Biologiczne parametry klimatu pomieszczeń mieszkalnych i biurowych – regulacja za pomocą gruntowego wymiennika ciepła dr Bogumiła Szponar Boreas s.c. Architektura i Bioklimat Budynków Narastanie liczby alergii w XXI wieku co piąta osoba ma katar sienny co piąte dziecko w wieku szkolnym ma astmę co szóste - choruje na alergiczne zmiany skórne co dwudziesta osoba ma napady pokrzywki 45 40 ? 35 % ludności 30 25 20 15 10 5 0 1900 1960 2000 2030 W Polsce aż 72% ludności miejskiej uskarża się na katar sienny. Objawy te wiążą się najczęściej z występowaniem grzybów pleśniowych, roztoczy i alergenów zwierząt domowych. Alergia i alergeny reakcja immunologiczna, w wyniku której pojawiają się objawy odpowiedzi odpornościowej (immunologicznej), następującej wskutek powtarzającego się kontaktu z alergenami - zwykle nieszkodliwymi substancjami, stale obecnymi w środowisku człowieka zwykle nieszkodliwe substancje, stale obecne w środowisku człowieka, np. zarodniki grzybów pleśniowych sierść zwierząt kurz pyłki roślin pożywienie jady owadów leki ..... Jak dochodzi do rozwoju alergii? Alergia jest uwarunkowana wielogenowym defektem genetycznym Wpływ środowiska zewnętrznego ma istotne znaczenie w uruchomieniu sekwencji reakcji immunologicznych prowadzących do alergii Kurz - siedziba alergenów zarodniki grzybów domowych Do rozwoju wszystkie grzyby potrzebują: Aspergillus Aspergillus pokarmu - podłożem może byc każdy materiał organiczny i wiele nieorganicznych wilgoci - juz od 55% w powietrzu. Jeśli raz zasiedlą np. drewno, potem same wytwarzają juz wodę na swoje potrzeby Stachybotrys temperatury - poniżej 0ºC grzyby przetrwają, ale się nie rozwijają, zaś 60ºC zabija wiekszość z nich Penicillium Aspergillus niger O biologii grzybów zarodniki w powietrzu produkcja owocnika atak na podłoże całkowity rozkład podłoża Reakcja alergiczna alergen w środowisku A przeciwciała IgE wiążą alergen ugrupowanie Ag-IgE przyłącza się do komórki tucznej i powoduje uwalnianie z niej substancji chemicznych wywołujących widoczne objawy alergii Powikłania alergii Do czego może doprowadzić nie leczona alergia? Astma w momencie kontaktu oskrzeli z alergenem występują skurcze mięśniówki oskrzeli, wydzielanie gęstego śluzu, obrzęk i stan zapalny. Oskrzela chorego na astmę doprowadzają do płuc znacznie mniej powietrza, chory odczuwa duszność. Jest tym faktem podenerwowany, co dodatkowo wzmaga zapotrzebowanie na tlen. Powietrzu przedzierającemu się przez zwężone meandry oskrzeli towarzyszy świszczący oddech Badania markerów drobnoustrojów w przedszkolach w różnych strefach klimatycznych Badania składu mikrobiologicznego powietrza przez oznaczanie markerów bakterii, grzybów i endotoksyn w kurzu sedymentującym w przedszkolach na terenach miejskich i wiejskich w Polsce, Szwecji i Jordanii Metodami chemicznymi i analitycznymi oznaczyliśmy markery bakterii i grzybów pleśniowych Polska Grzyby i spory grzybow w powietrzu w przedszkolu i na podrworku ng ergosterolu/1 mg kurzu 25000 20000 15000 10000 5000 0 podworko lato Wroclaw przedszkole lato Kobierzyce zima Wroclaw zima Kobierzyce Sverige Luftburna svampar och sporer INNE - UTE ng ergosterol per 1mg of damm 40000 35000 30000 25000 20000 15000 10000 5000 0 ute sommar sommar Lund Höör inne vinter Lund vinter Höör Jordan Airborne fungi and spores INDOOR and OUTDOOR ng ergosterol per 1 mg