Badano wpływ następczy nawozów zielonych w formie roślin

1/17
3-11
Activity and total phenolic content of Alnus glutinosa and Alnus incana leaves
Działanie antyoksydacyjne i zawartość fenoli w liściach Alnus glutinosa i Alnus incana
Olga V. Mushkina, Natalia S. Gurina, Mira M. Konopleva, Wieslawa Bylka, Irena Matlawska
Abstract. Alnus glutinosa and A. incana (Betulaceae), are a small to medium size tree, native to the Northern
Hemisphere. The leaves of this species are used in the Republic of Belarus as a source of antioxidants. The aim
of this work was investigation of antioxidant activities and total phenolics content in various extracts obtained
using water, mixture water with ethanol (from 9:1 to 2:8), and ethanol from A. glutinosa and A. incana leaves.
Phenolics content was determined by method with Folin-Ciocalteu reagent and calculated on ellagic acid. The
antioxidant activities were measured utilising 1,1-diphenyl-2 picrylhydrazyl (DPPH) radical scavenging test. The
highest phenolics concentration was observed in the extracts prepared by extraction with the mixture of water:ethanol from 7:3 to 3:7 and ranged from 17.82% to 18.96% for A. glutinosa and from 10.82% to 12.55% for
A. incana. This extracts exhibited the highest free radical scavenging activity ranging from 49.21% to 49.42%
and from 41.28% to 41.67% for A. glutinosa and A. incana respectively, comparable to the activity of quercetin.
Therefore the mixture of water:ethanol from 7:3 to 3:7 should be used for preparing extracts from this species for
medicinal purposes. Results also indicated the existence of a high correlation between antioxidant activity and
total phenolics content.
Key words: leaf extracts, DPPH, hiperoside, phenilic acids
Działanie antyoksydacyjne i zawartość fenoli w liściach Alnus glutinosa i Alnus incana
Streszczenie. Alnus glutinosa i A. incana (Betulaceae), są niewielkimi drzewami, występującymi w stanie
naturalnym na obszarach półkuli północnej. Liście obu gatunków są stosowane na terenie Białorusi jako źródło
antyoksydantów. Celem naszej pracy było oznaczenie aktywności antyoksydacyjnej oraz zawartości sumy
polifenoli w różnych wyciągach otrzymanych z liści Alnus glutinosa i A. incana przez ekstrakcję wodą,
mieszaniną wody z etanolem (9:1 do 2:8) i etanolem. Zawartość polifenoli oznaczano metodą z odczynnikiem
Folin-Ciocalteu, w przeliczeniu na kwas elagowy. Aktywność antyoksydacyjną mierzono, stosując 1,1–
diphenyl–2 picrylhydrazyl radical (DPPH) scavenging test. Zaobserwowano, że najwyższa zawartość polifenoli
występowała w wyciągach otrzymanych przez ekstrakcję mieszaninami woda:etanol od 7:3 do 3:7 i wynosiła od
17,82% do 18,96% dla A. glutinosa i od 10,82% do 12,55% dla A. incana. Te ekstrakty wykazywały też
najwyższą zdolność zmiatania rodnika w granicach od 49,21% do 49,42% dla A. glutinosa i od 41,28% do
41,67% dla A. incana, porównywalną z aktywnością kwercetyny. Stąd mieszanina woda:etanol od 7:3 do 3:7
powinna być stosowana w celu otrzymywania wyciągów stosowanych w celach leczniczych. Wyniki wskazują
też na korelację między aktywnością antyoksydacyjną a zawartością związków fenolowych.
Słowa kluczowe: ekstrakty z liści, DPPH, hiperozyd, kwasy fenolowe
2/17
13-21
Kashif Mukhtar, Irfan Afzal, Muhammad Qasim, Shahzad Maqsood Ahmad Basra, Muhammad Shahid
Does priming promote germination and early stand establishment of French marigold (Tagetes patula L.) seeds
by inducing physiological and biochemical changes?
Czy kondycjonowanie wzmaga kiełkowanie nasion i wschody aksamitki (Tagetes patula L.) poprzez wywołanie
zmian fizjologicznych i biochemicznych?
Abstract. Poor plant stand establishment is a common problem for marigold production. Exposure to seed priming is one of the strategies being used to accelerate the activation of plant growth, especially seed germination in
many crops. Therefore, an experiment was conducted to investigate the influence of different seed priming techniques on performance of French marigold. For this purpose, different seed priming techniques: hydroprimng, 50
mM CaCl2, 100 mg L-1 salicylic acid and 100 mg L-1 ascorbic acid were assessed. Seeds without any treatment
were considered as control. Priming with 50 mM CaCl2 was proved to be the most effective treatment in enhancing germination and seedling vigour among all other treatments including control as shown by higher final germination/emergence, germination energy and lower mean germination/emergence time. Furthermore, positive
correlation between reducing sugars and dry weight and α-amylase activity and the concentration of reducing
sugars indicates that enhancement due to priming could be attributed to higher reducing and total sugars as well
as higher α-amylase activity in primed seeds.
Key words: Germination; priming; marigold; seedling vigour; stand establishment
Czy kondycjonowanie wzmaga kiełkowanie nasion i wschody aksamitki (Tagetes patula L.) poprzez wywołanie
zmian fizjologicznych i biochemicznych?
Streszczenie. Słabe wschody to powszechny problem w produkcji aksamitki. Kondycjonowanie jest jedną ze
strategii stosowanych w celu przyspieszenia wzrostu roślin, zwłaszcza kiełkowania nasion. Przeprowadzono
więc eksperyment mający na celu zbadanie wpływu różnych technik kondycjonowania na rozwój aksamitki.
Oceniono różne techniki kondycjonowania nasion: hydrokondycjonowanie, 50 mM CaCl 2, 100 mg L-1 kwasu
salicylowego oraz 100 mg L-1 kwasu askorbinowego. Kontrolę stanowiły nasiona bez żadnych zabiegów.
Okazało się, że kondycjonowanie za pomocą 50 mM CaCl2 było najbardziej skutecznym zabiegiem
wzmagającym kiełkowanie i żywotność siewek w porównaniu ze wszystkimi innymi zabiegami, łącznie z
kontrolą, co było widoczne na podstawie wyższego końcowego kiełkowania/wschodów, energii kiełkowania
oraz mniejszego czasu kiełkowania/wschodów. Ponadto, dodatnia korelacja między cukrami redukującymi a
suchą masą i aktywnością α-amylazy a także stężenie cukrów redukujących wskazujące na wzmożony wzrost
będący efektem kondycjonowania można przypisywać wyższej zawartości cukrów redukujących i całkowitej
zawartości cukrów oraz wyższej aktywności α-amylazy w nasionach poddanych kondycjonowaniu.
Słowa kluczowe: kiełkowanie; kondycjonowanie, żywotność siewek, parametry jakości nasion
3/17
23-33
Agnieszka Ilczuk, Katarzyna Jagiełło-Kubiec, Ewelina Jacygrad
The effect of carbon source in culture medium on micropropagation of common ninebark (Physocarpus opulifolius (L.) Maxim.) ‘Diable D’or’
Wpływ rodzaju cukru w pożywce na mikrorozmnażanie pęcherznicy kalinolistnej (Physocarpus opulifolius (L.)
Maxim.) ‘Diable D’or’
Abstract Efficient plant micropropagation depends upon a number of factors one of which is the type and concentration of exogenously supplied carbon sources in the medium. This study tested several different sugars as
carbon source on the efficiency of shoot proliferation and in vitro rooting of common ninebark (Physocarpus
opulifolius (L.) Maxim.). Fructose, glucose, maltose and sucrose were tested at concentration ranging from 0–50
g dm-3. The dry matter content, reducing sugars and sucrose in shoots were related to sugar concentrations in the
medium and so was the rate of adventitious root formation. Sucrose did not stimulate shoot proliferation and
glucose was completely ineffective in rooting induction. The highest number of shoots was produced on the
fructose-containing medium. The concentration of 30 g dm-3 appeared to be optimal; the rate of proliferation at
30 and 40 g dm-3 were in fact similar, but the former produced a more favorable shoot length. The number of
adventitious roots produced per shoot increased with increasing fructose concentration up to 30 g dm-3. Fructose
can be therefore recommended as the best C-source for the in vitro shoot proliferation and rooting in common
ninebark.
