Roczny plan pracy z historii dla klasy I gimnazjum do programu
advertisement
Roczny plan pracy z historii dla klasy I gimnazjum do programu nauczania „Śladami przeszłości” Temat lekcji Środki dydaktyczne Zagadnienia, materiał nauczania Odniesienia do podstawy programowej Co to jest historia? - podręcznik - zeszyt ćwiczeń - oś czasu - historia jako nauka - definicja źródeł historycznych - podział źródeł historycznych - archeologia jako nauka pomocnicza historii - epoki historyczne - dawne sposoby mierzenia czasu III 1. Prahistoria człowieka - podręcznik - zeszyt ćwiczeń - oś czasu - mapa ścienna - pochodzenie człowieka - ewolucja człowieka i jej etapy - cechy charakterystyczne poszczególnych gatunków człowiekowatych - osiągnięcia 1.1 1.2 Wymagania podstawowe Uczeń: - poprawnie posługuje się terminami: historia, źródło historyczne, archeologia, epoki historyczne, chronologia, nasza era, przed naszą erą, wiek, prahistoria - dokonuje prostej klasyfikacji źródeł historycznych - podaje przykłady źródeł pisanych i niepisanych - wymienia nazwy epok historycznych w kolejności chronologicznej: starożytność, średniowiecze, nowożytność, współczesność - określa wiek danego wydarzenia i umiejscawia je w odpowiedniej epoce historycznej ROZDZIAŁ I: POCZĄTKI CYWILIZACJI - poprawnie posługuje się terminami: ewolucja, australopitek, homo habilis, homo erectus, homo neandertalensis, homo sapiens, paleolit, koczowniczy tryb życia - wymienia w kolejności etapy ewolucji człowieka - wskazuje na mapie kolebkę ludzkości - opisuje warunki życia ludzi w czasach prahistorycznych 1 Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: Liczba godzin - wyjaśnia, na czym polega praca historyka i archeologa - omawia rolę źródeł historycznych w procesie poznawania dziejów - wymienia stosowane w przeszłości sposoby mierzenia czasu - rozumie potrzebę tworzenia systemu datacji i posługiwania się nim - określa ramy chronologiczne epok historycznych 1 - określa ramy chronologiczne kolejnych etapów ewolucji człowieka - podaje najistotniejsze cechy wyglądu różnych gatunków człowiekowatych i ich umiejętności - wskazuje na mapie kierunki i trasy ekspansji gatunku ludzkiego - omawia znaczenie tworzenia i praktycznego zastosowania narzędzi oraz opanowania umiejętności krzesania 1 człowieka pierwotnego Tajemnice sprzed wieków – Jak zbadano pochodzenie człowieka? - podręcznik - zeszyt ćwiczeń - teorie dotyczące powstania człowieka - Karol Darwin i jego odkrycie - zadania antropologii materiał wykraczający poza podstawę programową 2. Czas wielkich przemian - podręcznik - zeszyt ćwiczeń - oś czasu - wpływ zmian klimatu na życie człowieka - rewolucja neolityczna - początki rolnictwa i hodowli - pierwsze osady - budowle megalityczne - początek metalurgii 1.1 1.2 - podaje nazwy najważniejszych wynalazków człowieka z czasów prahistorycznych - wymienia sposoby krzesania ognia, stosowane przez człowieka pierwotnego - przedstawia postać Karola Darwina i jego odkrycie - poprawnie posługuje się terminami: ewolucjonizm, antropologia - wymienia teorie dotyczące powstania człowieka - opisuje, czym zajmuje się antropolog - omawia sposoby ustalania wieku znalezisk ognia dla rozwoju człowieka - wyjaśnia, na czym polegała zależność człowieka od przyrody - wymienia przyczyny powstania pierwszych dzieł sztuki tworzonych przez praludzi - wyjaśnia różnice między teorią kreacjonizmu a ewolucjonizmu - omawia teorię ewolucji Karola Darwina - przedstawia znaczenie badań naukowych oraz wykorzystania różnych technologii dla poznania historii człowieka - prezentuje argumenty zwolenników i przeciwników ewolucjonizmu - poprawnie posługuje się terminami: - przedstawia wpływ zmian neolit, rewolucja neolityczna, osiadły klimatycznych na tryb życia człowieka tryb życia, megalit, dolmen, epoka pierwotnego brązu, epoka żelaza - uzasadnia słuszność określenia - określa ramy chronologiczne rewolucja dla zmian, które zaszły rewolucji neolitycznej w życiu człowieka w okresie neolitu - opisuje życie codzienne ludzi przed - charakteryzuje tryb życia i zajęcia rewolucją neolityczną ludzi epoki neolitu - przedstawia zmiany, które zaszły - nazywa i lokalizuje na mapie w życiu człowieka w okresie neolitu najstarszą znaną osadę ludzką - podaje nazwy metali - omawia wygląd pierwszych osad wykorzystywanych przez praludzi - opisuje wygląd i funkcje budowli - omawia sposób wytopu brązu i żelaza megalitycznych - wymienia rodzaje narzędzi i ozdób - wskazuje na mapie miejsce położenia wytwarzanych w epoce brązu najbardziej znanej budowli megalitycznej - wyjaśnia, jakie zmiany nastąpiły w życiu człowieka dzięki opanowaniu umiejętności wytopu metali 2 1 1 3. W kraju Sumerów - podręcznik - tekst źródłowy (podręcznik, s. 21) - zeszyt ćwiczeń - oś czasu - mapa ścienna - położenie geograficzne i warunki naturalne Mezopotamii - powstanie pierwszych państw - organizacja państwa Sumerów - osiągnięcia cywilizacji sumeryjskiej 2.1 6.2 4. Babilonia i Asyria - podręcznik - tekst źródłowy (podręcznik, s. 26) - zeszyt ćwiczeń - oś czasu - mapa ścienna - państwo babilońskie - Hammurabi i jego kodeks prawny - Babilon - państwo asyryjskie - organizacja armii asyryjskiej 2.1 2.3 6.2 5. W Egipcie faraonów - podręcznik - zeszyt ćwiczeń - położenie geograficzne i warunki naturalne 2.1 2.2 6.2 - podaje ramy chronologiczne istnienia cywilizacji sumeryjskiej - poprawnie posługuje się terminami: cywilizacja, Żyzny Półksiężyc, Mezopotamia, system irygacyjny, Sumerowie, miasto-państwo, królowie-kapłani, zikkurat - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne panujące w Mezopotamii - lokalizuje na mapie Mezopotamię - określa rolę rzek w starożytnej Mezopotamii - opisuje wygląd miast sumeryjskich - wymienia osiągnięcia Sumerów - zna daty: ok. 2 tys. lat p.n.e., XVIII w. p.n.e., VII w. p.n.e., 612 r. p.n.e., VI w. p.n.e. - poprawnie posługuje się terminami: Babilon, Kodeks Hammurabiego, politeizm, Aszur, Niniwa - prezentuje najważniejsze fakty z historii Asyrii i Babilonii - przedstawia postacie: Hammurabiego, Nabuchodonozora II, Sargona II Wielkiego, Asurbanipala - lokalizuje na mapie państwo babilońskie i asyryjskie - omawia najważniejsze zasady prawne zapisane w Kodeksie Hammurabiego - wymienia rodzaje wojsk wchodzących w skład armii asyryjskiej - zna daty: ok. 3 tys. lat p.n.e., XIII w. p.n.e., 31 r. p.n.e. - podaje ramy chronologiczne istnienia 3 - charakteryzuje oddziaływanie warunków naturalnych na życie mieszkańców Mezopotamii - wyjaśnia, jaki wpływ na organizację pierwszych państw miało ich położenie geograficzne i warunki naturalne - przedstawia związek między budową i utrzymaniem sieci irygacyjnej a powstaniem pierwszych państw - omawia organizację państwa Sumerów 1 - omawia organizację państwa babilońskiego - wyjaśnia znaczenie kodyfikacji prawa dla sprawnego funkcjonowania państwa - interpretuje zasadę „oko za oko, ząb za ząb” - ocenia starożytny system prawny - opisuje wygląd Babilonu za panowania Nabuchodonozora II - omawia system