mniej ryzykujesz. Bezpieczna obsługa zwierząt gospodarskich.
advertisement
Dobrze traktujesz – mniej ryzykujesz. Bezpieczna obsługa zwierząt gospodarskich. Według powszechnie utartej opinii rolników, wypadków z udziałem zwierząt nie sposób przewidzieć i nie sposób im zaradzić. Pomimo tego, że specjaliści z zakresu bezpieczeństwa pracy twierdzą, że większości wypadków można zapobiec, to jednak rolnicy mają trochę racji. Zwierzę nie jest maszyną, ani urządzeniem, które można włączyć lub wyłączyć lub zaprogramować. Nie oznacza to jednak, że każdy kontakt ze zwierzętami musi zakończyć się wypadkiem. Jest wiele zasad bezpieczeństwa, których przestrzeganie znacznie ogranicza ryzyko wypadku. W celu jego zmniejszenia niezbędne jest poznanie zagrożeń oraz sposobów ich eliminowania. Zwierzę nie jest rzeczą – jeżeli ktoś traktuje zwierzę przedmiotowo, narusza przepisy ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt. W ustawie tej zapisano również, że „człowiek jest mu winien poszanowanie, ochronę i opiekę”. Nie tylko przepisy prawa, ale również uwarunkowania religijne, przekazy kulturowe nakładają na człowieka obowiązek stworzenia zwierzętom warunków bytowych, które zapewnią im swobodny dostęp do paszy, wody, miejsce na legowisko i możliwość ruchu. Warunki te decydują bowiem o prawidłowym rozwoju młodych osobników i zdrowiu fizycznym i psychicznym dorosłych zwierząt. Przyczyną wypadków w wielu gospodarstwach są niewłaściwe warunki, w jakich przebywają zwierzęta. Co roku odnotowuje się prawie 3500 wypadków rolników indywidualnych w wyniku uderzenia, ugryzienia i przygniecenia przez zwierzęta, z których około 10 kończy się śmiercią poszkodowanych. W Placówce Terenowej KRUS w Makowie Maz. w ubiegłym roku zgłoszono 10 wypadków związanych z obsługą zwierząt, w tym 4 spowodowane przez narowistość i agresję zwierzęcia i 3 spowodowane reakcją zwierzęcia na nieznane bodźce i otoczenie (ból, strach, hałas). Od stycznia tego roku zgłoszono 5 wypadków (na 7 ogółem zgłoszonych) przy obsłudze zwierząt, w tym 2 wypadki gdzie przyczyną była narowistość lub agresja zwierzęcia. Wypadki te najczęściej występują podczas przepędzania zwierząt na wypas i przewiązywania na pastwisku, w czasie dojenia, karmienia, czyszczenia pomieszczeń w obecności zwierząt i załadunku na środki transportu. W opisach zdarzeń wypadkowych z udziałem zwierząt, poszkodowani bardzo często mówią o nieprzewidzianej reakcji zwierzęcia, nagłym kopnięciu lub uderzeniu, agresywnym zachowaniu. Jednakże wnikliwa analiza przebiegu zdarzenia, okoliczności wypadku, wskazuje że tak naprawdę zawinił człowiek, bo nie znając naturalnych zachowań, reakcji na konkretne bodźce i potrzeb bytowych zwierząt, zachował się niewłaściwie. Obsługa zwierząt gospodarskich to czynności związane z chowem i hodowlą zwierząt wykonywane codziennie lub okresowo. Są to szczególnie prace związane z karmieniem, dojeniem, dojeniem, wymianą ściółki, pielęgnacją, leczeniem i transportem. Praca ze zwierzętami wymaga szczególnej staranności, uwagi i systematyczności. Zwierzęta reagują w niektórych sytuacjach w sposób nieprzewidywalny, często agresywny. Zachowania te potęgowane są przez bicie i straszenie, a także stres, na jaki są narażone