Mikrobiologia Protista, Mycota

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Krośnie
Parazytologia
Materiały do wykładów
z mikrobiologii
Dr n.biol. Henryk Różański
Laboratorium Biologii Przemysłowej i Eksperymentalnej
Pasożyt: Pełzak czerwonki Entamoeba histolytica
Parazytoza: Czerwonka pełzakowa = pełzakowica Amoebosis
• Kształt ciała zmienny, średnica 10-60 µm,
wytwarza wypustki cytoplazmatyczne, dzięki
czemu porusza się (pełzając).
• Posiada wodniczki pokarmowe, tętniące,
jedno jądro i materiały zapasowe.
• Pożera krwinki czerwone i enterocyty.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.biolib.cz/en/taxonimage/id17345/
2
Pasożyt: Pełzak czerwonki Entamoeba histolytica
Parazytoza: Czerwonka pełzakowa = pełzakowica
Amoebosis
• Występuje w dwóch formach: minuta (drobna 1020 µm) i magna (wielka 30-60 µm).
• Forma mała ma zdolność tworzenia cyst, podczas
gdy forma magna nie ma tej zdolności.
• Minuta odżywia się w świetle jelita grzybami i
bakteriami.
• Magna jest pasożytem i fagocytuje komórki jelita.
• Rozmnażają się przez podział. Minuta tworzy
cysty, które są wydalane z kałem.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
3
Pasożyt: Pełzak czerwonki Entamoeba histolytica
Parazytoza: Czerwonka pełzakowa = pełzakowica
Amoebosis
• Zakażenie następuje po spożyciu wody lub
pokarmu zanieczyszczonych cystami.
• W jelicie następuje ekscystacja – wydostanie
się wielojądrowej (4) metacysty i podział jej na
osobniki monokariotyczne (po mitozie 8
osobników).
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.beauty-cosmetic-guide.com/amoebiasis.htm
4
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
5
http://instruction.cvhs.okstate.edu/jcfox/htdocs/clinpara/lst11_20.htm
http://www.2classnotes.com/digital_notes.asp?p=Rhizopoda_-_Class_of_Phylum_Protzoa
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
6
Pasożyt: Pełzak czerwonki Entamoeba histolytica
Parazytoza: Czerwonka pełzakowa = pełzakowica Amoebosis
• Objawy: bóle brzucha, kolki, gorączka, dreszcze,
nudności, wzdęcia, biegunka z domieszką krwi,
owrzodzenia jelit, brak apetytu, neurastenia.
Przyśpieszone OB., powiększenie i bóle wątroby.
W poważnym przebiegu dochodzi do rozdęcia
jelita grubego, a nawet jego przedziurawienia
(ostry brzuch), co grozi zgonem (50%
śmiertelność).
• W razie przedostania się pełzaka do narządów
miąższowych powstają ropnie, np. ropień
wątroby.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
7
Pasożyt: Pełzak czerwonki Entamoeba histolytica
Parazytoza: Czerwonka pełzakowa = pełzakowica Amoebosis
• Diagnostyka: badanie kału (barwienie
hematoksyliną) i stwierdzenie obecności
parazytów. Testy ELISA wykrywające antygeny
pełzaka w kale.
• Leczenie: Metronidazol (Flagyl) – 10-15 mg/kg
mc. 3 razy dziennie przez 8-10 dni lub
Tinidazol – 1 g 2 razy dz. przez 3 dni.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
8
Pasożyt: Pełzak czerwonki Entamoeba histolytica
Parazytoza: Czerwonka pełzakowa = pełzakowica
Amoebosis
• Epidemiologia. Choroba występuje głównie w
Afryce, Azji i w Ameryce. Profilaktyka polega
na zachowaniu warunków higienicznych w
pomieszczeniach mieszkalnych i sanitarnych.
Należy pić wodę przegotowaną i spożywać
czysty pokarm.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.med.cmu.ac.th/dept/parasite/proto/006-3.htm
9
Pasożyt: Babesia Babesia microti, Babesia divergens et
Babesia bovis
Parazytoza: Babeszioza Babesiosis
• Chorobę (opisywana w Europie i w Ameryce
Północnej) wywołują pierwotniaki z rzędu
Piroplasmida.
• Żywicielem Babesia microti jest nornica,
natomiast B. bovis i B. divergens –
przeżuwacze.
• Żywicielem jest również bezkręgowiec: kleszcz
z rodzaju Ixodes.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
10
Babesia
http://dailyparasite.blogspot.com/2010/07/july-4-babesia-uriae.html
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://animal.discovery.com/invertebrates/monsters-inside-me/babesiosisbabesia/
11
Babesia
• Zakażone kleszcze przenoszą pasożyty do krwi
człowieka, zatem babeszioza to choroba
odzwierzęca. Babesie pasożytują w krwinkach.
• Babesie mają kształt rogalikowaty, o
wymiarach 1,5-2x0,4-0,5 µm.
• B. divergens wywołuje u bydła chorobę o
nazwie krwawy mocz.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
12
Babesia
• Babeszioza u człowieka objawia się gorączką,
dreszczami, krwiomoczem, nudnościami,
wymiotami, niedokrwistością hemolityczną,
powiększeniem wątroby i śledziony.
• Niekiedy kończy się śmiercią.
• Leczenie polega na podawaniu preparatów
chininowych i klindamycyny.
• W intensywnym zakażeniu konieczna jest
wymienna transfuzja krwi.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
13
Pasożyt: świdrowiec Trypanosoma brucei
Parazytoza: śpiączka afrykańska Trypanosomosis brucei
(=Trypanosomatosis africana)
• Morfologia. Pierwotniak (wiciowiec) kształtu
wrzecionowatego, długości 15-30 µm.
• Zawiera wić i błonkę falującą – organelle
ruchu.
• Jądro leży centralnie.
• U podstawy wici zlokalizowane jest ciałko
podstawowe i kinetoplast (blefaroplast).
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
14
http://www.diseasepicture.com/r_human_disease_9_infectious_disease_1_trypanosoma_brucei_pictures_18.html
Trypanosoma
http://www.microbiologyonline.org.uk/about-microbiology/introducing-microbes/protozoa
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
15
Pasożyt: świdrowiec Trypanosoma brucei
Parazytoza: śpiączka afrykańska Trypanosomosis brucei
(=Trypanosomatosis africana)
• Kinetoplast to organella woreczkowata, otoczona
dwiema błonami elementarnymi, zawierająca
zestaw enzymów charakterystyczny dla
mitochondrium.
• U świdrowców jest częścią mitochondrium.
Posiada własne DNA kodujące swoiste białka
strukturalne i enzymatyczne.
• Procesy zachodzące w kinetoplaście dostarczają
energię niezbędną do poruszania wici.
• Nazwa rzędu Kinetoplastida pochodzi właśnie od
tej organelli
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
16
Pasożyt: świdrowiec Trypanosoma brucei
Parazytoza: śpiączka afrykańska Trypanosomosis brucei
(=Trypanosomatosis africana)
• Biologia. Cykl rozwojowy. Parazyt pobiera pokarm całą
powierzchnią ciała. Rozmnaża się przez podział podłużny.
Pasożytuje we krwi i w limfie, poruszając się ruchem
świdrowatym; stąd przedostaje się do płynu mózgowordzeniowego.
• Przenosicielami parazytów są muchy z rodzaju Glossina (tse-tse).
• Pasożytują we krwi człowieka i antylop.
• Antylopy stanowią więc rezerwuar pasożyta.
• Antylopy nie wykazują objawów chorobowych.
• Żywicielem pośrednim jest mucha tse-tse, a żywicielem
ostatecznym –człowiek.
• W jelicie much następuje rozmnażanie pasożyta.
• Podczas odżywiania się krwią, muchy tse-tse przenoszą pasożyta z
antylopy lub z zakażonego człowieka na osobnika zdrowego.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
17
Trypanosoma
• Zakażenie objawia się powiększeniem węzłów chłonnych,
głównie karkowych (objaw Winterbottona), wątroby i
śledziony.
• Występują 1-4-dniowe ataki gorączki, wysięki
okołostawowe, swędzące plamy i wysypki skórne,
opuchnięcie okolic oczu.
• Gdy pasożyt przedostanie się do płynu mózgowordzeniowego dochodzi do zaburzeń neurologicznych
i ruchowych: bóle głowy, drżenie języka, drżenie mięśni
twarzy i kończyn, szybkie zmiany nastroju, omamy,
zaburzenia mowy.
• W końcowym stadium choroby występuje apatia
i przedłużające się stany śpiączki kończące się śmiercią.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
18
Trypanosoma
http://www.tropeduweb.ch/factsheets/fs_parasital_class_protozoa.html
• Diagnostyka. Pasożyta stwierdza się badaniem
mikroskopowym (mikroskop świetlny lub
fluorescencyjny) rozmazów krwi w izotonicznym
roztworze chlorku sodu (obserwacje
przyżyciowe).
• Do wybarwiania preparatów stosuje się barwnik
Giemsy.
• Osad płynu mózgowo-rdzeniowego również
zawiera świdrowce.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
19
Trypanosoma
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://158.83.1.40/Buckelew/Trypanosoma%20brucei%20rhodesiense%20brain%20section.htm
20
Trypanosoma
• Leczenie. Pozajelitowo (dożylnie lub
domięśniowo) podaje się Pentamidine
(Pentacarinat): 4 mg/kg m.c. (w formie
izetionianu) co drugi dzień (7-10 wstrzyknięć).
• W II etapie choroby (objawy neurologiczne)
podaje się Melarsoprol – powolny wlew
dożylny 3,6 mg dz. przez 3-4 dni; kuracje
powtarza się po 7 dniach.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
21
Trypanosoma
• Wyróżnia się dwa rodzaje choroby: trypanosomatoza
rodezyjska (podgatunek Trypanosoma rhodesiense (we
wschodniej Afryce), która powoduje wczesne
uszkodzenie układu nerwowego, zapalenie mięśnia
sercowego i daje złe rokowania, a także
trypanosomatoza gambijska (podgatunek T.
gambiense) o wolniejszym przebiegu i późnymi
zmianami patologicznymi w układzie nerwowym.
• W Ameryce Południowej i Środkowej
rozpowszechniona jest śpiączka amerykańska
(choroba Chagasa), wywołana przez gatunek
Trypanosoma cruzi. Przenosicielem pierwotniaka są
pluskwiaki. Pasożyt przedostaje się przez uszkodzona
skórę.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
22
Pasożyt: Rzęsistek pochwowy Trichomonas
vaginalis
Parazytoza: Rzęsistkowica Trichomonosis
http://umanitoba.ca/science/zoology/faculty/dick/z346/trichohome.html
• Ciało kształtu owalnego lub gruszkowatego, długości 10-30 µm.
• Pierwotniak posiada 4 wici i błonkę falująca jako organellum ruchu.
• Odżywia się nabłonkiem dróg rodnych i moczowo-płciowych oraz
płynami ustrojowymi.
• Pasożytuje w układzie rozrodczym (pochwa, szyjka macicy, gruczoł
krokowy, nasieniowody) oraz w cewce moczowej (u mężczyzn moczowopłciowej).
• Zarażenie następuje przy kontaktach seksualnych, używanie tych samych
urządzeń sanitarnych (np. miednice, gąbki, ręczniki) co osoba zarażona.
• Pasożyt może rozpowszechniać się w basenach z podgrzewaną wodą
słabo chlorowaną.
• U lesbijek występuje szczep oporny na metronidazol.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
23
Pasożyt: Rzęsistek pochwowy Trichomonas vaginalis
Parazytoza: Rzęsistkowica Trichomonosis
Objawy.
• Kobiety: zaburzenia w oddawaniu moczu, świąd,
upławy zielonkawe lub żółtawe, pieniste, o niemiłej
woni, wypryski wokół warg sromowych, stan zapalny,
owrzodzenia śluzówki pochwy, bóle podczas
stosunków płciowych, pieczenie narządów
płciowych, zaburzenia miesiączkowania, alkaliczny
odczyn wydzieliny pochwy.
• Mężczyźni: swędzenie cewki moczowo-płciowej,
zapalenie żołędzia i (lub) napletka, szklista wydzielina
z prącia (głównie poranna), zaburzenia w oddawaniu
moczu. Rzadziej zapalenie gruczołu krokowego czy
najądrzy.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
24
Pasożyt: Rzęsistek pochwowy Trichomonas vaginalis
Parazytoza: Rzęsistkowica Trichomonosis
Diagnostyka: badanie wymazów z pochwy lub
wydzieliny z prącia; barwienie Giemsy, safraniną
lub błękitem Evansa.
Niebarwione preparaty ogląda się w ciemnym
polu widzenia.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
25
Pasożyt: Rzęsistek pochwowy Trichomonas
vaginalis
Parazytoza: Rzęsistkowica Trichomonosis
Leczenie: Metronidazol – 1,5-2 g jednorazowo lub 250
mg 3 razy dz. przez 7-10 dni. Tinidazol – 2 g
jednorazowo. U kobiet dodatkowo – tabletkę
dopochwowo 500 mg przed snem. Leczenie dotyczy
wszystkich członków rodziny zakażonej (zakażonego).
Profilaktyka: unikanie przygodnych stosunków
płciowych, przestrzeganie zasad higieny, wystrzeganie
się publicznych wanien, miednic i cudzych przyborów
higienicznych
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
26
Pasożyt: Leiszmania Leishmania donovani et Leishmania
tropica
Parazytoza: Leiszmanioza Leishmaniosis
• Leiszmaniozy występują w Afryce, w Ameryce
Pd., w południowej Europie i w Azji.
• Spośród wielu opisanych gatunków najważniejsze
to:
- Leishmania Donovani – leiszmania Donovana (od
nazwisk badaczy Leishman, Donovan),
- Leishmania tropica – leiszmania tropikalna,
- Leishmania brazilensis – leiszmania brazylijska,
- Leishmania aethiopica – leiszmania abisyńska,
- Leishmania maior – leiszmania większa.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
27
leishmania
http://www.health-healths.com/leishmania-genus
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
28
Pasożyt: Leiszmania Leishmania donovani et Leishmania
tropica
Parazytoza: Leiszmanioza Leishmaniosis
• Leiszmania brazylijska, leiszmania tropikalna,
leiszmania większa i leiszmania abisyńska wywołują
leiszmaniozę skórno-śluzową – pendynkę.
• Leiszmania Donovana (podgatunki L. infantum, L.
Chagasi) powoduje leiszmaniozę trzewną – kala-azar
(czarna febra).
• Wymienione gatunki obejmują szereg podgatunków i
szczepów (wyróżnianych na podstawie charakteru
zmian chorobowych jakie wywołują i rodzaju
lekooporności).
• Na tę chorobą choruje około 100 milionów ludzi.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
29
Pasożyt: Leiszmania Leishmania donovani et
Leishmania tropica
Parazytoza: Leiszmanioza Leishmaniosis
https://www.msu.edu/course/zol/316/lsppscope.htm
• Pierwotniak (wiciowiec) przybierający dwie
postacie: wiciową i bezwiciową.
• Bezwiciowa forma jest owalna i pasożytuje
(wewnątrzkomórkowo!) u zwierząt
ciepłokrwistych (pies, człowiek).
• Forma wiciowa (kształt wrzecionowaty)
pasożytuje w przewodzie pokarmowym owadów
– muchówek z rodzaju Phlebotomus.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
30
Pasożyt: Leiszmania Leishmania donovani et Leishmania
tropica
Parazytoza: Leiszmanioza Leishmaniosis
Leiszmanioza skórno-śluzowa: pierwotniak przenoszony jest
na osobniki zdrowe przez muchówki (samice ssące krew),
głównie z zakażonych psów, gryzoni i ludzi.
• W miejscach wysysania krwi (po 2 tygodniach lub kilku
miesiącach) pojawiają się początkowo obrzęki (guzy), potem
owrzodzenia, do których przyłączają się zakażenia
bakteryjne (zakażenia wtórne).
• W krwinkach napływających do zmiany zapalnej pasożytują
wiciowce.
• Owrzodzenia utrzymują się nawet 2 lata, po czym zanikają
pozostawiając po sobie szpecące blizny i przebarwienia.
• Węzły chłonne są powiększone. Leiszmanioza brazylijska ma
postać rozproszoną i obejmuje także błony śluzowe (narządy
płciowe, jama ustna, jama
nosowa).
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
31
http://www.bmj.com/content/329/7470/842.full
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.stanford.edu/class/humbio103/ParaSites2006/Leishmaniasis/Mucocutaneous.htm
32
Pasożyt: Leiszmania Leishmania donovani et Leishmania tropica
Parazytoza: Leiszmanioza Leishmaniosis
Leiszmanioza trzewna: pierwotniak przenoszony jest
przez muchówki.
• Choroba rozwija się około 3 miesięcy.
• Objawami są: nocne gorączki, biegunka, kaszel,
powiększenie śledziony i wątroby, niedokrwistość,
owrzodzenia na śluzówkach, przebarwienia (szare
zabarwienie) skórne.
• Pasożyt atakuje komórki szpiku, wątroby, śledziony
komórki śródbłonków i makrofagi.
• Wiciowiec rozmnaża się przez podział.
• Nie leczona kończy się śmiercią.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
33
http://drugster.info/medic/term/leishmania-infection/
http://www.dermaamin.com/site/atlas-of-dermatology/3-c/318-cutaneous-leishmaniasis-.html
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
34
http://www.path.cam.ac.uk/partIB_pract/P14/
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
35
http://www.cbm.uam.es:8080/cx-203/PAGE3.HTM
Leishmania
mexicana
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
36
Pasożyt: Leiszmania Leishmania donovani et Leishmania tropica
Parazytoza: Leiszmanioza Leishmaniosis
• Leczenie. Pentamidine – 3-4 mg/kg mc. co drugi
dzień. Kuracja obejmuje 8-10 wstrzyknięć
domięśniowych lub dożylnych.
• Od dawna są stosowane w leczeniu związki
antymonu: Pentostam, Triostam, Stilbogluconate,
Hydroxystilbamidine – 20 mg/kg m.c. 1 raz na
dobę powolny (1-2 godzinny) wlew dożylny.
• W razie oporności dodatkowo Allopurinol: 10-20
mg/kg m.c./24 h w 3 dawkach.
• Preparaty antymonu są bardzo toksyczne i
obecnie wychodzą z użycia.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
37
Giardia
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.shardcore.org/shardpress/index.php/2008/11/13/giardia-lamblia-2008/
38
Pasożyt: Lamblia Lamblia intestinalis (=Giardia lamblia)
Parazytoza: Lamblioza = Giardioza Lambliosis (Giardiosis)
• Ciało kształtu gruszkowatego, długości 10-20 µm.
• Zawiera cztery pary wici, 2 pałeczki usztywniające – aksonemy oraz dwa
jądra.
• Strona grzbietowa jest wypukła, a brzuszna płaska.
• W przedniej części posiada krążek czepny.
• Rozmnaża się przez podział.
• Ma zdolność tworzenia cyst – encystacji.
• Cysty wydalane są z kałem (1 g kału może zawierać kilka milionów cyst).
• Osiedla się w jelicie cienkim, w trzustce i w drogach żółciowych.
• Odżywia się nabłonkiem i krwią.
• Lamblioza przebiega w formie utajonej lub ostrej. Wiele ludzi jest
zakażonych lamblią.
• Zakażenie następuje po spożyciu wody i pokarmu zanieczyszczonych
cystami.
• Owady i zwierzęta mają zdolność przenoszenia cyst z kału na pożywienie.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
39
Giardia
http://www.stanford.edu/group/parasites/ParaSites2003/Giardia/GIARDIA2.htm
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
40
http://giardialawsuit.com/
Pasożyt: Lamblia Lamblia intestinalis (=Giardia lamblia)
Parazytoza: Lamblioza = Giardioza Lambliosis (Giardiosis)
• Objawy: nudności, wymioty, biegunka, bóle
brzucha, gorączka, owrzodzenia jelit, stany
zapalne dróg żółciowych i trzustki, żółtaczka.
• Lambliozie towarzyszy często zakażenie
bakterią Helicobacter pylori.
http://www.wormsandgermsblog.com/2009/06/articles/animals/dogs/are-allH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
giardia-created-alike/
41
Pasożyt: Lamblia Lamblia intestinalis (=Giardia lamblia)
Parazytoza: Lamblioza = Giardioza Lambliosis (Giardiosis)
• Diagnostyka: badanie treści dwunastniczej lub
kału na obecność pasożyta; barwienie płynem
Lugola lub hematoksyliną. Test ELISA –
wykrywa antygen lamblii.
http://www.biolib.cz/en/image/id17364/
H. Rozanski; LBPiEhttp://dpd.cdc.gov/DPDX/HTML/ImageLibrary/GPWSZ Krosno
L/Giardiasis/body_Giardiasis_il3.htm
42
Pasożyt: Lamblia Lamblia intestinalis (=Giardia lamblia)
Parazytoza: Lamblioza = Giardioza Lambliosis (Giardiosis)
• Leczenie: Metronidazol 1-1,5 g/24 h w 3 dawkach
przez 5 dni lub Tinidazol –600 mg/24 h w dwóch
dawkach przez 5 dni.