religijny starożytnej Babilonii - przedstawia osiągnięcia cywilizacji asyryjskiej - wymienia czynniki, które umożliwiły Asyryjczykom prowadzenie skutecznej polityki podbojów - opisuje organizację armii asyryjskiej - wyjaśnia rolę Nilu w rozwoju cywilizacji egipskiej - uzasadnia słuszność określenia „Egipt 1 1 - oś czasu - mapa ścienna Egiptu - Nil i jego rola - organizacja państwa - społeczeństwo egipskie 6. Piramidy, mumie i hieroglify - podręcznik - tekst źródłowy (podręcznik, s. 33) - zeszyt ćwiczeń - religia Egipcjan - wiara w życie pozagrobowe - osiągnięcia cywilizacji egipskiej - pochówek zmarłych – mumifikacja, grobowce, piramidy 2.1 2.2 2.3 6.1 6.2 Tajemnice sprzed wieków – Jak dawniej badano zabytki starożytnego Egiptu? - podręcznik - zeszyt ćwiczeń - początki archeologii w Egipcie - odkrycie grobowca Tutenchamona materiał wykraczający poza podstawę programową cywilizacji egipskiej - poprawnie posługuje się terminami: Egipt Górny, Egipt Dolny, faraon - przedstawia postać Ramzesa II i jego najważniejsze dokonania - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne panujące w Egipcie - lokalizuje na mapie Egipt - charakteryzuje strukturę społeczeństwa egipskiego - określa zakres władzy faraona - zna daty: ok. 2500 r. p.n.e., 1313 r. p.n.e. - poprawnie posługuje się terminami: politeizm, mumia, mumifikacja, sarkofag, piramida, sfinks, hieroglify, Dolina Królów - wymienia imiona najważniejszych bogów egipskich - podaje nazwy najsłynniejszych piramid egipskich - przedstawia największe osiągnięcia cywilizacji egipskiej - zna daty: 1798 r., 1922 r. - przedstawia postacie: Howarda Cartera, lorda Carnarvona, Tutenchamona 4 – darem Nilu” - omawia organizację państwa egipskiego - tłumaczy, jaką rolę odgrywały poszczególne warstwy społeczeństwa egipskiego - opisuje państwo egipskie za panowania Ramzesa II - prezentuje dzieje Egiptu w I tysiącleciu p.n.e. - wymienia cechy charakterystyczne wyglądu wybranych bogów egipskich - omawia rolę religii w życiu starożytnych Egipcjan. - podaje przyczyny mumifikacji zwłok - opisuje etapy procesu mumifikacji - tłumaczy, czym były i jak budowano egipskie piramidy - określa system wartości starożytnych Egipcjan - ocenia wkład mieszkańców Egiptu w rozwój cywilizacji - przedstawia przeznaczenie Doliny Królów - określa okoliczności, w których doszło do rozpoczęcia badań archeologicznych w Egipcie - wyjaśnia różnice między dawną a współczesną archeologią - omawia okoliczności odkrycia grobowca Tutenchamona - opisuje wygląd grobowca Tutenchamona - opowiada, czego dotyczy tzw. klątwa 1 1 Tutenchamona - ocenia postawę pierwszych badaczy dziejów Egiptu 7. Starożytny Izrael - podręcznik - tekst źródłowy (podręcznik, s. 39) - zeszyt ćwiczeń - oś czasu - mapa ścienna - powstanie państwa Izrael - położenie geograficzne i warunki naturalne Palestyny - panowanie Dawida i Salomona - niewola babilońska - religia Żydów 3.1 3.2 6.2 8. Indie i Chiny - podręcznik - tekst źródłowy (podręcznik, s. 44) - zeszyt ćwiczeń - oś czasu - mapa ścienna - położenie geograficzne i warunki naturalne Indii i Chin - państwa powstałe na terenie Indii - buddyzm - organizacja państwa chińskiego - konfucjanizm - osiągnięcia cywilizacji Indii i Chin 6.1 6.2 - określa ramy chronologiczne istnienia państwa żydowskiego - poprawnie posługuje się terminami: Hebrajczycy, Kanaan, Palestyna, Jahwe, Juda, Izrael, niewola babilońska, prorok, Mesjasz, monoteizm, judaizm, dekalog, menora, Biblia, Tora - przedstawia postacie: Abrahama, Mojżesza, Dawida, Salomona, Cyrusa II Wielkiego - lokalizuje na mapie Izrael - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne Palestyny - określa różnice między wierzeniami Żydów i pozostałych cywilizacji starożytnych - określa czas powstania cywilizacji Indii i Chin - poprawnie posługuje się terminami: Harapa, Mohendżo Daro, cytadela, Ariowie, kasty, system kastowy, buddyzm, hinduizm, nirwana, Wielki Mur Chiński, terakotowa armia - przedstawia postacie: Buddy, Konfucjusza - lokalizuje na mapie Indie i Chiny - omawia położenie geograficzne oraz warunki naturalne cywilizacji indyjskiej i chińskiej - wymienia osiągnięcia cywilizacji indyjskiej i chińskiej 5 - wskazuje na mapie szlak wędrówki Izraelitów i omawia jej przebieg - opisuje okoliczności powstania państwa Izrael - omawia sytuację narodu żydowskiego po śmierci Salomona - przedstawia okoliczności upadku państwa żydowskiego - określa rolę proroków w życiu Hebrajczyków - charakteryzuje system wierzeń Izraelitów - opisuje wygląd świątyni jerozolimskiej - ocenia rolę Biblii jako źródła historycznego 1 - omawia pierwsze cywilizacje powstałe w dolinie Indusu - przedstawia zasady funkcjonowania społeczeństwa indyjskiego za rządów Ariów - podaje cechy charakterystyczne systemu wierzeń indyjskich - określa system wartości wyznawców buddyzmu - prezentuje zasięg terytorialny buddyzmu w przeszłości i współcześnie - opisuje organizację państwa chińskiego - wyjaśnia przyczyny budowy Wielkiego Muru Chińskiego 1 - charakteryzuje system filozoficzny stworzony przez Konfucjusza - tłumaczy, dlaczego konfucjanizm stał się religią państwową - wyjaśnia przyczyny powstania pisma - przedstawia historię pisma - omawia znaczenie powstania pisma dla rozwoju cywilizacji ludzkiej opisuje sposób produkcji papirusu - tłumaczy, na czym polega wyższość pisma alfabetycznego nad pismem obrazkowym 9. Od rysunków naskalnych do alfabetu - podręcznik - tekst źródłowy (podręcznik, s. 48) - zeszyt ćwiczeń - oś czasu - mapa ścienna - ewolucja pisma - rodzaje pisma - materiały piśmiennicze - alfabet - osiągnięcia Fenicjan Tajemnice sprzed wieków – Jak odczytano pismo Egipcjan? - podręcznik - zeszyt ćwiczeń - Kamień z Rosetty 2.4 - podaje okoliczności odnalezienia - okoliczności Kamienia z Rosetty odczytania pisma - opisuje, w jaki sposób odszyfrowano starożytnych hieroglify egipskie Egipcjan - wyjaśnia zasady posługiwania się - znaczenie hieroglifami hieroglifów - wymienia cechy charakteryzujące egipskich rzetelnego badacza POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU I 2.3 2.4 6.2 - podaje daty powstania poszczególnych rodzajów pisma - poprawnie posługuje się terminami: piktogramy, pismo klinowe, hieroglify, pismo demotyczne, papirus, alfabet, Fenicjanie - wymienia rodzaje pisma, którymi posługiwały się ludy starożytne - podaje nazwy materiałów piśmienniczych stosowanych w starożytności - określa rolę pisma w starożytności - opisuje znaczenie pisma stworzonego przez Fenicjan - zna daty: 1799 r., 1824 r. - poprawnie posługuje się terminami: Kamień z Rosetty, hieroglify, kartusz - przedstawia postać Jeana Françis Champolliona - opisuje okoliczności odczytania egipskich hieroglifów 1 1 2 ROZDZIAŁ II: ANTYCZNA GRECJA 1. Świat Hellenów - podręcznik - tekst źródłowy (podręcznik, s. 59) - zeszyt - położenie geograficzne i warunki naturalne Grecji - kultura minojska i mykeńska 4.1 6.2 - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne Grecji - określa ramy chronologiczne