podczas załadunku i wyładunku oraz doprowadzania do uboju. Zwierzęta, broniąc się przed agresją człowieka lub nową niepokojącą sytuacją mogą pogryźć, kopnąć, przygnieść lub ugodzić rogami. Osoby pracujące przy zwierzętach są narażone na wiele zagrożeń powodowanych z jednej strony przez zwierzęta, a z drugiej przez specyficzne środowisko pracy. Właściwie obsługiwane zwierzęta gospodarskie są zwykle łagodne i nie sprawiają większych trudności. Nie znaczy to, że podczas wykonywania prac związanych z ich obsługą nie należy uważać. Obsługujący nie jest w stanie przewidzieć wszystkich zachowań zwierząt i dlatego czasami, nawet zwykle bardzo spokojne zwierzę, może nieprzyjemnie zaskoczyć. Tak dzieje się zwykle w sytuacjach, kiedy niespodziewanie w otoczeniu zwierzęcia pojawi się jakiś nowy czynnik. Może to być nieznana osoba, nieznany dźwięk, inne zwierzę, inna maszyna, nagły błysk światła itp. Zachowanie zwierząt zmienia się również w różnych ich stanach fizjologicznych. Zwykle bardziej niebezpieczne są samce, jednak takie zachowania przejawiają również samice opiekujące się młodymi. Dlatego niektóre zwierzęta uznawane są za niebezpieczne. Są to rozpłodniki, klacze ze źrebiętami oraz lochy z prosiętami. Przy ich obsłudze powinno się zachować szczególne środki ostrożności. Zwierzęta niebezpieczne powinny być: obsługiwane przez tych samych pracowników, umieszczone w oddzielnych boksach lub przywiązane uwiązami, niedopuszczalne jest przywiązywanie ich do ruchomych lub niedostatecznie umocowanych przedmiotów, pracownicy zatrudnieni przy obsłudze zwierząt niebezpiecznych nie powinni wykonywać na nich bolesnych zabiegów ani pomagać przy ich wykonywaniu. Zwierzęta wykazujące skłonność do gryzienia ludzi lub innych zwierząt, jeżeli przebywają poza swoim stanowiskiem, powinny mieć nałożone kagańce. Zwierzęta wykazujące skłonność do kopania powinny być umieszczane w boksach, w sposób zapewniający bezpieczeństwo pracowników. Boksy powinny być skonstruowane w taki sposób, aby karmienie zwierząt i zakładanie uwiązów mogło odbywać się bez konieczności wchodzenia do nich, a drzwi otwierały się na zewnątrz. Rozpłodniki powinny być prowadzone w uprzęży, pojedynczo i z zachowaniem szczególnej ostrożności. Zwierzęta niebezpieczne podczas wyprowadzania powinny mieć założone uwiązy. Stanowisko do naturalnego rozrodu zwierząt znajdujące się poza budynkiem powinno być ogrodzone. Dopuszcza się usytuowanie takiego stanowiska wewnątrz budynku, jeżeli: zostanie oddzielone od stanowiska osób nadzorujących proces rozrodu ogrodzeniem wykonanym z drewnianych bali, będzie wyposażone w wyjście awaryjne. W czasie naturalnego rozrodu zwierząt niedopuszczalne jest przebywanie w pobliżu osób postronnych. Podczas wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych, hodowlanych lub weterynaryjnych na koniach, bydle, owcach i kozach powinno się korzystać z unieruchamiającego je poskromu. Zabiegi pielęgnacyjne racic lub kopyt powinno się przeprowadzać po unieruchomieniu kończyny zwierzęcia. Pracownicy wykonujący prace przy obsłudze bydła lub koni powinni używać obuwia ochronnego, zabezpieczającego stopy przed urazami. Pastwiska dla bydła, koni lub owiec oraz wybiegi dla zwierząt, znajdujące się przy pomieszczeniach inwentarskich, powinny być ogrodzone w sposób uniemożliwiający wyjście zwierząt poza ogrodzenie. W przypadku zastosowania ogrodzenia elektrycznego powinno ono być oznakowane tablicami ostrzegawczymi. Obsługa zwierząt gospodarskich i kontakt z nimi mogą być bezpieczne, jeśli stosuje się kilka ważnych zasad. 