Key words: carbohydrate, fructose, glucose, maltose, sucrose, in vitro
Wpływ rodzaju cukru w pożywce na mikrorozmnażanie pęcherznicy kalinolistnej (Physocarpus opulifolius (L.)
Maxim.) ‘Diable D’or’
Streszczenie. Wydajność mikrorozmnażania roślin uzależniona jest od wielu czynników, m.in. od koncentracji i
rodzaju węglowodanów dodawanych do pożywki. Celem pracy było określenie wpływu różnych źródeł węgla na
poziom proliferacji (współczynnik rozmnażania) i stopień ukorzenienia mikrosadzonek pęcherznicy kalinolistnej
(Physocarpus opulifolius (L.) Maxim.) w warunkach in vitro. Do pożywek dodawano fruktozę, glukozę, maltozę
i sacharozę w stężeniach 0–50 g dm-3. Zawartość suchej masy, cukrów redukujących i sacharozy w pędach
związana była ze stężeniem węglowodanów w pożywce i wpływała na proces rizogenezy u mikrosadzonek.
Sacharoza nie wpływała stymulująco na proliferację nowych pędów, natomiast glukoza okazała się być
całkowicie nieefektywna w ukorzenianiu mikrosadzonek. Najwyższy współczynnik rozmnażania
zaobserwowano na pożywce wzbogaconej we fruktozę. Pomimo że współczynnik rozmnażania na pożywce
zawierającej 30 i 40 g dm-3 był zbliżony, to długość wytworzonych pędów była istotnie większa na pożywce
zawierającej 30 g dm-3, dlatego stężenie to uznano za optymalne. Najwyższy stopień ukorzenienia
mikrosadzonek zaobserwowano na pożywce z dodatkiem 30 g dm-3 fruktozy. Fruktoza może być więc zalecana
jako najlepsze źródło węgla do namnażania i ukorzeniania pęcherznicy kalinolistnej w warunkach in vitro.
Słowa kluczowe: fruktoza, glukoza, in vitro, maltoza, sacharoza, węglowodany
4/17
35-45
The effect of intercrops and ploughing term on the structure of yield and some qualities of salsify (Tragopogon
porrifolius L.) roots
Wpływ międzyplonu i terminu wykonania orki na strukturę plonu i niektóre cechy jakościowe korzeni salsefii
(Tragopogon porrifolius L.)
Mirosław Konopiński, Tadeusz Kęsik, Marzena Błażewicz-Woźniak
Abstract. Due to frequent cultivation procedures and the chemicalization of crops the cultivated layer of soil is
often subject to detrimental changes in its physical, chemical and biological characteristics. The aggregate structure of the soil disappears, the content of organic substance is lowered and the biological activity diminished. In
order to reproduce the organic substance of the soil and improve its characteristics ploughed intercrops are introduced in the horticulture. The biomass of common vetch, tansy phacelia and oats were used for soil cultivation
for the crop cultures of salsify. It was then confirmed, that independently from the intercrop plant used, the
ploughed biomass had a significantly positive influence on the yield of salsify roots. The positive influence of
the organic substance added to the soil on the percentage of marketable yield of roots and the total amount of
crops were both confirmed. Among the investigated intercrops the common vetch had the most beneficial influence on the crops of salsify. The most beneficial method of cultivation of salsify crops proved to be its cultivation on ridged soil, which resulted in the largest crop yield and the largest percentage of marketable yield. The
roots from this type of culture were also longer and had higher phosphorus content. Due to the beneficial influence on the root crops and its structure, the best time for ploughing of the biomass of the intercrops was the
spring term.
Key words: salsify, soil mulching, pre-winter and spring ploughing, ridges
Wpływ międzyplonu i terminu wykonania orki na strukturę plonu i niektóre cechy jakościowe korzeni salsefii
(Tragopogon porrifolius L.)
Streszczenie. W wyniku częstych zabiegów uprawowych i chemizacji upraw, w warstwie uprawnej gleby
zachodzą niekorzystne zmiany właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych. Następuje zanikanie
struktury agregatowej gleby, zmniejszenie zawartości substancji organicznej i osłabienie aktywności
biologicznej. W celu reprodukcji substancji organicznej i poprawy właściwości gleby wprowadzane są do
uprawy rośliny międzyplonowe na przyoranie. Doświadczenia polowe przeprowadzono w latach 2006–2008, na
glebie płowej. Rośliną doświadczalną była salsefia (Tragopogon porrifolius L.) odmiany ‘Mamut’. W badaniach
uwzględniono trzy rośliny międzyplonowe: wykę siewną, facelię błękitną i owies; dwa sposoby uprawy roli: a)
zespół uprawek przedsiewnych, siew roślin międzyplonowych w drugiej dekadzie sierpnia, orka przedzimowa
(wymieszanie zielonej masy z glebą), b) zespół uprawek przedsiewnych, siew roślin międzyplonowych w
drugiej dekadzie sierpnia, orka wiosenna (wymieszanie masy roślinnej z glebą) oraz dwie metody uprawy roślin:
na redlinach i na płask. Uprawa roli pod salsefię z wykorzystaniem biomasy wyki siewnej, facelii błękitnej i
owsa, jako źródła substancji organicznej, miała istotnie dodatni wpływ na wielkość plonu handlowego korzeni
salsefii. Stwierdzono także jej dodatni wpływ na procentowy udział korzeni handlowych w plonie korzeni
ogółem. Spośród badanych roślin międzyplonowych najkorzystniejszym wpływem na plonowanie salsefii
wyróżniała się wyka siewna. Najlepszą metodą uprawy salsefii była uprawa roślin na redlinach, z której
uzyskano największy plon korzeni i najwyższy procentowy udział plonu handlowego. Korzenie pochodzące z tej
uprawy odznaczały się większą długością. Stwierdzono w nich także najwyższą zawartość potasu. Nie
stwierdzono istotnego wpływu badanych czynników na zawartość azotu ogółem i fosforu w korzeniach salsefii.
Pod względem wielkości plonu korzeni i jego struktury, najkorzystniejszym terminem przyorania biomasy
międzyplonów był termin wiosenny.
Słowa kluczowe: salsefia, mulczowanie gleby, orka przedzimowa i wiosenna, redliny
5/17
47-57
Jacek Glonek, Andrzej Komosa
Fertigation of highbush blueberry (Vaccinium corymbosum L.). Part I. The effect on growth and yield
Fertygacja borówki wysokiej (Vaccinium corymbosum L.). Część I. Wpływ na wzrost i plonowanie
Abstract. Fertigation in conjunction with traditional spread fertilization could improve the growth and yield of
highbush blueberry. Study was conducted in the years 2002–2004 on a 10-year old plantation of highbush blueberry cv. ‘Bluecrop’. The effect of fertigation with 3 nutrient solutions (F-1, F-2, F-3) was investigated in comparison to drip irrigation (F-0) on growth and yield of highbush blueberry. Fertigation with nutrient solution F-1
containing (in mg·dm-3): 100 (N-NH4+N-NO3), 30 P-PO4, 60 K, 30 Mg, 0.30 B and 0.03 Mo, and from the water
contents of 84.5 Ca, 47.9 S-SO4, 4.8 Na, 6.6 Cl, 0.160 Fe, 0.054 Mn, 0.041 Zn and 0.009 Cu (pH 5.50, EC 1.10
mS∙cm-1) had a positive effect (in comparison to the drip irrigation) on the fruit yield and single fruit mass of
highbush blueberry cv. ‘Bluecrop’. An increase of nutrient contents in nutrient solution F-2 to the level of (in
mg·dm-3): 150 (N-NH4+N-NO3), 45 P-PO4, 90 K, 45 Mg, 0.30 B and 0.03 Mo (the others as in F-1; pH 5.50 and
EC 1.45 mS∙cm-1) did not reduce the yield in relation to F-1, while it lowered the mass of one fruit. Yields of
highbush blueberry under the influence of drip fertigation in relation to drip irrigation (F-0), at the optimal soil
fertility obtained on the basis of spread fertilization, increased as follows: F-1 at 17.3%, F-2 at 21.9% and F-3 at
5.3%. The greatest effect of fertigation on yield of highbush blueberry was found in the year of soil drought, in
which the highest rates of nutrient solutions F-1 and F-2 were applied. Fertigation with the nutrient solutions F-1
to F-3 increased dry matter contents of fruits, however it was lower than in drip irrigation. No nitrates or nitrites
were detected in fruits of highbush blueberry. Highbush blueberry cv. ‘Bluecrop’ is a plant with high nutrient
requirement. Average yearly nutrient rates for 10–13 years old plantation applied with the treatments F-1 and F-2
(sum of spread fertilization and fertigation) were: 19–24 g N, 10–12 g P, 7–10 g K, 9 g Ca, 6–8 g Mg and 4 g
S·m-2·bush-1. For horticultural practice the nutrient solution F-1 could be recommended because of its advantageous effect on yield and the lowest fertilizer expenditure.