istnienia kultury minojskiej i mykeńskiej - poprawnie posługuje się terminami: 6 - wyjaśnia wpływ warunków naturalnych na życie i zajęcia Greków, a także na organizację państwowości greckiej - opisuje życie i zajęcia mieszkańców Grecji 1 ćwiczeń - oś czasu - mapa ścienna - organizacja państw greckich - czynniki jednoczące Greków - kolonizacja grecka 2. Demokratyczne Ateny - podręcznik - tekst źródłowy (podręcznik, s. 62) - zeszyt ćwiczeń - mapa ścienna - zasady funkcjonowania demokracji ateńskiej - społeczeństwo Aten - instytucje władzy w Atenach (zgromadzenie ludowe, urzędy) - ostracyzm - wygląd Aten 4.2 6.1 6.2 - zna datę 508 r. p.n.e. - przedstawia postać Peryklesa i jego dokonania - poprawnie posługuje się terminami: Ateny, Attyka, demokracja, zgromadzenie ludowe (eklezja), demagog, strateg, ostracyzm, Akropol - lokalizuje na mapie Ateny - charakteryzuje społeczeństwo Aten - wymienia nazwy instytucji rządzących polis - opisuje życie codzienne i zajęcia Ateńczyków 3. W starożytnej Sparcie - podręcznik - tekst źródłowy (podręcznik, s. 66) - zeszyt ćwiczeń - mapa ścienna - Sparta - mieszkańcy Sparty - ustrój Sparty - wychowanie spartańskie - obyczaje Spartan 4.2 6.2 - przedstawia postać Likurga - poprawnie posługuje się terminami: Sparta, Lakonia, heloci, periojkowie, geruzja, eforzy - lokalizuje na mapie Spartę - charakteryzuje społeczeństwo spartańskie - omawia życie i zajęcia Spartan - omawia ustrój Sparty i zadania instytucji sprawujących władzę w polis - przedstawia okoliczności upadku Hellada, Hellenowie, kultura minojska, kultura mykeńska, polis, agora, kolonizacja, kolonia, metropolia - lokalizuje na mapie Grecję - wymienia czynniki jednoczące Greków - wskazuje na mapie zasięg kolonizacji greckiej 7 - charakteryzuje kulturę minojską i mykeńską - omawia sposób powstawania państw greckich - tłumaczy, jaką funkcję pełniła agora - wymienia przyczyny kolonizacji greckiej - przedstawia przebieg kolonizacji greckiej - prezentuje proces kształtowania się demokracji ateńskiej - określa, które warstwy społeczne posiadały prawa polityczne, a które nie - przedstawia cechy charakterystyczne demokracji ateńskiej - wskazuje podobieństwa i różnice między demokrację ateńską a współczesną - omawia dokonania Peryklesa i ocenia jego rolę w rozwoju demokracji ateńskiej - wyjaśnia, jaką rolę w demokracji ateńskiej odgrywał ostracyzm. - opisuje wygląd starożytnych Aten - opisuje ustrój spartański i zasady jego funkcjonowania - określa rolę i zadania królów spartańskich - wskazuje różnice między ustrojem Sparty i Aten - dokonuje oceny ustroju Sparty - tłumaczy, jaką pozycję w społeczeństwie spartańskim zajmowały kobiety - wyjaśnia, na czym polegało 1 1 państwa spartańskiego - wyjaśnia znaczenie powiedzeń: „z tarczą lub na tarczy”, „mówić lakonicznie” 4. Wojny perskie - podręcznik - tekst źródłowy (podręcznik, s. 72) - zeszyt ćwiczeń - oś czasu - mapa ścienna - armia grecka - przyczyny konfliktów grecko-perskich - przebieg wojen Greków z Persami - najsłynniejsi dowódcy greccy 4.3 6.2 5. Wierzenia starożytnych Greków - podręcznik - tekst źródłowy (podręcznik, s. 78) - zeszyt ćwiczeń - bogowie greccy - świątynie i obrzędy - wyrocznia - Akropol - mitologia grecka 4.3 6.2 - zna daty: VI w. p.n.e., 490 r. p.n.e., 480 r. p.n.e., 479 r. p.n.e. - przedstawia postacie: Dariusza, Kserksesa, Miltiadesa, Leonidasa i Temistoklesa oraz ich najważniejsze dokonania - poprawnie posługuje się terminami: hoplita, hoplon, falanga, Persja, Nieśmiertelni, Maraton, Termopile, Salamina, Plateje, triera - lokalizuje na mapie Persję i Grecję - wskazuje na mapie trasy wypraw Persów przeciwko Grekom oraz miejsca najważniejszych bitew - wymienia przyczyny wojen greckoperskich - opisuje taktykę walki stosowaną przez Greków - wyjaśnia symboliczne znaczenie słów: „Termopile”, „Przechodniu, powiedz Sparcie, że tu leżymy, wierni jej prawom” - poprawnie posługuje się terminami: Tytani, Olimp, wyrocznia, Pytia, Akropol, mit, heros - lokalizuje na mapie Olimp i Delfy - podaje imiona głównych bogów i bogiń greckich oraz dziedziny życia, którym patronowali 8 wychowanie spartańskie - przedstawia związek między małą liczbą Spartan a ich sposobem wychowania i życia - ocenia reguły, którym podlegało życie Spartan - określa okoliczności wybuchu wojen grecko-perskich - omawia wygląd i uzbrojenie greckiego hoplity - opisuje wygląd triery - podaje podstawowe informacje dotyczące państwa perskiego - przedstawia przebieg konfliktu grecko-perskiego - omawia dokonania greckich dowódców - wyjaśnia pochodzenie tradycji biegu maratońskiego - ocenia postawę wojowników spartańskich walczących pod Termopilami - tłumaczy, jakie czynniki zadecydowały o ostatecznym sukcesie Greków - charakteryzuje system wierzeń starożytnych Greków - określa rolę wyroczni w życiu Greków - opisuje wygląd ateńskiego Akropolu - streszcza mit o Prometeuszu - wyjaśnia, na czym polega postawa prometejska 1 1 - mapa ścienna 6. Igrzyska olimpijskie - podręcznik - zeszyt ćwiczeń - oś czasu - mapa ścienna 7. Kultura starożytnej Grecji - podręcznik - tekst źródłowy (podręcznik, s. 84) - zeszyt ćwiczeń - mapa ścienna - sport w życiu Greków - związek igrzysk olimpijskich z religią - przebieg starożytnych igrzysk olimpijskich - greckie obiekty sportowe - bohaterowie antycznych igrzysk - teatr grecki - literatura grecka - malarstwo i rzeźba - architektura - najwięksi przedstawiciele kultury greckiej 4.3 6.1 6.2 4.3 6.1 6.2 - wymienia atrybuty poszczególnych bóstw - wymienia imiona najsłynniejszych herosów greckich i ich czyny - wyjaśnia rolę mitów w życiu Greków - zna daty: 776 r. p.n.e., 393 r. n.e., 1896 r. - poprawnie posługuje się terminami: gimnazjon, agon, hipodrom, igrzyska, olimpiada, Olimpia, pięciobój olimpijski - lokalizuje na mapie Olimpię - wyjaśnia rolę sportu w życiu Greków - wymienia dyscypliny sportowe znane starożytnym Grekom - odszukuje w mitach wartości uniwersalne - omawia rolę religii jako czynnika jednoczącego Greków - opisuje wygląd greckich bóstw - opisuje przebieg starożytnych igrzysk olimpijskich - charakteryzuje sposób traktowania zwycięzców igrzysk przez Greków - przedstawia podobieństwa i różnice między starożytnymi a współczesnymi igrzyskami olimpijskimi - omawia ideę starożytnych i współczesnych igrzysk olimpijskich - zna daty: ok. 750 r. p.n.e., ok. 534 r. p.n.e. - przedstawia postacie: Sofoklesa, Arystofanesa, Homera, Fidiasza i Myrona oraz ich osiągnięcia - poprawnie posługuje się terminami: Wielkie Dionizje, koturny, dramat grecki, tragedia, komedia, skene, proskenion, orchestra, theatron, „Iliada”, „Odyseja”, meandry - opisuje przebieg Wielkich Dionizji - określa okoliczności narodzin teatru greckiego - prezentuje najważniejsze osiągnięcia kultury greckiej - podaje nazwy stylów malarskich stosowanych przez starożytnych Greków - wyjaśnia zasady obowiązujące w teatrze greckim - omawia rolę teatru w życiu starożytnych Greków - przedstawia różnice między grecką tragedią a komedią - opisuje wygląd teatru