• Epidemiologia. Choroba częsta, zwłaszcza wśród
młodzieży. Profilaktyka to zachowanie
podstawowych zasad higieny i czystości
pożywienia oraz wody. Zakażenie następuje
głównie po spożyciu brudnych warzyw i owoców
oraz podczas zabaw ze zwierzętami, które
uprzednio zanieczyściły ciało (sierść, jamę ustną)
odchodami.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
43
Pasożyt: Toksoplazmowiec Toxoplasma
gondii
Parazytoza: Toksoplazmoza Toxoplasmosis
• Pierwotniak z gromady Coccidia; ma kształt
rogalikowaty, zaostrzony w przodzie ciała i
wyposażony w aparat apikalny. Jądro leży
centralnie.
• Pasożytuje w miocytach i w neuronach.
Żywicielami są: człowiek, gryzonie, ptaki, psy,
koty, przeżuwacze.
• Około 50% populacji ludzkiej jest zarażona tym
pasożytem.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
44
http://discovermagazine.com/2007/feb/toxoplasma-gondii-culture-sex-ratio
Toxoplasma
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
45
Pasożyt: Toksoplazmowiec Toxoplasma gondii
Parazytoza: Toksoplazmoza Toxoplasmosis
• Zakażenie następuje za pośrednictwem krwi
(pracownicy rzeźni) i zanieczyszczonego cystami
pożywienia oraz wody.
• Poważnym źródłem zakażenia jest surowe i
półsurowe mięso zakażone cystami.
• Dzieci zakażają się najczęściej wkładając do ust
przedmioty zanieczyszczone cystami i przytulając
twarz do zakażonych zwierząt.
• U kota opisano pełen cykl rozwojowy parazyta
wraz z rozmnażaniem płciowym.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
46
Pasożyt: Toksoplazmowiec Toxoplasma gondii
Parazytoza: Toksoplazmoza Toxoplasmosis
• Z cyst (oocyst) rozwijają się trofozoity, atakujące
komórki gospodarza.
• Układ immunologiczny żywiciela ogranicza
liczebność parazyta w organizmie.
• Pod wpływem antygenów pasożyta następuje
aktywacja cytotoksycznych limfocytów
grasicozależnych T, zwiększona synteza
interferonu gamma oraz wzrost stężenia
immunoglobulin IgG, IgM i IgA.
• Przeciwciała przeciwko toksoplazmozie utrzymują
się w osoczu nawet do końca życia żywiciela.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
47
Toxoplasma
http://www.parasitesinhumans.org/toxoplasma-gondii.html
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.pathobio.sdu.edu.cn/sdjsc/engparabook/ch084.htm
48
Pasożyt: Toksoplazmowiec Toxoplasma gondii
Parazytoza: Toksoplazmoza Toxoplasmosis
• Toksoplazmoza występuje w formie aktywnej lub utajonej.
• Ma zdolność przenikania przez łożysko do krwi płodu wywołując
toksoplazmozę wrodzoną.
• Toksoplazmoza może więc być wrodzona lub nabyta.
• Zakażenie (śródmaciczne) płodu jest niebezpieczne bowiem
konsekwencją tego są zaburzenia rozwojowe: wodogłowie,
małogłowie, zwapnienia w mózgu, uszkodzenie wzroku, wrodzone
wady serca i nerek.
• Pasożyt przenika do płodu w razie wystąpienia parazytozy u matki,
zwłaszcza gdy jest seroujemna, czyli nie posiada przeciwciał i
wcześniej nie zetknęła się z pierwotniakiem.
• Przed zaplanowaniem ciąży warto więc zorientować się, czy kobieta
posiada przeciwciała przeciwko antygenom toksoplazmowca. Leki
immunosupresyjne oraz AIDS sprzyjają rozwojowi i ekspresji
pasożyta.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
49
Pasożyt: Toksoplazmowiec Toxoplasma gondii
Parazytoza: Toksoplazmoza Toxoplasmosis
• Diagnostyka. Obecnie stosuje się testy: ELISA – test
immunoenzymatyczny, który wykrywa swoiste
immunoglobuliny A, M i G i wyraża w jednostkach
międzynarodowych IU lub w absorbancjach; OIF –
określa odczyn immunofluorescencji – określa
zawartość przeciwciał IgG w IU i w mianie. Ujemność
testu wskazuje na brak przeciwciał; ISAGA –
aglutynacja immunoabsorpcyjna wykrywająca
swoiste IgA i IgM. Badania mikroskopowe płynu
mózgowo-rdzeniowego, szpiku lub limfy z węzłów
chłonnych są trudne do wykonania (barwienie
Giemsy).
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
50
Pasożyt: Toksoplazmowiec Toxoplasma gondii
Parazytoza: Toksoplazmoza Toxoplasmosis
• Objawy toksoplazmozy. Istnieje kilka postaci klinicznych tej
choroby: węzłowa (najczęściej u młodych ludzi i dzieci:
powiększenie i bóle węzłów chłonnych, głównie karkowych,
szyjnych i potylicznych, stan podgorączkowy lub gorączka),
narządu wzroku (zmiany zapalne i zwyrodnieniowe w
siatkówce i naczyniówce), neurologiczna (stan zapalny
mózgowia, ropień mózgu, zmienność nastrojów, zaburzenia
ruchowe, bóle głowy, niedowład połowiczy, padaczka),
układowa (towarzyszy białaczkom, AIDS, nowotworom,
szpiczakom, ziarnicy złośliwej, ponadto po przeszczepach i
leczeniu sterydami nadnerczy), wrodzona, przewlekła
(każda postać może przybrać charakter przewlekły: bóle
mięśni, zaburzenia snu, bóle stawów, nadmierna
potliwość), płucna i sercowa (zapalenie płuc, zapalenie
mięśnia sercowego). H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
51
Toksoplazmoza
http://www.pathobio.sdu.edu.cn/sdjsc/engparabook/ch084.htm
http://archive.icoph.org/med/retina/retina84.html
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.umanitoba.ca/faculties/science/zoology/faculty/dick/z3
46/toxohome.html
http://www.dermis.net/dermisroot/en/16566/image.htm
52
Pasożyt: Toksoplazmowiec Toxoplasma gondii
Parazytoza: Toksoplazmoza Toxoplasmosis
• Leczenie. Pirymetamina: 0,5-1 mg/kg mc./24 h przez 2-4
tygodnie oraz spiramycyna (Rovamycin) – 2-3 g/24 h. Ten
zestaw zastępuje preparat Fansidar zawierający
pirymetaminę i sulfadoksynę.
Epidemiologia. Profilaktyka: niespożywanie surowego mięsa,
zwłaszcza podczas ciąży, unikanie kontaktu z kotami podczas
ciąży.
• Unikanie piaskownic i gleb zanieczyszczonych odchodami
zwierzęcymi, gównie kocimi (zagrożenie u dzieci i kobiet
ciężarnych).
• Dbanie o czystość placów zabaw i zabawek (zapobieganie
kontaktowi zwierząt z zabawkami dzieci).
• Dbanie o czystość pożywienia (warzywa, owoce).
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
53
Pasożyt: Zarodziec malaryczny Plasmodium vivax
Parazytoza: Zimnica Malaria
Żywicielem pośrednim pasożyta jest człowiek.
W organizmie człowieka rozmnaża się bezpłciowo.
Żywicielem ostatecznym jest komar z rodzaju Anopheles.
W ciele komara parazyt rozmnaża się płciowo i bezpłciowo.
Zakażony komar ssąc krew wprowadza do organizmu
człowieka sporozoity.
• Sporozoity wraz z krwią płyną do wątroby, śledziony i
węzłów chłonnych. Tutaj przekształcają się w schizonty,
dzielące się na kryptozoity. Jest to tzw. schizogonia
pozakrwinkowa (egzoerytrocytarna).
• Po około 14 dniach kryptozoity przenikają do krwinek, gdzie
tworzą pierścieniowate formy.
•
•
•
•
•
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
54
Plasmodium
vivax
http://hardinmd.lib.uiowa.edu/cdc/malaria12.html
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
55
http://www.malariaworld.org/category/medical-condition/plasmodium-vivax?page=7
Pasożyt: Zarodziec malaryczny Plasmodium vivax
Parazytoza: Zimnica Malaria
• W erytrocytach przekształcają się w schizonty właściwe, które ulegają
podziałowi na merozoity. To stadium cyklu rozwojowego pasożyta nosi
nazwę schizogonii krwinkowej (endoerytrocytarnej).
• Podczas podziałów schizontów na merozoity dochodzi do masowego
pękania krwinek. Objawia się to dreszczami, gorączką, uczuciem zimna i
obfitymi potami. Taki gorączki pojawiają się co 48 h. Po około 5 dniach
niektóre merozoity przeobrażają się w makro- i w mikrogametocyty
(mikro- i makrogamonty).
• Podczas wysysania krwi komar pobiera gamonty, które w jego ciele
przekształcaja się w mikro- i w makrogamety; dochodzi do zapłodnienia i
powstania ruchliwej zygoty – ookinety.
• Ookineta przebija ścianę przewodu pokarmowego i osiedla na zewnętrznej
jego stronie, przekształcając się w oocystę.
• Oocysta przechodzi w sporocystę, która po podziale daje sporozoity.
• Sporozoity przedostają się do ślinianek komara i wraz ze ślina opuszczają
ciało owada.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
56
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
57
Pasożyt: Zarodziec malaryczny Plasmodium vivax
Parazytoza: Zimnica Malaria
• Diagnostyka. Krew do badań najlepiej pobierać w
czasie wystąpienia gorączki i uczucia zimna. Można
zastosować barwienie Giemsy-Romanowskiego. W
krwinkach spostrzec można charakterystyczne
pierścienie z czerwonym oczkiem.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://bibledude.net/wordless-wednesday-dying-of-malaria-in-africa/
58
Pasożyt: Zarodziec malaryczny Plasmodium vivax
Parazytoza: Zimnica Malaria
• Leczenie. Najczęściej: chlorochina (Arechin): per os pierwsza dawka
4 tabl. 250 mg, po 6 h 2 tabl. 250 mg, potem przez 3 dni po 500 mg
1 raz dz. W II etapie leczenia podaje się prymachinę (Primaquin) 15
mg dziennie przez 2 tygodnie. W razie oporności stosuje się
Fansidar (pirymetamina 25 mg+sulfadoksyna 500 mg) – 3 tabl. lub 3
amp. domięśniowo jednorazowo.
• Epidemiologia. Zapobieganie zimnicy polega głównie na
biologicznym i chemicznym zwalczaniu komarów w różnych stadiach
rozwojowych. Zapobieganie przedostawaniu się komarów do
pomieszczeń mieszkalnych. Duże znaczenie ma chemioprofilaktyka
(Meflochin = Lariam, Mefloquin: 250 mg raz na 7 dni; Arechin 1 raz
w tygodniu 500 mg, kurację zastosować z 1 tygodniowym
wyprzedzeniem wyjazdu do kraju w którym panuje zimnica).
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
59
Platyhelminthes (=Platodes,
Plathelminthes)
•
•
•
•
•
•
•
•
Typ: Platyhelminthes - płazińce
Gromada: Trematoda - przywry
Fasciola hepatica – motylica wątrobowa
Gromada: Cestoda - tasiemce
Diphyllobothrium latum – bruzdogłowiec szeroki
Taenia saginata – tasiemiec nieuzbrojony
Taenia solium – tasiemiec uzbrojony
Echinococcus granulosus – tasiemiec bąblowiec
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
60
Parazyt: motylica wątrobowa Fasciola hepatica
Parazytoza: fascioloza Fasciolosis
• Pasożyt dwudomowy.
• Żywicielem ostatecznym jest ssak (dzik, świnia,
przeżuwacze, duże gryzonie, człowiek), a
pośrednim – bezkręgowiec błotniarka
moczarowa Galba truncatula (stara nazwa
Lymnaea truncatula).
• U ssaków pasożytuje głównie w układzie
żółciowym, rzadziej w trzustce, płucach czy
węzłach chłonnych.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
61
Fasciola
http://www.parasitesinhumans.org/fasciola-hepatica-liver-fluke.html
http://www.petalia.com.au/Templates/StoryTemplate_Process.cfm?Story
H. Rozanski; LBPiE PWSZ _No=1440
Krosno
62
Parazyt: motylica wątrobowa Fasciola hepatica
Parazytoza: fascioloza Fasciolosis
• Ciało listkowate, spłaszczone, barwy białej, na brzegach
szarawej, nieco przeźroczyste, zaostrzone lancetowato.
• Dorasta do 5 cm długości.
• Ciało okryte kutikulą, czyli oskórkiem chroniącym przed
strawieniem w przewodzie pokarmowym żywiciela.
• Kolce na oskórku ułatwiają zaczepianie się o ścianki narządów
wewnętrznych gospodarza.
• W przedniej części ciała leży przyssawka okołogębowa (realizuje
funkcje czepne i ssące), a po stronie brzusznej druga przyssawka
– brzuszna, pełniąca funkcje czepne.
• Kutikula jest wytworem nabłonka wora skórno-mięśniowego.
Wnętrze ciała wypełnia parenchyma, w której zlokalizowane są
narządy wewnętrzne.
• Do nabłonka docierają zmysły dotyku.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
63
Fasciola
http://www.parasitesinhumans.org/fasciola-hepatica-liver-fluke.html
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
64
Fasciola
http://uk.merial.com/producers/dairy/fluke_facts.asp
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
65
Parazyt: motylica wątrobowa Fasciola hepatica
Parazytoza: fascioloza Fasciolosis
• Układ nerwowy zbudowany jest z dwóch głównych (rozgałęzionych)
pni nerwowych, połączonych pierścieniem okołoprzełykowym.
• Układ wydalniczy typu protonefrydialnego zbudowany z kanału
centralnego (środkowego), kanalików doprowadzających,
rozpoczynających się komórkami płomykowymi zbierającymi
metabolity płynne. Ujście układu leży w tylnej części ciała (otwór
wydalniczy).
• Komórki płomykowe wyposażone są w liczne, przylegające do siebie
rzęski. Zachodzi tutaj ultrafiltacja płynów i tworzenie moczu.
• Układ pokarmowy rozpoczyna się otworem gębowym uzbrojonym
w przyssawkę okołogębową. Otwór prowadzi do krótkiego przełyku,
który następnie przechodzi w dwa główne kanały jelita.
• Jelito silnie rozgałęzia się, przez co pełni funkcje trawienne i
rozprowadzające pokarm po ciele.
• Trawienie jest wewnątrzkomórkowe!
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
66
Parazyt: motylica wątrobowa Fasciola hepatica
Parazytoza: fascioloza Fasciolosis
• Brak układu krążenia.
• Przełyk ( w pewnym sensie można go określić
mianem gardzieli) wraz z przyssawką wykazuje
aktywność ssąco-tłoczącą.
• Motylica odżywia się śluzem, krwinkami, żółcią
i nabłonkiem.
• Między przyssawkami mieści się ujście układu
rozrodczego.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
67
Parazyt: motylica wątrobowa Fasciola hepatica
Parazytoza: fascioloza Fasciolosis
• Motylica to obojnak, czyli hermafrodyta.
• Układ rozrodczy plemnikotwórczy zbudowany jest z jąder,
nasieniowodów, kanału wytryskowego, prącia.
• Prącie wypsażone jest w miocyty i może wysuwać się na zewnątrz.
• Układ produkujący komórko jajowe – ovocyty zbudowany jest z
jajnika, gruczołów i przewodów żółtkowych, jajowodu, macicy,
kanału Laurera i gruczołu skorupkowego.
• Rozszerzona część jajnika to ootyp, w którym zachodzi zapłodnienie.
Gruczoły i przewody żółtkowe wyposażają ovocyty w materiały
odżywcze. Kanał Laurera biegnący od ootypu otwiera się
samodzielnie na zewnątrz.
• Zaplemnienie jest krzyżowe.
• W macicy zachodzi dojrzewanie zapłodnionych jaj.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
68
Parazyt: motylica wątrobowa Fasciola hepatica
Parazytoza: fascioloza Fasciolosis
• Zapłodnione jaja wraz z żółcią zostają przesunięte do jelit, a
następnie wydalone z kałem.
• Gdy jaja przedostaną się na podmokłą glebę, na mokrą
roślinność, do rowów melioracyjnych, wówczas wylęgają się
z nich orzęsione, pływające larwy – dziwadełka (miracidia,
l.poj. miracidium – dziwadełko).
• Dziwadełka żyją kosztem zapasowego glikogenu
zgromadzonego w komórkach ciała.
• Larwy wnikają do jamy oddechowej, a następnie
wątrobotrzustki ślimaka – błotniarki i przekształcają w
sporocysty.
• Ze sporocyst powstają redie, a z tych z kolei – cerkarie.
• Z każdej redii powstaje 15-20 cerkarii.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
69
Parazyt: motylica wątrobowa Fasciola hepatica
Parazytoza: fascioloza Fasciolosis
• Cerkarie posiadają ogonek, będący organem ruchu w
wodzie.
• Wydostają się one z ciała ślimaka przez otwór oddechowy
do wody i swobodnie pływają przez 30-34 godziny.
• W budowie zawierają układ wydalniczy, przyssawkę, układ
nerwowy i pokarmowy.
• Następnie tracą ogonek, wpełzają na rośliny, otaczają się
osłonką i czekają na swojego żywiciela, będąc odpornym na
wysychanie i wahania temperatury. Są to metacerkarie.
• Gdy żywiciel spożyje rośliny z maleńkimi metacerkariami
wówczas pasożyt uwalnia się w przewodzie pokarmowym
pod wpływem soków trawiennych i przedostaje do układu
żółciowego lub trzustki, rozpoczynając pasożytowanie.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
70
Fasciola
http://clem.mscd.edu/~churchcy/BIO3270/Images/Worms/fasiola_cycle.htm
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
71
Parazyt: motylica wątrobowa Fasciola hepatica
Parazytoza: fascioloza Fasciolosis
• Objawy fasciolozy: gorączka, dreszcze, złe
samopoczucie, osłabienie, nudności, wymioty,
zaparcia (=obstrukcje) na przemian z
rozwolnieniami, bóle brzucha, powiększenie i
bóle wątroby i trzustki, eozynofilia, stan
zapalny dróg żółciowych i trzustki, stany
podżółtaczkowe, zmiany pokrzywkowe na
skórze, przyśpieszone OB.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
72
Fasciolosis
http://abouthealt-h.com/tag/ciba-geigy
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
73
Parazyt: motylica wątrobowa Fasciola hepatica
Parazytoza: fascioloza Fasciolosis
• Diagnostyka. W kale i w treści dwunastniczej
stwierdza się jaja pasożyta. Tomografia
komputerowa pozwala na wykrycie zmian w
wątrobie (ubytki). Ultrasonografia wykazuje
zwężenie dróg żółciowych i zapalenie
pęcherzyka żółciowego.
H. Rozanski; LBPiE
PWSZ Krosno
74
http://www-naweb.iaea.org/nafa/aph/stories/2010-fasciola-project.html
Fasciolosis
http://www.health-healths.com/fasciolosis
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
75
Fasciola
http://www.phsource.us/PH/PARA/Chapter_6.htm
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://medkaau.com/album/details.php?image_id=131
76
Parazyt: motylica wątrobowa Fasciola hepatica
Parazytoza: fascioloza Fasciolosis
• Epidemiologia i profilaktyka. Człowiek zaraża się
metacerkariami żując przypadkowo źdźbła traw, jedząc
szczaw lub zioła w formie świeżej (np. rzeżucha, mniszek,
pokrzywa, żywokost).
• Zakażenie jest możliwe również przez spożycie
zanieczyszczonej metacerkariami, nieprzegotowanej wody.
• Obecnie rzadko występuje, dotyczy z reguły ludności
wiejskiej.
• Fascioloza powoduje duże straty wśród bydła, owiec, kóz,
saren, dzików i jeleni. W rolnictwie stosuje się odpowiednie
zabiegi agrotechniczne, zmierzające do uregulowania
stosunków wodno-powietrznych gleby (melioracje) oraz
zmniejszenia liczebności populacji błotniarki moczarowej
(pestycydy, nawożenie).
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
77
Parazyt: motylica wątrobowa Fasciola hepatica
Parazytoza: fascioloza Fasciolosis
Leczenie. Stosuje się jeden z wymienionych preparatów:
• Prazykwantel (Praziquantel): 25 mg/kg m.c. 3 razy dz. Lub
40 mg/kg m.c. jednorazowo (nazwy handlowe leku:
Biltricide Bayer – tabl. 600 mg; Cesol Merck – tabl. 150
mg).
