OBLICZANIE SPADKÓW I STRAT NAPIĘCIA W SIECIACH OTWARTYCH Definicje Stratą napięcia U12 nazywa się różnicę geometryczną napięć w dwóch punktach (węzłach) sieci 1 i 2: U12 Uf 1 Uf 2 Spadkiem napięcia nazywa się algebraiczną różnicę napięć w dwóch punktach sieci U12 U f 1 U f 2 Składowe wektora straty Strata napięcia w linii jest równa sumie geometrycznej czynnej i biernej napięcia: U12 U R U X I (R L j X L ) straty Składowe wektora straty Czynną stratą napięcia nazywa się stratę napięcia na rezystancji linii: U R I R L Bierną stratą napięcia nazywa się stratę napięcia na reaktancji linii: U X I jX L Podłużną stratą napięcia U’ w linii przesyłowej nazywa się rzut wektora całkowitej straty napięcia U na kierunek osi rzeczywistych (kierunek odniesienia). Poprzeczną stratą napięcia U” nazywa się rzut wektora całkowitej straty napięcia na kierunek osi urojonych (prostopadły do kierunku odniesienia). Strata a spadek Podłużna strata napięcia równa się odcinkowi ac’: U’ = ac’ Poprzeczna strata napięcia równa się odcinkowi c’c: U” = c’c Sieci I i II rodzaju Podany zostanie sposób obliczania spadku napięcia przy dowolnym obciążeniu dla linii: zasilającej rozdzielczej Jako przypadek ogólniejszy zostanie rozważona linia II-go rodzaju. Linię I-go rodzaju można traktować jako przypadek szczególny, przyjmując ZL = RL Spadek napięcia w linii zasilającej Obciążenie indukcyjne δU = ad = Uf1 - Uf 2 ad = ac '+c' d δ δ c' d = c' c * tg = oc' tg δ*tg 2 2 dla małych : tg δ = 0,5tg δ 2 więc c ' d = 0,5 oc ' tg 2δ Przy założeniu c’d = 0: U = ac’ = U’ Spadek napięcia równy jest podłużnej stracie napięcia Obliczanie spadku napięcia Wykorzystując powyższe założenie można określić praktyczny wzór na spadek napięcia. Ponieważ całkowita strata napięcia: ΔU = I ZL = (I'+ jI")(RL + j X L ) = I' RL - I" X L + j (I' X L + I" RL ) = = ΔU' + jΔU" Stąd: Jeżeli odbiornik określony jest wartościami δU = ΔU' = I' RL - I" XL = mocy czynnej i biernej, wówczas wzór na = IczRL + Ib XL spadek napięcia można zapisać w postaci: P Q δU = RL + XL 3Un 3Un Obliczanie spadku napięcia Jeżeli obciążenie ma charakter indukcyjny to składowa urojona prądu jest ujemna, a prąd bierny i moc bierna są dodatnie. Wówczas: Uf1 > Uf2 i U > 0 Jeżeli obciążenie ma charakter pojemnościowy to składowa urojona prądu jest dodatnia, a prąd bierny i moc bierna są ujemne. Stąd: Uf1 Uf2 i U 0 Możliwy jest przypadek, że: Uf1 = Uf2 i U = 0 Obliczanie spadku napięcia Spadek przewodowy: δUp = U1 - U2 = 3 Uf1 - 3 Uf 2 = 3 δU W obliczeniach praktycznych operuje się procentowym spadkiem napięcia, odniesionym do napięcia znamionowego δUp δU% = Un lub: δU% = = 100 P Q 3 RL + 3 X L * 100 = 3UnUn 3UnUn P Q 2 RL + 2 X L * 100 Un Un Spadek napięcia w linii rozdzielczej Metoda „sumowania odcinkami” Spadek napięcia w całej linii równa się sumie spadków napięcia na poszczególnych jej odcinkach: n ( ) δU0n = ΔU'0n = ∑ I'α-1, α R α-1, α - I' 'α-1, α X α-1, α = n ( α=1 = ∑ Icz α-1, α R α-1, α + Ib α-1, α X α-1, α α=1 ) Obliczanie spadku napięcia Metoda „sumowania momentami” Pamiętając, że prądy w gałęziach wynikają z sumowania prądów odbiorów n Iα-1, α = ∑ Ij j=α można wyrazić spadek napięcia w zależności od prądów odbiorów, a nie linii: n n α=1 α=1 ( δU0n = ∑ (I'α R0 α - I' 'α X 0 α ) =∑ Icz α R0 α + Ib α X 0 α ) lub w zależności od mocy odbiorów: n δU0n% = ∑ α=1 Pα Qα 100 100 = 2 2 R0α + 2 X 0α * Un Un Un n ∑ (P R α=1 α 0α + Qα X 0α ) Sieci III rodzaju Linia zasilająca, obciążona mocą czynną i bierną indukcyjną Obliczanie spadku napięcia Dla linii III-go rodzaju kąt jest na tyle duży, że nie można pominąć odcinka c’d, a