1. Umiejętna obsługa Osoba zajmująca się zwierzętami oprócz wiedzy i umiejętności, powinna posiadać odpowiednie cechy charakteru, takie jak: cierpliwość i opanowanie. Należy być zdecydowanym, ale spokojnym i rozważnym. Strach lub agresję człowieka, zwierzęta natychmiast wyczują i wtedy mogą być niebezpieczne. Nie zezwalać na bezmyślne drażnienie zwierząt i znęcanie się nad nimi, zachować szczególną ostrożność podczas pracy ze zwierzętami silnymi i karmiącymi, z ogierami, końmi młodymi i końmi po dłuższym okresie bezczynności, pozbyć się zwierząt narowistych lub wyjątkowo złośliwych. Do wyprowadzania buhaja używać drążka zakładanego do kółka nosowego. Jeśli zwierzę jest bardzo silne i rozdrażnione, trzeba skorzystać z pomocy drugiej osoby. Trzeba pamiętać o założeniu na stałe na głowę buhaja mocnego, skórzanego kantara. Do wyprowadzania zwierząt na pastwisko należy używać gładkich (bez węzłów), mocnych linek, powrozów lub łańcuchów. W żadnym wypadku nie należy ich okręcać wokół dłoni, aby nie pokaleczyć siebie i zwierzęcia, nie wolno używać łańcuchów naprawionych prowizorycznie, np. związanych drutem. Nieprawidłowe metody pracy, czynności wykonywane w pośpiechu i zmęczenie potęgują możliwość wystąpienia wypadków. Zdarza się, że niektórzy rolnicy, zamiast poprawiać swoje bezpieczeństwo nie dostrzegają istniejących zagrożeń. Tymczasem obsługując zwierzęta powinni stosować następujące zasady: obsługą zwierząt powinny zajmować się tylko osoby dorosłe, zdrowe, sprawne fizycznie oraz przyjaźnie nastawione do zwierząt, zwierząt nie wolno straszyć ani zachowywać się wobec nich w sposób dla nich zaskakujący, ponieważ może to spowodować ich równie nieprzyjazną reakcję a nawet agresję, wchodząc między zwierzęta, a szczególnie zbliżając się do nich od tyłu, należy je o tym uprzedzić głosem i np. łagodnym klepnięciem, nie należy odwracać się do zwierzęcia tyłem, osoby stale obsługujące zwierzęta nie powinny pomagać w wykonywaniu bolesnych zabiegów weterynaryjnych, obsługą dużych rozpłodników (buhajów, ogierów, knurów i tryków) powinni zajmować się wyłącznie pełnoletni mężczyźni. 2. Dobre warunki bytowania Pomieszczenia inwentarskie muszą być na tyle duże, aby zapewniały zwierzętom wygodny wypoczynek i swobodny dostęp do paszy i wody. Przestronne wnętrze powinno też umożliwiać ludziom wygodną obsługę zwierząt. Należy także wyznaczyć odpowiednio duże miejsce na wybiegi dla zwierząt. Śliskie i nierówne podłoże, progi w przejściach, niezabezpieczone otwory zrzutowe, niewłaściwie przystawione drabiny, brakujące poręcze, źle zakryte zbiorniki na gnojowicę, porozrzucane narzędzia, itp., to zagrożenia, które prowadzą do upadków skutkujących ciężkimi obrażeniami. 