Trawy pastewne i motylkowate drobnonasienne

Trawy pastewne i motylkowate
drobnonasienne



Większość roślin spożywanych przez człowieka
uprawiana jest od dawna i była doskonalona
przez człowieka na przestrzeni dziejów.
U roślin pastewnych trudniej jest oddzielić
gatunek dziki od uprawnego, ponieważ z jednej
strony wiele gatunków traw i motylkowatych jest
wysiewanych przez rolnika a z drugiej strony
istnieją obszary o runi naturalnej.
Świadoma uprawa roślin pastewnych została
zapoczątkowana stosunkowo niedawno.
Trawy pastewne i i rośliny motylkowate drobnonasienne
są więc dopiero w trakcie procesu udomowienia, mogą
być zatem źródłem cennych informacji o zmianach
genetycznych, jakie powstają pod wpływem selekcji
prowadzonej przez człowieka.
 Zagadnienia te można rozpatrywać z dwóch punktów
widzenia:
1) Poznajemy makroewolucję – a więc stosunki pomiędzy
gatunkami i rodzajami
2) Badamy mikroewolucję, czyli zmienność w obrębię
gatunku, gdzie wymiana genów odbywa się bez
przeszkód.

Zmiany te mogą obejmować:



zwiększenie możliwości migracji roślin i
ich celowej introdukcji,
ogromnych przekształceń w
środowiskach uprawowych wskutek
wprowadzenia na szeroką skalę
mechanizacji i nawadniania,
celowej selekcji i krzyżowania.
Trawy pastewne



Spośród ponad 10000 gatunków traw
rolnicze znaczenie (łąki, pastwiska i grunty
orne) ma około 40 gatunków.
Ważnym rejonem występowania 24 z nich
(m.in. Dactylis glomerata, Lolium prerenne
i Phleum pratense) jest ośrodek
śródziemnomorski.
Ponad 70% gatunków traw to formy
poliploidalne, a rozwój poloploidalności
odegrał ważną role w ich ewolucji.
Lolium


W obrębie rodzaju Lolium nie powstały
jeszcze formy poliploidalne; a wszystkie
gatunki są diploidalne (2n = 14), zaś
gatunki obcopylne są wzajemnie płodne.
Ta grupa diploidalna ma szeroki zasięg
uprawy, obejmuje wiele typów
ekologicznych i rolniczych od form
jednorocznych do wieloletnich i stanowi
jeden z ważniejszych rodzajów traw
pastewnych.
Dactylis glomerata
Powszechni występująca w Europie i
Azji kupkówka pospolita jest
teraploidem (2n= 28)
 Występuję też wiele form diploidalnych
np.: D. aschersoniana; D. lusitanica,
D. santai, D. smithi, D. woronovowii.

Etapy ewolucji roślin
pastewnych
Obsiewanie pastwisk, łąk i pól uprawnych trawami
pastewnymi stosowane jest od niedawna, w
ewolucji roślin pastewnych można wyróżnić 3
okresy:
1) naturalne rozmieszczenie gatunków traw dzikich i
roślin motylkowatych zgodnie z adaptacją
klimatyczną i biotyczną,
2) różnicowanie gatunków uprawnych w warunkach
prymitywnej uprawy na terenach poleśnych
3) Świadoma hodowla roślin pastewnych na całym
świecie
Lucerna
Trochę o historii…



Lucerna siewna jest wiodącym pod względem produkcyjnym
gatunkiem, który od dawna zdominował produkcję paszy na
całym świecie. Wywodzi się z terenów "Żyznego
Półksiężyca", a konkretnie z ziem dzisiejszego Iranu,
obejmującego również obszar historycznej Medii
(nawiązuje do tego nazwa rodzajowa), w której rozpoczęto jej
uprawę, celem pozyskania siana.
W wyniku wojen grecko - perskich granice jej zasięgu objęły
Grecję i tereny zhellenizowane. Wojny Rzymu ze starożytną
Grecją przeniosły jej uprawę do Italii i cieplejszych obszarów
ówczesnego Imperium Rzymskiego - głównie Hiszpanii i
południowej Francji (Prowansja).
Arabowie, którzy podjęli jej uprawę na Półwyspie
Iberyjskim, nazwali ją "alfalfa" i pod taką nazwą Hiszpanie
przewieźli ją do Ameryki, gdzie ta nazwa do dzisiaj się utrzymała.
Co ciekawe, zaczyna być także na powrót używana w Europie.
Uprawa w Polsce



W Polsce lucerna występowała w XVI w. pod nazwą
„trawa medycka".
W ramach rozpoczynającej się na przełomie XVIII i
XIX wieku rewolucji agrarnej, zgodnie z
oświeceniowymi hasłami, zaczęto sprowadzać do
Polski nasiona lucerny siewnej z Prowansji wtórnego ośrodka różnorodności oraz z Frankonii.
Do rozpowszechnienia się uprawy lucerny w tym
okresie w Polsce, przyczynili się głównie właściciele
majątków ziemskich oraz latyfundiów, którzy w
podróżach po Europie szukali m.in. nowoczesnych
inspiracji do modernizacji produkcji rolniczej.
„O lucernie, koziorożcu czyli błękitnej koniczynie”. W tym
artykule D. Chłapowski dzieli się swoimi doświadczeniami i
sukcesem w uprawie lucerny od 1834 r.
Dymisja (fragment z "Pamiętników" Chłapowskiego) .
Wszedłem do pałacu, uprosiwszy sekretarza cesarskiego, ……, o papier i napisałem list
do ojca. Znajdując się sam na sam w pokoju z sekretarzem pokazywał mi on
propozycje układu Napoleona z cesarzem Aleksandrem. Zaraz na wstępie
ofiarował Napoleon Aleksandrowi całe Księstwo Warszawskie i pozwalał
albo żeby przyjął tytuł Króla Polskiego, albo żeby Księstwo Warszawskie
wcielił do swego cesarstwa. Sekretarz cesarski, który miał mnie tak jak za
Francuza, widywał mnie bowiem kilka lat przy cesarzu, ani domyślać się mógł, jaką
we mnie straszną rewolucję sprawił, pokazując mi ten projekt pokoju. Aby nie
zdradzić pomieszania mego, wyszedłem i tak byłem zamyślony, że dopierom się
ocucił gdy mnie pułkownik kozacki zatrzymał i o list zapytał. Stanęło zawieszenie
broni, nie pokój, jak cesarz proponował. Pomaszerowaliśmy na powrót do Drezna.
Tam napisałem prośbę o dymisję i oddałem marszałkowi Soult. Bardzo był
zdziwiony i próbował mnie nakłonić do pozostania w służbie. Nie mogłem sekretarza
Fain kompromitować i mówić wszystkim o owych propozycjach pokoju, bo mi je
pokazał pod sekretem. Przecież powiedziełam o tem kapitanowi Jordanowi, z którym
byłem w przyjaźni, i generałowi Chłopickiemu. Ten zaklął po swojemu i powiedział,
ze wolałby kamienie tłuc, niż dłużej służyć temu człowiekowi. Obaj podali
się do dymisji..."
