konczyna gorna i dolna_2013_2lam.indd
advertisement
Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione. Publikacja przeznaczona jedynie dla klientów indywidualnych. Zakaz rozpowszechniania i udostępniania serwisach bibliotecznych Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione. Publikacja przeznaczona jedynie dla klientów indywidualnych. Zakaz rozpowszechniania i udostępniania serwisach bibliotecznych Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione. Publikacja przeznaczona jedynie dla klientów indywidualnych. Zakaz rozpowszechniania i udostępniania serwisach bibliotecznych RECENZENT Prof. dr hab. med. Janina Sokołowska-Pituchowa PROJEKT OKŁADKI Marcin Bruchnalski Na okładce preparat anatomiczny ze zbiorów Muzeum Anatomii Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum Fot. Jacenty Urbaniak OPRACOWANIE GRAFICZNE RYCIN Jacenty Urbaniak Jerzy Walocha © Copyright by Jerzy Walocha, Janusz Gorczyca & Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Wydanie I, Kraków 2013 All rights reserved Nowa edycja Anatomii Prawidłowej Człowieka jest kontynuacją i rozwinięciem poprzednich wydań serii podręczników pod redakcją prof. Andrzeja Skawiny. Wprowadzono niezbędne poprawki merytoryczne i całość wzbogacono o nomenklaturę anglojęzyczną. Niniejszy utwór ani żaden jego fragment nie może być reprodukowany, przetwarzany i rozpowszechniany w jakikolwiek sposób za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych oraz nie może być przechowywany w żadnym systemie informatycznym bez uprzedniej pisemnej zgody Wydawcy. ISBN 978-83-233-3576-4 www.wuj.pl Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Redakcja: ul. Michałowskiego 9/2, 31-126 Kraków tel. 12-631-18-81, 12-631-18-82, fax 12-631-18-83 Dystrybucja: tel. 12-631-01-97, tel./fax 12-631-01-98 tel. kom. 506-006-674, e-mail: [email protected] Konto: PEKAO SA, nr 80 1240 4722 1111 0000 4856 3325 Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione. Publikacja przeznaczona jedynie dla klientów indywidualnych. Zakaz rozpowszechniania i udostępniania serwisach bibliotecznych Pamięci Profesora dr. hab. med. Andrzeja Skawiny Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione. Publikacja przeznaczona jedynie dla klientów indywidualnych. Zakaz rozpowszechniania i udostępniania serwisach bibliotecznych Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione. Publikacja przeznaczona jedynie dla klientów indywidualnych. Zakaz rozpowszechniania i udostępniania serwisach bibliotecznych SPIS TREŚCI KOŃCZYNA GÓRNA Okolice kończyny górnej .......................................................................................................................... Mięśnie powierzchowne klatki piersiowej ......................................................................................... Mięśnie powierzchowne grzbietu ......................................................................................................... Mięśnie obręczy barkowej ........................................................................................................................ Tętnica podobojczykowa .......................................................................................................................... Splot ramienny ............................................................................................................................................. Dół pachowy ................................................................................................................................................. Węzły chłonne dołu pachowego ........................................................................................................... Część podobojczykowa splotu ramiennego ..................................................................................... Tętnica pachowa .......................................................................................................................................... Nerw pachowy .............................................................................................................................................. Gałęzie krótkie splotu ramiennego ....................................................................................................... Ramię ............................................................................................................................................................... Rowek przyśrodkowy i boczny mięśnia dwugłowego ramienia ......................................... Żyły powierzchowne kończyny górnej ................................................................................................ Mięśnie ramienia .......................................................................................................................................... Grupa przednia mięśni ramienia ..................................................................................................... Grupa tylna mięśni ramienia ............................................................................................................ Powięź ramienia ........................................................................................................................................... Tętnica ramienna ......................................................................................................................................... Nerw mięśniowo-skórny ........................................................................................................................... Nerw pośrodkowy ....................................................................................................................................... Nerw łokciowy .............................................................................................................................................. Nerw promieniowy ..................................................................................................................................... Nerw skórny przyśrodkowy ramienia ................................................................................................... Nerw skórny przyśrodkowy przedramienia ....................................................................................... Pęczki naczyniowo-nerwowe ramienia ............................................................................................... Dół łokciowy .................................................................................................................................................. Tętnica promieniowa i łokciowa ............................................................................................................. Sieć stawu łokciowego .............................................................................................................................. Mięśnie przedramienia .............................................................................................................................. Grupa przednia mięśni przedramienia ......................................................................................... Powięź przedramienia ............................................................................................................................... Kanał nadgarstka ......................................................................................................................................... Sieć dłoniowa nadgarstka ........................................................................................................................ Unaczynienie tętnicze powierzchni dłoniowej ręki ........................................................................ Łuk dłoniowy powierzchowny ........................................................................................................ Łuk dłoniowy głęboki ......................................................................................................................... Unaczynienie tętnicze grzbietu ręki ..................................................................................................... Mięśnie dłoni ................................................................................................................................................. Mięśnie kłębu ........................................................................................................................................ Mięśnie kłębika ..................................................................................................................................... Mięśnie środkowe ręki ........................................................................................................................ Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione. Publikacja przeznaczona jedynie dla klientów indywidualnych. Zakaz rozpowszechniania i udostępniania serwisach bibliotecznych 13 14 16 18 20 23 25 28 30 31 32 33 35 35 37 40 40 41 41 42 44 46 49 53 57 57 57 58 60 62 64 64 68 70 72 74 74 74 76 76 76 77 78 8 Powięzie ręki .................................................................................................................................................. Okolica grzbietowa przedramienia ....................................................................................................... Grupa boczna mięśni przedramienia ............................................................................................ Grupa tylna mięśni przedramienia ................................................................................................ Przedziały prostowników .......................................................................................................................... Pęczki naczyniowo-nerwowe przedramienia ................................................................................... Tabakierka anatomiczna ........................................................................................................................... Sieć grzbietowa nadgarstka .................................................................................................................... Schemat układu chłonnego kończyny górnej .................................................................................. Unerwienie czuciowe kończyny górnej .............................................................................................. Wpływ głównych mięśni na ruchy w stawach kończyny górnej ................................................ Badanie palpacyjne tętna na kończynie górnej ............................................................................... Zakres ruchów w stawach kończyny górnej ...................................................................................... 