3. Sygnalizowanie zwierzęciu swojej obecności Aby nie spłoszyć zwierząt trzeba mówić do nich spokojnym, cichym głosem. W trakcie obsługi należy sygnalizować im swoją obecność głosem lub przez dotyk. Pamiętajmy, żeby pod żadnym pozorem nie podchodzić do dużych zwierząt od strony zadu bez uprzedniego zasygnalizowania im tego. Gdy chcemy stanąć za zwierzęciem, trzeba przeciągać dłonią wzdłuż jego boku, od szyi do zadu. 4. Utrzymywanie czystości w pomieszczeniach Każdego roku, na wiosnę i na jesieni wszystkie pomieszczenia, w których przetrzymywane są zwierzęta należy dokładnie posprzątać oraz wybielić świeżo gaszonym wapnem. Dwa razy w roku, trzeba też starannie uprzątnąć wszystkie miejsca przebywania i wybiegi dla zwierząt. Należy pamiętać o systematycznym zwalczaniu gryzoni i owadów. 5. Bezpieczne budynki W miarę możliwości w starych zabudowaniach inwentarskich należy wydzielić korytarz paszowy i doprowadzić wodę do stanowisk. W przypadku planowania budowy trzeba wybrać projekt najbardziej funkcjonalny, dostosowany do planów hodowlanych, ale także gwarantujący bezpieczną pracę ze zwierzętami. W pomieszczeniach należy wydzielić stanowiska (powinny być przestronne i tak usytuowane, by dostęp do zwierząt był łatwy) i korytarze paszowe, z bieżącą wodą i poidłami automatycznymi, z bezpieczną instalacją elektryczną, czyste i okresowo dezynfekowane, pozbawione progów w przejściach, z dobrym mikroklimatem (możliwością regulacji temperatury, wentylacji, oświetlenia dziennego i sztucznego), z włazami i otworami zrzutowymi zabezpieczonymi barierami i listwami zaporowymi. Trzeba także zadbać o to by stanowiska dla zwierząt szczególnie niebezpiecznych były oddzielone mocnymi przegrodami i wyposażone w mocne liny i łańcuchy – po dwa na zwierzę (ogiery, buhaje). Koryta i żłoby powinny być tak usytuowane, by podawanie karmy było możliwe z zewnątrz stanowiska. Bardzo ważne jest, by we wrotach i progach pomieszczeń inwentarskich nie instalować progów. Poza tym: na ścianach pomieszczeń inwentarskich nie powinno być ostrych nierówności, powinny one być właściwie oświetlone światłem dziennym i sztucznym, włazy i schody powinny być dobrze oświetlone, przy włazach należy zainstalować uchwyty ułatwiające wchodzenie i schodzenie, oraz uchwyty do mocowania drabiny, otwory zrzutowe i włazy (w podłodze i ścianach) powinny być zabezpieczone barierkami oraz listwami zaporowymi, należy korzystać wyłącznie z drabin solidnie zakończonej pracy. wykonanych. Drabiny przenośne powinny być wyposażone w haki zaczepowe i zakończenia dostosowane do podłoża. Drabiny stałe (pionowe) powinny być przymocowane do ścian w odległości nie mniejszej niż 15 cm, schody powinny być mocne, wygodne, nie śliskie, wyposażone w poręcze, w pomieszczeniach inwentarskich oraz pomocniczych (zwłaszcza na traktach komunikacyjnych) powinien być utrzymany porządek, narzędzia należy przetrzymywać w stałym miejscu. Podłoże w budynkach należy utwardzić, tak żeby było odporne na nasiąkanie wodą nieczystościami. Podłoga nie może mieć dziur, pęknięć lub wystających przedmiotów (bolce, druty). W budynkach musi panować porządek. W budynkach inwentarskich nie może być progów, a drzwi i wrota wjazdowe powinny mieć odpowiednie zabezpieczenie przed samoczynnym zamykaniem się. Wszystkie narzędzia, szczególnie ostre należy przechowywać osobno, nie pozostawiać ich w przejściach i korytarzach. 