• Albendazole (Albenza – tabl. 200 mg, Eskazole – tabl. 400
mg, Zentel SmithKline Beecham – tabl. 200 mg, fl. 20 ml – 5
ml zawiesiny zawiera 100 mg): dzieci 100 mg, dorośli 400
mg jednorazowo, po 7 dniach powtórnie zastosować lek;
albo też 10-15 mg/kg m.c. przez 3-5 dni.
• Bitinol – 50 mg/kg m.c. przez 2-4 tygodnie co dwa dni.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
78
Parazyt: bruzdogłowiec szeroki Diphyllobothrium latum
(dawna nazwa: Dibothriocephalus latus)
Parazytoza: difilobotrioza Diphyllobothriosis
• Tasiemiec wielodomowy: żywicielem
ostatecznym jest ssak: człowiek, pies, wydra,
foka, lis, kot; żywicielami pośrednimi są:
oczlik i ryba. U ssaków pasożytuje w jelicie
cienkim.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://users.rcn.com/jkimball.ma.ultranet/BiologyPages/T/Tapeworms.html
79
Parazyt: bruzdogłowiec szeroki Diphyllobothrium latum
(dawna nazwa: Dibothriocephalus latus)
Parazytoza: difilobotrioza Diphyllobothriosis
• Tasiemiec ten dorasta do 10 m długości; ciało liczy
wówczas około 4 tysięcy członów (proglotydów;
l.poj. proglotyd – człon, l.mn. proglotydy, łac.
proglottis). Główka – scolex, dawniej określana
nazwą czerwioch ma długość 3 mm i dwie bruzdy
przyssawkowe.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
80
http://158.83.1.40/Buckelew/Diphyllobothrium%20latum%20scolex.htm
Unfragmented Diphyllobothrium latum
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://158.83.1.40/Buckelew/Diphyllobothrium%20latum%20scolex.htm
81
Parazyt: bruzdogłowiec szeroki Diphyllobothrium latum
(dawna nazwa: Dibothriocephalus latus)
Parazytoza: difilobotrioza Diphyllobothriosis
• Hermafrodyta. Układ rozrodczy męski leży po
grzbietowej części członów i zbudowany jest z
jąder, nasieniowodów, pęcherzyka nasiennego,
przewodu wytryskowego i prącia uchodzącego
do zatoki płciowej.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
82
http://www.human-healths.com/diphyllobothriasis/diphyllobothriasis.php
Parazyt: bruzdogłowiec szeroki Diphyllobothrium latum
(dawna nazwa: Dibothriocephalus latus)
Parazytoza: difilobotrioza Diphyllobothriosis
• Układ rozrodczy żeński po brzusznej stronie
członów i zbudowany jest z jajników, jajowodów,
ootypu (zbiornik nasienny), gruczołu żółtkowego,
pochwy, gruczołów skorupkowych i macicy.
Zapłodnienie zachodzi w ootypie. Plemniki wnikają
do ootypu przez pochwę. Najczęściej zachodzi
samozaplemnienie, rzadko bowiem w jednym
żywicielu są dwa osobniki (zaplemnienie
krzyżowe).
http://www.dpd.cdc.gov/dpdx/html/imagelibrary/AH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
F/Diphyllobothriasis/body_Diphyllobothriasis_il3.htm
83
• Cykl rozwojowy. Zapłodnione jaja wydostają się wraz z kałem do
wody (zbiorniki i cieki wodne). Wylęgłe onkosfery (koracidia) dzięki
posiadaniu rzęsek pływają; wyposażone są w 6 haków. Zostają
pożarte przez widłonogi - oczliki. W jelicie widłonoga (Cyclops,
Diaptomus) koracidium traci rzęski, przebija się do jamy ciała i
przekształca w procerkoid Procerkoid posiada cerkomer, czyli
wachlarzykowaty ogonek z 6 hakami. Oczlik zostaje zjedzony przez
rybę. W ciele ryby procerkoid traci cerkomer i rozwija się w finnę
pleurocerkoid (forma wągra niepęcherzykowata). Pleurocerkoid
zasiedla tkankę mięśniową i wątrobę ryby. Człowiek lub inny ssak
staje się żywicielem ostatecznym po spożyciu ryby z finnami.
Pasożyt rozpowszechniony jest wśród ludności spożywającej ryby
surowe lub półsurowe (Kanada, Norwegia, Finlandia, kraje byłego
Związku Radzieckiego, Alaska, Afryka, Eskimosi).
• Długość 0,5 mm i robakowaty kształt.
• Długość 10 mm, z dwiema bruzdami przyssawkowymi.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
84
• Objawy. Tasiemiec chłonie znaczne ilości kobaltu i
witaminy B12, przez co człowiek narażony jest na
wystąpienie niedokrwistości megaloblastycznej
(Addisona-Biermera). Istotna jest rozmowa z
pacjentem na temat stosowanej diety i zwyczajów
dietetycznych, co może ułatwić podjęcie
właściwych metod diagnostycznych. U chorych
występują nudności, wymioty, zgaga, wilczy głód
lub brak łaknienia, rozszerzenie źrenic,
wychudzenie, biegunka, eozynofilia, bóle brzucha,
dreszcze nocne.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
85
Parazyt: bruzdogłowiec szeroki Diphyllobothrium latum
(dawna nazwa: Dibothriocephalus latus)
Parazytoza: difilobotrioza Diphyllobothriosis
• Diagnostyka. Badanie kału na obecność żółtych
lub brązowawych jaj z wieczkiem.
• Leczenie. Prazykwantel (Cesol, Biltricide) 20 mg/kg
m.c. Domięśniowo witamina B12. Ponadto pełna
witaminoterapia.
• Profilaktyka. Unikanie spożywania na surowo ryb.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
86
http://s27.photobucket.com/albums/c185/niatiegala/Parasitology/?action=view&current=Diphyllobothriumlatumscolex.jpg&newest=1&co=10
http://www.medical-enc.ru/5/difillobotrioz.shtml
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
87
Parazyt: tasiemiec uzbrojony (tasiemiec samotny)
Taenia solium
Parazytoza: tasiemczyca (cestodoza) -Taeniosis (Cestodosis)
• Parazyt dwudomowy;
żywicielem pośrednim
jest świnia lub dzik,
żywicielem ostatecznym
jest człowiek.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.human-healths.com/taenia-solium/taenia-solium.php
88
• Morfologia i anatomia. Główka wyposażona w
4 przyssawki i wieniec haczyków (22-32 sztuk).
Główka szerokości około 1-1,5 mm, długość
ciała 2-3 m. Człony maciczne mają szerokość
około 6 mm a długość 12 mm, liczba
proglotydów około 900. Barwa strobilum
żółtawomleczna. Macica rozgałęziona, do 12
par odgałęzień, rzadko rozłożonych, w
przeciwieństwie do tasiemca nieuzbrojonego
(ponad 15 do 30 par rozgałęzień, gęsto
ułożonych). Zapłodnione jaja są wydalane w
członach wraz z kałem. W jajach zawarte są
onkosfery.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
89
Parazyt: tasiemiec uzbrojony (tasiemiec samotny)
Taenia solium
Parazytoza: tasiemczyca (cestodoza) -Taeniosis (Cestodosis)
• Pasze zanieczyszczone odchodami ludzkimi z
jajami pasożyta są źródłem zakażenia zwierząt
– żywicieli pośrednich. Pod wpływem soku
trawiennego, onkosfera zostaje uwolniona,
przedostaje się do naczyń świni lub dzika i
wędruje wraz z krwią do mięśni, gdzie osiedla
się w formie finny – wągra typu cysticercus.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
90
Parazyt: tasiemiec uzbrojony (tasiemiec samotny)
Taenia solium
Parazytoza: tasiemczyca (cestodoza) -Taeniosis
(Cestodosis)
• Człowiek spożywając niedogotowane,
niedosmażone lub surowe mięso z dzika lub
świni (metka, tatar) umożliwia dalszy rozwój
pasożyta. Wpuklony czerwioch czyli scolex
wywraca się (uwypukla na zewnątrz) z finny,
pęcherzyk w którym przebywał zanika, a główka
i szyjka wzrastają oraz rozwijają się w dojrzałego
tasiemca. Pasożyt egzystuje w jelicie cienkim
człowieka. Tasiemiec żyje około 20 lat.
Żywicielem pośrednim może być również królik.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
91
Parazyt: tasiemiec uzbrojony (tasiemiec samotny)
Taenia solium
Parazytoza: tasiemczyca (cestodoza) -Taeniosis (Cestodosis)
• Objawy: eozynofilia, bóle brzucha, nudności,
zgaga, wychudzenie.
• Diagnostyka. Badanie kału na obecność
członów lub jaj. Metoda dekantacji, metoda
flotacji, metoda rozmazu Kato-Miura. Test
ELISA wykrywający antygeny tasiemca.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
92
Parazyt: tasiemiec uzbrojony (tasiemiec samotny)
Taenia solium
Parazytoza: tasiemczyca (cestodoza) -Taeniosis (Cestodosis)
• Leczenie. Prazykwantel (Cesol, Biltricide,
Cisticide Merck - tabl.) 10-20 mg/kg m.c.
jednorazowo.
• Niclosamide (Tredemine, Yomesan) – tabl. 500
mg, nowy lek tasiemcobójczy
przeciwwskazany w okresie ciąży. Stosowany
w dawce 1 g (2 tabl.) na raz, po 1 godzinie
ponownie w tej samej dawce; kuracja musi
być stosowana na czczo. Na drugi dzień
zastosować środek łagodnie przeczyszczający.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
93
Parazyt: nitkowiec ludzki Filaria sanguinis hominis Bancrofti (Wuchereria
Bancrofti)
Parazytoza: słoniowatość (słoniowacizna) Elephantiasis arabum
(Wuchereriosis)
• Pasożyt występuje w Ameryce Południowej, w
Azji i w Afryce. Parazyt dwudomowy.
Żywicielem pośrednim są komary z rodzaju
Anopheles, Mansonia, Aëdes i Culex.
Żywicielem ostatecznym jest człowiek i małpy
(ssaki naczelne Primates). U ssaków
pasożytują w układzie chłonnym i
krwionośnym.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.med.cmu.ac.th/dept/parasite/nematode/wbmf.htm
94
http://www.bio.miami.edu/dana/160/160S11_16print.html
http://www.scienceclarified.com/everyday/Real-Life-Biology-Vol-2/Parasitesand-Parasitology-Real-life-applications.html
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
95
Parazyt: nitkowiec ludzki Filaria sanguinis hominis Bancrofti (Wuchereria Bancrofti)
Parazytoza: słoniowatość (słoniowacizna) Elephantiasis arabum
(Wuchereriosis)
• Morfologia. Ciało obłe, grubości 0,20,3 mm, długości 4-10 cm. Wyraźny
dymorfizm płciowy. Samiec dorasta
do 4 cm (grubość 0,1-0,2 mm), a
samica do 8-10 cm długości. Otwór
płciowy samicy jest w przedniej części
ciała, podobnie jak u poprzedniego
nitkowca. Larwy, zwane mikrofilariami
nocnymi, dorastają do 0,3 mm
długości. Jajożyworodność.
http://www.aikforum.de/zzz_history_gr/Elephantiasis/VonHebra2.html
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
96
Parazyt: nitkowiec ludzki Filaria sanguinis hominis Bancrofti (Wuchereria Bancrofti)
Parazytoza: słoniowatość (słoniowacizna) Elephantiasis arabum
(Wuchereriosis)
• Cykl rozwojowy. Zakażony
larwami komar podczas
odżywiania się krwią
wprowadza do ustroju
człowieka larwy. Larwy
czynnie migrują do naczyń
krwionośnych i limfatycznych.
http://bioweb.uwlax.edu/bio203/s2008/krout_bria/elephant.htm
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
97
http://www.bestneteurope.com/Vector-Borne-Diseases/Filariasis-1.aspx
• Osiadają w węzłach chłonnych, gdzie
dojrzewają i wzrastają. Zapłodniona
samica wydala larwy.
• Nocą larwy przedostają się z układu
chłonnego do krwi obwodowej, skąd są
pobierane przez komary odżywiające
się krwią.
• W przewodzie pokarmowym komara są
krótko, migrują do jamy ciała, gdzie
dojrzewają i wzrastają, po czym
aktywnie przechodzą do ślinianek
owada, a stąd znów trafiają do
żywiciela ostatecznego.
http://www.kmle.co.kr/search.php?Sear
ch=elephantiasis%20scroti
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
mudomedia.com.au
98
Parazyt: nitkowiec ludzki Filaria sanguinis hominis Bancrofti
(Wuchereria Bancrofti)
Parazytoza: słoniowatość (słoniowacizna) Elephantiasis arabum
(Wuchereriosis)
• Objawy. Pasożyty powodują niedrożność
węzłów i naczyń limfatycznych, ponadto
pobudzają do wzrostu tkankę łączną
właściwą.
• Skutkiem tego są zastoje limfy,
wystąpienie obrzęków i narastanie
tkanki łącznej wokół pasożyta. Chorzy
mają gorączkę, dreszcze, eozynofilię.
Charakterystyczne dla choroby jest
wyjątkowe powiększanie się części ciała
w których egzystuje pasożyt.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
mudomedia.com.au
99
Parazyt: nitkowiec ludzki Filaria sanguinis hominis Bancrofti
(Wuchereria Bancrofti)
Parazytoza: słoniowatość (słoniowacizna) Elephantiasis
arabum
(Wuchereriosis)
• Najczęściej przebywa on
w okolicach narządów
płciowych, wokół
gruczołów sutkowych, w
pachwinach i w
kończynach.
• Objawy typu olbrzymich
zdeformowanych części
ciała noszą nazwę
słoniowacizny.
http://www.artandmedicine.com/biblio/authors/revue/Voillemier.html
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
aikforum.de
100
Parazyt: nitkowiec ludzki Filaria sanguinis hominis Bancrofti
(Wuchereria Bancrofti)
Parazytoza: słoniowatość (słoniowacizna) Elephantiasis arabum
(Wuchereriosis)
• Mikrofilarie w ciągu dnia zlokalizowane są w
naczyniach (zatokach) i grudkach chłonnych
narządów wewnętrznych (serce, płuca, wątroba,
trzustka, śledziona, nerki).
• Mogą wówczas upośledzać ukrwienie
tych organów oraz wywoływać stany
zapalne.
http://bio203f11.wikispaces.com/Wuchereria+bancrofti
• Okolice pasożytowania nitkowca najczęściej
ulegają zakażeniu paciorkowcami i
gronkowcami, co przejawia się zropieniem, i
martwicą tkanek.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
101
Parazyt: nitkowiec ludzki Filaria sanguinis hominis Bancrofti
(Wuchereria Bancrofti)
Parazytoza: słoniowatość (słoniowacizna) Elephantiasis
arabum
(Wuchereriosis)
http://www.phsource.us/PH/HELM/PH_Paras
ites/Filariasis.htm
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://urbantitan.com/10-really-weird-and-awful-diseases/
102
Parazyt: nitkowiec ludzki Filaria sanguinis hominis Bancrofti (Wuchereria Bancrofti)
Parazytoza: słoniowatość (słoniowacizna) Elephantiasis arabum
(Wuchereriosis)
• Diagnostyka. Rozpoznanie
choroby opiera się na
podstawie występujących
objawów oraz badaniu krwi
pobranej z naczyń
podskórnych w godzinach
nocnych.
• We krwi stwierdza się
wówczas mikrofilarie.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
103
http://www.aikforum.de/elephant.html
• Leczenie. Ponadto w leczeniu nadal wykorzystuje
się diethylcarbamazine (Hertazan Lederle – tabl.
50 mg) – leczenie rozpoczyna się od dawki 25-50
mg, codziennie dawkę się podwaja do osiągnięcia
6 mg/kg m.c. na 24 h. Lek podaje się w dwóch
dawkach w trakcie posiłków przez 21 dni.
• Ponadto zalecane jest usunięcie form dorosłych z
układu limfatycznego.
• Dawniej w celu zabicia parazyta i odkażenia
miejsca jego występowania stosowano
wstrzyknięcia miejscowe emulsji jodoformowej.
Wstrzykiwano również w okolicę pasożyta
fibrolizynę (plazminy) w celu udrożnienia naczyń
limfatycznych.
http://www.oddee.com/item_84847.aspx
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
104
• Profilaktyka. Zwalczanie komarów,
stosowanie środków odstraszających komary
oraz chroniących przed komarami.
http://www.herbalgranny.com/2009/11/14/herbal-treatment-for-elephantiasis/
H. Rozanski; LBPiE
PWSZ Krosno
http://bioweb.uwlax.edu/bio203/s2008/krout_bria/elephant.htm
105
wągrzyca (finnoza, cystycerkoza) –
Cysticercosis
• Jeśli człowiek stanie się żywicielem pośrednim
tasiemca uzbrojonego, wówczas mamy do
czynienia z chorobą – wągrzycą Cysticercosis.
• Jest ona niebezpieczna, bowiem wągry zasiedlają
mięśnie, gałkę oczną, rdzeń kręgowy i mózg.
http://www.ispub.com/journal/the-internet-journal-of-ophthalmology-and-visual-science/volume-7number-2/a-non-responding-case-of-extraocular-muscle-cysticercosis-mimicking-as-pseudo-tumor-orbitH. Rozanski; LBPiE
in-a-child.html
PWSZ Krosno
106
Cysticercosis
An extraordinary huge
cysticercosis pseudo tumour
weighing 1.5kg was
completely excised.
Gigantic cysticercosis
pseudo tumour of the
neck which had grown
up gradually over
decades.
http://jscr.co.uk/2010/11/ent-surgery/a-rare-gigantic-solitary-cysticercosis-pseudotumour-of-the-neck/
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
107
Cysticercosis
• Objawy są oczywiście ze
strony tych organów, typu
neurologicznego. Nieleczona
prowadzi do zgonu.
Rozpoznanie umożliwia
zdjęcie rentgenowskie,
tomografia i rezonans
magnetyczny (zwapniałe
otoczki wokół wągrów,
poszerzone komory mózgu),
test ELISA.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
Taenia solium
http://www.puristat.com/parasites/parasitetypes.aspx
108
Cysticercosis
• Leczenie. Stosuje się leczenie chirurgiczne i
farmakologiczne (prazykwantel 50 mg/kg
m.c./24 h w dawkach podzielonych przez 1-2
tygodnie). Dawniej stosowano także
naświetlanie wągrów promieniami Roentgena.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.sciencephoto.com/media/252843/view
109
tasiemiec bąblowiec Echinococcus granulosus (Taenia
echinococcus)
Parazytoza: bąblowica – Echinococcosis
• Żywicielem pośrednim są: człowiek, owce,
bydło, świnie, konie, dziki, psy, sarny, jelenie,
zające, króliki.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://vetpda.ucdavis.edu/parasitolog/Parasite.cfm?ID=53
110
• Żywicielem ostatecznym jest pies, wilk, lis i
kot. Larwy wywołują bąblowicę.
• Forma dorosła tasiemca pasożytuje w jelicie
cienkim żywiciela ostatecznego, w nim też
rozmnaża się płciowo.
http://www.e-cleansing.com/parasites/hydatid-tapeworm-echinococcus-granulosus-2.html
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
111
tasiemiec bąblowiec Echinococcus granulosus (Taenia
echinococcus)
Parazytoza: bąblowica – Echinococcosis
• Inny gatunek, Echinococcus multilocularis
wywołuję tzw. bąblowicę wielokomorową
(pęcherz echinokoka jest złożony z wielu
mniejszych – wtórnych pęcherzyków, w
których mieszczą się protoskoleksy).
• Żywicielem ostatecznym dla bąblowca
wielokomorowego jest kot, a pośrednim
gryzonie i człowiek
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
112
tasiemiec bąblowiec Echinococcus granulosus (Taenia
echinococcus)
Parazytoza: bąblowica – Echinococcosis
• Tasiemiec ten posiada 3-4 człony (niedojrzały,
dojrzały i maciczny).
• Długość tasiemca jest bardzo mała i wynosi około 6 mm.
• Czerwioch posiada ryjek, 4 przyssawki i 28-50
haczyków ustawionych w dwóch rzędach.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://softchalkconnect.com/lesson/files/MJXRFDtnElZ2md/MLAB1331_Cestodes5.html
113
tasiemiec bąblowiec Echinococcus granulosus (Taenia
echinococcus)
Parazytoza: bąblowica – Echinococcosis
• Zarażenie pasożytem następuje po spożyciu
pokarmu lub wody zanieczyszczonej jajami
bąblowca. Bezpośrednie stykanie się z kotami i
psami sprzyja zakażeniu bąblowcem.
Photo Above Shows
The Lungs Of A Hunter
Harvested Elk That Is
Infected With Hydatid
Cysts – Formed From
The Eggs Of The
Echinococcus
Granulosus
Tapeworm That Were
Ingested By The Elk.
http://lobowatch.wordpress.com/2012/03/18/fears-and-echinococcus-granulosusare-now-spreading/
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://eyepathologist.com/disease.asp?IDNUM=340160
114
tasiemiec bąblowiec Echinococcus granulosus (Taenia
echinococcus)
Parazytoza: bąblowica – Echinococcosis
• Jaja wydostają się z
ustroju żywiciela
ostatecznego wraz z
kałem na zewnątrz i
zanieczyszczają wodę lub
rośliny spożywane przez
ludzi lub zwierzęta
gospodarskie.