greckiego - przytacza najważniejsze informacje dotyczące treści „Iliady” i „Odysei” - wskazuje cechy charakterystyczne rzeźby i malarstwa greckiego - określa różnice pomiędzy porządkami architektonicznymi występującymi w starożytnej Grecji 9 1 1 - wymienia nazwy greckich porządków architektonicznych 8. Filozofowie i wynalazcy - podręcznik - zeszyt ćwiczeń - mapa ścienna - filozofia grecka - matematyka - historia i geografia - najwybitniejsi reprezentanci nauki greckiej 4.3 6.1 6.2 Tajemnice sprzed wieków – Czy „ogniste zwierciadła” Archimedesa istniały naprawdę? - podręcznik - zeszyt ćwiczeń - osiągnięcia Archimedesa - „ogniste zwierciadła” materiał wykraczający poza podstawę programową 9. Podboje Aleksandra Macedońskie-go - podręcznik - tekst źródłowy (podręcznik, s. 95) - zeszyt ćwiczeń - Grecja po wojnach perskich - Aleksander Macedoński - wyprawa Aleksandra przeciwko Persji 6.1 6.2 - zna daty: VII/VI w. p.n.e., V w. p.n.e., IV w. p.n.e., II w. n.e., III w. p.n.e. - przedstawia postacie: Sokratesa, Platona, Arystotelesa, Heraklita z Efezu, Demokryta z Abdery, Talesa z Miletu, Pitagorasa, Euklidesa, Herodota, Tukidydesa, Klaudiusza Ptolemeusza, Archimedesa - poprawnie posługuje się terminami: filozofia, logika, Akademia Platońska, Liceum, klepsydra - wymienia zagadnienia będące przedmiotem zainteresowania filozofów - opisuje dokonania przedstawicieli nauki greckiej - przedstawia postać Archimedesa i jego najważniejsze wynalazki - poprawnie posługuje się terminami: „ogniste zwierciadła”, eureka - wymienia wynalazki Archimedesa i ich zastosowanie - zna daty: 338 r. p.n.e., 334 r. p.n.e., 333 r. p.n.e., 331 r. p.n.e., 323 r. p.n.e. - przedstawia postacie: Filipa II, Aleksandra Wielkiego, Dariusza III - poprawnie posługuje się terminami: Związek Morski, wojna peloponeska, Cheronea, Issos, Gaugamela, kultura 10 - opisuje okoliczności narodzin filozofii - przedstawia poglądy najsłynniejszych filozofów greckich - wyjaśnia rolę filozofii w życiu starożytnych Greków - ocenia wkład greckich filozofów i wynalazców w rozwój różnych dziedzin nauki - wymienia cechy, którymi powinien charakteryzować się rzetelny naukowiec 1 - wyjaśnia domniemaną zasadę działania „ognistych zwierciadeł” - przedstawia okoliczności śmierci Archimedesa - tłumaczy konieczność wykorzystania różnych metod badawczych dla potwierdzenia autentyczności zjawisk i wydarzeń historycznych - omawia sytuację w Grecji po zakończeniu wojen z Persją - przedstawia dokonania Filipa II i Aleksandra Macedońskiego - wyjaśnia znaczenie klęski Greków w bitwie pod Cheroneą - opisuje przebieg wyprawy Aleksandra 1 1 Tajemnice sprzed wieków – Jak wyglądała latarnia morska w Faros? - oś czasu - mapa ścienna - imperium macedońskie - kultura hellenistyczna - państwa hellenistyczne - podręcznik - zeszyt ćwiczeń - mapa ścienna - siedem cudów materiał - przedstawia postacie: Sostratosa, świata wykraczający Ptolemeusza I, Ptolemeusza II - latarnia w Faros poza - wymienia nazwy siedmiu cudów - badania podstawę świata starożytnego archeologiczne programową - lokalizuje na mapie wyspę Faros i pozostałości po port w Aleksandrii latarni POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU II hellenistyczna - wyjaśnia przyczyny i skutki wojny peloponeskiej - lokalizuje na mapie Macedonię - wskazuje na mapie trasę wyprawy Aleksandra, miejsca najważniejszych bitew i zajęte terytoria przeciwko Persom - podaje przyczyny i skutki podboju Persji przez Aleksandra - prezentuje okoliczności zakończenia wyprawy Aleksandra - omawia organizację imperium macedońskiego - wymienia okoliczności powstania państw hellenistycznych - podaje cechy charakterystyczne kultury hellenistycznej - ocenia wpływ jednostki na proces kształtowania dziejów - omawia okoliczności budowy latarni w Faros - opisuje prawdopodobny wygląd latarni - wyjaśnia znaczenie prowadzenia badań archeologicznych dla lepszego poznania historii i dokonań człowieka 1 2 ROZDZIAŁ III: IMPERIUM RZYMSKIE 1. Początki Rzymu - podręcznik - tekst źródłowy (podręcznik, s. 103) - zeszyt ćwiczeń - oś czasu - mapa ścienna - Italia – położenie geograficzne i warunki naturalne - legenda o założeniu Rzymu - monarchia rzymska i jej upadek - społeczeństwo Rzymu - podbój Italii przez Rzymian 5.1 - zna daty: 753 r. p.n.e., 509 r. p.n.e., 389 r. p.n.e. - przedstawia postacie legendarnych założycieli Rzymu: Romulusa i Remusa - poprawnie posługuje się terminami: Etruskowie, Italikowie, Latynowie, wilczyca kapitolińska, patrycjusze, plebejusze, Galowie, pyrrusowe zwycięstwo - lokalizuje na mapie Italię i Rzym - omawia położenie geograficzne i 11 - porównuje wpływ warunków naturalnych na rozwój cywilizacji rzymskiej i greckiej - opowiada legendę o założeniu Rzymu - wymienia imiona królów panujących w Rzymie - charakteryzuje panowanie kolejnych królów rzymskich - omawia okoliczności obalenia monarchii w Rzymie - określa rolę i zadania poszczególnych warstw społecznych starożytnego 1 Tajemnice sprzed wieków – Jak poznano pochodzenie Etrusków? - podręcznik - zeszyt ćwiczeń - mapa ścienna - pochodzenie Etrusków - osiągnięcia cywilizacji etruskiej materiał wykraczający poza podstawę programową 2 Republika rzymska - podręcznik - tekst źródłowy (podręcznik, s. 110) - zeszyt ćwiczeń - ustrój państwa rzymskiego - urzędnicy rzymscy - zasady funkcjonowania republiki - rola plebejuszy w państwie rzymskim 5.1 3. Podboje Rzymu - podręcznik - tekst źródłowy (podręcznik, s. 116) - zeszyt ćwiczeń - armia rzymska - wojny punickie - ekspansja Rzymu po wojnach punickich - podbój Galii przez Juliusza Cezara 5.2 warunki naturalne panujące w Italii - określa ramy chronologiczne istnienia monarchii w Rzymie - wskazuje na mapie terytoria w Italii podbite przez Rzymian - wymienia nazwy warstw społecznych w starożytnym Rzymie - przedstawia postacie: Herodota, Dionizjusza z Halikarnasu - lokalizuje na mapie siedziby Etrusków w Italii - wskazuje na mapie prawdopodobne miejsca pochodzenia Etrusków - wymienia osiągnięcia cywilizacji etruskiej - przedstawia postać Cyncynata i jego najważniejsze dokonania - poprawnie posługuje się terminami: republika, zgromadzenie ludowe, senat, kolegialność, konsul, dyktator, pretor, cenzor, edyl, kwestor, liktor, trybun ludowy, veto - wymienia nazwy najważniejszych instytucji władzy w starożytnym Rzymie - omawia zadania zgromadzenia ludowego, senatu i poszczególnych urzędników rzymskich - zna daty: 264–241 r. p.n.e., 218–201 r. p.n.e., 216 r. p.n.e., 202 r. p.n.e., 149–146 r. p.n.e., 59 r. p.n.e., 52 r. p.n.e. - przedstawia postacie: Hannibala, Scypiona, Juliusza Cezara, Wercyngetoryksa 12 Rzymu - omawia etapy podboju Italii przez Rzymian - podaje nazwy ludów italskich podbitych przez wojska rzymskie - omawia organizację państwa etruskiego - opisuje tryb życia i zajęcia Etrusków - dostrzega rolę współczesnych technologii w procesie poznawania dziejów 1 - przedstawia zasady funkcjonowania republiki rzymskiej - wskazuje podobieństwa i różnice między demokracją ateńską