6. Bezpieczne przepędzanie zwierząt Charakter zwierząt jest w dużej części kształtowany przez obsługujących ludzi. Większość zwierząt zachowuje się łagodnie wobec znanych im osób. Nieuzasadniona przemoc może z łagodnego zwierzęcia uczynić groźną bestię. Zatem zakup zwierząt gospodarskich powinien być przemyślany. Najlepiej nabywać je z wiadomego źródła, a nie od handlarzy, gdyż mogą one być odpowiednio „przygotowane” do sprzedaży, np. uspokojone lekami lub alkoholem. Opuszczanie miejsca stałej hodowli bywa dla zwierząt stresujące, zwłaszcza gdy wyprowadza się zwierzęta po długiej, zimowej przerwie. Wówczas nie powinno się przebywać w bezpośredniej bliskości np. pędzonego bydła. Wbrew pozorom zwierzęta są bardzo wrażliwe na zapachy. Zwłaszcza konie są bardzo wrażliwe na zapach alkoholu. Nie należy więc wierzyć stereotypom, że po alkoholu można bez obaw pracować przy zwierzętach. Do prowadzenia zwierząt należy używać linek, łańcuchów lub powrozów. Nigdy jednak nie można owijać ich wokół dłoni, ponieważ jeśli zwierzę się spłoszy, szarpnie i spowoduje uraz. Buhaja powyżej 12.miesiąca życia powinno prowadzić się na drążku o długości 1,4 m wpiętym w kółko nosowe, buhaje poniżej 1 roku życia powinny być prowadzone na uwięzie, w obecności drugiej osoby. Dla zwiększenia bezpieczeństwa, na głowę buhaja należy nałożyć na stałe mocny, skórzany kantar. Niedopuszczalny jest wypas buhajów nie uwiązanych, lub w pobliżu krów. Przepędzania zwierząt nie wolno powierzać dzieciom. 7. Bezpieczny transport Transport bydła to zespół zabiegów bardzo niebezpiecznych dla obsługi. Bydło przygotowywane do transportu powinno być przetrzymywane w odpowiednich wygrodzeniach. Wygrodzenia powinny być dostatecznie wytrzymałe i pomieścić wszystkie zwierzęta oczekujące na załadunek. Nie powinno być w nich wystających części i śrub. Dobre wygrodzenia umożliwiają płynny ruch zwierząt. W wygrodzeniach powinny być zamontowane funkcjonalne bramki, którymi bydło będzie wypuszczane w odpowiednim kierunku. Do transportu zwierząt trzeba używać przystosowanych do tego celu przyczep (o mocnych wiązaniach i odpowiednio wysokich burtach). Na samochody transportowe bydło powinno być ładowane z ramp lub z odnośnika, tak aby nie musiało pokonywać trudnych różnić poziomów gruntu i środka transportu. Podłoża po których przechodzi bydło i ludzie nie powinno być śliskie. Istotne z punktu widzenia zachowania zasad bezpieczeństwa miejsca powinny być odpowiednio oznaczone znakami symbolicznymi, tabliczkami ostrzegawczymi lub informacyjnymi. Podczas przewozu zwierząt środkami transportu osoby konwojujące powinny przebywać w miejscu oddzielonym od zwierząt. Załadunek lub wyładunek zwierząt powinien odbywać się przy użyciu ramp, pomostów lub pochylni o podłożu ograniczającym poślizg, wyposażonych w zabezpieczenia boczne. BHP dla osób pracujących ze zwierzętami pracownicy zatrudnieni przy obsłudze zwierząt gospodarskich powinni być poddani szczepieniu przeciwko tężcowi, zatrudnieni przy obsłudze bydła lub koni powinni nosić obuwie ochronne, zabezpieczające stopy przed urazami, osoby poszkodowane na skutek ugryzienia lub poturbowania, pogryzienia przez zwierzęta oraz na skutek zranienia przez przedmioty zanieczyszczone nawozem