Key words: nutrient solutions, spread fertilization, plant nutrition, drip irrigation
Fertygacja borówki wysokiej (Vaccinium corymbosum L.). Część I. Wpływ na wzrost i plonowanie
Streszczenie. Fertygacja w połączeniu z tradycyjnym nawożeniem posypowym może polepszyć wzrost i
plonowanie borówki wysokiej. Badania przeprowadzono w latach 2002–2004 na 10-letniej plantacji borówki
wysokiej odmiany ‘Bluecrop’. Badano wpływ fertygacji 3 pożywkami (F-1 – F-3) w porównaniu z
nawadnianiem kroplowym (F-0) na wzrost i plonowanie borówki wysokiej. Fertygacja pożywką F-1 zawierającą
(w mg·dm-3): 100 (N-NH4+N-NO3), 30 P-PO4, 60 K, 30 Mg, 0,30 B i 0,03 Mo, przy zawartości w wodzie 84,5
Ca, 47,9 S-SO4, 4,8 Na, 6,6 Cl, 0,160 Fe, 0,054 Mn, 0,041 Zn i 0,009 Cu (pH 5,50 EC 1.13 mS∙cm -1) pozytywnie
wpływała (w porównaniu z nawadnianiem kroplowym) na masę pojedynczego owocu oraz plon owoców
borówki wysokiej odmiany ‘Bluecrop’. Wzrost zawartości składników w pożywce F-2 do zawartości (w mg·dm3
): 150 (N-NH4+N-NO3), 45 P-PO4, 90 K, 45 Mg, 0,30 B i 0,03 Mo (pozostałe jak w F-1; pH 5.50 i EC 1.40
mS∙cm-1) nie obniżał plonu w stosunku do F-1, natomiast zmniejszał masę pojedynczego owocu. Wzrost plonu
borówki wysokiej pod wpływem fertygacji kroplowej w stosunku do nawadniania kroplowego (F-0), przy
optymalnej zasobności gleby uzyskanej przez nawożenie posypowe, wynosił dla pożywek: F-1 – 17,3%, F-2 –
21,9% i F-3 – 5,3%. Największy wpływ fertygacji na plonowanie borówki wysokiej wystąpił w roku posuchy
glebowej, w którym zastosowano największe dawki pożywek. Fertygacja pożywkami F-1 do F-3 zwiększała
zawartość suchej masy owoców, jakkolwiek była ona niższa niż w wyniku nawadniania kroplowego. Nie
stwierdzono obecności azotanów i azotynów w owocach borówki wysokiej. Borówka wysoka odmiany
‘Bluecrop’ jest rośliną w wysokich wymaganiach nawozowych. Średnie roczne dawki składników dla 10–13letniej plantacji w kombinacji F-1 i F-2 (suma nawożenia posypowego i fertygacji) wynosiły: 19–24 g N, 10–12 g
P, 7–10 g K, 9 g Ca, 6–8 g Mg i 4 g S·m-2·krzew-1. Wydaje się, że dla praktyki ogrodniczej można zalecać pożywkę
F-1 ze względu na jej korzystny wpływ na plonowanie i niskie zużycie nawozów.
Słowa kluczowe: pożywki, nawożenie posypowe, żywienie roślin, nawadnianie kroplowe
6/17
59-68
Fertigation of highbush bleueberry (Vaccinium corymbosum L.). Part II. The effect on soil nutrient contents
Fertygacja borówki wysokiej (Vaccinium corymbosum L.). Część II. Wpływ na zawartość składników
pokarmowych w glebie
Jacek Glonek, Andrzej Komosa
Abstract. Application of nutrient solutions in fertigation could change chemical properties of soil. Nutrient solutions for highbush blueberry are specific because of characteristic relations among nutrients and acid reaction.
Investigations were conducted in the years 2002–2004 on a 10-year old plantation of highbush blueberry cv.
‘Bluecrop’. There were searched effects of fertigation using 3 nutrient solutions (F-1, F-2, F-3) contained increased levels of N-NH, N-NO3, P, K, Mg and constant B and Mo (Ca, S-SO4, Fe, Mn, Zn, Cu from water) on
the contents of nutrients, sodium and aluminium in soil. Fertigation of nutrient solutions F-1, F-2, F-3, in relation
to drip irrigation F-0, resulted in the increasing contents of K, Mg, Fe, Mn, Zn and Cu in the plough layer (0–20
cm), while the nutrient solutions F-2 and F-3 upraised the contents of P, S-SO4 and B. The effect of fertigation
on the increase of nutrient contents in the subplough layer (20–40 cm) was pointed out mainly for K and Mg. As
a result of fertigation with the highest nutrient contents (F-3) the contents of N-NO3 increased in the subplough
layer. In both layers a tendency to increase of N-NO3 was noted. Fertigation with nutrient solution F-3 reduced
the content of chlorides, while F-2 and F-3 sodium in the plough layer. As a consequence of fertigation with
nutrient solutions F-2 and F-3 having pH 5.50 the lowering of soil pH in the plough layer (0–20 cm) was indicated in comparison to drip irrigation (pH of water 7.37). No effect of fertigation was found in the pH of the subplough layer (20–40 cm). As a result of a reduced soil pH the content of aluminium in the plough layer increased. Fertigation with nutrient solutions F-1 to F-3, in relation to drip irrigation F-0, resulted in an increased
of EC of the plough and partly in the subplough layer.
Key words: nutrient solutions, macroelements, microelements, soil pH, aluminium
Fertygacja borówki wysokiej (Vaccinium corymbosum L.). Część II. Wpływ na zawartość składników
pokarmowych w glebie
Streszczenie. Stosowanie pożywek do fertygacji może zmieniać chemiczne właściwości gleby. Pożywki dla
borówki wysokiej są specyficzne, ze względu na charakterystyczne proporcje między składnikami
pokarmowymi oraz kwaśny odczyn. Badania przeprowadzono w latach 2002–2004 na 10-letniej plantacji
borówki wysokiej odmiany ‘Bluecrop’. Badano wpływ fertygacji 3 pożywkami (F-1, F-2, F-3) w porównaniu z
nawadnianiem kroplowym (F-0) na zawartość makro- i mikroelementów oraz sodu i glinu w glebie. Fertygacja
kroplowa pożywkami F-1 do F-3, w stosunku do nawadniania kroplowego F-0, zwiększała w warstwie ornej (0–
20 cm) gleby zawartość K, Mg, Fe, Mn, Zn i Cu, natomiast pożywkami F-2 i F-3 zawartość P, S-SO4 i B.
Wpływ fertygacji na wzrost zawartości składników w warstwie podornej (20–40 cm) zaznaczył się głównie dla
K i Mg. W wyniku stosowania fertygacji pożywką o najwyższej zawartości składników (F-3) nastąpił wzrost
zawartości N-NO3 w warstwie podornej. W obu natomiast warstwach zaznaczyła się tendencja do wzrostu
zawartości N-NO3 w wyniku stosowania fertygacji kroplowej w stosunku do nawadniana kroplowego.