a republiką rzymską - określa istotę sporu o prawa polityczne plebejuszy i sposób jego rozwiązania - podaje cechy, które powinien posiadać wzorowy obywatel Rzymu 1 - omawia zasady organizacji armii rzymskiej - określa przyczyny i skutki wojen punickich - opisuje przebieg wojen punickich - prezentuje dokonania Hannibala - przedstawia podboje Rzymian 1 - oś czasu - mapa ścienna 4. Upadek republiki rzymskiej - podręcznik - tekst źródłowy (podręcznik, s. 121) - zeszyt ćwiczeń - oś czasu - mapa ścienna - skutki podbojów - organizacja imperium rzymskiego - niewolnictwo w Rzymie – powstanie Spartakusa - kryzys republiki rzymskiej - wojny domowe - rządy Juliusza Cezara - Oktawian August 5.2 5.4 5. Cesarstwo rzymskie - podręcznik - tekst źródłowy (podręcznik, s. 123) - zeszyt - organizacja i ustrój cesarstwa - panowanie Oktawiana Augusta - rozwój terytorialny cesarstwa 5.1 5.2 6.2 - poprawnie posługuje się terminami: legion, oddział inżynieryjny, wojny punickie, Kartagina, Kanny, Zama, Alezja, imperium rzymskie - wymienia typy oddziałów wchodzących w skład armii rzymskiej - wskazuje na mapie terytoria zajęte przez Rzymian podczas wojen punickich oraz w II i I w. p.n.e. - zna daty: 71 r. p.n.e., 60 r. p.n.e., 48 r. p.n.e., 44 r. p.n.e., 31 r. p.n.e. - przedstawia postacie: Spartakusa, Gajusza Juliusza Cezara, Pompejusza, Krassusa, Marka Antoniusza, Oktawiana, Kleopatry - poprawnie posługuje się terminami: prowincja, namiestnik, łuk triumfalny, triumf, gladiator, sieciarz, samnita, arystokracja, Farsalos, Akcjum - lokalizuje na mapie miejsca bitew z okresu wojen domowych - wymienia korzyści, jakie Rzym czerpał z posiadania prowincji - omawia rolę triumfu w starożytnym Rzymie - wyjaśnia, skąd pochodzili niewolnicy rzymscy - podaje przyczyny i przejawy kryzysu republiki rzymskiej - przedstawia postacie: Oktawiana Augusta, Klaudiusza, Trajana - poprawnie posługuje się terminami: pax romana, pryncypat, cesarz, cesarstwo, romanizacja, bursztynowy szlak, barbarzyńcy, limes, Wał 13 na przełomie II i I w. p.n.e. - opisuje wygląd i elementy uzbrojenia rzymskiego legionisty - charakteryzuje taktykę walki stosowaną przez Rzymian - przedstawia dzieje podboju Galii - wyjaśnia, jakie były przyczyny sukcesów podbojów prowadzonych przez Rzymian - omawia skutki podbojów rzymskich dla mieszkańców Italii - charakteryzuje sposób organizacji prowincji rzymskich - opisuje przebieg uroczystości triumfu - przedstawia sytuację niewolników w państwie rzymskim - wyjaśnia, na czym polegały walki gladiatorów - omawia przebieg powstania Spartakusa - prezentuje przebieg wojen domowych w Rzymie - wymienia dokonania Juliusza Cezara - opisuje okoliczności śmierci Kleopatry - omawia sytuację w państwie rzymskim po zakończeniu wojen domowych - wyjaśnia zasady pryncypatu - przedstawia organizację państwa rzymskiego za czasów cesarstwa - charakteryzuje politykę cesarstwa 1 1 ćwiczeń - oś czasu - mapa ścienna - rzymskie drogi - sąsiedzi Rzymu 6. Życie w wiecznym mieście - podręcznik - tekst źródłowy (podręcznik, s. 130) - zeszyt ćwiczeń - Rzym – miasto - domy Rzymian - religia rzymska - architektura rzymska 6.1 6.2 - poprawnie posługuje się terminami: Forum Romanum, łaźnia (termy), amfiteatr, atrium, perystyl, Ołtarz Pokoju, westalki - omawia funkcje Forum Romanum i łaźni rzymskich - wymienia rozrywki starożytnych Rzymian - podaje imiona najważniejszych bogów rzymskich - określa podobieństwa między religią rzymską a grecką Tajemnice sprzed wieków – Jak odkryto Pompeje? - podręcznik - zeszyt ćwiczeń - mapa ścienna - okoliczności zniszczenia miasta - odkrycie Pompejów - wygląd miasta materiał wykraczający poza podstawę programową - zna daty: 79 r. n.e., 1748 r., 1861 r. - przedstawia postać Giuseppe Fiorellego i jego dokonania - lokalizuje na mapie Pompeje - wymienia osiągnięcia cywilizacji rzymskiej Hadriana - określa znaczenie dróg dla funkcjonowania imperium rzymskiego - wymienia nazwy towarów sprowadzanych do Rzymu - wskazuje na mapie prowincje podbite przez Rzymian w okresie cesarstwa - lokalizuje na mapie bursztynowy szlak 14 w okresie pax romana - uzasadnia słuszność twierdzenia, że cesarstwo było „komedią republiki” - określa zakres władzy cesarza - omawia sposób funkcjonowania gospodarki rzymskiej - opowiada, w jaki sposób budowano drogi w państwie rzymskim - wyjaśnia znaczenie słów „Wszystkie drogi prowadzą do Rzymu” - charakteryzuje relacje cesarstwa z barbarzyńskimi sąsiadami - opisuje wygląd starożytnego Rzymu - określa warunki życia w mieście - porównuje Forum Romanum z ateńską agorą - wskazuje różnice w sposobie życia zamożnych i ubogich Rzymian - opisuje wygląd domu bogatego Rzymianina - omawia zmiany w wyglądzie Rzymu za panowania Oktawiana Augusta - przedstawia system wierzeń rzymskich - opisuje wygląd rzymskiej świątyni - wyjaśnia przyczyny popularności kultu bogów przejętych od ludności z terenów podbitych - określa okoliczności zniszczenia miasta - wyjaśnia, na czym polega praca archeologa - opisuje wygląd rzymskiego domu na podstawie wykopalisk w Pompejach - omawia wygląd Pompejów 1 1 7. Osiągnięcia Rzymian - podręcznik - tekst źródłowy (podręcznik, s. 137) - zeszyt ćwiczeń - związki między kulturą rzymską i grecką - Koloseum - akwedukty - prawo rzymskie - literatura rzymska 5.3 6.1 6.2 8. Pierwsi chrześcijanie - podręcznik - tekst źródłowy (podręcznik, s. 142) - zeszyt ćwiczeń - oś czasu - mapa ścienna - Palestyna w czasach rzymskich - Jezus i jego nauki - powstanie i rozwój chrześcijaństwa - symbole chrześcijańskie - zasady wiary chrześcijańskiej - prześladowania pierwszych chrześcijan - zwycięstwo religii chrześcijańskiej 7.1 7.2 - zna daty: 449 r. p.n.e., 125 r. n.e., 70–82 r. n.e. - przedstawia postacie: Galena, Wespazjana, Tytusa, Justyniana, Wergiliusza, Horacego, Owidiusza, Liwiusza, Tacyta, Swetoniusza, Mecenasa - poprawnie posługuje się terminami: mozaika, Koloseum, akwedukt, Prawo XII Tablic, Kodeks Justyniana, mecenas - wymienia osiągnięcia kultury i architektury rzymskiej - wyjaśnia, do czego służyły Koloseum i akwedukty - podaje nazwy rzymskich zbiorów praw - omawia najważniejsze zasady prawne obowiązujące w starożytnym Rzymie - wymienia przedstawicieli rzymskiej literatury i historii - zna daty: 7–4 r. p.n.e., 14–30 r. n.e., 303–304 r., 313 r., 380 r., 392 r. - przedstawia postacie: Heroda Wielkiego, Poncjusza Piłata, Pawła z Tarsu, Trajana, Konstantyna Wielkiego, Teodozjusza Wielkiego - charakteryzuje działalność Jezusa - wymienia imion autorów ewangelii - poprawnie posługuje się terminami: Mesjasz, apostołowie, chrześcijaństwo, chrystogram, Pismo Święte, ewangelia, teologia, katolicy, sobór, papież, heretyk, zabobon - omawia najważniejsze zasady wiary 15 - tłumaczy, na czym polegał wpływ kultury greckiej na rzymską - wskazuje przejawy oddziaływania kultury greckiej na rzymską - opisuje wygląd i funkcje Koloseum - przedstawia sposób budowy akweduktów - omawia osiągnięcia rzymskie w dziedzinie prawa - wyjaśnia rolę prawa rzymskiego jako