H. Rozanski; LBPiE
PWSZ Krosno
http://baladesnaturalistes.hautetfort.com/parasitologie/
115
tasiemiec bąblowiec Echinococcus granulosus (Taenia
echinococcus)
Parazytoza: bąblowica – Echinococcosis
• W zapłodnionych jajach znajdują się onkosfery, które
zostają uwolnione w przewodzie pokarmowym
żywiciela pośredniego.
• Onkosfery przedostają się do naczyń i płyną wraz z krwią
lub limfą do różnych organów: wątroba, płuca, gałka
oczna, mózg, węzły chłonne, serce, nerki, śledziona,
trzustka, a nawet kości.
• Może osiedlić się także w mięśniach.
http://biodidac.bio.uottawa.ca/thumbnails/filedet.htm?File_name=CEST033
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
P&File_type=jpg
116
tasiemiec bąblowiec Echinococcus granulosus (Taenia
echinococcus)
Parazytoza: bąblowica – Echinococcosis
• Onkosfera w miejscu docelowym
otacza się osłonką i przekształca w
echinokokus.
• Od tej chwili wokół larwy zbiera się
płyn bezbarwny, a pęcherzyk
zwiększa swoje rozmiary.
• Poprzez pączkowanie powstają z
larwy protoskoleksy, czyli formy
larwalne potomne, leżące w tzw.
komorach lęgowych (larwy http://www.nap.edu/openbook.php?record_id=13087&page=92
wtórne).
• Echinokokus żyje nawet
20 lat.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
117
http://www.humpath.com/spip.php?article7763&id_document=11373, płuco
http://www.fmv.utl.pt/atlas/figado/pages_us/figad048_ing.htm; wątroba
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
https://picasaweb.google.com/lh/photo/kt7d6PiKLjes65w2BvEWTg; hepar
118
http://parasite.org.au/para-site/echinococcus/echinococcus-parasite.html
tasiemiec bąblowiec Echinococcus granulosus (Taenia
echinococcus)
Parazytoza: bąblowica – Echinococcosis
• Zakażenie bakteryjne (paciorkowce, gronkowce,
pałeczki) echinokoka jest powodem powstania
wielkiego ropniaka.
• Pęcherz bąblowca uciskając na okoliczne tkanki i
organy wywołuje objawy chorobowe, może
nastąpić przebicie pęcherza do jamy ciała, żołądka,
worka osierdziowego, pęcherza moczowego, naczyń
krwionośnych, jelit, czy komór mózgowych.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.duke.edu/~ema5/Golian/Slides/7/InfDis-Parasite5.html
119
tasiemiec bąblowiec Echinococcus granulosus (Taenia
echinococcus)
Parazytoza: bąblowica – Echinococcosis
• W razie wylania się płynu z pęcherza bąblowca
(pęknięcia) do tkanek dochodzi do zatrucia
organizmu metabolitami pasożyta i wystąpienia
uogólnionej pokrzywki, a nawet śmierci (np. po
pęknięcie pęcherza w płucach).
• Pęknięcie zropiałego pęcherza bąblowca
powoduje uogólnione zakażenie ropne, kończące
się śmiercią.
• Rozerwanie cysty bąblowca powoduje
rozpowszechnienie się protoskoleksów w ustroju
(przerzuty).
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
120
• Bąblowica wątroby – choroba rozwija się wiele lat, w utajeniu, nie dając
ostrych objawów.
• Po pewnym czasie występują objawy zatrucia metabolitami tasiemca i
eozynofilia.
• Wątroba stopniowo powiększa się, staje się obolała, badaniem
palpacyjnym stwierdza się niekiedy chełbotanie.
• Niekiedy obserwuje się stany podżółtaczkowe lub żółtaczkę i puchlinę
wodną.
• Pęknięcie pęcherza echinokoka objawia się nagłą pokrzywką,
drgawkami, nudnościami, wymiotami, i zapaścią.
• Chory wykazuje wstręt do potraw tłustych.
• W razie zropienia pojawia się leukocytoza obojętnochłonna i gorączka.
• Powiększeniu ulega śledziona i węzły chłonne.
• Zwiększa się stężenie Ig G i E.
• Bąblowica wielokomorowa wątroby
grozi zgonem żywiciela.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://quizlet.com/7378044/print/
http://www.animalpicturesarchive.com/list.php?qry=Echinococcus%20granulosus
121
tasiemiec bąblowiec Echinococcus granulosus (Taenia
echinococcus)
Parazytoza: bąblowica – Echinococcosis
• W rozpoznaniu istotną rolę
odgrywają: tomografia
komputerowa, ultrasonografia,
technika obrazowania
rentgenowskiego, testy ELISA.
• W przypadku bąblowicy płuc w
plwocinie można wykazać
obecność skoleksów.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://bodyhorrors.wordpress.com/
122
tasiemiec bąblowiec Echinococcus granulosus (Taenia
echinococcus)
Parazytoza: bąblowica – Echinococcosis
• Leczenie. Stosuje się leczenie chirurgiczne i
farmakologiczne.
• Spośród leków, najczęściej wykorzystuje się
albendazol i mebendazol.
• Albendazol (Zentel, Eskazole, Albenza) stosuje
się w dawce 400 mg 2 razy dz. przez 2-3
tygodnie.
• Mebendazol (Vermox) stosuje się w dawce 50
mg/kg m.c./24 h przez kilka miesięcy.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
123
• Podczas operacji chirurgicznej dąży się do wyłuszczenia
pęcherza wraz z jego torebką.
• Jeśli nie jest możliwe wyłuszczenie, wówczas opróżnia
się pęcherz, a następnie wypełnia go roztworem soli
fizjologicznej (metoda Bobrowa) lub stężonym
roztworem NaCl.
• Starą techniką jest także wypełnienie pęcherza etanolem
lub nawet formaliną (metoda Frenkela czy
Spasokukockiego).
• Oczywiście formalina nie jest już obecnie używana.
• Metody te jednak obrazują nam jak trudno jest wyleczyć
bąblowicę i do jak skrajnych (toksycznych) środków
sięgnięto.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
124
•
•
•
•
•
•
•
•
Parazytoza: bąblowica – Echinococcosis
Epidemiologia i profilaktyka. Konieczne jest dbanie o czystość rąk.
Nie wolno dawać się lizać po twarzy zwierzętom, przytulać twarzy
do sierści zwierząt, spać ze zwierzętami.
Konieczne jest oddzielenie małych dzieci i ich zabawek od zwierząt
dzikich i gospodarskich.
Należy dbać o czystość owoców i warzyw, unikać piaskownic i
trawników zanieczyszczonych psimi lub kocimi odchodami, jest to
poważne źródło zakażenia dla człowieka.
Nie wolno podawać zwierzętom odpadków z rzeźni.
Koty zakażają się polując na gryzonie lub jedząc padlinę, podobnie
jak psy, lisy czy wilki.
Psy i koty takie stanowią źródło zakażenia bąblowcem dla
człowieka.
Myć owoce i zioła leśne (odchody zwierząt!) przed spożyciem.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
125
Parazyt: nitkowiec podskórny – Filaria medinensis
= Dracunculus medinensis
Parazytoza: nitkowica podskórna(filarioza podskórna) = drakunkuloza Filariosis (Dracunculosis)
• Dane ogólne. Pasożyt dwudomowy
rozpowszechniony w Azji, w Ameryce Południowej
i w Afryce.
• Żywicielem pośrednim są skorupiaki – widłonogi z
rodzaju Cyclops, a żywicielem ostatecznym –
człowiek, małpy, konie, bydło, psy.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://chrocodiles.blogspot.com/2011/02/most-scary-disease-cause-by-worm.html
126
Parazyt: nitkowiec podskórny – Filaria medinensis
= Dracunculus medinensis
• Zarażenie następuje wskutek spożycia wody
zanieczyszczonej zakażonymi widłonogami.
• Pasożytuje w tkance łącznej skóry i warstwy
podskórnej.
http://www.asnom.org/en/447_dracunculose.html
http://bzalixandre.hubpages.com/hub/Serpant-Worm
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
127
Parazyt: nitkowiec podskórny – Filaria medinensis
= Dracunculus medinensis
• Morfologia. Wykazuje dymorfizm płciowy.
Samice dorastają do 80-100 cm, a samce do 2
cm długości. Średnica obłego ciała wynosi
jedynie 1-1,5 mm. Jajożyworodne.
http://plpnemweb.ucdavis.edu/nemaplex/taxadata/Dmedinensis.HTM
LBPiE PWSZ Krosno
128
H. Rozanski;
http://www.microbeworld.org/index.php?option=com_content&view=article&id=1136
• Cykl rozwojowy. Zakażone
larwami nitkowca oczliki
zostają przypadkowo spożyte
wraz z wodą przez człowieka.
W przewodzie pokarmowym
człowieka larwy zostają
uwolnione z ciała oczlików i
migrują do naczyń
limfatycznych lub
krwionośnych. Wraz z krwią i
limfą przedostają się do tkanki
łącznej skóry i strefy
podskórnej.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.stanford.edu/class/humbio103/ParaSites2006/Dracunculiasis/tran
smission.htm
129
http://plpnemweb.ucdavis.edu/nemaplex/taxadata/Dmedinensis.HTM
• W trakcie wędrówki w układzie chłonnym
dojrzewają płciowo. Samiec zaplemnia samicę
wnikając do otworu płciowego samicy.
Zapłodnione jaja w ilości kilku milionów,
zgromadzone są w macicy samicy (po około 11
miesiącach od zakażenia). Samica wydala larwy na
zewnątrz po przebiciu skóry człowieka, najczęściej
w czasie kąpieli w wodzie.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://xyala.cap.ed.ac.uk/research/nematodes/fgn/pnb/dracmed.html
130
Parazyt: nitkowiec podskórny – Filaria medinensis
= Dracunculus medinensis
• Objawy: początkowo na skórze pojawia się
wzniesienie, barwy różowawo-sinawej,
świądem i pokrzywką skórną. Przez powłoki
skóry prześwituje białawy nitkowaty pasożyt.
W miejscu wzniesienia rozwija się pęcherz,
pojawia się silny ból, miejscowa, a potem
ogólna gorączka.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
131
http://www.examiner.com/infectious-disease-in-national/dracunculus-medinensis-photo
Parazyt: nitkowiec podskórny – Filaria medinensis
= Dracunculus medinensis
• Pęcherz pęka, sączy się, a
w miejscu pęknięcia
widnieje biaława plamka –
koniec ciała wydalający
larwy. Chorobie
towarzyszy eozynofilia.
Miejsce przebywania
samicy najczęściej ulega
zakażeniu bakteryjnemu,
co objawia się zropieniem.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.ajtmh.org/content/82/5/757.full
132
Parazyt: nitkowiec podskórny – Filaria
medinensis
= Dracunculus medinensis
• Diagnostyka.
Rozpoznanie parazytozy
opiera się na podstawie
występujących zmian
skórnych i badania
mikroskopowego
wydzieliny po pęknięciu
pęcherza.
http://www.dermaamin.com/site/atlas-of-dermatology/4-d/373-dracunculiasis-H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
-.html
133
• Leczenie. Ivermectin
(Mectizam – tabl. 3 mg, tabl.
podz. 6 mg; Stromectol – tabl.
podz. 6 mg) – 6-12 mg (150 
g/kg m.c./24 h) jeden dzień, na
czczo. Nie podaje się leku
kobietom w ciąży i w czasie
laktacji.
• Tiabendazol (Mintezol – tabl.
500 mg) – 50 mg/kg m.c. 2 razy
dz. jeden dzień.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://medicinthelife.ru/2011/11/23/drakunkule
134
Parazyt: nitkowiec podskórny – Filaria medinensis
= Dracunculus medinensis
• Zalecane jest (obok leczenia
farmakologicznego) chirurgiczne
usunięcie pasożyta i wypłukanie
jamy 15% roztworem tiabendazolu.
• Dawniej do wypłukania kanału po
pasożycie stosowano etanol lub
sublimat (roztwór 1:1000).
• Często (przy zropieniu) konieczne
jest równoczesne podanie
antybiotyków.
http://www.guinessrecords.ru/info/parazity/sa
myi_bolshoi_kruglyi_cherv_cheloveka.htm
H. Rozanski; LBPiEhttp://www.dermaamin.com/site/atlas-of-dermatology/4-d/373-dracunculiasis---.html
PWSZ Krosno
135
• Epidemiologia i profilaktyka. Główną przyczyną
rozpowszechniania się choroby jest picie
nieprzegotowanej wody lub spożywanie surowych
glonów zanieczyszczonych zakażonymi
skorupiakami. Larwy mogą przetrwać w stanie
utajonym w wilgotnej roślinności i w wilgotnej
glebie, co zwiększa możliwość zanieczyszczenia
żywności, zwłaszcza na terenach zalewowych.
Opisane są możliwości przenoszenia larw z tzw.
kurzem błotnym na żywność (uprawy) oraz do
zbiorników wody konsumpcyjnej.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
136
Parazyt: nitkowiec podskórny – Filaria medinensis
= Dracunculus medinensis
• Profilaktyka polega na
utrzymywaniu w prawidłowym
stanie technicznym i
higienicznym wodociągów
oraz zbiorników wody.
Wartościowe są filtry przy
ujęciach wody i konieczne jest
spożywanie wody po
uprzednim przegotowaniu.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://biology.mitrasites.com/imgs/parasitology-cdc.html
137
Parazyt: Glista psia Toxocara canis (Ascaris canis)
Parazytoza: toksokaroza – Toxocarosis
• pasożyt psów, wilków, szakali, szopów
i lisów.
• postać dorosła pasożytuje w jelicie cienkim,
a larwy w różnych tkankach narządowych.
• człowiek jest żywicielem przypadkowym,
ale dość często ulega zakażeniu, zwłaszcza w
krajach azjatyckich.
http://www.australian-shepherd-lovers.com/roundworms.html
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.nematodes.org/nembase4/species_info.php?species=TCC
138
Parazyt: Glista psia Toxocara canis (Ascaris canis)
Parazytoza: toksokaroza – Toxocarosis
• Parazyt wykazuje dymorfizm płciowy. Samica
dorasta do 19 cm długości, a samiec do 13 cm
długości. Przednia część samca posiada wąskie
skrzydełka.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.docstoc.com/docs/529428/Toxocara-canis-presentation
139
Parazyt: Glista psia Toxocara canis (Ascaris canis)
Parazytoza: toksokaroza – Toxocarosis
• Z jaj wylęgają się larwy, które w tym samym
żywicielu przemieszczają się do naczyń
krwionośnych i ulegają propagacji do
rozmaitych narządów: wątroby, płuc, gałki
ocznej, rdzenia kręgowego, mózgu, czy
śledziony.
H. Rozanski; LBPiE PWSZhttp://www.human-healths.com/toxocara-canis-2/toxocara-canis.php
Krosno
140
Parazyt: Glista psia Toxocara canis (Ascaris canis)
Parazytoza: toksokaroza – Toxocarosis
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
141
Parazyt: Glista psia Toxocara canis (Ascaris canis)
Parazytoza: toksokaroza – Toxocarosis
• Jeśli larwy trafią do płuc wówczas przedostają
się do oskrzelików i dalej przez tchawicę i
gardło z powrotem do jelit, gdzie osiągają
dojrzałość płciową.
• Jeżeli larwy przejdą do innych narządów,
wówczas otorbiają się i przechodzą w stan
życia utajonego (spoczynkowego,
przetrwalnikowego).
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
142
Parazyt: Glista psia Toxocara canis (Ascaris canis)
Parazytoza: toksokaroza – Toxocarosis
• Zakażenie następuje przez spożycie mięsa z
larwami przetrwalnikowymi (wśród zwierząt),
jaj inwazyjnych wydalonych z kałem lub w
trakcie ciąży – zakażenie śródmaciczne (larwy
wędrują przez żyłę pępkową do płodu).
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.warrenphotographic.co.uk/04913-roundworms
143
Parazyt: Glista psia Toxocara canis (Ascaris canis)
Parazytoza: toksokaroza – Toxocarosis
• Człowieka zakaża się przez spożycie pokarmu
zanieczyszczonego jajami pasożyta, przy
bezpośrednim kontakcie z psami (przytulanie
do twarzy zwierząt, całowanie szczeniąt).
http://howsb.info/53617-life-cycle-of-a-toxocara.html
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
144
http://blogs.telegraph.co.uk/news/peterwedderburn/100028608/the-devious-life-cycle-of-dog-worms-and-how-to-get-rid-of-them
/
Parazyt: Glista psia Toxocara canis (Ascaris canis)
Parazytoza: toksokaroza – Toxocarosis
• Możliwe jest także zakażenie po spożyciu
niedogotowanego lub niedosmażonego mięsa
psiego lub lisiego zawierającego cysty (w krajach
azjatyckich, w niektórych krajach afrykańskich).
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
145
http://www.portail-veterinaire.com/animal-conseils/chiens_et_chats/vermifuger.html
Parazyt: Glista psia Toxocara canis (Ascaris canis)
Parazytoza: toksokaroza – Toxocarosis
• W Polsce ze względu na nie spożywanie tego
typu mięsa pasożyt tą droga nie szerzy się.
• Zagrożenie natomiast stanowią piaskownice i
trawniki zanieczyszczone odchodami psów.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://missinglink.ucsf.edu/lm/virus_and_parasites/toxocara.html
146
Parazyt: Glista psia Toxocara canis (Ascaris canis)
Parazytoza: toksokaroza – Toxocarosis
• Niebezpieczne jest także kontaktowanie się
małych dzieci z psami zakażonymi glistą.
• Mięso dzikich zwierząt (niedźwiedzie, dziki,
sarny) może zawierać formy przetrwalnikowe
larw glisty psiej.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://wbvc.bc.ca/parasites/internal-parasites/
147
http://iceh.uws.edu.au/fact_sheets/FS_toxo.html
Parazyt: Glista psia Toxocara canis (Ascaris canis)
Parazytoza: toksokaroza – Toxocarosis
• Zwierzęta roślinożerne zakażają się jajami
pasożyta podczas spożywania roślin
zanieczyszczonych odchodami chorych
zwierząt (psów, wilków, lisów).
• W celach profilaktycznych należy regularnie
odrobaczać psy i koty trzymane w domu.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://cueflash.com/decks/17_-_Nematodes
148
Parazyt: Glista psia Toxocara canis (Ascaris canis)
Parazytoza: toksokaroza – Toxocarosis
• Objawy toksokarozy u człowieka zależą od
lokalizacji larw przetrwalnikowych. Do
ogólnych objawów należą: eozynofilia, wzrost
stężenia gammaglobulin, powiększenie
węzłów chłonnych, gorączka, nudności,
wymioty, ogólne osłabienie, brak apetytu,
powiększenie i bóle śledziony oraz wątroby,
pokrzywka na skórze.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
149
Parazyt: Glista psia Toxocara canis (Ascaris canis)
Parazytoza: toksokaroza – Toxocarosis
• W razie umiejscowienia larw w gałce ocznej –
widoczne larwy w obrębie tkanek gałki, stan
zapalny, wysięk komórkowy w komorze przedniej,
ziarniaki z limfocytów i eozynocytów w obrębie
siatkówki, naczyniówki i (lub) nerwy wzrokowego.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
150
http://aapredbook.aappublications.org/cgi/content/citation/2003/1/3.134/138_03
Parazyt: Glista psia Toxocara canis (Ascaris canis)
Parazytoza: toksokaroza – Toxocarosis
• Larwy obecne w rdzeniu kręgowym lub w mózgu
wywołują objawy neurologiczne (drgawki, bóle,
porażenie) i psychiczne.
• Larwy obecne w płucach są powodem wystąpienia
nacieków Löfflera i stanów zapalnych.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://users.unimi.it/parassit/images/Toxocaramouth.jpg
151
Parazyt: Glista psia Toxocara canis (Ascaris canis)
Parazytoza: toksokaroza – Toxocarosis
• Diagnostyka. Rozpoznanie choroby ułatwiają
badania radiologiczne, rezonans magnetyczny
i badania histologiczne.
• Testy biochemiczne zawodzą.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.dpd.cdc.gov/dpdx/html/imagelibrary/S-Z/Toxocariasis/body_Toxocariasis_il2.htm
152
Parazyt: Glista psia Toxocara canis (Ascaris canis)
Parazytoza: toksokaroza – Toxocarosis
• Leczenie. Tiabendazol (Mintezol Merck Sharp and Dohme – tabl.
do żucia 500 mg, flakony 120 ml – zawiesina 5 ml zawiera 500 mg
substancji czynnej) 25 mg/kg m.c. 2 razy dz. przez 7 dni.