dust 800 700 600 500 400 300 200 100 0 outdoor summer Amman indoor summer Sahab winter Amman winter Sahab Airborne fungi and spores in dust in urban and rural environment ng ergosterol per 1 mg dust 6000 5000 4000 Sweden 3000 Poland Jordan 2000 1000 Jordan 0 summer city summer village Sweden winter city winter village Gruntowy wymiennik ciepła - GWC żwirowe gruntowe wymienniki ciepła są często używanymi elementami wentylacji i pełnowartościowej klimatyzacji obiektów użyteczności publicznej i domów jedno- i wielorodzinnych, także ze względu na swoje walory higieniczne i ekonomiczne urządzenie GWC wykorzystywane do klimatyzacji pomieszczeń zbudowane jest według schematu „wlot powietrza zewnętrznego - złoże kamienne/żwirowe - wylot powietrza do pomieszczenia“ Powietrze dostarczane do budynku musi spełniać kryteria czystości mikrobiologicznej Gruntowy wymiennik ciepła - GWC Analiza markerów czystości mikrobiologicznej przeprowadziliśmy analizy w celu określenia ewentualnego zanieczyszczenia powietrza w czasie transportu przez złoże do pomieszczenia badaliśmy stan mikrobiologiczny powietrza oraz samego złoża, na którym podczas trwania eksploatacji osadzają się pyły i cząstki organiczne, w tym organizmy żywe badania obejmowały analizę powietrza, tj. cząstek zatrzymywanych na filtrach założonych na wlocie i wylocie GWC oraz analizy osadów (depozytów) na samym złożu kamiennym/żwirowym, użytkowanym bez ingerencji obsługujących przez ostatnie 13 lat Analiza markerów czystości mikrobiologicznej Istotą tego badania jest oznaczenie całkowitej ilości bakterii i grzybów, tj. zarówno żywych (rosnących w warunkach laboratoryjnych), jak i martwych (żywe bakterie i grzyby stanowią zaledwie ok. 10% całkowitej masy drobnoustrojów w powietrzu) Precyzja pomiaru mikroorganizmów w pomieszczeniach zamkniętych jest szczególnie istotna, gdyż obejmuje całkowitą biomasę bakterii, grzybów pleśniowych, ich zarodników oraz fragmenty ścian komórkowych, które zawierają aktywne biologicznie makrocząsteczki pochodzenia bakteryjnego, w tym endotoksyny bakteryjne Analiza markerów czystości mikrobiologicznej Podejściem umożliwiającym spełnienie tych wymagań jest analityczne oznaczanie chemicznych markerów mikroorganizmów – unikatowych substancji nie występujących nigdzie indziej w przyrodzie. Metoda umożliwia badanie drobnoustrojów w powietrzu wewnątrz pomieszczeń, z uwzględnieniem komórek żywych, martwych oraz ich szczątków Analiza markerów czystości mikrobiologicznej Marker bakterii i endotoksyn Marker grzybów pleśniowych 12,0 0,16 pg ergosterolu/mg osadu 0,14 nmol/mg osadu 0,12 0,1 0,08 0,06 0,04 0,02 0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 wlot do GWC wylot do GWC wlot do GWC wylot z GWC Stwierdzono nikłe ilości mikroorganizmów w powietrzu wychodzącym z GWC do pomieszczenia. Ilości wyhodowanych żywych bakterii i grzybów, i chemicznych markerów tych mikroorganizmów wykrytych metodą analityczną były znacznie niższe niż w powietrzu (na złożu) na wlocie (czerpni) do GWC Analiza markerów czystości mikrobiologicznej - gruntowy wymiennik ciepła Nie stwierdzono wzmożonego wzrostu bakterii ani grzybów na powierzchni złoża GWC Badania poświadczają lepszą mikrobiologicznie jakość powietrza po przejściu przez GWC względem powietrza zewnętrznego, a więc filtrujące właściwości urządzenia i zatrzymywanie drobnoustrojów