podstawy współcześnie funkcjonujących systemów prawnych - wymienia dokonania przedstawicieli rzymskiej literatury i historii - ocenia wkład Rzymian w rozwój kultury światowej 1 - określa sytuację narodu żydowskiego pod panowaniem Rzymian - omawia działalność apostołów - wyjaśnia przyczyny popularności chrześcijaństwa w starożytnym Rzymie - opisuje organizację Kościoła chrześcijańskiego w pierwszych wiekach jego istnienia - podaje przyczyny prześladowań chrześcijan - przedstawia okoliczności, w których chrześcijaństwo stało się religią panującą w Rzymie - wskazuje przyczyny i konsekwencje 1 - podziały w Kościele chrześcijańskim 9. Koniec świata starożytnego - podręcznik - tekst źródłowy (podręcznik, s. 147) - zeszyt ćwiczeń - oś czasu - mapa ścienna chrześcijańskiej sporów wewnątrz Kościoła - określa symbole chrześcijaństwa chrześcijańskiego - lokalizuje na mapie zasięg - wymienia nazwy odłamów religii chrześcijaństwa do V w. n.e. chrześcijańskiej - podaje nazwy ksiąg wchodzących w skład Nowego Testamentu. - kryzys cesarstwa 5.4 - zna daty: 235 r., 395 r., 451 r., 476 r. - omawia sytuację w państwie rzymskim rzymskiego - przedstawia postacie: Dioklecjana, w III i IV w. - podział cesarstwa Konstantyna Wielkiego, Teodozjusza - wskazuje przejawy kryzysu - wędrówka ludów Wielkiego, Attyli, Odoakra, Romulusa w państwie rzymskim - Hunowie Augustulusa - charakteryzuje próby reform - upadek cesarstwa - poprawnie posługuje się terminami: podejmowane przez cesarzy rzymskich zachodniowielka wędrówka ludów, barbarzyńcy Dioklecjana, Konstantyna i Teodozjusza rzymskiego - wskazuje na mapie linię podziału - określa sytuację Rzymu w czasie cesarstwa rzymskiego na część wędrówki ludów wschodnią i zachodnią - opisuje tryb życia Hunów - wymienia nazwy plemion - wyjaśnia, w jaki sposób barbarzyńcy barbarzyńskich atakujących cesarstwo przyczynili się do zniszczenia Rzymu - lokalizuje na mapie tereny cesarstwa - wymienia przyczyny upadku cesarstwa objęte wędrówką ludów zachodniorzymskiego - określa wewnętrzne i zewnętrzne - omawia symboliczne znaczenie daty: przyczyny upadku cesarstwa 476 r. POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU III 1 2 ROZDZIAŁ IV: POCZĄTKI ŚREDNIOWIECZA 1. Bizancjum - podręcznik - tekst źródłowy (podręcznik, s. 155) - zeszyt ćwiczeń - oś czasu - mapa ścienna - sytuacja Bizancjum po upadku Rzymu - panowanie Justyniana I Wielkiego - wzrost znaczenia Konstantynopola - Hagia Sophia - kultura i nauka w Bizancjum 10.1 10.2 10.3 12.1 - zna daty: 330 r., 395 r., 527 r. - przedstawia postać Justyniana I Wielkiego i jego dokonania - poprawnie posługuje się terminami: Bizancjum, Nowy Rzym, Hagia Sophia, ogień grecki, ikona, katolicyzm, prawosławie - lokalizuje na mapie Konstantynopol i cesarstwo bizantyjskie - wymienia nazwy terytoriów 16 - opisuje okoliczności powstania Konstantynopola - wyjaśnia wpływ warunków geograficznych na znaczenie Konstantynopola - opisuje wygląd i rolę Konstantynopola - charakteryzuje sytuację w Bizancjum po upadku Rzymu - przedstawia reformy wprowadzone przez Justyniana I Wielkiego 1 - początki rozłamu w Kościele chrześcijańskim podbitych przez Justyniana - wyjaśnia znaczenie określenia „Nowy Rzym” - prezentuje osiągnięcia Bizancjum w dziedzinie kultury i nauki - poprawnie stosuje nazwy katolicyzm i prawosławie dla poszczególnych odłamów Kościoła chrześcijańskiego 2. Początki islamu - podręcznik - tekst źródłowy (podręcznik, s. 159) - zeszyt ćwiczeń - oś czasu - mapa ścienna - Arabowie - działalność Mahometa - islam – zasady wiary - meczet - podboje arabskie - nauka i kultura Arabów 8.1 8.2 8.3 3. Państwo Franków - podręcznik - tekst źródłowy (podręcznik, s. 166) - zeszyt - Europa zachodnia po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego - Frankowie - Merowingowie i 9.1 9.2 9.4 12.1 - zna daty: 622 r., 630 r., 632 r., 711 r. - przedstawia postać Mahometa i jego dokonania - poprawnie posługuje się terminami: islam, Allach, muzułmanie, hidżra, Koran, szariat, dżihad, meczet, świątynia Kaaba, minaret, kalif, arabeska - lokalizuje na mapie Półwysep Arabski oraz miasta: Mekkę i Medynę - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne panujące na Półwyspie Arabskim - opisuje warunki życia i zajęcia ludności arabskiej - wymienia filary wiary arabskiej - wskazuje na mapie kierunki i zasięg podbojów Arabów - prezentuje osiągnięcia arabskie w dziedzinie kultury i nauki - zna daty: 496 r., 732 r., 751 r., 756 r., 800 r., 814 r. - przedstawia postacie: Chlodwiga, Karola Młota, Pepina Krótkiego, Karola Wielkiego i Einharda oraz ich najważniejsze dokonania 17 - omawia ustrój Bizancjum - opisuje wygląd świątyni Hagia Sophia - określa czynniki decydujące o sile militarnej Bizancjum - omawia sytuację Kościoła chrześcijańskiego po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego - wskazuje różnice między Kościołem wschodnim a zachodnim - przedstawia okoliczności, w których doszło do powstania islamu - charakteryzuje związki między islamem, chrześcijaństwem i judaizmem - dostrzega znaczenie idei świętej wojny dla rozprzestrzeniania się religii arabskiej - określa związek między religią a prowadzoną przez Arabów polityką podbojów - opisuje wygląd meczetu - omawia organizację państwa arabskiego - charakteryzuje stosunek Arabów do podbitych narodów - wyjaśnia rolę Arabów w rozpowszechnianiu osiągnięć ludów podbitych - przedstawia sytuację polityczną w Europie zachodniej po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego - omawia organizację państwa Franków - wyjaśnia znaczenie zwycięstwa Franków w bitwie pod Poitiers 1 1 4. Rzesza Ottonów ćwiczeń - oś czasu - mapa ścienna Karolingowie - Karol Wielki i odnowienie cesarstwa na zachodzie - kultura, nauka i sztuka w państwie Franków - podręcznik - tekst źródłowy (podręcznik, s. 168) - zeszyt ćwiczeń - oś czasu - mapa ścienna - podział państwa Franków - traktat w Verdun - cesarstwo Ottonów - Otton I i Otton III - idea uniwersalizmu 9.1 9.3 9.4 - poprawnie posługuje się terminami: arianizm, majordom, marchia, siedem sztuk wyzwolonych, minuskuła, renesans karoliński, retoryka, dialektyka, kaligrafia, manuskrypt, miniatura - lokalizuje na mapie pierwotne siedziby Franków - opisuje życie codzienne i zajęcia Franków - określa zasięg terytorialny państwa Franków - wyjaśnia znaczenie przyjęcia chrztu przez Chlodwiga - wskazuje na mapie terytoria podbite przez Karola Wielkiego - przedstawia rozwój kultury i nauki za panowania Karola Wielkiego - zna daty: 843 r., 962 r., 995 r., 1000 r. - przedstawia postacie: Ludwika Pobożnego, Ludwika Niemieckiego, Karola Łysego, Lotariusza (Lotara), Ottona I, Ottona III, Henryka II - poprawnie posługuje się terminami: traktat w Verdun, Rzesza Niemiecka, uniwersalizm - wymienia postanowienia traktatu w Verdun - lokalizuje na mapie państwa powstałe w wyniku podziału monarchii Karola Wielkiego - wyjaśnia znaczenie koronacji cesarskiej Ottona I 18 - opisuje sposób przejęcia władzy w państwie Franków przez dynastię