• Ivermectin (Mectizam Merck Sharp and Dohme Chibret – tabl. 2 mg,
tabl. podzielone 6 mg; Stromectol Merck – tabl. podz. 6 mg) – 6-12
mg na czczo jednorazowo.
• Diethylcarbamazine (Hertazan Lederle – tabl. 50 mg) – 6 mg/kg
m.c./24 h w dwóch dawkach przez 21 dni.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
153
Parazyt: glista kocia Toxocara cati
Parazytoza: toksokaroza – Toxocarosis
• Żywicielami tego pasożyta są kotowate, w
tym kot domowy. Człowiek zakaża się jajami
znajdującymi się w pożywieniu lub na
przedmiotach wkładanych do ust.
http://www.miamitransport.pl/toxocara-cati&page=2
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
154
http://www.marvistavet.com/html/body_roundworms_in_cats___kittens.html
Parazyt: glista kocia Toxocara cati
Parazytoza: toksokaroza – Toxocarosis
• Ponadto możliwe jest zarażenie się pasożytem w
trakcie zabaw z kotem, przytulania i całowania
zwierzęcia.
• Kot może zanieczyścić jajami pościel i zabawki dzieci.
• Poważne zagrożenie stanowią piaskownice i
trawniki zanieczyszczone odchodami kocimi.
http://www.human-healths.com/toxocara-cati-2/toxocara-cati.php
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
155
http://users.unimi.it/parassit/immagini.htm
Parazyt: włosogłówka ludzka (cianka) Trichocephalus trichiurus
(=Trichuris trichiura)
Parazytoza: włosogłówczyca (trichurioza) Trichocephaliasis,
Trichurosis seu Trichuriosis
http://medprep.info/img/ail/1878_1878_3.jpg
• Pasożytuje w jelicie grubym (jelito ślepe, wyrostek
robaczkowy) człowieka, dzika i świni.
• Szczególnie rozpowszechniony w południowej
Europie (Włochy - ponad 50 % populacji, w latach
dwudziestych chorowało prawie 100% ludności), w
Polsce u 3,5 % populacji.
• Dotyczy głównie ludności wiejskiej.
• Zakażenie następuje droga pokarmową.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.alderbrooke.com/parasites.php
156
Parazyt: włosogłówka ludzka (cianka) Trichocephalus trichiurus
(=Trichuris trichiura)
Parazytoza: włosogłówczyca (trichurioza) Trichocephaliasis,
Trichurosis seu Trichuriosis
Trichocephalus trichiurus — власоглав
человека (по Подъяпольской
В. П., Капустину В. Ф., 1958).
http://patologii.net/prosteishie/page/2/?do=cat&category=prosteishie&cs
tart=2
http://www.eurekalert.org/multimedia/pub/27714.php
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.medskop.ru/vazhneyshie_gelmintozy_cheloveka_v_uzbekista/nematodozy/trihocefalez/4045.html
157
Parazyt: włosogłówka ludzka (cianka) Trichocephalus trichiurus (=Trichuris trichiura)
Parazytoza: włosogłówczyca (trichurioza) Trichocephaliasis, Trichurosis seu Trichuriosis
• Pasożyt wykazuje dymorfizm płciowy.
• Samica na ogół jest dłuższa.
• Koniec tylny samca jest skręcony. Dorastają do
5 cm długości.
• Przednia część ciała włosowata, tylna
zgrubiała.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
158
http://www.e-cleansing.com/parasites/human-whipworm-trichuris-trichiura.html
Parazyt: włosogłówka ludzka (cianka) Trichocephalus trichiurus (=Trichuris trichiura)
Parazytoza: włosogłówczyca (trichurioza) Trichocephaliasis, Trichurosis seu Trichuriosis
• Otwór gębowy jest
pozbawiony warg.
• Układ rozrodczy nieparzysty u
obu płci.
• Przednim końcem pasożyt
wwierca się w ścianę jelita.
• Żywi się krwią.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
159
Parazyt: włosogłówka ludzka (cianka) Trichocephalus trichiurus (=Trichuris trichiura)
Parazytoza: włosogłówczyca (trichurioza) Trichocephaliasis, Trichurosis seu Trichuriosis
• Samica składa około 3 tys. jaj.
• Jaja wydostają się wraz z kałem do wody lub gleby,
gdzie dojrzewają w ciągu kilku tygodni.
• Zakażenie następuje przez spożycie pokarmu lub
wody zanieczyszczonej jajami.
http://www.eurekalert.org/multimedia/pub/27714.php
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://meduniver.com/Medical/Microbiology/1372.html
160
Parazyt: włosogłówka ludzka (cianka) Trichocephalus trichiurus (=Trichuris trichiura)
Parazytoza: włosogłówczyca (trichurioza) Trichocephaliasis, Trichurosis seu Trichuriosis
http://www.e-cleansing.com/parasites/human-whipworm-trichuris-trichiura.html
http://jpkc.sysu.edu.cn/jscx/Textbook/four-3.html
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
161
Parazyt: włosogłówka ludzka (cianka) Trichocephalus trichiurus (=Trichuris trichiura)
Parazytoza: włosogłówczyca (trichurioza) Trichocephaliasis, Trichurosis seu Trichuriosis
• Jaja w przewodzie pokarmowym (jelito cienkie
kręte) żywiciela uwalniają larwy.
• Dojrzewają w ciągu miesiąca, po czym
przedostają się do jelita grubego.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.human-healths.com/trichuris-trichiura/trichuris-trichiura.php
162
Parazyt: włosogłówka ludzka (cianka) Trichocephalus trichiurus (=Trichuris trichiura)
Parazytoza: włosogłówczyca (trichurioza) Trichocephaliasis, Trichurosis seu Trichuriosis
• Koproskopia umożliwia wykrycie
beczułkowatych jaj z dwoma
charakterystycznymi, przezroczystymi
czepkami na biegunach.
• Otoczka jaj jest brązowożółta.
http://old.globalnetwork.org/about-ntds/factsheets/trichuriasisH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.infoescola.com/doencas/tricuriase/
http://www.portalsaofrancisc
o.com.br/alfa/tricocefaliase/tr
icocefaliase-3.php
163
Parazyt: włosogłówka ludzka (cianka) Trichocephalus trichiurus (=Trichuris trichiura)
Parazytoza: włosogłówczyca (trichurioza) Trichocephaliasis, Trichurosis seu Trichuriosis
• Następstwem uszkodzenia nabłonka jelita
grubego są zakażenia bakteryjne i stany
zapalne. Podczas zakażenia na skórze
pojawiają się swędzące wysypki.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.human-healths.com/trichuris-trichiura/trichuris-trichiura.php
164
Parazyt: włosogłówka ludzka (cianka) Trichocephalus trichiurus (=Trichuris trichiura)
Parazytoza: włosogłówczyca (trichurioza) Trichocephaliasis, Trichurosis seu Trichuriosis
• Objawy są słabo zaznaczone.
• Ze strony przewodu pokarmowego obserwuje
się bóle brzucha, nudności, biegunki lub
zaparcia.
• Chorzy wykazują nerwowość i cierpią na
bezsenność przy równoczesnym występowaniu
ogólnego osłabienia.
• Eozynofilia, niedokrwistość.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
165
http://www.microscopyu.com/staticgallery/dicphasecontrast/trichurispc.html
Parazyt: włosogłówka ludzka (cianka) Trichocephalus trichiurus (=Trichuris trichiura)
Parazytoza: włosogłówczyca (trichurioza) Trichocephaliasis, Trichurosis seu Trichuriosis
http://www.sciencephoto.com/media/366392/enlarge
http://www.biolib.cz/en/image/id17332/
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
166
Parazyt: włosogłówka ludzka (cianka) Trichocephalus trichiurus (=Trichuris trichiura)
Parazytoza: włosogłówczyca (trichurioza) Trichocephaliasis, Trichurosis seu Trichuriosis
• Leczenie. Albendazole (Albenza Tiltab SmithKline
Beecham – tabl. 200 mg; Zentel SmithKline
Beecham – tabl. 200 mg; flakon 20 ml – zawiesina
(5 ml zawiera 100 mg)) – 400 mg jednorazowo,
dzieci – 200 mg jednorazowo.
• Mebendazole (Vermox Janssen – tabl. 100 mg, flakony
30 ml – zawiesina (1 ml zawiera 20 mg), Vermox Gedeon
Richter – tabl. 100 mg) – 100 mg 2 razy dz. przez 3 dni.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
167
Parazyt: glista ludzka Ascaris lumbricoides
Parazytoza: glistnica (askarydoza) Ascariosis
(Ascariasis, Ascaridosis)
• glista ludzka pasożytuje w jelicie cienkim
człowieka, dzika i świni.
http://atlas.or.kr/atlas/alphabet_view.php?my_codeName=Ascaris%20lumbricoides
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
168
http://www.dpd.cdc.gov/dpdx/html/ascariasis.htm
Parazyt: glista ludzka Ascaris lumbricoides
Parazytoza: glistnica (askarydoza) Ascariosis
(Ascariasis, Ascaridosis)
• Wykazuje dymorfizm płciowy.
• Samica dorasta do 25 cm, a samiec do 17 cm;
szerokość wynosi 4-6 mm.
• Tylny koniec samca jest zakrzywiony.
• Barwa ciała biaława lub żółtawa.
• Ciało walcowate, zwężone na obu końcach.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://158.83.1.40/Buckelew/mass_of_ascaris_lumbricoides.htm
169
http://www.dpd.cdc.gov/dpdx/html/imagelibrary/A-F/Ascariasis/body_Ascariasis_il3.htm
Parazyt: glista ludzka Ascaris lumbricoides
Parazytoza: glistnica (askarydoza) Ascariosis
(Ascariasis, Ascaridosis)
• Powierzchnia fałdowana, okryta oskórkiem
chroniącym pasożyta przed strawieniem.
• Na przednim końcu otwór gębowy z trzema
wargami.
• Wargi zawierają chemoreceptory.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://curezone.com/image_gallery/parasites/
170
http://www.picturesdepot.com/medical/12402/ascaris+lumbricoides.html
Parazyt: glista ludzka Ascaris lumbricoides
Parazytoza: glistnica (askarydoza) Ascariosis
(Ascariasis, Ascaridosis)
• Pod oskórkiem leży nabłonek, dalej mięśnie w
formie 4 głównych pasm podłużnych.
• Pierwotna jama ciała wypełniona jest płynem
surowiczym.
• Przewód pokarmowy rurkowaty, rozpoczynający
się otworem gębowym, a kończący otworem
odbytowym po brzusznej stronie ciała.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://bio390parasitology.blogspot.com/2011/02/ascaris-lumbricoides-biggest-youve-ever.html
171
Parazyt: glista ludzka Ascaris lumbricoides
Parazytoza: glistnica (askarydoza) Ascariosis
(Ascariasis, Ascaridosis)
• Pokarm przez otwór gębowy przesunięty jest do
jamy gębowej, potem umięśnionej gardzieli
(przełyku) z gruczołami śluzowymi i dalej do jelita
środkowego wyścielonego nabłonkiem
cylindrycznym wydzielającym enzymy.
• Gardziel pełni funkcje ssąco-tłoczące.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMicm030773
172
Parazyt: glista ludzka Ascaris lumbricoides
Parazytoza: glistnica (askarydoza) Ascariosis
(Ascariasis, Ascaridosis)
• Trawienie jest zewnątrzkomórkowe.
• Składniki pokarmowe są pochłonięte i
rozprowadzone po całym ciele dzięki płynowi jamy
ciała.
• Niestrawione resztki przesunięte zostają do
umięśnionego, kurczącego się jelita tylnego i
wydalone przez otwór odbytowy na zewnątrz
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://daveproject.org/duodenum-ascaris-lumbricoides/2004-05-10/
173
Parazyt: glista ludzka Ascaris lumbricoides
Parazytoza: glistnica (askarydoza) Ascariosis
(Ascariasis, Ascaridosis)
http://www.fotofinder.com
/search/fulltext/ASCARIS%
20LUMBRICOIDES
• Zapłodnione jaja wraz z kałem wydostają się
na zewnątrz. W środowisku zewnętrznym w
jajach rozwijają się larwy glisty. Gdy jaja
dostana się do przewodu pokarmowego
żywiciela zostają nadtrawione, wówczas larwy
czynnie opuszczają otoczki jajowe, przebijają
ścianę jelita i wnikają do naczyń krwionośnych
oraz limfatycznych.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
174
Parazyt: glista ludzka Ascaris lumbricoides
Parazytoza: glistnica (askarydoza) Ascariosis
(Ascariasis, Ascaridosis)
• Z krwią dostają się poprzez wątrobę i serce do
płuc. Przebijają śródbłonek naczyń i nabłonek
pęcherzyka płucnego, przechodzą do światła
pęcherzyków, oskrzelików i oskrzeli.
http://m.eb.com/assembly/30686
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
175
http://scielo.isciii.es/scielo.php?pid=S1130-01082009000600009&script=sci_arttext
Parazyt: glista ludzka Ascaris lumbricoides
Parazytoza: glistnica (askarydoza) Ascariosis
(Ascariasis, Ascaridosis)
• Ruchy migawkowe nabłonka i odruchy kaszlu
transportują larwy do gardła. Zostają
połknięte, dzięki czemu pasożyt ponownie
trafia do jelita cienkiego, gdzie dojrzewa i
wzrasta.
• Glista żyje około 1 roku.
http://www.biomedsearch.com/nih/Rare-cause-intestinal-obstructionH. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
Ascaris/19830032.html
176
Parazyt: glista ludzka Ascaris lumbricoides
Parazytoza: glistnica (askarydoza) Ascariosis
(Ascariasis, Ascaridosis)
• W trakcie wędrówki larwy
linieją dwukrotnie.
• Dojrzewają w ciągu 3 miesięcy.
• Dojrzałe osobniki mają
zdolność wpełzania do
przewodu trzustkowego, dróg
żółciowych i wyrostka
robaczkowego, a nawet na
zewnątrz przez odbyt i jamę
ustną.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://ascaris-pbl14.blogspot.com/
177
Parazyt: glista ludzka Ascaris lumbricoides
Parazytoza: glistnica (askarydoza) Ascariosis
(Ascariasis, Ascaridosis)
http://www.flickr.com/photos/81211047@N00/3465648210/
http://idelective.pbworks.com/w/page/36030254/Week%205%20%20Helminth%20Infections
an ascaris worm (Ascaris lumbricoides) vomited up by this boy, Tansen,
Nepal
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
178
Parazyt: glista ludzka Ascaris lumbricoides
Parazytoza: glistnica (askarydoza) Ascariosis
(Ascariasis, Ascaridosis)
• Objawy: przy pustym żołądku uczucie ssania w
okolicy podżebrowej i żołądka, nudności,
śliniotok, zwiększony apetyt lub brak apetytu,
świąd odbytu, pokrzywka na skórze,
swędzenie końca nosa i narządów płciowych,
bóle napadowe brzucha, wzdęcia, zaparcia
czasem na przemian z rozwolnieniami lub
biegunkami. Źrenice rozszerzone.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
179
http://tv.doccheck.com/de/moviestream/dc_staff_ag_westphalen_g/q//p/2/o//od//
Parazyt: glista ludzka Ascaris lumbricoides
Parazytoza: glistnica (askarydoza) Ascariosis
(Ascariasis, Ascaridosis)
http://www.sciencephoto.com/image/89838/530wm/C0025
585-Parasitic_roundworm,_SEM-SPL.jpg
http://parasite.org.au/para-site/ascaris/ascaris-mode.html
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
180
Parazyt: glista ludzka Ascaris lumbricoides
Parazytoza: glistnica (askarydoza) Ascariosis
(Ascariasis, Ascaridosis)
• Chorzy są nerwowi, cierpią na bezsenność i
nocne dreszcze, niekiedy pojawiają się u nich
drgawki. Ponadto eozynofilia, niedokrwistość,
bóle głowy, osłabienie, spadek masy ciała,
opuchnięcie powiek Zapętlenie się licznych
glist powoduje niedrożność jelita. W czasie
przechodzenia larw do płuc występuje kaszel,
gorączka i ataki duszności.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.fotofinder.com/search/fulltext/ASCARIS%20LUMBRICOIDES
181
Parazyt: glista ludzka Ascaris lumbricoides
Parazytoza: glistnica (askarydoza) Ascariosis
(Ascariasis, Ascaridosis)
• W razie wniknięcia glist do
trzustki – zapalenie a nawet
martwica trzustki.
• Przedostanie się glist do
przewodu żółciowego
objawia się stanem
zapalnym i żółtaczką.
Distended abdomen is characteristic of a child
with severe ascariasis. (Reprinted from
Despommier D et al. Parasitic Diseases. 2001.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
182
http://www.medscape.com/viewarticle/451597_3
Parazyt: glista ludzka Ascaris lumbricoides
Parazytoza: glistnica (askarydoza) Ascariosis
(Ascariasis, Ascaridosis)
• Diagnostyka. Koproskopia umożliwia stwierdzenie
jaj w kale. Pomocne są badania radiologiczne płuc
(w obrazie rtg nacieki Löfflera) i jelit przy użyciu
środków cieniujących.
Ascaris (roundworm) collection following anthelmintic
therapy in a child. (Reprinted from Despommier D
al.
H.et
Rozanski;
LBPiEhttp://daveproject.org/colon-ascaris-lumbricoides/2005-11-01/
PWSZ Krosno
183
Parasitic Diseases. 2001.
Parazyt: glista ludzka Ascaris lumbricoides
Parazytoza: glistnica (askarydoza) Ascariosis
(Ascariasis, Ascaridosis)
Leczenie.
• Levamisole hydrochloride – Decaris – tabl. 150 mg (dorośli per
os przed snem 150 mg, dzieci 2,5 mg/kg m.c.
• Mebendazole – Vermox – tabl. 100 mg (dorośli i dzieci
powyżej 2 r.ż. 1 tabl. 2 razy dz. przez 3 dni).
• Albendazole – Zentel – tabl. 200 mg; zawiesina 200 mg/10 ml
(dorośli i dzieci powyżej 2 r.ż. – 400 mg jednorazowo).
• Pyrantelum – tabl. 250 mg; zawiesina 250 mg/5 ml (dorośli i
dzieci powyżej 12 r.ż 750 mg jednorazowo, dzieci od 7 m.ż do
3 r.ż. 125 mg jednorazowo).
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
184
Parazyt: glista ludzka Ascaris lumbricoides
Parazytoza: glistnica (askarydoza) Ascariosis
(Ascariasis, Ascaridosis)
• Epidemiologia i profilaktyka. Głównym powodem
rozpowszechnienia choroby jest nawożenie pól
uprawnych szambem lub kompostem z osadów
ściekowych.
• W celu zapobiegania zakażeniu należy zachować
podstawowe zasady higieny osobistej i czystości żywienia.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://familymedicinehelp.com/brief-summary-of-ascariasis
185
Mikozy
http://www.cosmiq.de/qa/show/1851565/Aussehen-und-Besonderheiten-von-Pilz-Fusspilz/
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
186
Grzybice - mikozy
•
Podkrólestwo: Fungi (Mycota) – grzyby
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Rodzaj: Aspergillus
Aspergillus fumigatus
Rodzaj: Candida
Candida albicans
Rodzaj: Cryptococcus
Cryptococcus neoformans
Rodzaj: Geotrichum
Geotrichum candidum
Rodzaj: Monosporium
•
Monosporium apiospermum (Allescheria boydii)
•
•
•
Rodzaj: Epidermophyton
Epidermophyton floccosum
Rodzaj: Trichophyton
http://www.dermis.net/dermisroot/en/19790/image.htm
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
187
Pasożyt: Microsporum audouini
Parazytoza: Tinea capitis superficialis - grzybica skóry owłosionej
powierzchowna
• Choroba wielopostaciowa (liczne odmiany).
• Objawy: na skórze występują ogniska złuszczania na podłożu
zapalnym; morfologicznie jest to obraz poszarpanych placków
złuszczania na tle których występują czarne punkciki (łodygi
włosów pozornie przystrzyżone - stąd nazwa odmiany tej
choroby: grzybica strzygąca).
http://www.healthhype.com/tinea-capitis-scalp-ringworm-hair-fungal-infection-pictures.html
H. Rozanski;
LBPiE PWSZ Krosno
188
Pasożyt: Microsporum audouini
Parazytoza: Tinea capitis superficialis - grzybica skóry owłosionej powierzchowna
• Choroba przewlekła.
• Występuje głównie u dzieci i młodzieży.
• Badania mikroskopowe potwierdzają obecność
zarodników grzyba wewnątrz włosów.
• Nie pozostawia blizn.