Fertygacja pożywką F-3 obniżała zawartość chlorków w warstwie ornej gleby a pożywkami F-2 i F-3 zawartość
sodu. W wyniku stosowania fertygacji pożywkami F-2 i F-3 (pH 5.50) następowało obniżanie wartości pH (w
H2O) gleby w warstwie ornej (0–20 cm) w stosunku do nawadniania kroplowego (woda o pH 7,37). Nie
stwierdzono natomiast wpływu fertygacji na wartość pH (w H2O) gleby w warstwie podornej (20–40 cm). W
wyniku obniżania wartości pH (w H2O) zwiększała się zawartość glinu w warstwie ornej gleby. Fertygacja
pożywkami F-1 do F-3, w stosunku do nawadniania kroplowego F-0, zwiększała wartość EC warstwy ornej
gleby. Efekt ten zaznaczył się częściowo również w warstwie podornej.
Słowa kluczowe: pożywki, makroelementy, mikroelementy, pH gleby, glin
7/17
69-78
Jacek Glonek, Andrzej Komosa
Fertigation of highbush bleueberry (Vaccinium corymbosum L.). Part III. The effect on nutrient contents in
leaves
Fertygacja borówki wysokiej (Vaccinium corymbosum L.). Część III. Wpływ na zawartość składników
pokarmowych w liściach
Abstract. Fertigation with the nutrient solutions containing macro and microelements could influence on the
nutrient status of highbush blueberry. Studies were conducted in the years 2002–2004 on a 10-year old plantation of highbush blueberry cv. ‘Bluecrop’. The aim was to analyze the effect of fertigation using 3 nutrient solutions (F-1, F-2, F-3) in comparison to drip irrigation (F-0) on the contents of macro- and microelements as well
as sodium and aluminium in leaves. Fertigation with nutrient solutions F-1, F-2 and F-3 in relation to drip irrigation (F-0) increased the contents of nitrogen, potassium and calcium in the leaves of highbush blueberry cv.
‘Bluecrop’ at both terms of leaves collection (15.06 and 15.07) while it reduced the content of magnesium with
the application of nutrient solutions F-2 and F-3 at the second term of study. No distinct effect of fertigation on
the contents of phosphorus and sulphur in leaves was found. Among microelements the greatest effect of fertigation was indicated for boron. Nutrient solutions F-2 and F-3 at the first term as well as F-1, F-2 and F-3 at the
second one increased boron content in leaves. Fertigation was found to have an effect on the increase of manganese and copper contents at the term II and zinc at the term I. No variation was recorded in iron content in leaves
under the influence of fertigation. Fertigation reduced the content of aluminium in leaves of highbush blueberry.
The effect was shown mainly under the influence of the application of nutrient solution F-2. Contents of N, P, K,
Zn, Na and B decreased but Ca, Mg, Fe, Mn and Al increased in leaves between the first (15.06) and second II
(15.07) term of study. No changes were found in contents of S or Cu in leaves of highbush blueberry at both
sampling terms. For the evaluation of highbush blueberry nutrition status in Poland the term II seems to be more
advantageous. It is the second half of July, after the first harvest of cv. „Bluecrop”. In this period there is the
stabilization of vegetative growth with marked effects of bushes yielding.
Key words: nutrient solutions, plant nutrient status, plant analysis, nutrients, aluminium
Fertygacja borówki wysokiej (Vaccinium corymbosum L.). Część III. Wpływ na zawartość składników
pokarmowych w liściach
Streszczenie. Fertygacja pożywkami zawierającymi makro i mikroelementy może wpływać na stan odżywienia
krzewów borówki wysokiej. Badania przeprowadzono w latach 2002–2004 na 10-letniej plantacji borówki
wysokiej odmiany ‘Bluecrop’. Badano wpływ fertygacji 3 pożywkami (F-1 – F-3) zawierającymi makro- i
mikroelementy, w porównaniu z nawadnianiem kroplowym (F-0), na zawartość makro- i mikroelementów oraz
sodu i glinu w liściach. Fertygacja pożywkami F-1, F-2 i F-3 w stosunku do nawadniania kroplowego (F-0)
zwiększała zawartość azotu, potasu i wapnia w liściach borówki wysokiej odmiany ‘Bluecrop’ w obu terminach
badań (15.06 i 15.07), natomiast obniżała zawartość magnezu w II terminie przy stosowaniu pożywek F-2 i F-3.
Nie stwierdzono wyraźnego wpływu fertygacji na zawartość fosforu i siarki w liściach. Wśród mikroelementów,
największy wpływ fertygacji zaznaczył się dla boru. Pożywki F-2 i F-3 w I terminie oraz F-1, F-2 i F-3 w II
terminie zwiększały zawartość boru w liściach. Wykazano wpływ fertygacji na wzrost zawartość manganu i
miedzi w II terminie oraz cynku w I terminie. Fertygacja nie różnicowała zawartości żelaza, natomiast obniżała
zawartość glinu w liściach borówki wysokiej. Efekt ten zaznaczył się głównie pod wpływem stosowania
pożywki F-2. Wykazano wpływ terminu pobierania prób na zawartość składników pokarmowych oraz sodu i
glinu w liściach borówki wysokiej. Zawartość N, P, K, Zn, Na i B obniżała się między I (15.06) i II terminem
(15.07) pobierania prób, natomiast Ca, Mg, Fe, Mn i Al wzrastała. Nie stwierdzono zmian zwartości S i Cu w
liściach borówki w dwóch terminach pobierania prób. Dla oceny stanu odżywienia borówki wysokiej w
warunkach Polski korzystniejszy wydaje się być termin II, tj. druga połowa lipca – po pierwszym zbiorze
odmiany „Bluecrop”. Jest to okres stabilizacji wzrostu wegetatywnego z zaznaczonymi efektami plonowania
krzewów.
Słowa kluczowe: pożywki, stan odżywienia, analiza roślin, składniki pokarmowe, glin
8/17
79-89
Mirosław Konopiński
The influence of cover crops and varied tillage on yields and nutritional value of chicory roots (Cichorium intybus
var. sativum Bisch.)
Wpływ roślin międzyplonowych i zróżnicowanej uprawy roli na plon i wartość odżywczą cykorii korzeniowej
(Cichorium intybus var. sativum Bisch.)
Abstract. The method of tillage is one of the major factors determining the yield of root plants. Today we witness the degradation of soil on large cultivated lands. It is a result i.a. of more frequent tillage practices, and the
omission of cover crops. The destruction of aggregate structures of the soil and the lowering of its organic matter
content cause that conditions for growth and yields of the main crops are becoming worse. Field experiments
were conducted in the years 2006–2008 on grey-brown podzolic soil with impermanent structure. The test plant
was the rooted chicory (Cichorium intybus var. sativum Bisch.) of the ‘Polanowicka’ cultivar. This species has
an important economical meaning, providing precious raw materials for inulin production. The experiments
included: two kinds of pre-sowing tillage: a) a complex of pre-sowing tillage and sowing of cover crops (2nd
decade of August) and pre-winter ploughing and mixing the green mass with soil, b) a complex of pre-sowing
tillage and sowing of cover crops (2nd decade of August), leave them in the field during the winter and ploughing
the plant mass in spring; two types of plant growing: in ridges or in flat soil; three cover crops: common vetch,
tansy phacelia and oats. Beneficial influence of mulching the soil with tansy phacelia on the total chicory root
yield, compared with unmulched plots was observed. The highest content of inulin was found in chicory roots
collected from plots mulched with common vetch. It was significantly higher than its content in roots coming
from the plots mulched with oats. When the productivity of inulin per unit of area is taken into account, the most
beneficial tillage combination was the tillage of chicory in ridges, after spring ploughing, mixing the mulch of
common vetch with the soil. Both the cultivation of the plant in ridges and ploughed vetch affected the yield
significantly. The factors of the experiment had no significant influence on the content of dry matter and protein
in the roots of chicory.
Key words: tillage, ridges, chicory, inulin, protein
Wpływ roślin międzyplonowych i zróżnicowanej uprawy roli na plon i wartość odżywczą cykorii korzeniowej
(Cichorium intybus var. sativum Bisch.)