organicznym lub ziemią powinny mieć niezwłocznie zapewnioną pomoc lekarską, należy zagwarantować osobom pracującym przy zwierzętach pomieszczenia socjalne, z dostępem do wody, gdzie mogłyby spożyć posiłek po uprzednim umyciu rąk i twarzy, gdyż niedopuszczalne jest spożywanie posiłków i palenie tytoniu w pomieszczeniach dla zwierząt. W pomieszczeniu tym powinna się również znajdować apteczka pierwszej pomocy z podstawowymi środkami opatrunkowymi i dezynfekcyjnymi, podczas pracy ze zwierzętami chorymi lub podejrzanymi o chorobę przenoszoną na ludzi, stosować odpowiedni sprzęt ochronny (rękawice gumowe, buty gumowe, półmaski), przed pracą ze zwierzętami lub po jej zakończeniu zdezynfekować wszelkie skaleczenia odkrytych części ciała (rąk, nóg, głowy) i zabezpieczyć je odpowiednimi opatrunkami, przed spożyciem posiłku lub zapaleniem papierosa myć ręce środkiem dezynfekującym w gospodarstwie domowym nie korzystać z naczyń służących do pojenia lub karmienia zwierząt, w pomieszczeniach dla zwierząt przeprowadzać okresową deratyzację i dezynsekcję, zwierzę chore na chorobę przenoszącą się na ludzi odizolować od reszty stada, wezwać służby weterynaryjne i ściśle wykonywać ich zalecenia, osoby mające kontakt z chorymi zwierzętami poddać badaniu lekarskiemu, osoby wypasające zwierzęta w warunkach potencjalnego zagrożenia ukąszeniem przez kleszcze powinny być: wyposażone w przewiewną, ale szczelną odzież osłaniającą kończyny i głowę, wyposażone w środki odstraszające kleszcze, poddane szczepieniu ochronnemu przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu. Występujące przyczyny wypadków przy pracy ze zwierzętami to najczęściej zły stan pomieszczeń inwentarskich (ciasnota, nieprawidłowe usytuowanie żłobów i koryt), stosowane technologie chowu (np. wypas na uwięzi), nieliczenie się z możliwą agresją zwierząt, szczególnie rozpłodników, zwierząt w okresie rui, karmienia potomstwa i sytuacji stresowych, powierzanie obsługi, przepędzania, pomocy przy załadunku - osobom starszym, niepełnosprawnym, a nawet dzieciom. Bez względu na technologię chowu i hodowli do wypadków dochodzi, ponieważ w większości tradycyjnych gospodarstw stan pomieszczeń inwentarskich nie jest zadowalający, panuje w nich ciasnota, żłoby i koryta są nieprawidłowo usytuowane, a w jednym pomieszczeniu przebywają różne gatunki zwierząt, rolnicy stosują przestarzałe technologie chowu, rolnicy nie liczą się z możliwością agresywnego zachowania zwierząt, szczególnie rozpłodników, samic w okresie rui i karmienia potomstwa, a także osobników w sytuacjach stresowych, obsługa zwierząt związana z przepędzaniem czy załadunkiem na środki transportu oraz inne czynności pomocnicze są powierzane dzieciom i ludziom starszym. Codzienna obsługa zwierząt w starszych budynkach inwentarskich: zadawanie paszy, dojenie, wyprowadzanie na pastwisko, usuwanie obornika i wykonywanie wielu innych czynności w ciasnocie i bałaganie, powoduje duże prawdopodobieństwo wystąpienia kontuzji u ludzi. Obsługa bydła Należy pamiętać o tym, iż nawet najspokojniejsza krowa wykazuje reakcje na konkretne bodźce zewnętrzne. Krowy to zwierzęta z natury spokojne, jednak to one powodują najwięcej wypadków. Zwłaszcza wtedy, gdy są utrzymywane