H. Rozanski; LBPiEhttp://dermaproblems.com/tinea-capitis-or-ringworm-of-the-hair/
PWSZ Krosno
189
http://www.avantderm.com/glossary/ringworm-tinea-capitis/
Pasożyt: Microsporum audouini
Parazytoza: Tinea capitis superficialis - grzybica skóry owłosionej
powierzchowna
• W przypadku odmiany drobnozarodnikowej na
powierzchni włosów występują białoszare
powłoczki. W świetle lampy Wooda na włosach
występuje zielonkawa fluorescencja, w
przeciwieństwie do grzybicy strzygącej.
http://hasustorm.com/books/English/Mcgraw.Hill.Fitzpatrick%27s.Color.Atlas.Of.Cli
nical.Dermatology.5th.Ed.K.Wolff.Et.Al.%282007%29.Ww.chm/III.%20Diseases%20D
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
ue%20to%20Microbial%20Agents/23.%20Cutaneous%20Fungal%20Infections.htm
www.cueflash.com
190
Pasożyt: Microsporum audouini
Parazytoza: Tinea capitis superficialis - grzybica skóry owłosionej
powierzchowna
• Odmianę woszczynową
cechuje występowanie
zmian tarczkowych strupów mających
tendencje do zlewania
się.
• Pozostawiają po sobie
przebarwienia i blizny.
• Grzyb wydziela stęchły
zapach.
• Doprowadza do łysienia.
http://perridermatology.com/blog/tag/kingwoodH. Rozanski; LBPiE PWSZ dermatology?currentPage=15
Krosno
191
Pasożyt: Microsporum audouini
Parazytoza: Tinea capitis superficialis - grzybica skóry owłosionej
powierzchowna
http://www.skincareguide.ca/glossary/t/tinea_capitis.html
golves.shikshik.org
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
192
Parazyt: Trychophyton rubrum et Trychophyton mentagrophytes
Parazytoza: grzybica stóp Tinea pedum
• Grzyb atakuje głównie ludzi korzystających z
publicznych łazienek, łaźni i basenów.
• Zarodniki przenoszone są przez ruchy powietrza,
wodę, odzież, obuwie i przybory toaletowe.
• Możliwe jest zakażenie przez bezpośredni kontakt z
osobą chorą.
http://www.accessemergencymedicine.co
m/searchDefault.aspx?searchStr=tinea+ma
nus&hasExactMatch=True&hasDrugMatch
=False&searchSource=All&ftbool=False
http://www.e-kulturistika.cz/view.php?cisloclanku=2009010004
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
193
Parazyt: Trychophyton rubrum et Trychophyton mentagrophytes
Parazytoza: grzybica stóp Tinea pedum
• Objawy: zmiany na skórze typu złuszczania na
podłożu zapalnym, świąd, niekiedy zmiany
pokrzywkowe ulegające złuszczeniu.
• Choroba przewlekła z nawrotami.
• Umiejscawia się głównie w szparach
międzypalcowych.
http://www.feelgood.de/hautpilze/tineapedum.htm
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
194
Parazyt: Trychophyton rubrum et Trychophyton mentagrophytes
Parazytoza: grzybica stóp Tinea pedum
http://art-zone.ro/boli/Ciuperca_piciorului_Tinea_pedis_tratament_poze_simptome.html
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
195
Parazyt: Geotrichum candidum
Parazytoza: geotrychoza płuc - Geotrichosis pulmonum
http://www.mycology.adelaide.edu.au/gallery/hyaline_moulds/geotrichum1.gif
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
196
Parazyt: Geotrichum candidum
Parazytoza: geotrychoza płuc - Geotrichosis pulmonum
• Wchodzi w skład naturalnej mikroflory
przewodu pokarmowego.
• Przy obniżonej odporności na choroby,
podczas antybiotykoterapii i leczenia
kortykosteroidami staje się niebezpiecznym
pasożytem.
http://www.health-healths.com/tag/coloured-scanning-electron-micrograph
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
197
Parazyt: Geotrichum candidum
Parazytoza: geotrychoza płuc - Geotrichosis pulmonum
• W jamie ustnej wywołuje pleśniawki.
• W układzie oddechowym pojawiają się kolonie
grzybni w formie plamek i grudek.
• Niekiedy występuje białawy nalot na całym
nabłonku.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
198
http://www.padil.gov.au/thai-bio/Pest/Main/140457/30904
Parazyt: Geotrichum candidum
Parazytoza: geotrychoza płuc - Geotrichosis pulmonum
• Choroba objawia się kaszlem, zwiększoną
plwociną, gorączką i zapaleniem płuc.
• W obrazie radiologicznym widoczne są nacieki
i jamy cienkościenne.
• Nieleczona prowadzi do zgonu.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.dac.uem.br/micologia/micoses_leveduras.php
199
Parazytoza: Trychophyton Schönleinii, T.
violaceum, T. rubrum, T. mentagrophytes
Grzybica paznokci - Tinea unguium
• Choroba dotyczy osób często korzystających z
publicznych łaźni i basenów, z wypożyczanego
obuwia, np. sportowego. Zakażone paznokcie
stają się zgrubiałe, łamliwe, popękane i
pobruzdowane; przybierają barwę
żółtobrunatną.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.doctorv.ca/conditions/nails/tinea-unguium.html
200
Parazytoza: Trychophyton Schönleinii, T.
violaceum, T. rubrum, T. mentagrophytes
Grzybica paznokci - Tinea unguium
http://www.uvs.sld.cu/profesores/supercursos/plonearticlemultipage.200605-05.8777394061/tinea-unguium
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
201
Parazytoza: Trychophyton Schönleinii, T.
violaceum, T. rubrum, T. mentagrophytes
Grzybica paznokci - Tinea unguium
• Choroba postępuje od brzegów ku centrum
paznokci.
• Ma przebieg przewlekły i nawrotowy.
• Drożdżyce paznokci (wywołane przez Candida)
objawiają się dodatkowo - stanem zapalnym i
ropnym skórnych wałów paznokciowych oraz
łożyska płytki paznokciowej.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.aafp.org/afp/1998/0701/p163.html
202
Parazyt: Candida albicans
Parazytoza: drożdżyca (kandydoza, kandydiaza) - Candidiasis
• Kandydozy są grzybicą wielopostaciową.
Ograniczają się do jednego miejsca w organizmie
lub wywołują objawy ogólnoustrojowe i ciężkim
przebiegu. I tak np. Candida pasożytuje na
błonach śluzowych jamy ustnej, jelita grubego,
na skórze gładkiej lub owłosionej, w drogach
moczowych, w układzie oddechowym, w
drogach płciowych, a nawet na tkance
nerwowej.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
203
http://medical-dictionary.thefreedictionary.com/candidiasis
Parazyt: Candida albicans
Parazytoza: drożdżyca (kandydoza, kandydiaza) - Candidiasis
http://www.skinsight.com/child/oralCandidiasisThrush.htm
http://mysuperkids.net/thrush-and-candidiasis-among-babies/
dermatlas.med.jhmi.edu
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
204
http://firstaid.about.com/od/bitesstings/ig/Rash-Pictures/Candidiasis.htm
Parazyt: Candida albicans
Parazytoza: drożdżyca (kandydoza, kandydiaza) - Candidiasis
• Stanowią także składnik
naturalnej mikroflory
przewodu
pokarmowego ludzi
zdrowych. Przy
obniżonej odporności
organizmu, podczas
podawania
antybiotyków,
kortykosteroidów i
leków
immunosupresyjnych,
grzyb zmienia
saprofityczny tryb życia
na pasożytniczy.
http://aapredbook.aappublications.org
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
205
Parazyt: Candida albicans
Parazytoza: drożdżyca (kandydoza, kandydiaza) - Candidiasis
http://bdigital.ces.edu.co:8080/dspace/handle/123456789/129
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://drugster.info/img/term/candidiasis-2481_2.jpg
206
Parazyt: Candida albicans
Parazytoza: drożdżyca (kandydoza, kandydiaza) - Candidiasis
• Przykładem parazytozy wywołanej przez
Candida albicans jest kandydiaza płuc
Candidiasis pulmonum. Porażają płuca, drogi
oddechowe i opłucną. Chorobie często
towarzyszą zmiany skórne oporne na leczenie.
Przejawem zakażenia dróg oddechowych są
białawe naloty i plamki grzybni na nabłonku.
Ponadto kaszel i gorączka, zwiększone
wydzielanie śluzu.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
207
Parazyt: Candida albicans
Parazytoza: drożdżyca (kandydoza, kandydiaza) - Candidiasis
http://aapredbook.aappublications.org
Candidiasis of larynx
http://www.sciencephoto.com/media/252703/enlarge
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
208
Parazyt: Candida albicans
Parazytoza: drożdżyca (kandydoza, kandydiaza) - Candidiasis
• Zakażenie płuc objawia się gorączką, kaszlem,
obfitą plwociną, osłabieniem ogólnym.
• W plwocinie stwierdza się zarodniki lub
strzępki grzyba, które można wyhodować na
specjalnych pożywkach.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
209
http://saludybelleza.metroblog.com/tratamiento_de_la_candidiasis
Parazyt: Cryptococcus neoformans
Parazytoza: kryptokokoza płuc - Cryptococcosis pulmonum
• Kryptokoki mogą zakażać praktycznie
wszystkie tkanki i tym samym organy lub
układy narządów.
http://www.human-healths.com/cryptococcus-neoformans/cryptococcusneoformans.php
http://www.scielo.br/scielo.php?pid=S0036-46652002000400008&script=sci_arttext
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
210
Parazyt: Cryptococcus neoformans
Parazytoza: kryptokokoza płuc - Cryptococcosis pulmonum
• Przykładem parazytozy grzybiczej jest kryptokokoza
płuc, która dotyczy ludzi z obniżoną odpornością
organizmu oraz chorych na nowotwory i cukrzycę.
• Poważnym czynnikiem zakażenia jest kurz, zwłaszcza
zanieczyszczony odchodami zwierząt (np. ptaków).
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.hiv.va.gov/provider/image-library/cryptococcus-neoformans.asp?post=1&slide=237
211
Parazyt: Cryptococcus neoformans
Parazytoza: kryptokokoza płuc - Cryptococcosis pulmonum
• Grzyb wywołuje w płucach stan zapalny,
nacieki i guzy imitujące nowotwory.
• Atakuje również układ nerwowy.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.hepatit.com/en/infectious-diseases-cryptococcus.html
212
Parazyt: Epidermophyton floccosum
Parazytoza: grzybica pachwin - Tinea inguinalis
• Choroba umiejscawia się w pachwinach, np.
wokół odbytu i narządów płciowych.
http://dermnetnz.org/doctors/quizzes/14/case10.html
H. Rozanski;
LBPiE PWSZ Krosno
213
http://www.dermis.net/dermisroot/en/15638/image.htm
Parazyt: Epidermophyton floccosum
Parazytoza: grzybica pachwin - Tinea inguinalis
• Objawem jest świąd, silny
stan zapalny przejawiający
się w formie
nieregularnych,
zlewających się plam. Na
plamach powstają
następnie pęcherzyki i
grudki. Barwa początkowo
czerwonawa zmienia się na
http://www.tibbiyardim.com/kasik-mantari.html
brunatną.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
214
Parazyt: Epidermophyton floccosum
Parazytoza: grzybica pachwin - Tinea inguinalis
http://www.kmle.co.kr/search.php?Search=tinea+inguinalis&SpecialSearch=HTMLWebHtdig&Page=8
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
215
Parazyt: Epidermophyton floccosum
Parazytoza: grzybica pachwin - Tinea inguinalis
• Choroba chroniczna z nawrotami.
• Zakażenie następuje droga kontaktu
bezpośredniego z osobą pasożytowaną oraz za
pośrednictwem przyborów toaletowych,
ręczników i odzieży.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
216
http://pjms.com.pk/issues/julsep08/article/casereport4.html
http://www.tankonyvtar.hu/konyvek/tenyeken-alapulo/tenyeken-alapulo-081030-1697
Parazyt: Microsporum canis
Parazytoza: grzybica skóry owłosionej Tinea capitis et barbae
profunda
• Zakażenie następuje od zwierząt. Objawem
jest ostry stan zapalny, guzki, a następnie guzy
zapalne, stopniowo zlewające się.
http://www.provlab.ab.ca/mycol/tutorials/derm/7case.htm
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://synararillo.com.br/?p=281
217
Parazyt: Microsporum canis
Parazytoza: grzybica skóry owłosionej Tinea capitis et barbae
profunda
• Do zakażenia grzybem dołączają się bakterie ropne
opanowujące mieszki włosowe.
• Umiejscawia się na brodzie, nad wargą górną lub
na skórze we włosach (skóra mózgoczaszki).
Microsporum canis: Wood lamp examination
http://www.aafp.org/afp/1998/0701/p163.html
Trichophyton verrucosum
Tinea barbae
Tinea barbae
profunda
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.infektionsnetz.at/InfektionenMykosen.phtml
218
http://www.monvt.eu/content.aspx?CategoryID=1066&EntryID=5428&Language=en
Parazyt: Aspergillus fumigatus
Parazytoza: grzybniak płuc (aspergiloza) Aspergilloma
• Kropidlaki (A. fumigatus,
A. nidulans. A. niger)
wywołują grzybice
narządowe: nerek, płuc,
oskrzeli, mózgu, uszu,
zatok obocznych nosa,
oka i in.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://pathhsw5m54.ucsf.edu/case16/aspergilloma.html
219
Parazyt: Aspergillus fumigatus
Parazytoza: grzybniak płuc (aspergiloza) - Aspergilloma
• Grzybniak płuc zasiedla jamy na płucach
pogruźlicze, po ropniach, ponowotworowe i
zwłóknieniowe.
• Objawem choroby są: krwioplucie i kaszel.
• W obrazie radiologicznym stwierdza się owalne lub nieregularne cienie w
jamie płucnej z rąbkiem powietrznym.
• Choroba nieleczona prowadzi do zgonu.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://bioweb.uwlax.edu/bio203/s2008/miller_melo/
220
http://radiopaedia.org/images/315795
Parazyt: Aspergillus fumigatus
Parazytoza: grzybniak płuc (aspergiloza) Aspergilloma
• Kropidlak może także
wywoływać kropidlakowe
zapalenie płuc i opłucnej.
Powstaje ono podczas
podawania leków
immusupresyjnych,
kortykosteroidów i
cytostatyków.
• Objawami są wówczas kaszel,
gorączka, obfita plwocina i
niewydolność oddechowa.
http://cueflash.com/decks/19_-_Pathology_Fungi
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
221
Parazyt: Aspergillus fumigatus
Parazytoza: grzybniak płuc (aspergiloza) Aspergilloma
• Jeżeli podczas zabiegów
operacyjnych na układzie
oddechowym użyte zostaną
nici jedwabne zakażone
kropidlakiem dochodzi
wówczas do szybkiego
rozwoju grzyba i
wystąpienia aspergilozy
dróg oddechowych (np.
oskrzeli) z objawem
krwioplucia.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
222
Leki przeciwgrzybicze
• Amphotericin B - jest to antybiotyk polienowy wytwarzany
przez promieniowce. Działa fungistatycznie (hamuje
rozmnażanie się grzybów z rodzaju Candida, Aspergillus,
Cryptococcus, Coccidioides, Histoplasma i Blastomyces.
Stosowany jest w leczeniu grzybic układowych i uogólnionych.
Preparaty handlowe: Amphocil i Amphotec (Sequus) - fiol. 50
mg i 100 mg - do wlewów dożylnych; Abelcet (Liposome) - fiol.
100 mg/20 ml; Fungizone (Bristol-Myers Squibb) - kaps. 250
mg, flakony 40 ml - zawiesina doustna, fiolki 50 mg - do
zastrzyków dożylnych; Ampho-Moronal (Bristol-Myers Squibb)
- tabl. 100 mg, tabletki do ssania 10 mg, flakony 30 ml i 50 ml zawiesina, tuby 10 g - maść i krem 3%.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
223
Leki przeciwgrzybicze
• Fluconazole - pochodna triazolu o działaniu
przeciwgrzybiczym. Działa na Candida, Cryptococcus,
Microsporum, Trichophyton, Epidermophyton, Blastomyces,
Histoplasma. Stosowana w leczeniu grzybic układowych.
• Preparaty: Diflucan (Pfizer) - kaps. 50; 100, 150 i 200 mg; amp.
2 mg/1 ml, flakony 150 ml - syrop; Fluconazole (Pliva) kaps. 50
i 100 mg; flakony 150 ml - syrop; Fluconazole (Terpol) - kaps.
50 i 150 mg. Dawkowanie: doustnie zaleznie od grzybicy,
średnio w pierwszej dawce 400 mg raz dz., potem 200 mg 1
raz dz. leczenie trwa około 14-21 dni lub dłużej (np.
kryptokokozy 6-8 tygodni).
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
224
Leki przeciwgrzybicze
• Flucytosine - 5-fluorocytozyna; działa głównie
na Cryptococcus i Candida. Preparaty:
Ancobon (ICN) - kaps. 250 mg i 500 mg;
Ancotil (ICN) - tabl. 500 mg, flakony 250 ml =
roztwór 1% do wlewu kroplowego.
Dawkowanie per os lub dożylnie (w ciągu 40
minut) 150-250 mg/kg m.c./24 h w 4
dawkach. Leczenie trwa 1-2 miesiące i dłużej,
zależnie od choroby.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
225
Leki przeciwgrzybicze
• Ketoconazole - pochodzna imidazolu; działa na Trichophyton,
Microsporum, Candida, Cryptococcus, Pityrosporum i
Epidermophyton. Stosowany w leczeniu grzybic
powierzchniowych i układowych. Preparaty: Nizoral (Janssen) tabl. 200 mg; tuby 15 g i 30 g - krem 2%; torebki 6 ml szamponetki i szampon we flakonach (60 i 100 ml); Oronazol
(Krka) - tabl. 200 mg; krem w tubach 30 g, szampon we flakonach
po 100 g; Terzolin (Janssen-Cilag) - flakony 60 i 105 mg - 2%
roztwór; krem 2% w tubach po 15 i 30 g; Ketokonazol (Anpharm) tabl. 200 mg; Ketoderm (Janssen-Cilag) - żel i krem 25.
Dawkowanie: średnio 200 mg raz dz.; w grzybicach układowych
600-1000 mg raz dz. Leczenie trwa zależnie od rodzaju grzybicy; w
grzybicach włosów 2 miesiące i więcej, w grzybicach paznokci 3
miesiące i dłużej. Leczenie miejscowe kojarzy się z leczeniem
doustnym.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
226
Leki przeciwgrzybicze
• Miconazole - pochodna imidazolu; działa na Microsporum,
Trichophyton, Epidermophyton, Histoplasma, Blastomyces,
Aspergillus, Cryptococcus i Candida. Stosowany jest w grzybicach
skóry, paznokci, błon sluzowych i narządów płciowych.
• Preparaty: Gyno-Femidazol (Polfa Grodzisk) - tabl. dopochw.;
Mikonazol (Inst.Farmac.) - krem w tubach po 20, 30 i 50 g; GynoDaktarin (Janssen) - globulki dopoch. 100 mg, 200 mg , 400 mg i
1200 mg; Daktar (Jansssen-Cilag) - tabl. 250 mg; żel 20 i 40 g,
flakony 20 ml - 2 % roztw.; krem 2% (30, 70 g); puder - 2% (30 g);
Daktarin (Janssen; Janssen-Cilag)) - tabl. 250 mg, tuby 40 g - żel 2%
do leczenia grzybic jamy ustnej; puder 2% (30 g). Dawkowanie: w
grzybicach układowych 1500-2000 mg/24 h w 4 dawkach przez kilka
tygodni lub miesięcy. Miejscowo - 4 razy dz. smarować zmiany;
zakażenie jamy ustnej - tabletkę ssać 4 razy dz.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
227
Leki przeciwgrzybicze
• Griseofulvin - antybiotyk wytwarzany przez pędzlaki o
działaniu fungistatycznym; działa na Epidermophyton,
Microsporum, Trichophyton; przenika do naskórka, włosów i
paznokci. Stosowany w grzybicach skórnych, włosów i
paznokci. Preparaty: Gricin (Arzneimittelwerk Dresden) - tabl.
125 mg; Fulcin (Zeneca) - tabl. 125 mg i 500 mg, Likuden M
(Hoechst Marion Roussel) - tabl. 125 i 500 mg; Grisefuline
(Sanofi Winthrop) - tabl. podzielne 250 mg i 500 mg.
Dawkowanie: 500-1000 mg w 1 lub 4 dawkach przez 2-8
tygodni, w grzybicach włosów 8 tygodni, w grzybicach
paznokci 12 miesięcy.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
228
Parazyt: Pijawka lekarska – Hirudo medicinalis
i pijawka końska Haemopis sanguisuga
• Pijawka lekarska dorasta do 15
cm długości.
• Ciało spłaszczone grzbietobrzusznie, barwy szarozielonej,
oliwkowej lub brązowej.
• Posiada ceglaste lub ciemne
plamki ułożone wzdłuż ciała po
bokach.
• Pokarmem dla pijawki są płynne
tkanki (krew, limfa) kręgowców i
bezkręgowców (atakuje również
ślimaki).
H. Rozanski; LBPiEhttp://www.skeptiseum.org/index.php?id=71&cat=medicine&explain=false
PWSZ Krosno
229
Pijawka lekarska – Hirudo
medicinalis
• Pijawka końska dorasta do 11 cm długości,
barwy ciemnobrązowej lub czarnej.