Streszczenie. W uprawie roślin korzeniowych jednym z głównych czynników decydujących o ich plonowaniu
jest uprawa roli. Na znacznych obszarach współczesnych upraw coraz częściej obserwuje się zjawiska
degradacji gleby. Są one wynikiem m.in. wzrostu częstotliwości zabiegów uprawowych i zaniechania uprawy
międzyplonów na przyoranie. W wyniku niszczenia struktury agregatowej gleby i spadku zawartości w niej
substancji organicznej pogorszeniu ulegają warunki wzrostu i plonowania roślin uprawnych. Doświadczenia
polowe przeprowadzono w latach 2006–2008, na glebie płowej o nietrwałej strukturze. Rośliną doświadczalną
była cykoria korzeniowa (Cichorium intybus var. sativum Bisch.) odmiany ‘Polanowicka’, gatunek ważny
gospodarczo, dostarczający cennego surowca do produkcji inuliny. W badaniach uwzględniono dwa sposoby
przedsiewnej uprawy roli i zagospodarowania międzyplonów: a) zespół uprawek przedsiewnych, siew roślin
międzyplonowych (II dekada sierpnia) i przyoranie międzyplonów orką przedzimową, b) zespół uprawek
przedsiewnych, siew roślin międzyplonowych (II dekada sierpnia), pozostawienie międzyplonów do wiosny i
przyoranie orką wiosenną, dwie metody uprawy roślin: na redlinach i na płask oraz trzy rośliny międzyplonowe
(międzyplony letnie): wykę siewną, facelię błękitną i owies. Wykazano istotnie korzystny wpływ mulczowania
gleby facelią błękitną na plon korzeni ogółem cykorii w porównaniu z uprawą bez mulczu. Najwyższą zawartość
inuliny stwierdzono w korzeniach cykorii zebranych z obiektów mulczowanych wyką siewną. Była ona istotnie
większa od stwierdzonej w korzeniach pochodzących z obiektów mulczowanych owsem. Pod względem
plonowania i produktywności inuliny z jednostki powierzchni, najkorzystniejszą kombinacją uprawową była
uprawa cykorii na redlinach po wiosennym wymieszaniu z glebą mulczu z wyki siewnej. Badane czynniki
doświadczenia nie miały istotnego wpływu na zawartość suchej masy i białka w korzeniu cykorii.
Słowa kluczowe: uprawa roli, redliny, cykoria korzeniowa, inulina, białko
9/17
91-103
Beata Zimowska
Diversity of fungi colonizing and damaging selected parts of ribwort (Plantago lanceolata L.)
Różnorodnośc grzybów zasiedlających i uszkadzających wybrane organy babki lancetowatej (Plantago
lanceolata L.)
Abstract. Studies on diversity of fungi colonizing and damaging selected plant parts of ribwort (Plantago lanceolata L.) were carried out in 2009–2011 on plantations grouped in south-eastern Poland. Fungi were isolated
from superficially disinfected roots, collar roots and leaves by means of a mineral medium. Fungi from Fusarium spp., Boeremia exigua var. exigua comb. nov. and Rhizoctonia solani were obtained from the roots and collar
roots showing necrosis and tissue decay. Phyllosticta plantaginis was commonly obtained from the leaves with
symptoms of small, regular, necrotic spots. This species had not been found in Poland earlier.
Key words: herbaceous plants, fungi, occurrence, Phyllosticta plantaginis
Różnorodnośc grzybów zasiedlających i uszkadzających wybrane organy babki lancetowatej (Plantago
lanceolata L.)
Streszczenie. W latach 2009–2011 na plantacjach produkcyjnych zgrupowanych w południowo-wschodniej
Polsce przeprowadzono badania nad grzybami zasiedlającymi i uszkadzającymi wybrane organy babki
lancetowatej (Plantago lanceolata L.). Grzyby izolowano z powierzchniowo odkażonych korzeni, szyjki
korzeniowej oraz liści, używając pożywki mineralnej. Z korzeni oraz szyjki korzeniowej wykazujących objawy
w postaci nekrozy i rozpadu tkanek uzyskano Fusarium spp., Boeremia exigua var. exigua comb. nov. oraz
Rhizoctonia solani. Z liści z objawami drobnych, regularnych, nekrotycznych plam powszechnie izolowano nie
notowany wcześniej w Polsce gatunek Phyllosticta plantaginis.
Słowa kluczowe: rośliny zielarskie, grzyby, występowanie, Phyllosticta plantaginis
10/17
105-116
Andrzej Pacholczak, Wiesław Szydło, Paweł Petelewicz, Katarzyna Szulczyk
The effect of AlgaminoPlant on rhizogenesis in stem cuttings of Physocarpus opulifolius ‘Dart’s Gold’ and ‘Red
Baron’
Wpływ preparatu AlgaminoPlant na ukorzenianie sadzonek PHysocarpus opulifolius ‘Dart’s Gold’ i ‘Red
Baron’
Abstract. The UE-imposed restrictions on the manufacture and use of plant protection chemicals impose on the
nurseryman the need to screen for new substances that are environmentally friendly and yet effective in the production of plant material. Biopreparations may constitute such a group as they contain substances that have little
environmental impact. This study evaluated biopreparation AlgaminoPlant for its effect on rooting of stem cuttings in Physocarpus opulifolius ‘Dart’s Gold’ and ‘Red Baron’ during the vegetative seasons 2010 and 2011.
During rooting, cuttings were sprayed once, twice or three times with the water solutions of the biopreparation
AlgaminoPlant (0.2%). To evaluate its effectiveness relative to the current treatments routinely used in the nursery production, some cuttings were treated with a rooting powder containing a synthetic auxin IBA or sprayed
with a water solution of IBA. The best results were obtained with the IBA solution, however, biopreparation also
positively affected rhizogenesis in ninebark. Biopreparation also affected the chlorophyll a+b, reducing sugars,
free amino acids and polyphenolic acids contents in leaves of cuttings but its effects varied depending on a cultivar.
Key words: ninebark, IBA, rooting, chlorophyll a+b, reducing sugars, free amino acids, polyphenolic acids
Wpływ preparatu AlgaminoPlant na ukorzenianie sadzonek PHysocarpus opulifolius ‘Dart’s Gold’ i ‘Red
Baron’
Streszczenie. Celowość badań nad wpływem substancji pochodzenia naturalnego na ukorzenianie sadzonek
wynika z zapisów prawa unijnego, które nakłada coraz większe ograniczenia w kwestii stosowania
syntetycznych substancji w produkcji roślinnej. Założeniem przeprowadzonego w latach 2010–2011
doświadczenia było określenie wpływu biostymulatora AlgaminoPlant na proces rizogenezy w sadzonkach
pędowych Physocarpus opulifolius ‘Dart’s Gold’ i ‘Red Baron’. Sadzonki opryskiwane były auksyną IBA lub
biostymulatorem AlgaminoPlant (0,2%) jedno-, dwu- lub trzykrotnie w odstępach tygodniowych. Na podstawie
przeprowadzonych doświadczeń wykazano, że najlepszym preparatem do ukorzeniania był roztwór auksyny
IBA. Dobre rezultaty uzyskano również dzięki opryskaniu sadzonek AlgaminoPlantem, lecz były one
uzależnione od liczby wykonanych zabiegów. Aplikacja biostymulatorów spowodowała również zmianę
zawartości w sadzonkach takich związków organicznych jak: chlorofilu, cukrów redukujących,
polifenolokwasów i wolnych aminokwasów. Poziom tych związków zależny był od odmiany.