Karolingów - określa znaczenie koronacji cesarskiej Karola - prezentuje dokonania Karola Wielkiego - uzasadnia słuszność określenia renesans karoliński dla zmian w kulturze i nauce, które nastąpiły w VIII i IX w. - tłumaczy związek między rozwojem kultury i nauki a utrzymaniem silnego państwa - ocenia wpływ Karola Wielkiego na proces kształtowania się średniowiecznej Europy - ocenia postać Karola Wielkiego - przedstawia okoliczności, w których doszło do podziału państwa Karola Wielkiego - ocenia znaczenie traktatu w Verdun dla dalszych losów politycznych Europy - charakteryzuje sytuację polityczną państwa niemieckiego po wygaśnięciu dynastii Karolingów - omawia dokonania Ottona I i Ottona III - wyjaśnia, na czym polega idea uniwersalizmu - ocenia rolę Ottona I i Ottona III w kształtowaniu się średniowiecznej Europy - opisuje politykę następców Ottona III 1 5. Najazdy Normanów - podręcznik - tekst źródłowy (podręcznik, s. 175) - zeszyt ćwiczeń - oś czasu - mapa ścienna - Normanowie – życie i zajęcia ludności - religia Normanów - wikingowie i ich podboje - powstanie państw skandynawskich - okoliczności pojawienia się Normanów w Ameryce 7.1 Tajemnice sprzed wieków – Sekrety tkaniny z Bayeux - podręcznik - zeszyt ćwiczeń - mapa ścienna - podbój Anglii przez Normanów - historia tkaniny z Bayeux - wyniki badań nad tkaniną z Bayeux materiał wykraczający poza podstawę programową 6. Słowianie i Węgrzy - podręcznik - tekst źródłowy - wędrówka Słowian - pierwsze państwa słowiańskie 7.1 12.1 - zna daty: 793 r., 1066 r. - przedstawia postacie: Leifa Erikssona, Roberta Giuscarda i Wilhelma Zdobywcy oraz ich najważniejsze dokonania - poprawnie posługuje się terminami: Normanowie (wikingowie), runy, drakkary, snekkary, kościół klepkowy - lokalizuje na mapie siedziby Normanów - omawia warunki naturalne i położenie geograficzne Półwyspu Skandynawskiego - opisuje warunki życia i zajęcia ludności normańskiej - wskazuje na mapie kierunki ekspansji wikingów - nazywa państwa powstałe na terenie Skandynawii - wymienia osiągnięcia Normanów w dziedzinie sztuki i rzemiosła - zna daty: 1066 r., 1070 r. - przedstawia postacie: Wilhelma Zdobywcy, Harolda, Matyldy, Oda - poprawnie posługuje się terminem tkanina z Bayeux - opisuje, co zostało przedstawione na tkaninie z Bayeux - zna daty: IV–V w., VII w., IX w., 863 r., 885 r., 955 r., 988 r., 1001 r. - przedstawia postacie: Samona, 19 - przedstawia system wierzeń Normanów - wyjaśnia przyczyny wypraw organizowanych przez Normanów - wskazuje czynniki, które zadecydowały o sukcesie podbojów normańskich - opisuje wygląd łodzi wikingów i uzbrojenia wojowników normańskich - prezentuje okoliczności, w których doszło do powstania państw skandynawskich - dostrzega związek między przyjęciem chrześcijaństwa a zaprzestaniem wypraw rabunkowych Normanów - opisuje okoliczności, w których Normanowie pojawili się w Ameryce 1 - wyjaśnia, w jaki sposób określa się wiek i pochodzenie źródeł historycznych - tłumaczy, na czym polega trudność w ustaleniu autorów dzieł średniowiecznych - opisuje przebieg podboju Anglii przez Wilhelma Zdobywcę - streszcza dzieje tkaniny z Bayeux - dostrzega znaczenie źródeł historycznych w procesie poznawania dziejów - omawia organizację plemion słowiańskich - wymienia okoliczności powstania 1 1 (podręcznik, s. 179) - zeszyt ćwiczeń - oś czasu - mapa ścienna 7. Między papiestwem a cesarstwem - podręcznik - tekst źródłowy (podręcznik, s. 185) - zeszyt ćwiczeń - oś czasu - mapa ścienna - działalność Cyryla i Metodego - Węgry Rościsława, Cyryla, Metodego, pierwszych państw słowiańskich Świętopełka, Włodzimierza Wielkiego, i państwa węgierskiego Stefana Wielkiego - opisuje działalność misyjną Cyryla - poprawnie posługuje się terminami: i Metodego Słowianie, głagolica, cyrylica, latopis, - wyjaśnia, jakie znaczenie dla Lechowe Pole utrzymania i rozwoju państwowości - dokonuje podziału Słowian na grupy słowiańskiej miała decyzja władców (zachodnią, wschodnią, południową) o przyjęciu chrztu - wskazuje na mapie położenie - przedstawia dokonania Włodzimierza pierwszych państw słowiańskich i Wielkiego i Stefana Wielkiego Węgier - charakteryzuje powstanie państwa - omawia warunki życia i zajęcia ruskiego Słowian - kryzys kościoła w 9.4 - zna daty: X w., 1054 r., 1075 r., 1077 - charakteryzuje sytuację w Kościele X w. 10.3 r., 1122 r. chrześcijańskim w X w. - reforma kościoła - przedstawia postacie: Sylwestra II, - omawia dokonania papieża Sylwestra - schizma wschodnia Grzegorza VII i Henryka IV oraz ich II - spór o inwestyturę najważniejsze dokonania - przedstawia okoliczności, w których - poprawnie posługuje się terminami: doszło do schizmy wschodniej Cluny, prawo kanoniczne, schizma - określa przyczyny i konsekwencje wschodnia, ekskomunika, schizmy wschodniej dla Kościoła i jego prawosławie, dyktat papieski, wyznawców inwestytura, Canossa, konkordat - wyjaśnia, na czym polegał spór wormacki, synod o inwestyturę - wymienia przejawy kryzysu - opisuje przebieg sporu i sposób, w jaki w Kościele w X w. został rozwiązany - określa miejsce, z którego wyszła - tłumaczy znaczenie powiedzenia idea odnowy Kościoła ,,pójść do Cannosy” - wskazuje na mapie zasięg wpływów Kościoła katolickiego i prawosławnego - podaje najistotniejsze treści zawarte w Dyktacie papieskim Grzegorza VII POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU IV 20 1 2 ROZDZIAŁ V: POLSKA PIERWSZYCH PIASTÓW 1. Pradzieje ziem polskich - podręcznik - zeszyt ćwiczeń - oś czasu - mapa ścienna - kultury archeologiczne na ziemiach polskich - Biskupin - gospodarka ziem polskich - religia Słowian materiał wykraczający poza podstawę programową Tajemnice sprzed wieków – Kiedy powstała osada w Biskupinie? - podręcznik - zeszyt ćwiczeń - okoliczności powstania osady w Biskupinie - dendro-chronologia materiał wykraczający poza podstawę programową 2. Początki państwa polskiego - podręcznik - tekst źródłowy (podręcznik, s. 198) - zeszyt ćwiczeń - oś czasu - mapa ścienna - plemiona polskie - państwo Mieszka I - organizacja państwa Mieszka I - chrzest Polski - Dagome iudex 13.1 13.2 13.3 13.4 - określa ramy chronologiczne istnienia kultur archeologicznych na ziemiach polskich - zna daty: ok. 120 tys. lat p.n.e., VIII w. p.n.e., VI w. p.n.e. - poprawnie posługuje się terminami: kurhan, kamienne kręgi, kultura archeologiczna, dymarka - omawia warunki naturalne panujące na ziemiach polskich - wymienia nazwy kultur archeologicznych obecnych na ziemiach polskich - lokalizuje na mapie Biskupin - wskazuje na mapie siedziby plemion słowiańskich - zna daty: VIII w. p.n.e., 1933 r. - przedstawia postacie: Walentego Szwajcara, Józefa Kostrzewskiego - poprawnie posługuje się terminem dendrochronologia - zna daty: IX w., 960 r., 965 r., 966 r., 968 r., 972 r., 991 r., 992 r. - przedstawia postacie: Mieszka I, Dobrawy, Ibrahima ibn Jakuba, Jordana - poprawnie posługuje się terminami: Geograf Bawarski, drużyna książęca, woj, szyszak, kolczuga, danina, Dagome iudex - wymienia