80 81 81 82 86 87 88 88 89 90 92 95 96 KOŃCZYNA DOLNA Okolice kończyny dolnej ........................................................................................................................... Mięśnie miednicy ......................................................................................................................................... Tętnica biodrowa wspólna ....................................................................................................................... Tętnica biodrowa zewnętrzna ................................................................................................................. Tętnica biodrowa wewnętrzna ............................................................................................................... Splot krzyżowy ........................................................................................................................................ Okolica pośladkowa ..................................................................................................................................... Splot lędźwiowy ............................................................................................................................................ Kanał zasłonowy ........................................................................................................................................... Rozstęp naczyń .............................................................................................................................................. Kanał udowy ................................................................................................................................................... Rozstęp mięśni ............................................................................................................................................... Węzły chłonne pachwinowe ..................................................................................................................... Trójkąt udowy ................................................................................................................................................ Tętnica udowa ................................................................................................................................................ Żyła odpiszczelowa ...................................................................................................................................... Żyła odstrzałkowa ......................................................................................................................................... Powięź biodrowa .......................................................................................................................................... Powięź szeroka .............................................................................................................................................. Grupa przednia mięśni uda ....................................................................................................................... Grupa przyśrodkowa mięśni uda ............................................................................................................ Kanał przywodzicieli .................................................................................................................................... Grupa tylna mięśni uda .............................................................................................................................. Dół podkolanowy ......................................................................................................................................... Grupa tylna mięśni podudzia ................................................................................................................... Nerw piszczelowy ......................................................................................................................................... Tętnica podkolanowa .................................................................................................................................. Sieć stawowa kolana .................................................................................................................................... Tętnica piszczelowa tylna .......................................................................................................................... Powięź goleni ................................................................................................................................................. Nerw łydkowy ................................................................................................................................................ Kanał kostki przyśrodkowej ...................................................................................................................... Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione. Publikacja przeznaczona jedynie dla klientów indywidualnych. Zakaz rozpowszechniania i udostępniania serwisach bibliotecznych 99 100 103 104 105 107 113 116 123 124 126 126 127 129 131 132 134 135 135 138 140 141 143 145 147 152 153 154 157 158 159 160 9 Mięśnie stopy ................................................................................................................................................. Tętnica podeszwowa przyśrodkowa ..................................................................................................... Tętnica podeszwowa boczna ................................................................................................................... Nerw podeszwowy przyśrodkowy ......................................................................................................... Nerw podeszwowy boczny ....................................................................................................................... Mięśnie grupy przedniej