Słowa kluczowe: pęcherznica, auksyna IBA, ukorzenianie, chlorofil, cukry redukujące, polifenolokwasy
11/17
117-126
Tomasz Kleiber, Bartosz Markiewicz
Application of “Tytanit” in greenhouse tomato growing
Zastosowanie „Tytanitu” w szklarniowej uprawie pomidora
Tomasz Kleiber, Bartosz Markiewicz
Abstract. Several studies conducted at present concern the application of biostimulants in intensive plant growing. Titanium is an element exhibiting characteristics of a biostimulant. The aim of the conducted analyses was
to evaluate the effect of the application of titanium on plant nutrition, their yielding as well as contents of macronutrients and biological value of fruits in tomato grown on rockwool. The following levels of titanium were
analysed: the control (no titanium applied), Ti-I (corresponding to an annual dose of 80 g Ti·ha -1), Ti-II (240 g
Ti·ha-1), Ti-III (480 g Ti·ha-1) and Ti-IV (960 g Ti·ha-1). The source of titanium was “Tytanit” fertilizer (Intermag Olkusz). In the conducted study a significant effect of titanium application was found at the Ti-IV level on
the produced total and marketable yields, at the simultaneous increase in the yield of fruits with the greatest
diameters (classes I, II and III) in comparison to the other tested combinations. A significant effect of Ti was
found on an increase in contents in the index parts of plants in case of nitrogen, phosphorus, calcium and magnesium (the greatest contents of N, P, Ca and Mg recorded at Ti-IV) as well as potassium (the highest content at TiI). A general trend was observed (except for Ti-II) for an increase in nitrogen content in fruits under the influence of titanium application, at a simultaneous lack of effect on contents of phosphorus and potassium. In case of
calcium and magnesium the recorded changes were multifaceted. No significant effect of titanium was observed
on contents of dry matter and sugars in fruits, as well as their active acidity. At the same time a significant variation of vitamin C contents in fruits was recorded, depending on the level of titanium nutrition of plants.
Key words: titanium, tomato, yielding, chemical composition, index parts, fruits
Zastosowanie „Tytanitu” w szklarniowej uprawie pomidora
Streszczenie. Szereg z prowadzonych obecnie badań dotyczy zastosowania biostymulatorów w intensywnej
uprawie roślin. Jednym z pierwiastków mających cechy biostymulatora jest tytan. Celem przeprowadzonych
badań była ocena wpływu stosowania tytanu na odżywienie roślin, ich plonowanie oraz zawartość
makroskładników i wartość biologiczną owoców pomidora uprawianego w wełnie mineralnej. Badano
następujące poziomy dokorzeniowego stosowania tytanu wynoszące odpowiednio: kontrola (bez stosowania
tytanu), Ti-I (co odpowiada dawce rocznej 80 g Ti·ha-1), Ti-II (240 g Ti·ha-1), Ti-III (480 g Ti·ha-1), Ti-IV (960 g
Ti·ha-1). Źródłem tytanu był nawóz „Tytanit” (Intermag Olkusz). W przeprowadzonych badaniach wykazano
istotny wpływ stosowania tytanu przy poziomie Ti-IV na uzyskiwany plon całkowity i handlowy, przy
jednoczesnym zwiększeniu plonu owoców o największych średnicach (klas I, II i III) w porównaniu z
pozostałymi badanymi kombinacjami. Wykazano istotny wpływ Ti na wzrost zawartości w częściach
wskaźnikowych roślin: azotu, fosforu, wapnia i magnezu (największa zawartość N, P, Ca i Mg oznaczony przy
Ti-IV) oraz potasu (największa zawartość przy Ti-I). Stwierdzono generalną tendencję (za wyjątkiem Ti-II) do
zwiększenia w owocach zawartości azotu pod wpływem stosowania tytanu, przy jednoczesnym braku
oddziaływania na zawartość fosforu i potasu. W przypadku wapnia i magnezu oznaczone zmiany były
wielokierunkowe. Nie wykazano istotnego wpływu tytanu na zawartość: suchej masy i cukrów w owocach, a
także ich kwasowość czynną. Stwierdzono jednocześnie istotne zróżnicowanie zawartości witaminy C w
owocach w zależności od poziomu żywienia roślin tytanem.
Słowa kluczowe: tytan, pomidor, plonowanie, skład chemiczny, części wskaźnikowe, owoce
12/17
127-136
Katarzyna Wróblewska
Benzyladenine effect on rooting and axillary shoot outgrowth of Gaura lindheimeri Engelm. A. Gray cuttings
Wpływ benzyloadeniny na ukorzenianie i wzrost pędów bocznych na sadzonkach gaury Lindheimera
Gaura lindheimeri Engelm. A. gray
Katarzyna Wróblewska
Abstract. Cytokinins determine plant shape via regulation of meristem activity. Stimulatory effect of cytokinins
on lateral shoot outgrowth is used in plant production yet they usually impair rhizogenesis. This excludes their
usage in propagation from cuttings, although in some cases cytokinin positively affect rooting. The aim of the
research was to determine the influence of benzyladenine in a wide range of concentrations on rooting and development of Gaura lindheimeri cuttings and their subsequent growth in order to obtain well branched plants in
the shortest time of cultivation. Our study demonstrated high efficiency of some BA treatments in shaping of
gaura cuttings without inhibition of rooting. The only combination favouring root formation (by 48%) was BA in
0.02 g dm-3. Cuttings treated with BA in concentration 0.1 g dm-3 and higher formed axillary shoots of considerably increased number and length. The most numerous shoots in both, cuttings and young plants, were observed
after application of BA in concentration 2.0 g dm-3. Considering rooting and branching into account the same
combination occurred to be the most suitable for development of gaura plants.
Key words: cytokinin, adventitious roots, branching
Wpływ benzyloadeniny na ukorzenianie i wzrost pędów bocznych na sadzonkach gaury Lindheimera
Gaura lindheimeri Engelm. A. gray
Streszczenie. Poprzez regulację aktywności merystemów cytokininy warunkują pokrój roślin. Stymulujący
wpływ cytokinin na wzrost pędów bocznych jest wykorzystywany w produkcji roślin ozdobnych. Z drugiej
strony jednak najczęściej wpływają one ujemnie na rizogenezę, co wyklucza ich stosowanie przy rozmnażaniu
przez sadzonki, mimo iż zdarza się, że cytokininy poprawiają ukorzenianie. Celem badań było określenie
wpływu benzyloadeniny w szerokim zakresie stężeń na ukorzenianie i rozwój sadzonek gaury Lindheimera
Gaura lindheimeri oraz wzrost następczy roślin. Wyniki wykazały wysoką skuteczność stosowania BA w
niektórych stężeniach w kształtowaniu pokroju sadzonek gaury bez negatywnego wpływu na ukorzenianie.
Jedyną kombinacją stymulującą tworzenie korzeni (o 48%) była BA w stężeniu 0,02 g dm-3. Sadzonki
traktowane BA w stężeniu 0,1 g dm-3 i wyższych wytworzyły znacznie dłuższe i liczniejsze pędy boczne.
Najdłuższe i w największej liczbie pędy stwierdzono na sadzonkach traktowanych BA w stężeniu 2,0 g dm-3.
Biorąc pod uwagę ukorzenianie oraz rozkrzewianie się roślin, ta sama kombinacja okazała się najbardziej
korzystna dla rozwoju roślin gaury Lindheimera.
Słowa kluczowe: cytokinina, korzenie przybyszowe, rozkrzewianie
13/17
137-146
Ireneusz Sosna, Ewelina Gudarowska
Early performance of ‘Mutsu’ apple trees on different rootstocks in the Lower Silesia region
Wstępna ocena drzew jabłoni odmiany ‘Mutsu’ na różnych podkładkach w warunkach Dolnego Śląska
Ireneusz Sosna, Ewelina Gudarowska
Abstract. Rootstock has a large impact, inter alia, on the growth of trees, yielding and fruit quality. Despite
continuous breeding programmes, M.9 rootstock is still the best rootstock for apple trees. In the spring of 2007,
at the Fruit Experimental Station at Samotwór near Wrocław, an experiment was set up, under which several less
known rootstocks, grown mainly in Eastern Europe, were evaluated. The subject of the studies were 'Mutsu' trees
planted with the spacing of 3.5 m between rows, and the within-row spacing of 0.8 m (PB-4, B.146), 1.2 m
(B.491, P 16) and 1.7 m (B.7-35, B.396 and ARM 18). M.9 and M.26 were used as standard rootstocks. Until the
fifth year after planting, the most vigorous were trees on the B.7-35 rootstock, while trees grafted on the PB-4
showed the weakest growth. The largest yield was obtained for apple trees grafted on the B.396. Trees growing
on the PB-4 had the smallest fruits. Apples from trees grafted on other rootstocks were characterized by a similar
mass.