• Przebywa w zbiornikach słodkowodnych (rowy
melioracyjne, moczary, olsy, strumienie, rzeki,
stawy, jeziora) oraz na podmokłych
pastwiskach.
• Żywi się krwią kręgowców i bezkręgowców,
ponadto pożera drobne zwierzęta w całości
(np. kijanki, drobne ryby, mięczaki,
dżdżownice, owady).
• W Polsce pijawki pasożytują na ludziach
przebywających w zbiornikach wodnych i w
wilgotnej roślinności.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://12.163.119.18/medres/default/gallery/show/1
230
Pijawka lekarska – Hirudo
medicinalis
• W krajach o ciepłym klimacie żyją rozmaite gatunki
pijawek atakujących ssaki, w tym ludzi.
• Pasożytowanie na człowieku ma miejsce podczas
przebywania w zbiornikach wodnych, w podmokłej
roślinności zielnej, na polach uprawnych czy w
wilgotnych lasach.
• Pijawki przedostają się również do domostw
pasożytując na ludziach (np. pijawka cejlońska
Haemadipsa ceylonica).
• Niebezpieczne jest pasożytowanie wielu pijawek na
śpiących ludziach lub
zwierzętach.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
231
Pijawka lekarska – Hirudo medicinalis
• Zagrożeniem dla ludzi i zwierząt jest przedostanie się
pijawek do przewodu pokarmowego lub oddechowego,
przewodu słuchowego i otworów płciowych.
• Może wówczas dojść do silnego krwawienia, uduszenia oraz
stanu zapalnego i zakażenia bakteriami.
• Opisane są przypadki spożycia żywych pijawek wraz z
pokarmem lub wodą.
• W celu ułatwienia oderwania pijawki należy ją posypać solą,
kwaskiem cytrynowym lub skropić octem.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://12.163.119.18/medres/default/gallery/show/1
232
Pijawka lekarska – Hirudo
medicinalis
• Znaczenie pijawki lekarskiej w lecznictwie. Obecnie w medycynie
rzadko stosowane, w okresie przedwojennym zalecane w wielu
chorobach, niekiedy nawet przesadnie.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.dr-pago-welke.de/blutegel.html
233
Pijawka lekarska – Hirudo medicinalis
http://jnnp.bmj.com/content/76/10/1465.full
• Wskazania do stosowania
pijawek: nadciśnienie,
miażdżyca, zakrzepowe
zapalenie żył, zakrzepy
żylne, miejscowe zaburzenia
krążenia krwi.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.ec21.com/product-details/Hirudo-Medicinalis--5614103.html
234
Pijawka lekarska – Hirudo
medicinalis
• W leczeniu stosuje się pijawki wyłącznie
hodowlane.
• Dzikie pijawki przenoszą wiele chorób, np.
tężec.
http://www.genoscope.cns.fr/spip/-Hirudo-medicinalis,379-.html
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
235
Pijawka lekarska – Hirudo
medicinalis
• Działanie lecznicze pijawek polega
na poprawieniu przepływu krwi
przez zmniejszenie jej lepkości,
rozszerzenie naczyń krwionośnych,
zmniejszenie obrzęku i wysięku
pozanaczyniowego, zmniejszeniu
liczby płytek krwi, znoszeniu bólu i
działaniu przeciwzakrzepowym.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://12.163.119.18/medres/default/gallery/show/1
236
Pijawka lekarska – Hirudo
medicinalis
• Hirudin uzyskiwany z pijawek jest składnikiem
niektórych nowoczesnych leków stosowanych
zewnętrznie i wewnętrznie.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
237
http://www.ec21.com/product-details/Hirudo-Medicinalis--5614103.html
Pijawka lekarska – Hirudo
medicinalis
• Podstawowe zasady prawidłowego
przystawiania pijawek:
• Jedna pijawka wysysa 15-20 ml krwi.
• Daną pijawkę można przystawiać tylko
jednemu pacjentowi. Raz użyte pijawki nie
można przystawiać innym pacjentom.
• Stosuje się tylko pijawki z hodowli, w której
przestrzegano zasady epidemiologiczne i
sanitarne.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
238
http://www.arkive.org/medicinal-leech/hirudo-medicinalis/
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
239
Pijawka lekarska – Hirudo
medicinalis
• Pijawki należy przystawiać wyłącznie po pisemnym zaleceniu lekarza
dyplomowanego w ściśle określonych miejscach ciała, aby zapobiec
powikłaniom lub uszkodzeniom ciała, zagrażającym zdrowiu i życiu
pacjenta.
• Przed zabiegiem przygotować jałowe miseczki (nerkowatą i okrągłą z
pijawkami – zamkniętą gazą), bańkę szklaną, 2 pęsety, gaziki, łopatkę, sól
lub ocet, plaster opatrunkowy, spirytus, bandaż, 40% glukozę.
• Miejsca przystawienia pijawek należy zdezynfekować i osuszyć aby
alkohol wyparował.
• Miejsca owłosione wygolić i zdezynfekować.
• Pijawki nabierać do bańki i przystawiać na określone miejsca, po
przyssaniu się pijawki bańkę odjąć. Jeśli pijawka nie chce się przyssać,
miejsce przetrzeć glukozą 40%.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
240
Pijawka lekarska – Hirudo
medicinalis
• Należy liczyć przykładane pijawki.
• Najedzone pijawki odpadają same, jeśli któraś nadal
pozostaje posypać jej tylną część ciała solą lub zmoczyć
octem.
• Przeliczyć zebrane pijawki. Suma musi się zgadzać. Niekiedy
pijawka niespodziewanie przemieszcza się w inne miejsce,
np. pod ubranie.
• Podczas zabiegu pielęgniarka powinna przebywać przy
pacjencie.
• Miejsca odpadnięcia pijawek należy opatrzyć sterylną gazą i
zakleić plastrem.
• Upewniać się, czy krwawienie ustało.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
241
Acarida
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Typ: Arthropoda - stawonogi
Podtyp: Chelicerata - szczękoczułkowce
Gromada: Arachnida - pajęczaki
Podgromada: Acarida - roztocze
Sarcoptes scabiei – świerzbowiec
Dermanyssus gallinae – ptaszyniec
Neotrombicula autumnalis – swędzik jesienny
Ixodes ricinus – kleszcz pospolity
Argas reflexus – obrzeżek gołębi
Demodex folliculorum – nużeniec ludzki
Dermatophagoides pteronyssinus – skórożarłoczek skryty
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
242
Gatunek roztocza: skórożarłoczek skryty –
Dermatophagoides pteronyssinus
• Roztocz dorastający do 400 um długości. Ciało
owalne, barwy białej. Szczecinki na idiosomie i
odnóżach długie, sterczące. Przebywa w
grubych kocach, kapach, dywanach, łóżkach,
fotelach, kołdrach, poduszkach.
H. Rozanski; LBPiE
PWSZ Krosno
http://www.insectresearch.com/ps_dustmites.htm
243
Dermatophagoides pteronyssinus
http://www.nastyhobbit.org/forum/pics/unseen-insects/
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
244
Gatunek roztocza: skórożarłoczek
skryty – Dermatophagoides
pteronyssinus
http://enhs.umn.edu/current/5100/asthma/allergens.html
• Odżywia się naskórkiem człowieka,
bakteriami, grzybami i szczątkami roślin.
• Wydzieliny i wydaliny tego roztocza wywołują
alergię (wyprysk, świąd skóry, astma i td.).
• Przenosi się wraz z kurzem.
• Im starsza tapicerka na meblach i pościel
(poduchy, kołdry) tym więcej osobników je
zamieszkuje i silniej działają alergogennie.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
245
Gatunek roztocza: skórożarłoczek skryty –
Dermatophagoides pteronyssinus
• Podaje się leki ogólne i miejscowe
przeciwhistaminowe, przeciwzapalne,
przeciwwysiękowe, przeciwświądowe,
uspokajające. Leczenie na ogół objawowe. W
razie potrzeby leki przeciwdychawicze.
H. Rozanski; LBPiEhttp://www.psmicrographs.co.uk/house-dust-mite--dermatophagoidesPWSZ Krosno
246
pteronyssinus-/science-image/80015768d
Gatunek roztocza: skórożarłoczek skryty –
Dermatophagoides pteronyssinus
• Leczenie przyczynowe i profilaktyka: wyeliminowanie roztoczy z
mieszkania: łóżka wodne, brak tapicerki, unikanie firan, dywanów,
wszelkich “łapaczy kurzu”, wentylatory z filtrami, zachowanie
czystości w mieszkaniu przy użyciu odkurzaczy z filtrami wodnymi.
• Utrzymywanie mieszkania w dobrym stanie technicznym (szczelne
okna, brak szpar w podłogach i ścianach, brak uwilgotnienia ścian).
• Częste zmienianie pościeli, w tym poduszek i kołder.
• Częsta zmiana odzieży.
• Unikanie gromadzenia starych ubrań w szafach. Acarosan
(Allergopharma) – pianka /300 ml/, proszek /750g), aerozol /500
ml/ - do niszczenia roztoczy w tkaninach, szparach podłogowych,
meblach i t.d.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
247
Pasożyt: nużeniec ludzki – Demodex folliculorum
Parazytoza: nużyca = demodekoza Demodecosis
• Jest robakowaty, białawy lub żółtawy, w tyle
zwężony, w przedniej części ma 4 pary odnóży,
sztylecikowe chelicery oraz pedipalpy.
• Dorasta do 0,4 mm długości (najczęściej 0,2-0,3
mm).
• Pasożytuje w mieszkach włosowych oraz w
gruczołach łojowych.
• Jest rozpowszechniony na całym świecie.
• Odżywia się łojem i przesączem osocza krwi.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
248
http://www.101hair.com.my/images/demodex/demodex_folliculorum_1.jpg
Pasożyt: nużeniec ludzki – Demodex folliculorum
Parazytoza: nużyca = demodekoza Demodecosis
• Na ogół nie wywołuje poważnych objawów
chorobowych. Niekiedy może powodować
zapalenie gruczoły łojowego lub mieszka
włosowego, uniemożliwiając wydzielenie łoju.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://curedemodex.com
/
249
Pasożyt: nużeniec ludzki – Demodex folliculorum
Parazytoza: nużyca = demodekoza Demodecosis
• Objawem jest wówczas miejscowa gorączka, stan
zapalny, ból i powstanie ropnia (pryszcz ropny).
Wrażliwe osoby (głównie kobiety) odczuwają lekkie
swędzenie skóry w miejscach przebywania
nużeńców zwłaszcza, gdy te aktywnie wnikają w
głąb mieszka lub gruczołu łojowego.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.101hair.com.my/dst.html 250
Pasożyt: nużeniec ludzki – Demodex folliculorum
Parazytoza: nużyca = demodekoza Demodecosis
• Przyczynia się do powstawania wągrów
(zaskórników) - comedones.
• Odchody nużeńca mogą u niektórych osób
wywoływać uczulenie i podrażnienie ujścia
gruczołów łojowych.
• Sprzyja zakażeniom bakteryjnym, zwłaszcza w
przebiegu trądziku i zapalenia łojotokowego skóry.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
251
http://www.101hair.com.my/images/demodex/FIGdemodex-Sharpei01.jpg
H. Rozanski; LBPiE
PWSZ Krosno
http://www.101hair.com.my/images/demodex/
252
Pasożyt: nużeniec ludzki – Demodex folliculorum
Parazytoza: nużyca = demodekoza Demodecosis
• Nużeńca można zidentyfikować
badaniem mikroskopowym
zaskórników lub całych torebek
włosowych umiejętnie
wyrwanych pęsetą, zwłaszcza
tych zaropiałych.
• Na końcówce (tej tkwiącej w
skórze, po wewnętrznej stronie)
wągra niekiedy zaobserwować
można poruszającego się
nużeńca.
• Jest trudno widoczny gołym
okiem z powodu podobnej
barwy pasożyta do barwy masy
rogowo-łojowej wągra.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosnohttp://www.101hair.com.my/dst.html
253
Pasożyt: nużeniec ludzki – Demodex folliculorum
Parazytoza: nużyca = demodekoza Demodecosis
• Częściej występuje u ludzi na wsiach oraz z łojotokiem (do
skóry tłustej łatwiej przywiera kurz).
• Przenoszony jest wraz z kurzem, przez kontakt bezpośredni z
osobą zarażoną, przez stosowanie tych samych przyborów
kosmetycznych, ręczników i ubrań.
• Profilaktyka polega na utrzymywaniu w czystości skóry i ubrań
oraz oczyszczenie skóry z zaskórników za pomocą płynów
odkażających i peelingu enzymatycznego lub ziarnistego.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://ferrebeekeeper.wordpress.com/tag/folliculorum/
254
Pasożyt: nużeniec ludzki – Demodex folliculorum
Parazytoza: nużyca = demodekoza Demodecosis
• Miejscowo maść Viosept – tuby 15
g (domiphen bromide, kliochinol,
chlorowodorek trypelenaminy) lub
Chlorchinaldin – maść 3% tuby 5 g.
Maście wciera się 2-3 razy dz. Skórę
należy przmywać spirytusem z
dodatkiem kamfory, tymolu lub
kwasu salicylowego. Skuteczny jest
również preparat Adonis Afrodyta
zawierający w składzie etanolowy
roztwór rezorcyny, tymolu i
mentolu, który należy użyć przed
nałożeniem wybranej maści.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://ferrebeekeeper.wordpress.com/tag/folliculorum/
255
Pasożyt: nużeniec ludzki – Demodex folliculorum
Parazytoza: nużyca = demodekoza Demodecosis
• Jeśli nużycy towarzyszy silny łojotok i
nieznoszenie tłustych maści (wazeliny w
podłożu) zaleca się Crotamiton Farmapol –
płyn 10% (analogiczne leki to Eurax i Euraxil
Novartis – emulsje, kremy 10%) – kilka razy
dziennie miejscowo wcierać.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
256
Pasożyt: swędzik jesienny – Neotrombicula autumnalis
Parazytoza: gorączka sienna
• Problemem dla człowieka jest
larwa tego roztocza.
• Dorosły osobnik dorasta do 1,7
mm długości, jest barwy
żółtawej.
• Ciało ma pokryte piórkowatymi
szczecinkami.
• Występuje na łąkach, w sadach,
na pastwiskach i polach
uprawnych.
http://www.lastrefuge.co.uk/php/show-images-all-big.php?id=CHI0193
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
257
Pasożyt: swędzik jesienny – Neotrombicula autumnalis
Parazytoza: gorączka sienna
http://www.biolib.cz/en/taxonimage/id17336/?taxonid=78879
http://www.lastrefuge.co.uk/php/show-images-all-big.php?id=CHI0193
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
258
Pasożyt: swędzik jesienny – Neotrombicula autumnalis
Parazytoza: gorączka sienna
• Larwa prowadzi pasożytniczy
tryb życia, jest owalna,
czerwonawa lub
pomarańczowa, dorasta do 0,2
mm długości.
• Larwa pasożytuje na różnych
ssakach (owadożerne,
gryzonie, kotowate, psowate).
• Larwy masowo atakują latem i
jesienią.
http://www.trifolio-m.de/tierpflege/herbstgrasmilbe/grasmilbe_kreislauf.jpg
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.superstock.com/stock-photos-images/1848-479334
259
• Przyczepiają się do skóry, najczęściej w
pachwinach (pod pachami, w stawie
kolanowym, w stawie łokciowym, w
stawie biodrowym) i wokół narządów
płciowych.
• Do ranki larwa wpuszcza ślinę z
enzymami trawiącymi.
• Enzymy trawią tkanki żywiciela
http://www.meb.uni-bonn.de/parasitologie/ag_zecken/nachweis.htm
upłynniając je.
• Upłynnione tkanki są absorbowane na
bieżąco przez pasożyta.
• Najedzona larwa odpada i dalej rozwija
się poza żywicielem.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
260
Pasożyt: swędzik jesienny – Neotrombicula autumnalis
Parazytoza: gorączka sienna
• Objawy: świąd,
pieczenie punktowe
skóry, pokrzywka, stan
zapalny skóry
(rumień), gorączka.
• Rozpoznanie: na
podstawie wyglądu
larw (szkło
powiększające) +
objawy skórne.
http://ecoport.org/ep?SearchType=pdb&PdbID=35735
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
261
Pasożyt: swędzik jesienny – Neotrombicula autumnalis
Parazytoza: gorączka sienna
•
Leczenie: środki przeciwzapalne i odkażające, przeciwświądowe,
przeciwwysiękowe, uspokajające (w razie masowego pogryzienia). Kąpiel w środku
odkażającym (nadmanganian potasu – 3 tabl. na pół wanny wody, chinoxysolum - 5
tabl. na pół wanny wody). Przemycie skóry preparatem Adonis Afrodyta. Doustnie
Dimetindene (Fenistil) – 1 mg 3 razy dz. (w draż. 1 mg). Na skórę stosować Fenistil
żel lub emulsję 0,1% - wcierać kilka razy dz.. Dimetinden działa
przeciwhistaminowo, przeciwświądowo i przeciwzapalnie. Miejscowo można
stosować Chlorchinaldin H (z dodatkiem hydrokortyzonu) – maść. Skutecznym i
bezpiecznym lekiem przeciwhistaminowym o działaniu ogólnym jest Clemastinum–
tabl. 1 mg, amp. 2 mg/2 ml, syrop (10 ml zawiera 1 mg) – 2 mg 2 razy dz..
Clemastinum działa przeciwświądowo, przeciwwysiękowo i przeciwzapalnie.
Analogicznym preparatem do Clemastinum jest Tavegyl – tabl. 1 mg (syrop) firmy
Novartis. W razie występowania larw na skórze zastosować Crotamiton (lub Eurax,
Euraxil– maść, emulsję lub krem 10% - wcierać w zaatakowane miejsca. Mydło
dziegciowe lub siarkowe pomaga w usunięciu pasożyta.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
262
Pasożyt: swędzik jesienny – Neotrombicula autumnalis
Parazytoza: gorączka sienna
• Profilaktyka: staranne umycie ciała po powrocie z
lasu, łąki, po odbyciu prac polowych.
• Oglądnięcie ciała.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.welpen.de/service/redaktion/hilfe-mein-hund-hat-grasmilben.htm
263
http://www.biolib.cz/en/image/id17497/
Pasożyt: obrzeżek gołębi – Argas reflexus
Pasożyt: ptaszyniec – Dermanyssus gallinae
• Pasożytują na ptakach (gołębie,
drób, kawki, jaskółki, wróble).
• Z gniazd ptasich, gołębników oraz
kurników wędrują do mieszkań i
atakują ludzi głównie nocą.
Dermanyssus gallinae
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.rione.it/canarini/lancashire/acaro_rosso_it.htm
264
http://poultrykeeper.com/chickens/health/redmite.html
Pasożyt: obrzeżek gołębi – Argas reflexus
Pasożyt: ptaszyniec – Dermanyssus gallinae
http://aramel.free.fr/INSECTES44.shtml
• Obrzeżek dorasta do 7 mm długości (samica
dłuższa o 2 mm) i 5 mm szerokości.
• Ciało spłaszczone, w zarysie jajowate, barwy
szarej lub brązowawej, brzegiem jaśniejsze i
poprzecznie prążkowane.
• Wytrzymały na głód przez kilka lat.
• Skrywa się w szparach i wewnątrz gniazd.
• Może przenosić kleszczowe zapalenie
mózgu.
• Samica składa nawet 700 jaj. Cykl
rozwojowy może wydłużać się do 2,5 lat.
• Żywi się krwią ptaków i ssaków.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
265
http://www.daviddarling.info/encyclopedia/A/Acarina.html
Pasożyt: obrzeżek gołębi – Argas reflexus
Pasożyt: ptaszyniec – Dermanyssus gallinae
• Objawy: początkowo silny świąd i
zaczerwienienie w miejsca
ukłucia roztocza, następnie
obrzęk, który może ulec
zakażeniu bakteriami ropnymi.
• Przeczosy (podłużne, równoległe
zadrapania i czerwienienia skóry).
• U ludzi wrażliwych na roztocza –
alergia na skórze, rzadziej
uogólniona.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
266
http://undulatsiderne.dk/undulatselect.asp?ID=42
Gatunek pasożyta: ptaszyniec kurzy –
Dermanyssus gallinae
• Wiadomości ogólne. Odżywia się krwią
zarówno w stadium larwalnym jak i dojrzałym.
Bardzo rozpowszechniony roztocz na świecie.
Dorasta do 0,6-0,7 mm długości.
• Barwa głodnego roztocza szarawa lub biaława,
najedzonego – czerwonawa lub brunatna.
