrakcji należą "zrośnięte pary "dębów z modrzewiami, oraz część 300-letniej kłody modrzewia zwanego "Wojewodą". Informacje pochodzą z serwisu internetowego miasta Grójec: www.mazowsze.grojec.pl Laboratorium Paleomagnetyzmu Instytutu Geofizyki PAN Paleomagnetyzm to jedyna metoda, przy pomocy której w sposób ilościowy (numeryczny, matematyczny) jesteśmy w stanie ustalić pozycję danej płyty litosfery (kontynentu, oceanu) w przeszłości geologicznej Ziemi. Podczas 45minutowego wykładu zostaną omówione podstawy „teorii wędrówki kontynentów”. Przedstawione zostaną różne metody ustalania pozycji kontynentu w odległych epokach geologicznych, ze szczególnym naciskiem na metodę paleomagnetyczną. Uczniowie dowiedzą się, czym jest pamięć magnetyczna skał i w jaki sposób skały ją uzyskują. W kolejnej części wizyty w Instytucie Geofizyki PAN Uczniowie zwiedzą laboratorium paleomagnetyczne i poznają różne metody pomiarowe parametrów magnetycznych skał i minerałów. Biuro Projektu: Księcia Janusza 64, 01-452 Warszawa [email protected] www.eduscience.pl PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW UNII EUROPEJSKIEJ W RAMACH EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO Podnoszenie kompetencji uczniowskich w dziedzinie nauk matematyczno-przyrodniczych i technicznych z wykorzystaniem innowacyjnych metod i technologii - EDUSCIENCE Muzeum Ziemi Polskiej Akademii Nauk Muzeum Ziemi jest wielodziałową placówką muzealną, która oprócz podstawowej misji, jaką jest gromadzenie zbiorów i ochrona dziedzictwa geologicznego, prowadzi prace badawcze i dokumentacyjne oraz szeroką działalność w zakresie popularyzacji nauk o Ziemi i upowszechniania wiedzy przyrodniczej. Zbiory muzealne liczą obecnie ponad 175 tys. obiektów. Znajdują się wśród nich zasobne kolekcje minerałów i skał, meteorytów, kopalnej flory i fauny, pochodzących z terytorium Polski i innych regionów świata, a także cenne archiwalia z zakresu historii nauk o Ziemi. Szczególną pozycję zajmują bogate kolekcje bursztynu bałtyckiego i innych żywic kopalnych (ponad 29,5 tys. okazów), zaliczane do największych tego typu zbiorów muzealnych na świecie. Stałe wystawy w muzeum: „Ziemia jest jedna”, „Procesy kształtujące oblicze Ziemi”, „Z przeszłości geologicznej Ziemi”, „Zanim powstał węgiel”, „Historia geologii”, „Bursztyn – od płynnej żywicy do sztuki zdobniczej”, „Meteoryty – kamienie z nieba”, „Granity, granity…”, Tematyka zajęć w muzeum: „Minerały wokół nas” (szkoła podstawowa - klasy I-III) „Skały i skamieniałości dokumentami dziejów Ziemi” (szkoła podstawowa – kl. IV-VI) „Minerały i skały” (szkoła podstawowa – klasy IV-VI) „Dryft kontynentów” (Gimnazjum i liceum) Informacje zaczerpnięte zostały z oficjalnego serwisu Muzeum Ziemi PAN www.mz-pan.pl Plan wycieczki: EDU 2 Belsk Dzień 1 Godz. 10:00* – start wycieczki (park przy szkole** lub dworzec PKP lub PKS) Godz. 10:30 – 12:00 – przejazd do Centralnego Obserwatorium Geofizycznego w Belsku. Godz. 12:00 – 15:00 – zajęcia w Centralnym Obserwatorium Geofizycznym w Belsku. Godz. 15.00 – 16.00 – obiad Godz. 16.00 – 18.00 – zwiedzanie rezerwatu „Modrzewina”(w okresie jesiennym zwiedzanie rezerwatu może się odbywać w godzinach przedpołudniowych, a zajęcia w obserwatorium po południu) Godz. 18:00 – 20:00 – przejazd z Belska na miejsce noclegu Godz. 20:00 - kolacja Dzień 2 Godz. 8:00 – 9.00 – śniadanie Godz. 9:00 – 10.00 – przejazd do Instytutu Geofizyki Polskiej Akademii Nauk (Warszawa, ul. Księcia Janusza 64) Godz. 10:00 – 12:00 – zajęcia w Laboratorium Paleomagnetyzmu IGF PAN Godz. 12:00 – 13:00 - obiad Godz. 13:00 – 14:00 – przejazd na trasie IGF PAN - Muzeum Ziemi PAN (00-488 Warszawa, Aleja Na Skarpie 20/26, 27) Godz. 14:00 – 16:00 – zwiedzanie Muzeum Ziemi PAN Godz. 17:30 – Zakończenie wycieczki w wyznaczonym miejscu (miejsce startu wycieczki) * - godzina może ulec zmianie, w taki sposób, aby możliwe było punktualne rozpoczęcie zajęć w obserwatorium ** - dotyczy wyłącznie szkół z województwa mazowieckiego Biuro Projektu: Księcia Janusza 64, 01-452 Warszawa [email protected] www.eduscience.pl PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW UNII EUROPEJSKIEJ W RAMACH EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO Podnoszenie kompetencji uczniowskich w dziedzinie nauk matematyczno-przyrodniczych i technicznych z wykorzystaniem innowacyjnych metod i technologii - EDUSCIENCE Uwagi dodatkowe: 1. Wycieczka jest dedykowana dla uczniów na wszystkich etapach edukacyjnych. 2. Podczas wycieczki przydatny będzie mały plecaczek/tornister – ok. 20l na dodatkową ciepłą odzież oraz przybory do notowania. Podczas wycieczki terenowej po rezerwacie „Modrzewina” oraz podczas spacerów/przejazdów po Warszawie zaleca się posiadanie wygodnego obuwia, ciepłego polara/swetra oraz odzieży przeciwdeszczowej. 3. Aby wziąć udział w wycieczce nie trzeba posiadać żadnego doświadczenia turystycznego ani doskonałej kondycji. Podczas wycieczki EDUSCIENCE 2 nie są planowane żadne wyczerpujące przejścia piesze. 4. Instytut Geofizyki Polskiej Akademii Nauk zastrzega sobie prawo zmian w kolejności realizacji poszczególnych punktów programowych. 5. Instytut Geofizyki Polskiej Akademii Nauk zastrzega sobie prawo zmiany programu wycieczki w przypadku wystąpienia przyczyn niezależnych od Instytutu. Biuro Projektu: Księcia Janusza 64, 01-452 Warszawa [email protected] www.eduscience.pl