Key words: Malus × domestica, vigour, blooming, yield, fruit mass
Wstępna ocena drzew jabłoni odmiany ‘Mutsu’ na różnych podkładkach w warunkach Dolnego Śląska
Streszczenie. Podkładka wywiera duży wpływ m.in. na wzrost drzew, plonowanie oraz jakość owoców.
Pomimo nieustannych poszukiwań ciągle najlepszą podkładką dla jabłoni jest M.9. Wiosną 2007 r. w Stacji
Badawczo-Dydaktycznej w Samotworze pod Wrocławiem założono doświadczenie, w którym ocenianych jest
kilka mniej znanych podkładek wyhodowanych głównie w Europie Wschodniej. Przedmiotem badań były
drzewa odmiany ‘Mutsu’ posadzone w rozstawie 3,5 m między rzędami, a w rzędzie co 0,8 m (PB-4, B.146), 1,2
m (B.491, P 16) i 1,7 m (B.7-35, B.396 i ARM 18). Za podkładki standardowe posłużyły M.9 i M.26. Do piątego
roku po posadzeniu najsilniejszym wzrostem charakteryzowały się drzewa rosnące na podkładce B.7-35,
natomiast najsłabiej rosły na PB-4. Najbardziej plenne były jabłonie na B.396. Najdrobniejsze owoce miały
drzewa na PB-4. Jabłka z drzew okulizowanych na pozostałych podkładkach charakteryzowały się zbliżoną
masą.
Słowa kluczowe: Malus × domestica, siła wzrostu, kwitnienie, plonowanie, masa owocu
14/17
147-160
Barbara Kołodziej, Danuta Sugier
Influence of plants age on the chemical composition of roseroot (Rhodiola rosea L.)
Wpływ wieku roślin na skład chemiczny różeńca (Rhodiola rosea L.)
Barbara Kołodziej, Danuta Sugier
Abstract. Roseroot, Rhodiola rosea L. has been used in the traditional Asian, Scandinavian and Eastern European medicine for centuries as remedies for improvement of physical condition, treatment of anemia, depression,
asthenia, impotence, gastro-intestinal and nervous system disorders and also as a immunostimulant and antiinflammatory agent. This valuable plant grows naturally in Himalayas, Altai, Alps and the Carpatian mountains.
Roseroot raw material contains phenylethanoids (salidroside and p-tyrosol) and cinnamic glycosides known as
phenylpropanoids (rosin, rosavin and rosarin), that are considered the most important active substances identified
in raw material. The objective of this experiment was to compare the content of phenolic compounds (salidroside, p-tyrosol) and cinnamic glycosides (rosarin, rosavin and rosin) determined by HPLC method, from particular morphological parts (roots, rhizomes, and for the first time – tips and above ground parts) of the raw material
of R. rosea cultivated in Poland through seven following vegetation periods. In this study we found that significantly yearly increases in total phenylethanoids and phenylpropanoids concentrations occur with R. rosea grown
in Poland. Rhizomes were characterized by highest amount of phenylpropanoids and phenylethanoids studied, in
comparison to the other morphological parts of plants at the same age, whereas a certain amount of active substances were also found in the stems and leaves of Rhodiola rosea (on an average as twice as lower than in the
under ground parts of plants). Thus, above ground parts of roseroot could be a potential source of phenylethanoids and phenylpropanoids for pharmacy. Roseroot harvested after only 3 year of vegetation contained significantly lower amounts of phenylethanoids and phenylpropanoids in under ground parts of plants than harvested
after 4, 5 or 6 year. Since these phenolics and glycosides are the major active constituents of Rhodiola rosea, this
change to an earlier harvest (before fourth or in appropriate cases in third year) may have an effect on the quality
of the harvested raw material.
Key words: morphological parts, quality of raw material, phenylpropanoids and phenylethanoids content
Wpływ wieku roślin na skład chemiczny różeńca (Rhodiola rosea L.)
Streszczenie. Różeniec, Rhodiola rosea L. od wieków stosowany był w tradycyjnej azjatyckiej, skandynawskiej
i wschodnioeuropejskiej medycynie jako środek poprawiający kondycję fizyczną, w przypadku anemii, depresji,
astenii, impotencji, zaburzeń żołądkowo-jelitowych i układu nerwowego, a także jako immunostymulant i środek
przeciwzapalny. Ta cenna roślina rośnie w Himalajach, górach Ałtaju, Alpach i Karpatach. Surowiec zielarski
rożeńca zawiera fenyloetanoidy (salidrozyd i p-tyrozol) i glikozydy kwasu cynamonowego znane jako
fenylopropanoidy (rozyna, rozawina i rozaryna), które uważane są za najważniejsze substancje aktywne w nim
zawarte. Celem niniejszego eksperymentu było porównanie zawartości związków fenolowych (salidrozydu, ptyrozolu, rozaryny, rozawiny i rozyny) metodą HPLC w poszczególnych częściach morfologicznych roślin
(korzeniach, kłączach, i po raz pierwszy – tipsach i częściach nadziemnych) w surowcu uprawianym w Polsce w
ciągu kolejnych siedmiu sezonów wegetacyjnych. W tych badaniach stwierdziliśmy coroczne istotne
zwiększanie się ogólnej zawartości fenyletanoidów i fenylpropanoidów w Rhodiola rosea rosnącym w Polsce.
Kłącza charakteryzowały się największą koncentracją fenyletanoidów i fenylpropanoidów, w porównaniu z
pozostałymi częściami morfologicznymi roślin w tym samym wieku, podczas gdy pewną ilość substancji
aktywnych znaleźliśmy także w łodygach i liściach R. rosea (przeciętnie dwukrotnie mniej niż w częściach
podziemnych). Dlatego też wydaje się, że części nadziemne mogą być potencjalnym źródłem fenyletanoidów i
fenylpropanoidów dla przemysłu farmaceutycznego. Różeniec zbierany po trzech latach uprawy zawierał
istotnie mniejsze ilości fenyletanoidów i fenylpropanoidów w częścich podziemnych niż zebrany po 4, 5 lub 6
latach. Ponieważ glikozydy są najważniejszymi składnikami aktywnymi Rhodiola rosea zmiana polegająca na
wcześniejszym zbiorze (przed czwartym lub w odpowiednich przypadkach w trzecim roku) może mieć wpływ
na jakość zebranego surowca.
Słowa kluczowe: części morfologiczne, jakość surowca, zawartość fenyletanoidów i fenylpropanoidów
15/17
161-170
The chemical composition of essential hyssop oil depending on plant growth stage
Skład chemiczny olejku eterycznego hyzopu lekarskiego w zależności od fazy rozwojowej rośliny
Grażyna Zawiślak
Abstract. Hyssop (Hyssopus officinalis L.) is a perennial plant of Mediterranean origin. The raw material is the
herb (Hyssopi herba) that shows multidirectional medicinal activity. Essential oil is the main biologically active
substance. The content of oil and its chemical composition determine the aroma of the raw material. The essential oil content changes during the period of plant growth. The aim of this study was to evaluate the qualitative
and quantitative composition of hyssop oil depending on plant growth stage. Studies were conducted in the period 2007–2008 at the Experimental Farm of the Department of Vegetable Crops and Medicinal Plants, University
of Life Sciences in Lublin. The hyssop herb was collected from plants at the following growth stages: vegetative
stage (the middle of June), beginning of flowering (the middle of July), and full flowering (the middle of August). The herb was dried at a temperature of 30oC and then ground through 4–5 mm mesh sieves. Essential oil
was obtained from the ground herb by steam distillation. The main components of hyssop oil were as follows:
cis-pinocamphone, trans-pinocamphone (monoterpene ketones), -pinene (monoterpene hydrocarbon), germacrene D (sesquiterpene hydrocarbon), and elemol (sesquiterpene alcohol). Trans-pinocamphone was predominant in the oil extracted from hyssop collected at the vegetative stage, but its content decreased with plant
growth, while the content of cis-pinocamphone increased. The content of -pinene was the highest in the oil
extracted from hyssop cut at the vegetative stage and more than twice lower in the oil obtained from plants harvested at the beginning of flowering and at full flowering.