• Pasożytuje głównie na ptactwie hodowlanym i
dzikim, ale przy masowym występowaniu
atakuje ssaki, w tym człowieka. Przenosi
wirusowe zapalenie mózgu.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
267
Pasożyt: obrzeżek gołębi – Argas reflexus
Pasożyt: ptaszyniec – Dermanyssus gallinae
http://www.irsea.info/images/entomo-parasitologie/dermanys.gif
• Rozpoznanie. Wywiad (zamieszkiwanie blisko
poddaszy, przy strychach, przy gołębnikach),
ponadto na podstawie zmian skórnych, które
jednak można przypisać innym roztoczom lub
owadom.
• Pacjent może ustalić czynnik chorobotwórczy
kontrolując szczegółowo szpary w podłogach,
pościel, nakrycia mebli wypoczynkowych (łóżka,
fotele); pasożyt jest bowiem widoczny gołym
okiem.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
268
obrzeżek gołębi – Argas reflexus
http://www.maladies-a-tiques.com/Argasidae-et-pathologies.htm
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
269
Pasożyt: obrzeżek gołębi – Argas reflexus
Pasożyt: ptaszyniec – Dermanyssus gallinae
• Leczenie: najczęściej wystarcza zewnętrzne zastosowanie
środka odkażającego (jodyna, płyn Lugola, spirytus kamforowy
lub salicylowy) a następnie maści (żelu, kremu)
przeciwzapalnej, np. Laticort– krem, maść, Dermacalm-D–
krem, Locoid– krem, mleczko, Fenistil - żel. W razie
uogólnionych objawów alergicznych doustnie: Diphergan–
draż. 10 lub 25 mg (3-4 razy dz. po 10 mg), Clemastine– tabl. 1
mg (2 razy dz. po 1 tabl.). Należy dążyć do wyeliminowania
pasożyta z otoczenia człowieka przy pomocy środków
chemicznych. Acarosan– pianka /300 ml/, proszek /750g),
aerozol /500 ml/ - do niszczenia roztoczy.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
270
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
271
Pasożyt: kleszcz pospolity – Ixodes ricinus
• Morfologia. Dymorfizm płciowy. Samica dorasta do
4,5 mm, a samiec do 2,5 mm.
• Barwa ciała brązowawa, brunatna.
• Posiada kłująco-ssący narząd gębowy.
• Na stopie I pary odnóży (długich) posiadają narząd
Hallera, będący zmysłem węchu (wrażliwy na
składniki potu) i receptorem wilgotności.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
272
http://www.ronix.hu/kartevok/ektoparazitak_verszivok/kozonseges_kullancs_ixodes_ricinus
Pasożyt: kleszcz pospolity – Ixodes
ricinus
• Narząd gębowy wyposażony w kolce i haczyki
zakrzywione do tyłu, dzięki czemu silnie
przywiera do ścian ranki.
• Pedipalpy długie i w grube.
• Chelicery wychodzą z obszernych pochewek.
• W Polsce występuje 21 gatunków kleszczy.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.bumblebee.org/invertebrates/Ticks.htm
273
Pasożyt: kleszcz pospolity – Ixodes ricinus
• Sposób zasiedlania żywiciela. Kleszcze przesiadują na roślinach
oczekując na swojego żywiciela.
• Odnóża I pary są wówczas wyciągnięte do przodu, aby pasożyt mógł
sprawnie przyczepić się do powierzchni żywiciela.
• Żywicielami postaci dorosłych są rozmaite gatunki ssaków.
• Mogą głodować nawet 1,5 roku.
• Ssanie krwi odbywa się w ciągu 3-6 dni.
http://bada-uk.org/homesection/about/ticks/lifecycle.php
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
274
http://www.hlasek.com/ixodes_ricinus_ab4188.html
Pasożyt: kleszcz pospolity – Ixodes ricinus
• Najedzony kleszcz odpada, samice składają
jaja u nasady różnych roślin zielnych.
• Larwy pasożytują na gadach, ptakach lub
drobnych ssakach.
• Kolejna postać larwalna (nimfa) pasożytuje na
większych ssakach (np. zającach,wiewiórkach).
• Dorosłe osobniki wypełzają na rośliny w celu
przejścia na żywiciela – duże ssaki, w tym
człowieka.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://eoedu.belspo.be/en/profs/vgt-europe-diseases.asp?section=1.3.4
275
Pasożyt: kleszcz pospolity – Ixodes ricinus
• Objawy. W miejscu ssania krwi przez kleszcza pojawia się plama,
potem lekki obrzęk.
• Najczęściej kleszcz jest zauważony lub wyczuty przez człowieka.
• Po usunięciu kleszcza objaw skórny znika w ciągu 4-7 dni bez
pozostawienia śladu.
• Rzadko powstają objawy ogólne.
http://www.waldwissen.net/fokus/wissen/wsl_zecken_vormarsch/index_DE
http://www.freenatureimages.eu/animals/index.php/Acarina-Teken-Ticks/Ixodes-
H. Rozanski; LBPiE PWSZ
Krosno
ricinus/Ixodes-ricinus-1-Schapenteek-Foto-Fitis-Sytske-Dijksen
276
Pasożyt: kleszcz pospolity – Ixodes ricinus
• Problemem jest, jeżeli kleszcz osiądzie w
miejscu silnie owłosionym lub trudno
dostępnym i długo pasożytuje, przez kilka
dni (np. w okolicy odbytu, za kolanem, za
uchem, w okolicach narządów płciowych,
pod pachą, na grzbiecie, na potylicy).
• Może wtedy dojść do paraliżu
kleszczowego, bólów mięśni, zwłaszcza
przy wykonywaniu pracy fizycznej.
• Paraliż posuwa się ku górze, zajmując
kolejne nerwy ruchowe.
• Odruchy stają się stłumione lub zanikają.
http://www.sciencephoto.com/media/373944/enlarge
http://www.corbisimages.com/stock-photo/rights-managed/42H. Rozanski; LBPiE
PWSZ Krosno
277
26606663/mouth-parts-of-a-sheep-tick-nymph
Pasożyt: kleszcz pospolity – Ixodes ricinus
• Kleszcze (różne gatunki) są przenosicielami
wirusów, bakterii i riketsji
chorobotwórczych.
• Mogą zakazić żywiciela krętkami boreliozy
(borelioza z Lyme = krętkowica kleszczowa),
pałeczką tularemii Francissella tularensis,
riketsją Coxiella burnetii (gorączka Q),
Rickettsia canada (gorączka plamista Gór
Skalistych), Rickettsia conori (gorączka
śródziemnomorka – guzkowa,
południowoafrykańska, dur kleszczowy,
gorączka kleszczowa), Rickettsia australis
(dur kleszczowy Queensland), Rickettsia
akari (ospa riketsjowa) i wirusem
kleszczowego zapalenia mózgu.
H. Rozanski; LBPiEhttp://www.macro-photo.co.uk/2010/ixodes-ricinus-coccinella-7-punctata/
PWSZ Krosno
278
http://www.cvbd.org/en/media-gallery/photos/index.php
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
279
Pasożyt: kleszcz pospolity – Ixodes ricinus
•
Leczenie. Kleszcze osiadłe na skórze należy jak najszybciej usunąć.
Należy to uczynić w taki sposób, aby narząd gębowy nie pozostał w
skórze i aby nie uszkodzić ciała kleszcza, bowiem grozi to zakażeniem
ranki.
• Posłużyć się można płaską pęsetą. W razie pozostania narządu gębowego
wydobyć go ze skóry sterylną igłą od strzykawki.
• Rankę zdezynfekować jodyną lub Rivanolem (roztwór). Kleszcza warto
osłabić przed wyjęciem naftą kosmetyczną, która czyni go bezwładnym i
przyduszonym lub olejkiem eterycznym (herbacianym lub paczulowym).
Nie stosować natomiast na żywego kleszcza alkoholu, bowiem powoduje
on gwałtowny skurcz mięśni kleszcza i obfite wydzielanie śliny oraz
wcześniej spożytego pokarmu do ranki żywiciela. Następnie rankę
obkładać gazą zmoczona w Rivanolu. Można zastosować maść Tribiotic
na zmianę z żelem Fenistil lub Viosept - maść.
• Nie wolno stosować kortykosteroidów (mp. Hydrokortyzonu) na rankę po
usuniętym kleszczu.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
280
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
281
Pasożyt: świerzbowiec drążący - Sarcoptes scabiei
Parazytoza: świerzbowica, świerzb, sarkoptoza – Scabies =
Sarcoptosis
Wiadomości ogólne. Jest to białawy roztocz dorastający do 0,4 mm długości,
pasożytujący w skórze człowieka i zwierząt dzikich oraz hodowlanych.
• Żywi się komórkami skóry.
• Kopulacja i tym samym zapłodnienie samicy odbywa się na powierzchni skóry.
• Samica wgryza się pod naskórek i drąży w skórze chodniki oraz komory, w
których składa jaja. Korytarza posiadają otwory wentylacyjne.
•
http://lib.jiangnan.edu.cn/ASM/043Microscopic%20Examinations%20of%20Skin%20Infections-EctoparasitesIntroduce.htm
http://www.scabiesresource.com/what-is-scabies
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
282
Pasożyt: świerzbowiec drążący - Sarcoptes scabiei
Parazytoza: świerzbowica, świerzb, sarkoptoza – Scabies =
Sarcoptosis
• W ciągu 3 miesięcy
samica może znieść
półtora miliona jaj.
• Larwy żywią się
szczątkami tkanki
pozostawionymi przez
samicę.
• Nimfy wydostają się na
powierzchnię skóry
(nocą).
http://www.summagallicana.it/lessico/a/acaro%20-%20scabbia.htm
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
283
Pasożyt: świerzbowiec drążący - Sarcoptes scabiei
Parazytoza: świerzbowica, świerzb, sarkoptoza – Scabies = Sarcoptosis
• Osobniki męskie dojrzewają
szybciej od nimf żeńskich, zatem
samce zaplemniają nimfy
żeńskie.
• Osobniki powracają do skóry
wgryzając się i drążą sobie
komory.
• Zapłodnione nimfy linieją i
dojrzewają. Cykl trwa 14 dni.
Zakażenie następuje przy
bezpośrednim kontakcie z
osobnikiem chorym (np. podawanie
ręki), za pośrednictwem wspólnej
pościeli, ręczników i ubrań.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://rantofnote.blogspot.com/2010_08_01_archive.html
284
Pasożyt: świerzbowiec drążący - Sarcoptes scabiei
Parazytoza: świerzbowica, świerzb, sarkoptoza – Scabies = Sarcoptosis
• Objawy: widoczne w skórze korytarze
i komory (uwidaczniają się
szczególnie po posmarowaniu skóry
jodyna lub płynem Lugola), silny
świąd, przeczosy.
• Najczęściej zajęte są boczne
powierzchnie palców, okolice
brodawek sutkowych, pośladki,
okolice pępka i okolice narządów
płciowych.
• Parazytozie mogą towarzyszyć
wtórne zakażenia skóry bakteriami
ropnymi oraz wyprysk na skórze.
• U dzieci zmiany są najczęściej na
stopie (podeszwa).
http://www.stanford.edu/class/humbio103/ParaSites2004/Scabies/Scabies%20Home.htm
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://grannyherbs.com/?p=240
285
Pasożyt: świerzbowiec drążący - Sarcoptes scabiei
Parazytoza: świerzbowica, świerzb, sarkoptoza – Scabies = Sarcoptosis
• Leczenie: Lindane (heksachlorocykloheksan HCH):
Agalin– 1% roztwór, Jacutin – emulsja, żel,
Scabecid– krem płynny, Linadane– szampon, płyn,
Elenol– krem (tuba 90 g) – leki do stosowania
zewnętrznego.
• Nie stosować u małych dzieci, kobiet karmiących i kobiet w ciąży.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.human-healths.com/sarcoptes-scabiei/sarcoptes-scabiei.php
286
http://www.elmundo.es/elmundosalud/especiales/2008/09/dermocosmetica/infecciones/10.html
Pasożyt: świerzbowiec drążący - Sarcoptes scabiei
Parazytoza: świerzbowica, świerzb, sarkoptoza – Scabies = Sarcoptosis
• Crotamiton: Crotamiton – tuby 40 g (maść 10%),
płyn we flakonach 100 g; Eurax– tuby 20 g i 150 g –
10 % krem i mleczko 10% we flakonach 50 ml,
Euraxil – emulsja 10% 50 ml, krem 10% - 20 g –
zewnętrznie wcierać przez 1 tydzień po kąpieli.
http://hardinmd.lib.uiowa.edu/dermnet/scabies6.html
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.sciencephoto.com/media/262697/enlarge
287
Pasożyt: świerzbowiec drążący - Sarcoptes scabiei
Parazytoza: świerzbowica, świerzb, sarkoptoza – Scabies = Sarcoptosis
• Benzyl benzoate: Novoscabin– 30% roztwór
parafinowy 150 g – do wcierania; Acarosan–
pianka /300 ml/, proszek /750g), aerozol /500 ml/ do niszczenia roztoczy w ubraniu i pościeli przed
praniem; Cetriscabin– emulsja /125 ml/,
Antiscabiosum – emulsja 10 lub 20 % /200 g/.
http://hardinmd.lib.uiowa.edu/dermnet/scabies7.html
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
288
http://www.newscientist.com/gallery/mg20327161300-enemy-within-human-parasites/2
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
289
Pasożyt: świerzbowiec drążący - Sarcoptes scabiei
Parazytoza: świerzbowica, świerzb, sarkoptoza – Scabies = Sarcoptosis
• W profilaktyce (kampingi, hotele, domki wczasowe) i leczeniu
można zastosować Sulfiram: Ascabiol (Evans Medical) – mleczko
/lotio/ do mycia ciała /125 ml/.
• Dawniej w leczeniu świerzbu stosowano maść Wilkinsona Unguentum Wilkinsoni (siarka strącona+węglan wapnia+dziegieć na
podłożu wazeliny i mydła szarego) oraz maść Lenartowicza (siarka
strącona lub sublimowana, kwas salicylowy, mydło potasowe,
wazelina żółta) – do dziś produkowana.
H. Rozanski; LBPiE
PWSZ Krosno
http://hardinmd.lib.uiowa.edu/dermnet/scabies3.html
http://s582.photobucket.com/albums/ss266/nicolinalu/Patch%20-%20Sarcoptic%20Mange/?action=view&current=Patch2.jpg&sort=ascending
290
Pasożyt: wesz ludzka - Pediculus humanus
Parazytoza: wszawica - Pediculosis
• Wszy należą do rzędu Anoplura. Są to pasożyty
bezwzględne. Posiadają aparat gębowy
kłująco-ssący. Ich ciało jest spłaszczone, głowa
mała i ruchliwa, segmenty tułowia zrośnięte;
odnóża wyposażone w pazurki umożliwiające
silne przymocowanie się do włosów. Oczy są
proste. Odżywiają się krwią.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.ent.iastate.edu/imagegal/phthiraptera/pedhclawclose.html
291
Pasożyt: wesz ludzka - Pediculus humanus
Parazytoza: wszawica - Pediculosis
• Rozwój jest prosty. Samica składa w ciągu życia
około 200-300 jaj, jednorazowo około 10 jaj. Jaja,
zwane gnidami są składane na powierzchnię
włosów, do której ściśle przylegają. Larwy wylegają
się po około tygodniu.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.ulysseek.com/cached?idx=0&id=263229
292
http://www.biolib.cz/en/taxonimage/id17511/?taxonid=16815&type=1
•
•
•
•
Pasożyt: wesz ludzka - Pediculus humanus
Parazytoza: wszawica - Pediculosis
Osiągają dojrzałość płciową po około 3 tygodniach.
Cykl rozwojowy trwa około 26 dni.
Dorastają maksymalnie do około 4 mm, średnio 2,5 mm.
Wszy odzieżowe szybciej wylęgają się z jaj (po 3-4 dniach)
i prędzej dojrzewają płciowo (po około 2 tygodniach).
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.sciencephoto.com/media/367439/enlarge
293
http://licenders.blogspot.com/2010/01/life-cycle-of-head-louse.html
Pasożyt: wesz ludzka - Pediculus humanus
Parazytoza: wszawica - Pediculosis
• Wesz ludzka obejmuje 3 podgatunki:
• wesz łonową (Pediculus humanus pubis seu Phthirius
pubis, dawniej Pthirus pubis);
• wesz odzieżową (Pediculus humanus vestimenti seu
Pediculus vestimenti);
• wesz głowową (Pediculus humanus capitis seu Pediculus
capitis).
http://www.naturalliceandmitebuster.ie/index.php?page=
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno head-lice
http://www.stanford.edu/class/humbio103/ParaSites2005/Pediculosis/Stacy%20-%20Pediculosis.htm
294
Pasożyt: wesz ludzka - Pediculus humanus
Parazytoza: wszawica - Pediculosis
• Objawy: wesz głowowa umiejscawia się głownie
w okolicy skroniowej i potylicznej; nakłuwanie
skóry wywołuje świąd, co przejawia się
drapaniem po skórze owłosionej, powstawaniem
przeczosów, strupów i objawami
zliszajcowacenia skórnych zmian.
• Rany spowodowane drapaniem ulegają niekiedy
zakażeniu ropnemu.
• Na włosach widoczne gnidy i wszy.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.aafp.org/afp/2004/0115/p341.html
295
Pasożyt: wesz ludzka - Pediculus humanus
Parazytoza: wszawica - Pediculosis
• Wesz odzieżowa egzystuje głownie na odzieży w
pobliżu ciała.
• Kontakt odzieży ze skórą umożliwia pobieranie
krwi z żywiciela.
http://www.skinsight.com/searchResults/child_Female_Neck.htm
H. Rozanski; LBPiE
PWSZ Krosno
296
http://www.health-healths.com/tag/head-lice-pediculus-humanus-capitis
Pasożyt: wesz ludzka - Pediculus humanus
Parazytoza: wszawica - Pediculosis
• Objawami są: świąd, stan
zapalny, zakażenie ran
bakteriami ropnymi, przeczosy,
w miejscu ukłucia grudki
zapalne, a potem blizenki
odbarwieniowe i
przebarwieniowe
(brunatnawe).
• Gnidy składane są w
zakamarkach i szwach odzieży.
http://images.mitrasites.com/jim-pierson.html
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://www.superstock.com/stock-photos-images/1566-462093
297
Pasożyt: wesz ludzka - Pediculus humanus
Parazytoza: wszawica - Pediculosis
• Wesz łonowa umiejscawia się głównie pod
pachami, na klatce piersiowej mężczyzn i w
okolicach narządów płciowych kobiet i mężczyzn,
rzadziej na brwiach.
• Objawy to świąd, przeczosy, sinawe plamy i grudki
zapalne.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
http://eol.org/data_objects/8760469
298
Pasożyt: wesz ludzka - Pediculus humanus
Parazytoza: wszawica - Pediculosis
• Znaczenie epidemiologiczne. Wszy są ważnymi
czynnikami biologicznymi propagującymi riketsje
gorączki okopowej (febris quintana) i duru
plamistego (typhus exanthematicus).
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
299
http://eol.org/pages/596575/overview
Pasożyt: wesz ludzka - Pediculus humanus
Parazytoza: wszawica - Pediculosis
• Leczenie.
•
•
•
•
•
Wszawica głowowa: Delacet - płyn we flakonach po 100 i 800 g (zawiera wyciąg
alkoholowy z ostróżki polnej i kwas octowy) - wetrzeć płyn starannie we włosy, pokryć
ceratką i pozostawić na 3 godziny; umyć szamponem i spłukać; starannie wyczesać.
Zabieg powtórzyć po tygodniu.
Wszawica łonowa i głowowa: Malathion: Prioderm - flakony 110 ml i 100 ml - roztwór
0,5%; Lusap (Interdelta) - torebki szamponetki 10 g. Roztwór wciera się we włosy
głowowe lub łonowe i pozostawia do wyschnięcia na 12 h po czym myje starannie i
wyczesuje.
Wesz odzieżowa, łonowa lub głowowa: Allethrin, Pyrethrins: Jacutin N - fl. 145 ml aerozol; Spray-Pax - fl. 12 g - płyn; A-par - aerozol 90 g; Crinopex Forte - fl. 60 g szampon
- stosować na włosy, skórę i ubrania. Preparat pozostawia się na włosach lub ubraniu
przez 2-3 h, po czym zmywa. Profilaktycznie zabieg powtarza się.
Fenotryna: Full Marks - flakony 55 i 160 ml - mleczko 0,2% do użytku zewnętrznego jak
wyżej.
Permethrin: Elimite - krem 5% w tubach; Nix 1% szampon we flakonach 59 ml; Acticin
krem 5% w tubach 60 g.
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
300
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
301
• Dawniej w leczeniu wszawicy łonowej była stosowana
toksyczna Szara Maść Rtęciowa - Unguentum Hydrargyri
cinereum na smalcu i łoju, zawierająca 33% rtęci metalicznej.
• Do zwalczania wszawicy wykorzystywano również dziegieć
Pix (10-50% roztwory i maście), krezol, chloroform, ocet
sabadylowy i naftę surową lub ze smołą drzewną.
http://eol.org/pages/596575/overview
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
302
H. Rozanski; LBPiE PWSZ Krosno
303