nazwy plemion słowiańskich zamieszkujących ziemie 21 - przedstawia najważniejsze odkrycia archeologiczne na ziemiach polskich - wyjaśnia, na czym polega trudność w badaniu historii kultur archeologicznych na ziemiach polskich - opisuje wygląd osady w Biskupinie - charakteryzuje kontakty gospodarcze mieszkańców ziem polskich z przedstawicielami cywilizacji śródziemnomorskich - omawia system wierzeń słowiańskich - wymienia nazwy plemion słowiańskich zamieszkujących ziemie polskie 1 - przedstawia okoliczności odkrycia osady w Biskupinie - określa, jakie informacje może zdobyć historyk dzięki zastosowaniu metody dendrochronologicznej - wskazuje problemy wynikające z zastosowania tej metody - omawia organizację plemion słowiańskich na ziemiach polskich - przedstawia okoliczności powstania państwa polskiego - wyjaśnia znaczenie decyzji Mieszka I o przyjęciu chrztu - prezentuje rozwój terytorialny państwa Mieszka I - opisuje wygląd i uzbrojenie woja z drużyny książęcej - prezentuje okoliczności przyjęcia 1 1 3. Państwo Bolesława Chrobrego - podręcznik - tekst źródłowy (podręcznik, s. 203) - zeszyt ćwiczeń - oś czasu - mapa ścienna - panowanie Bolesława Chrobrego - misja św. Wojciecha - zjazd gnieźnieński - Gniezno - podboje Bolesława Chrobrego - koronacja królewska 13.1 13.2 13.3 13.4 4. Kryzys i odbudowa państwa Piastów - podręcznik - teksty źródłowe (podręcznik, s. 208, 211) - panowanie Mieszka II - upadek państwa polskiego - rządy Kazimierza 13.1 13.2 13.4 9.4 polskie i wskazuje na mapie ich siedziby - lokalizuje na mapie główne grody w państwie Mieszka I - opisuje okoliczności przyjęcia chrztu przez Mieszka I - wymienia korzyści wynikające z przyjęcia chrztu - określa, jakie informacje znalazły się w dokumencie Dagome iudex - zna daty: 997 r., 1000 r., 1002–1018 r., 1025 r. - przedstawia postacie: Bolesława Chrobrego, Ody, biskupa Wojciecha, Ottona III, Radzima Gaudentego, Galla Anonima, Thietmara, Henryka II, Świętopełka - poprawnie posługuje się terminami: kasztelan, relikwie, czynszownik, metropolia, kanonizacja, włócznia św. Maurycego, gród, Grody Czerwieńskie - opisuje przebieg misji św. Wojciecha - wymienia przyczyny i skutki zjazdu gnieźnieńskiego - wskazuje na mapie terytoria podbite przez Bolesława Chrobrego - omawia postanowienia pokoju w Budziszynie - wyjaśnia znaczenie koronacji Bolesława Chrobrego - zna daty: 1025 r., 1031 r., 1034 r., 1039 r., 1047 r., 1058 r., 1069 r., 1076 r., 1079 r. - przedstawia postacie: Mieszka II, Bezpryma, Konrada II, Jarosława 22 chrztu przez Mieszka I - tłumaczy, dlaczego książę przyjął chrzest z rąk czeskich - określa przyczyny powstania dokumentu Dagome iudex - charakteryzuje strukturę społeczną w państwie Mieszka I - przedstawia okoliczności przejęcia władzy przez Bolesława Chrobrego - omawia dokonania Bolesława Chrobrego - charakteryzuje organizację państwa polskiego za panowania Bolesława - streszcza żywot św. Wojciecha - wyjaśnia znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego dla rozwoju organizacji kościelnej i państwowej - porównuje relacje źródłowe na temat zjazdu - opisuje wygląd Gniezna w czasach Bolesława Chrobrego - omawia podboje Bolesława Chrobrego - ocenia skutki polityki zagranicznej Bolesława dla państwa polskiego 2 - opisuje sytuację w państwie polskim po śmierci Bolesława Chrobrego - przedstawia przyczyny kryzysu państwowości polskiej w XI w. - omawia działalność Kazimierza 1 5. Panowanie Bolesława Krzywoustego - zeszyt ćwiczeń - oś czasu - mapa ścienna Odnowiciela - odbudowa państwa polskiego - panowanie Bolesława Śmiałego - Polska w sporze o inwestyturę - konflikt króla Bolesława z biskupem Stanisławem - podręcznik - zeszyt ćwiczeń - oś czasu - mapa ścienna - panowanie Władysława Hermana - konflikt między Bolesławem a Zbigniewem - najazd niemiecki na ziemie polskie - podbój Pomorza - statut Bolesława Krzywoustego - początki rozbicia dzielnicowego Mądrego, Kazimierza Odnowiciela, Rychezy, Miecława, Brzetysława, Bolesława Śmiałego, biskupa Stanisława ze Szczepanowa - poprawnie posługuje się terminami: trybut, denar - wymienia przyczyny kryzysu i upadku państwa polskiego w XI w. - opisuje przebieg konfliktu Bolesława Śmiałego z biskupem Stanisławem - wyjaśnia przyczyny i skutki sporu między królem a biskupem 13.1 13.2 13.4 - zna daty: 1097 r., 1102 r., 1108 r., 1109 r., 1116 r., 1124 r., 1138 r. - przedstawia postacie: Władysława Hermana, Bolesława Krzywoustego, Zbigniewa, Sieciecha, Henryka V, Warcisława, Bernarda Hiszpana, Ottona z Bambergu, Władysława Wygnańca, Bolesława Kędzierzawego, Mieszka Starego, Henryka Sandomierskiego, Kazimierza Sprawiedliwego, Salomei - poprawnie posługuje się terminami: wojewoda, statut, seniorat, senior - wyjaśnia przyczyny sporu między Bolesławem Krzywoustym a Zbigniewem - wskazuje na mapie terytoria podbite przez Bolesława Krzywoustego - lokalizuje na mapie grody oblegane przez Niemców - wymienia postanowienia statutu Bolesława Krzywoustego 23 Odnowiciela i Bolesława Śmiałego - porównuje relacje źródłowe na temat sporu między królem Bolesławem a biskupem Stanisławem - wyjaśnia, dlaczego w sporze o inwestyturę Bolesław Śmiały opowiedział się po stronie papieża - dokonuje oceny skutków polityki zagranicznej prowadzonej przez Bolesława Śmiałego - ocenia obiektywizm źródeł historycznych dotyczących wydarzeń z 1079 r. - charakteryzuje sytuację polityczną państwa polskiego za panowania Władysława Hermana - omawia dokonania Bolesława Krzywoustego - przedstawia okoliczności najazdu niemieckiego na Polskę - opisuje podbój i chrystianizację Pomorza - wyjaśnia znaczenie przyłączenia Pomorza do Polski - wymienia przyczyny powstania statutu Bolesława Krzywoustego - ocenia konsekwencje decyzji Bolesława o podziale państwa polskiego 1 Tajemnice sprzed wieków – Kto spisywał dzieje Polski? - podręcznik - zeszyt ćwiczeń - źródła do historii państwa polskiego za panowania pierwszych Piastów - obiektywizm i prawda historyczna materiał wykraczający poza podstawę programową - wskazuje na mapie dzielnicę senioralną i ziemie przyznane poszczególnym synom i wdowie po Bolesławie Krzywoustym - przedstawia postacie: Galla Anonima, Thietmara, Wincentego Kadłubka - wymienia nazwy źródeł historycznych dotyczących dziejów państwa polskiego za panowania pierwszych Piastów - określa ramy chronologiczne wydarzeń opisanych w kronikach Galla Anonima i Wincentego Kadłubka - wyjaśnia przyczyny powstania dzieł kronikarzy - przedstawia teorie dotyczące pochodzenia Galla Anonima - opowiada relację o Bolesławie Zapomnianym - tłumaczy konieczność weryfikacji prawdziwości źródeł historycznych POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU V W planie zastosowano następujące uproszczenia: - podręcznik – „Śladami przeszłości 1”, podręcznik do historii dla klasy I gimnazjum - zeszyt ćwiczeń – „Śladami przeszłości 1”, zeszyt ćwiczeń do historii dla klasy I gimnazjum Autorem Rocznego planu pracy jest mgr Robert Tocha – doświadczony nauczyciel historii 24 1 2