Key words: Hyssopus officinalis L., cis-pinocamphone, trans-pinocamphone, -pinene, germacrene D, elemol
Skład chemiczny olejku eterycznego hyzopu lekarskiego w zależności od fazy rozwojowej rośliny
Streszczenie. Hyzop lekarski (Hyssopus oficinalis L.) jest wieloletnią rośliną pochodzenia
śródziemnomorskiego. Surowcem jest ziele (Hyssopi herba) o wielokierunkowym działaniu leczniczym. Główną
substancją biologicznie aktywną jest olejek eteryczny. Zawartość olejku oraz jego skład chemiczny decyduje o
aromacie surowca. W okresie wegetacji rośliny zmienia się zawartość olejku eterycznego. Celem badań była
ocena składu jakościowego i ilościowego olejku hyzopowego w zależności od fazy rozwojowej rośliny. Badania
przeprowadzono w latach 2007–2008. Ziele hyzopu zebrano z roślin będących następujących fazach rozwoju: w
fazie wegetatywnej (połowie czerwca), na początku kwitnienia (połowa lipca) oraz w pełni kwitnienia (połowa
sierpnia). Ziele wysuszono w temperaturze 30°C, a następnie otarto na sitach o średnicy oczek 4–5 mm. Z ziela
otartego otrzymano olejek eteryczny w procesie destylacji z parą wodną. Głównymi składnikami olejku
hyzopowego były: cis-pinokamfon, trans-pinokamfon (ketony monoterpenowe), -pinen (węglowodór
monoterpenowy), germacrene D (węglowodór seskwiterpenowy) oraz elemol (alkohol seskwiterpenowy). W
olejku z hyzopu zebranego w fazie wegetatywnej dominował trans-pinokamfon, jego zawartość malała w miarę
rozwoju rośliny, natomiast zawartość cis-pinokamfonu wzrastała. Zawartość -pinenu była największa w olejku
z hyzopu ściętego w fazie wegetatywnej i ponad dwukrotnie mniejsza w olejku z roślin zebranych na początku i
w pełni kwitnienia.
Słowa kluczowe: Hyssopus officinalis L., cis-pinokamfon, trans-pinokamfon, -pinen, germakrene D, elemol
16/17
171-182
May the post-culture liquids of bacteria influence on soybean [Glycine max (L.) Merrill] healthiness?
Czy płyny pohodowlane bakterii mają wpływ na zdrowotność soi [Glycine max (L.) Merrill]?
Elżbieta Patkowska, Marzena Błażewicz-Woźniak
Abstract. Soybean is one of he most valuable plants cultivated in the world. Soybean seeds and its products
contain fibre, lecithin, vitamins, especially from the B group, mineral elements, isoflavones (genistein and daidzein), phytic acid, proteanase and saponin inhibitors. The object of the studies were the plants of soybean ‘Aldana’ cv. grown from the seeds dressed directly before the sowing with post-culture liquids Pseudomonas sp.
Ps 255 and Bacillus sp. B 73. The studies also considered a combination with chemical seed dressing with
Zaprawa Oxafun T and a combination without any dressing. The effectiveness of post-culture liquids of antagonistic bacteria was estimated in protecting soybean from soil fungi. Post-culture liquids had a positive effect on
the number, health status and yielding of the studied plants. Soybean was mainly infected by Fusarium culmorum, F. oxysporum, Phoma exigua, Rhizoctonia solani and Sclerotinia sclerotiorum. Species Phomopsis sojae
was additionally isolated from the infected plants. Those fungi were isolated much less frequently from the
plants in combinations with post-culture liquids of antagonistic bacteria than from reference plants. A reverse
relation was observed in the case of the occurrence of saprobiotic fungi from genera Gliocladium, Penicillium
and Trichoderma.
Key words: biological control, Bacillus sp., Pseudomonas sp., phytopathogens
Czy płyny pohodowlane bakterii mają wpływ na zdrowotność soi [Glycine max (L.) Merrill]?
Streszczenie. Soja jest jedną z najbardziej wartościowych roślin uprawnych na świecie. Nasiona i produkty
sojowe zawierają błonnik pokarmowy, lecytynę, witaminy, zwłaszcza z grupy B, składniki mineralne,
izoflawony (genisteina i daidzeina), kwas fitynowy, inhibitory proteinaz i saponiny. Przedmiotem badań były
rośliny soi odm. 'Aldana' wyrosłe z nasion zaprawianych bezpośrednio przed wysiewem płynami
pohodowlanymi Pseudomonas sp. Ps 255 i Bacillus sp. B 73. W badaniach uwzględniono również kombinację
z chemicznym zaprawianiem nasion Zaprawą Oxafun T oraz kombinację bez żadnego zaprawiania. Określono
skuteczność płynów pohodowlanych bakterii antagonistycznych w ochronie soi przed grzybami odglebowymi.
Płyny pohodowlane wpłynęły korzystnie na liczebność, zdrowotność i plonowanie badanej rośliny. Soja
porażana była głównie przez Fusarium culmorum, F. oxysporum, Phoma exigua, Rhizoctonia solani, Sclerotinia
sclerotiorum. Z porażonych nasion wyosobniono dodatkowo gatunek Phomopsis sojae. Grzyby te izolowano
znacznie rzadziej z roślin w kombinacjach z zastosowaniem płynów pohodowlanych bakterii antagonistycznych,
aniżeli z roślin kontrolnych. Odwrotną zależność stwierdzono w przypadku występowania grzybów
saprotroficznych z rodzajów Gliocladium, Penicillium i Trichoderma.
Słowa kluczowe: biologiczna ochrona, Bacillus sp., Pseudomonas sp., fitopatogeny
17/17
183-195
Magdalena Zapalska, Krzysztof Kowalczyk
The use of transgenic plants for the development of selected bioproducts – achievements of the Polish scientists
Wykorzystanie roślin transgenicznych do otrzymywania wybranych bioproduktów – osiągnięcia polskich
naukowców
Magdalena Zapalska, Krzysztof Kowalczyk
Abstract. Green biotechnology plays an important role in the modern agriculture. Recent progress in molecular
biology and genetic engineering provides an opportunity of obtaining transgenic plants with improved characteristics, such as yield parameters, nutritional value, taste, biochemical composition, cold tolerance or pathogen
resistance. Genetically modified plants can be used to produce a variety of recombinant proteins of biomedical or
industrial significance, including enzymes, antigens, antibodies, hormones and secondary metabolites. Research
on transgenic plants has been carried out in many countries. While there has been great development of green
biotechnology worldwide, some significant achievements in this field can be contributed to Polish scientists. The
paper presents research on genetically modified crops carried out in Polish scientific centers and its potential
usage in different areas of man life.
Key words: transformation, genetic engineering, GM plants, green biotechnology, recombinant proteins
Wykorzystanie roślin transgenicznych do otrzymywania wybranych bioproduktów – osiągnięcia polskich
naukowców
Streszczenie. Zielona biotechnologia odgrywa ważną rolę we współczesnej gospodarce. Rozwój biologii
molekularnej oraz inżynierii genetycznej pozwala na tworzenie roślin transgenicznych o ulepszonych cechach,
takich jak plon, wartość odżywcza, smak, skład chemiczny, tolerancja na chłód czy odporność na patogeny.
Rośliny genetycznie modyfikowane mogą być wykorzystane do produkcji białek rekombinowanych ważnych z
punktu widzenia medycyny i przemysłu, jak na przykład enzymy, przeciwciała, hormony czy metabolity wtórne.
Badania nad roślinami transgenicznymi przeprowadzane są w wielu krajach. Mając na uwadze ogólnoświatowy
rozwój zielonej biotechnologii, nie należy zapominać o osiągnięciach Polskich naukowców. Praca prezentuje
badania nad otrzymywaniem roślin genetycznie zmodyfikowanych, które wykonano w Polskich ośrodkach
badawczych. Ponadto przedstawiono potencjalne możliwości zastosowania otrzymanych bioproduktów z tych
roślin.
Słowa kluczowe: transformacja, inżynieria genetyczna, rośliny genetycznie modyfikowane, zielona
biotechnologia, białka rekombinowane