zatem: δU ≠ a c' = I'L RL - I' 'L XL Najłatwiej obliczyć spadek napięcia w linii III rodzaju określając dowolną metodą moduł wektora napięcia na początku linii Uf1, a następnie obliczając spadek napięcia z jego definicji: δU = Uf1 - Uf2 Linia jednofazowa Obliczenia spadków, jak również strat napięcia w linii jednofazowej przeprowadza się tak samo jak w linii trójfazowej, należy jednak pamiętać, że prąd obciążenia I płynie w tym przypadku dwoma przewodami linii. Wobec tego jeżeli RL i XL są odpowiednio rezystancją i reaktancją jednego przewodu linii i oba przewody są jednakowe, to dla linii II rodzaju spadek napięcia obliczymy ze wzoru: P Q δU = 2 (Icz RL + Ib X L ) = 2 RL + XL Un Un P Q δU% = 2 2 RL + 2 XL Un Un Transformator Przy obliczaniu spadków napięcia w transformatorze pomija się gałąź magnesującą schematu zastępczego. Wówczas schemat ten ma taką samą postać jak schemat zastępczy linii II rodzaju. Wobec tego: Dla transformatora dwuuzwojeniowego: δUT = I"2 RT - I"2 X T = I2 cz RT + I2 b X T Dla transformatora 3-uzwojeniowego: I1 = I2 + I3 δUT12 = I1' R T1 - I1" X T1 + I'2 R T2 - I"2 X T2 δUT13 = I1' R T1 - I1" X T1 + I'3 R T3 - I"3 X T3 Dławik przeciwzwarciowy Strata napięcia na dławiku ΔUdl = jI X dl Spadek napięcia: δUdl = I X dl sin = Ib X dl OBLICZANIE STRAT MOCY I ENERGII Straty w przewodach Obciążenie stałe P = const. Energia pobrana w czasie t = t2 - t1: A = P * Δt Straty mocy w układzie 3-fazowym: ΔP = 3I2R Straty energii przy stałym obciążeniu w czasie t = t2 - t1 : ΔA = ΔP * Δt Straty w przewodach Obciążenie zmienne P = f(t) P Pmax Energia pobrana w czasie t = t2 - t1: t2 A = ∫Pt dt lub A = Pmax TP max t1 t Z porównania wzorów: TPmax Czas trwania mocy maksymalnej TPmax jest to zastępczy czas, w którym musiałoby trwać obciążenie maksymalne, aby wydzieliła się taka sama ilość energii jak przy obciążeniu zmiennym. t2 ∫P dt t TPmax = t1 Pmax Straty w przewodach Przy obciążeniu zmiennym określa się maksymalne straty mocy: 2 ΔPmax = 3Imax R Straty energii t2 ΔA = ∫ ΔPt dt lub ΔA = ΔPmax τ t1 Z porównania wzorów Jest to więc pewien zastępczy czas, w którym musiały by trwać straty mocy maksymalne, aby straty energii były takie same jak przy obciążeniu zmiennym. t2 ∫ ΔP dt t τ= t1 ΔPmax Straty w transformatorach Straty mocy Straty mocy w transformatorach dzieli się na 2 grupy: 1. straty w przewodach uzwojenia, zwane stratami w miedzi lub stratami obciążeniowymi, 2. straty w rdzeniu żelaznym, zwane krótko stratami w żelazie lub stratami jałowymi. Straty jałowe są proporcjonalne do kwadratu napięcia i nie zależą od obciążenia. Ponieważ w normalnych warunkach ruchowych napięcie nie ulega większym zmianom, dlatego też straty jałowe uważa się za stałe. Wartość tych strat podawana jest w katalogach Straty w transformatorach Straty obciążeniowe są wynikiem przepływu prądu przez uzwojenie, a więc wyraża się je taką samą zależnością, jak straty w przewodach: Przy obciążeniu znamionowym: ΔPo 3I2R t ΔPozn 3Izn2R t Dzieląc stronami powyższe równania otrzymuje się: 2 I S ΔPo ΔPozn ΔPozn Izn S zn 2 Wzór powyższy pozwala na obliczenie strat przy dowolnym obciążeniu w zależności od strat przy obciążeniu znamionowym, które podawane są w katalogach. Straty w transformatorach Łączne straty w transformatorze są sumą strat obciążeniowych: Straty energii jałowych i 2 S ΔPt ΔPj ΔPozn S zn Zwykle oblicza się roczne straty energii. Jeśli transformator pracuje w sposób ciągły to straty jałowe trwają 8760 h/a. Straty obciążeniowe oblicza się mnożąc maksymalne straty mocy przez czas trwania maksymalnych strat: 2 Smax τ ΔA T ΔPj 8760 ΔPozn S zn