podudzia ........................................................................................................ Tętnica piszczelowa przednia ................................................................................................................... Nerw strzałkowy wspólny .......................................................................................................................... Nerw strzałkowy głęboki ........................................................................................................................... Mięśnie grupy bocznej podudzia ........................................................................................................... Nerw strzałkowy powierzchowny .......................................................................................................... Tętnica grzbietowa stopy ........................................................................................................................... Tętnica łukowata ........................................................................................................................................... Schemat układu chłonnego kończyny dolnej .................................................................................... Zaopatrzenie czuciowe kończyny dolnej ............................................................................................. Zestawienie wpływu poszczególnych mięśni kończyny dolnej na ruchy w stawach ........................................................................................................................................................ Pęczki naczyniowo-nerwowe kończyny dolnej ................................................................................. Badanie tętna na tętnicach kończyny dolnej ..................................................................................... Zakres ruchomości w poszczególnych stawach kończyny dolnej .............................................. Rozwój kończyn ............................................................................................................................................ 161 164 164 166 166 167 169 169 171 172 174 175 177 181 182 Piśmiennictwo ...................................................................................................................................................... Spis rycin ................................................................................................................................................................. 201 203 Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione. Publikacja przeznaczona jedynie dla klientów indywidualnych. Zakaz rozpowszechniania i udostępniania serwisach bibliotecznych 186 187 187 188 189 Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione. Publikacja przeznaczona jedynie dla klientów indywidualnych. Zakaz rozpowszechniania i udostępniania serwisach bibliotecznych KOŃCZYNA GÓRNA (upper limb, extremitas superior) Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione. Publikacja przeznaczona jedynie dla klientów indywidualnych. Zakaz rozpowszechniania i udostępniania serwisach bibliotecznych Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione. Publikacja przeznaczona jedynie dla klientów indywidualnych. Zakaz rozpowszechniania i udostępniania serwisach bibliotecznych OKOLICE KOŃCZYNY GÓRNEJ (regions of upper limb, regiones membri superioris) Wśród okolic kończyny górnej wyróżniamy: • Okolicę naramienną (deltoid region, regio deltoidea). • Okolicę pachową (axillary region, regio axillaris) i dół pachowy (axillary fossa, fossa axillaris). • Ramię (arm, brachium). • Łokieć (elbow, cubitus). • Przedramię (forearm, antebrachium). • Nadgarstek (wrist, carpus). • Rękę (hand, manus). W zakresie ramienia wyróżniamy: okolicę ramieniową przednią i tylną (anterior and posterior regions of arm, regio brachialis anterior et posterior). Łokieć dzielimy na okolicę łokciową przednią i tylną (anterior and posterior cubital region, regio cubiti anterior et posterior); wyróżniamy tu także dół łokciowy (cubital fossa, fossa cubiti). W przedramieniu wydzielamy okolicę przedramieniową przednią i tylną (anterior and posterior region of forearm, regio antebrachii anterior et posterior) oraz brzeg promieniowy i łokciowy (radial and ulnar border, margo radialis et ulnaris). Nadgarstek dzielimy na okolicę nadgarstkową przednią i tylną (anterior and posterior region of wrist, regio carpalis anterior et posterior). Wreszcie w obrębie ręki wyróżniamy grzbiet ręki (dorsum of hand, dorsum manus) oraz dłoń (palm of hand, palma manus), kłąb (thenar) i kłębik (hypothenar), śródręcze (metacarpus) i palce (fingers, digiti). Wśród palców wyróżniamy: • Kciuk (thumb, pollex). • Palec wskazujący (index). • Palec środkowy (middle finger, digitus medius). • Palec obrączkowy (ring finger, digitus annularis). • Palec najmniejszy (little finger, digitus minimus). Każdy z palców posiada powierzchnię dłoniową i grzbietową (palmar and dorsal surfaces of fingers, facies digitalis ventralis et dorsalis). Mięśnie łączące wolną kończynę górną lub jej obręcz z tułowiem możemy podzielić na kilka grup. Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione. Publikacja przeznaczona jedynie dla klientów indywidualnych. Zakaz rozpowszechniania i udostępniania serwisach bibliotecznych 14 MIĘŚNIE POWIERZCHOWNE KLATKI PIERSIOWEJ (superficial muscles of thorax, musculi superficiales thoracis) 1. Mięsień piersiowy większy (musculus pectoralis major) – składa się z trzech części. • Część obojczykowa przyczepia się do przyśrodkowej połowy obojczyka. • Część mostkowo-żebrowa przyczepia się na błonie przedniej mostka i do chrząstek żeber I–VI. • Część brzuszna dochodzi do blaszki przedniej pochewki mięśnia prostego brzucha (musculus rectus abdominis). Przyczep końcowy znajduje się na grzebieniu guzka większego kości ramiennej (crest of greater tubercle, crista tuberculi majoris humeri). Czynność: Przywodzi, zgina i obraca ramię do wewnątrz w stawie ramiennym; opuszcza podniesione ramię; pociąga łopatkę do przodu; jest także dodatkowym mięśniem wdechowym. Unerwienie: Nerwy piersiowe przednie – przyśrodkowy i boczny (anterior thoracic nerves: medial and lateral pectoral nerves, nervi thoracici anteriores – medialis et lateralis). Część obojczykowa jest oddzielona od mostkowo-żebrowej przez rowek międzypiersiowy (interpectoral sulcus, sulcus interpectoralis). Brzeg dolny mięśnia tworzy tzw. fałd pachowy przedni (anterior axillary fold, plica axillaris anterior). Brzeg górny mięśnia jest oddzielony od brzegu przyśrodkowego mięśnia naramiennego (deltoid muscle, musculus deltoideus) przez rowek naramienno-piersiowy (deltopectoral groove, sulcus deltoideopectoralis), który ku górze kończy się poniżej obojczyka trójkątem naramienno-piersiowym (deltopectoral triangle, trigonum deltoideopectorale). W zawartości trójkąta znajdują się: • Końcowy odcinek żyły odpromieniowej (cephalic vein, vena cephalica), która przebija powięź obojczykowo-piersiową (clavipectoral fascia, fascia clavipectoralis) i uchodzi do żyły pachowej (axillary vein, vena axillaris) lub żyły podobojczykowej (subclavian vein, vena subclavia). • Towarzyszące żyle naczynia chłonne powierzchowne i niestale występujący węzeł chłonny naramienno-piersiowy (deltopectoral lymph node, nodus lymphaticus deltoideopectoralis). • Tętnica piersiowo-barkowa (thoracoacromial artery, arteria thoracoacromialis) wraz z gałęziami: barkową (ramus acromialis), naramienną (deltoid branch, ramus deltoideus), obojczykową (clavicular branch, ramus clavicularis) i piersiowymi (pectoral branches, rami pectorales) oraz towarzyszące naczynia żylne. Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione. Publikacja przeznaczona jedynie dla klientów indywidualnych. Zakaz rozpowszechniania i udostępniania serwisach bibliotecznych Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione. Publikacja przeznaczona jedynie dla klientów indywidualnych. Zakaz rozpowszechniania i udostępniania serwisach bibliotecznych PIŚMIENNICTWO 1. Aleksandrowicz R., Gielecki J., Gacek W.: Anatomia topograficzna. Przewodnik do ćwiczeń prosektoryjnych polsko-angielski. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1998. 2. Aleksandrowicz R., Gołąb B., Narkiewicz O.: Mianownictwo anatomiczne. PZWL, Warszawa 1989. 3. Aleksandrowicz R., Gielecki J., Gacek W.: Słownik mian anatomicznych łacińsko-polsko-angielski. PZWL, Warszawa 1997. 4. Bartel H.: Embriologia. PZWL, Warszawa 1999. 5. Bochenek A.: Anatomia człowieka; T. I. Anatomia ogólna, kości, stawy i więzadła, mięśnie. Pod red. W. Łasińskiego. PZWL, Warszawa 1990. 6. Bochenek A.: Anatomia człowieka; T. III. Układ naczyniowy. Pod red. W. Łasińskiego. PZWL, Warszawa 1993. 7. Bochenek A.: Anatomia człowieka; T. V. Układ nerwowy obwodowy. Układ nerwowy autonomiczny. Powłoka wspólna. Narządy zmysłów. Pod red. W. Łasińskiego. PZWL, Warszawa 1989. 8. Burton R. I.: The Hand – examination and diagnosis. American Society for Surgery of the Hand. Churchill Livingstone, Edinburgh, London, Melbourne and New York 1983. 9. Chung K.W.: Gross Anatomy. 3rd edition. Williams & Wilkins, Baltimore, Philadelphia, Hong Kong, London, Munich, Sydney, Tokyo 1995. 10. Fix J.D., Dudek R.W.: Embryology. Williams & Wilkins, Baltimore, Philadelphia, Hong Kong, London, Munich, Sydney, Tokyo 1994. 11. Jakimowicz W.: Neurologia kliniczna w zarysie. PZWL, Warszawa 1987. 12. Lippert H.: Anatomia; T. 2. Wydanie I polskie pod redakcją R. Aleksandrowicza. Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 1998. 13. Moore K.L., Persaud T.V.N.: The Developing Human. Clinically Oriented Embryology. W.B. Saunders Company, Philadelphia, London, Toronto, Montreal, Sydney, Tokio 1998. 14. Sadler T. W.: Medical embryology. Williams & Wilkins, Baltimore, Philadelphia, Hong Kong, London, Munich, Sydney, Tokyo 1990. 15. Sokołowska-Pituchowa J.: Anatomia człowieka. PZWL, Warszawa 1988. 16. Urbanowicz Z.: Anatomia człowieka. Słownik encyklopedyczny. Lublin 2000. 17. Whitemore I.: Terminologia Anatomica. IFAA, FCAT, Georg Thieme Verlag, Germany, 1998. 18. Williams P.L., Warwick R., Dyson M., Bannister L.W.: Gray’s Anatomy. 27th edition. Churchill Livingstone. Edinburgh, London, Melbourne and New York 1989. 19. Woźniak W.: Anatomia człowieka. Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 2001. Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione. Publikacja przeznaczona jedynie dla klientów indywidualnych. Zakaz rozpowszechniania i udostępniania serwisach bibliotecznych Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione. Publikacja przeznaczona jedynie dla klientów indywidualnych. Zakaz rozpowszechniania i udostępniania serwisach bibliotecznych REDAKTOR Dorota Węgierska KOREKTA Katarzyna Jagieła SKŁAD I ŁAMANIE Hanna Wiechecka Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Redakcja: ul. Michałowskiego 9/2, 31-126 Kraków tel. 12-631-18-81, 12-631-18-82, fax 12-631-18-83 Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione. Publikacja przeznaczona jedynie dla klientów indywidualnych. Zakaz rozpowszechniania i udostępniania serwisach bibliotecznych