w tradycyjnych oborach typu głębokiego . Poszkodowani, podając przyczyny wypadków, mówią o „nagłej” lub „niespodziewanej” reakcji zwierząt przejawiającej się kopnięciem czy uderzeniem rogiem lub ogonem, który waży kilka kilogramów, jeśli jest oblepiony obornikiem. Są to jednak typowe reakcje na konkretne bodźce: stres, zaskoczenie, obecność owadów w oborze, bolesność gruczołu mlecznego. Obsługa koni Udomowienie koni nałożyło na człowieka wiele obowiązków związanych z zapewnieniem im warunków zbliżonych do naturalnych i uszanowaniem wykształconych w procesie ewolucji zachowań i reakcji. Wymuszanie zachowań nienaturalnych może prowadzić do sytuacji stwarzających zagrożenia dla zdrowia i życia ludzi oraz samych zwierząt. Do wypadków przy obsłudze koni nie dochodziłoby, gdyby ludzie więcej o nich wiedzieli, a ponadto wyciągali wnioski z zachowania zwierząt na podstawie obserwacji. Do wypadków podczas obsługi koni dochodzi w wyniku: niewłaściwego stosunku do zwierząt, nadmiernego do nich zaufania, m.in. nagłego, niezapowiadanego głośno podchodzenia do zwierząt, pośpiechu, nerwowości i zniecierpliwienia, zbliżaniu się do zwierząt ludzi będących pod wpływem alkoholu. Wypadki mogą się zdarzyć zarówno podczas bezpośredniej pracy przy zwierzętach, jak i wykonywania czynności w ich pobliżu. Rodzice, którzy pozwalają dzieciom wykonywać jakiekolwiek prace obsługowe przy koniach, nie uświadamiają sobie zagrożeń z tym związanych. Asekuracja osoby dorosłej jest pozorna i nie ustrzeże dziecka przed poważnymi urazami, gdy konia spłoszy nieprzewidziana sytuacja, np. przejeżdżający w pobliżu głośny pojazd. Obsługa trzody chlewnej Z obsługą trzody chlewnej jest związanych około 600 zdarzeń wypadkowych rocznie. Obecnie stosowane technologie chowu i hodowli trzody chlewnej są bardzo zróżnicowane. W niektórych gospodarstwach praca związana z obsługą zwierząt sprowadza się do nadzorowania zasilania awaryjnego na wypadek przerw w dostawie energii elektrycznej. Nadzór może dotyczyć także parametrów mikroklimatu i systemów zadawania paszy. W tego typu obiektach zagrożenia wypadkowe są w zasadzie wyeliminowane technologicznie. W starszych obiektach, gdzie obsada zwierząt jest duża, a stopień mechanizacji niewielki, a także w małych chlewniach, istnieje wiele zagrożeń wynikających z konieczności obsługi zwierząt przez ludzi, np.: dźwiganie ciężarów i praca w znacznym zapyleniu podczas ręcznego zadawania paszy, znajdujące się w wielu budynkach progi, które utrudniają przemieszczanie i są przyczyną upadków, konieczność wchodzenia do kojców, co powoduje niepokojenie zwierząt i wynikające stąd zagrożenia z ich strony. Obsługa drobiu Zagrożenia bezpieczeństwa ludzi zatrudnionych przy chowie drobiu nie wynikają z zachowań czy psychiki zwierząt. Trudno też mówić o bezpośrednich zagrożeniach ze strony drobiu, a na pewno nie są to zdarzenia powszechne. Bywa, że indyki, gęsi lub koguty bywają agresywne wobec ludzi. Agresywność przejawia się nastroszeniem piór, wydawaniem dźwięków (gulgotanie, syczenie bądź gdakanie), bieganiem wokół intruza i próbą dziobania. Do bezpośredniego ataku może dojść w sytuacji, gdy atakowany człowiek okaże bojaźliwość lub zacznie uciekać. Takie sytuacje mogą sporadycznie zdarzyć się w gospodarstwach tradycyjnych, gdzie drób swobodnie chodzi po całym obejściu. O wiele częściej w gospodarstwach dochodzi do wypadków w wyniku poślizgnięcia się ludzi na zanieczyszczonych pomiotem chodnikach lub schodach. Takie upadki bywają z reguły groźne w skutkach i mogą prowadzić do skomplikowanych złamań kończyn, a nawet uszkodzenia kręgosłupa. Wybieg dla drobiu warto przykryć od góry siatką o drobnych oczkach, która ograniczy kontakt z dzikim ptactwem, a tym samym zabezpieczy ptactwo domowe przed zarażeniem się chorobami zakaźnymi lub pasożytniczymi. ostatnich latach nasiliły się zachorowania ptaków dzikich i domowych na ptasią grypę. Nawroty tej choroby nie są wykluczone. Służby weterynaryjne nakazują, zgodnie z przepisami, trzymanie drobiu w pomieszczeniach zamkniętych. By nie narażać ptactwa domowego i ludzi na infekcję, warto przygotować pomieszczenie, w którym ptaki będą miały zapewnione stosowne do ich potrzeb bytowych warunki: odpowiednią ilość miejsca, właściwe oświetlenie, temperaturę i wilgotność. Obsługa drobiu w warunkach gospodarstw tradycyjnych nie jest skomplikowana i niebezpieczna, jednak do wypadków dochodzi, ponieważ: ziarno dla kur bywa składowane na strychach i poddaszach użytkowych budynków gospodarczych, na które wchodzi się po drabinie zazwyczaj nie mającej zabezpieczeń przed przewróceniem lub osunięciem, a na dodatek używa się nieodpowiedniego obuwia, wrzątek do zaparzania śruty jest przenoszony w wiadrach lub dużych garnkach, rolnicy nie zawsze zmieniają obuwie domowe na obuwie odpowiednie do pracy, elektryczne promienniki w kurnikach bywają podłączane prowizorycznie, bez zabezpieczenia przed porażeniem prądem elektrycznym, drzwi kurników nie są zabezpieczone przed samoczynnym zamykaniem się, drób bywa trzymany w pomieszczeniach razem z dużymi zwierzętami, co może być powodem ich niespokojnego zachowania, odchody pozostawione przez drób na podwórzu, na którym nie wydzielono wybiegu, są przyczyną poślizgnięć, upadków i urazów. Podane w artykule przyczyny wypadków często powtarzają się w opisach zgłaszanych przez rolników zdarzeń wypadkowych. Charakterystyka poszczególnych gatunków zwierząt gospodarskich ułatwia bliższe poznanie zwierząt, ich naturalnych potrzeb i zachowań, a tym samym wyciągnięcie wniosków, które umożliwią wypracowanie prawidłowych relacji człowiek – zwierzę. Istotny jest udział samych ludzi w tworzeniu sytuacji wypadkowych, a nie mniej ważne są problemy związane z bezpiecznym stosowaniem techniki rolniczej w produkcji zwierzęcej. Jeżeli jednak do wypadku w gospodarstwie dojdzie, pamiętajcie, aby ten wypadek niezwłocznie po jego zaistnieniu, a nie po zakończeniu leczenia, zgłosić do Placówki Terenowej KRUS, ponieważ zwłoka w zgłoszeniu wypadku może mieć wpływ na ustalenie przyczyn i jego okoliczności. Placówka Terenowa KRUS w Makowie Mazowieckim Ul. Gen. Pułaskiego 25 Tel (29) 7172621 e-mail: [email protected] Opracował: A. Miecznikowski Źródło: K. Bielecki: Bezpieczna obsługa zwierząt gospodarskich, Wyd. KRUS, Warszawa 2006 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie Bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze zwierząt gospodarskich z 28. 09. 2001 r.
