Czy juz czas na IPv6?
advertisement
Dlaczego wdrażanie IPv6 (Internet Protocol version 6) jest ważne już DZIŚ? Bartosz Gajda Jacek Wytrebowicz Poznańskie Centrum SuperkomputerowoSieciowe Instytut Informatyki Politechniki Warszawskiej Prezentacja powstała przy udziale Polskiej Grupy Roboczej IPv6 styczeń 2009 Plan prezentacji 1. Co to jest IPv6 i dlaczego IPv6 jest wdrażany ? 2. Kogo, dlaczego i jak dotyczy wdrażanie IPv6 ? 3. Szczegóły techniczne IPv6 • podstawowe cechy • gotowość powszechnie używanych systemów operacyjnych • sposoby wdrażania 4. Stan obecny • Polska • Europa • Świat 5. Polska Grupa Robocza IPv6 6. Wnioski styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 2 Co to jest IPv6 i dlaczego IPv6 jest wdrażany ? Co to jest IPv6 ? Mechanizm przekazywania pakietów danych w Internecie Nowa wersja powszechnie używanego dziś w Internecie protokołu IPv4 styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 4 Powody wdrażania IPv6 Fakt: adresy IPv4 wyczerpują się – Co się stanie po wyczerpaniu się puli IPv4 ? – Jak wpłynie to na dalszy rozwój Internetu, usługodawców, dostawców, użytkowników końcowych? Fakt: Protokół IPv6 dostarcza nowych mechanizmów i rozwiązań do lepszego działania wielu aplikacji w dzisiejszym i przyszłym Internecie – styczeń 2009 Czy dotychczasowe rozwiązania przedłużające życie IPv4 jak NAT są dobre i wystarczą na przyszłość dla nowych aplikacji? Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 5 Hierarchia przydzielania adresów IP na świecie Organizacje Regionalne RIR Dostawcy Internetu Użytkownicy końcowi styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 6 Pula adresów IPv4 kończy się! Przewidywany koniec dostępności adresów IPv4 – Przewidywane wyczerpanie puli adresów w IANA: 18 Marca 2011 – Przewidywane wyczerpanie puli adresów w organizacjach RIR: 24 Maja 2012 żródło: http://www.potaroo.net/tools/ipv4/ stan: styczeń 2008 styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 7 Pula adresów IPv4 – listopad 2008 Wolne 14% Wykres przedstawia globalne wykorzystanie puli adresów IPv4 z podziałem na organizacje regionalne RIR styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 8 IANA przydziela ostatnie pule /8 Wykres przedstawia dotychczas przydzielone adresy przez IANA oraz ekstrapolację przydziału w przyszłości źródło: http://www.potaroo.net/tools/ipv4/fig18.png styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 9 Pula adresów IPv4 a IPv6 IPv4 – adres 32 bitowy – ok. ~4 miliardy adresów IPv6 – adres 128 bitów, co daje ok…. 1030 na każdą osobę na Ziemi Zasada w przyznawaniu adresów IPv6 – nowa hierarchia przyznawania adresów – każdy dostaje jedną pule adresów – pula jest na tyle duża że wystarcza „na zawsze” – nie ma konieczności występować o nowe przydziały Nowe zastosowania - „nieskończona” ilość adresów IPv6 dla każdego pozwoli wykorzystywać je swobodnie na wiele nowych sposobów – wiele urządzeń w gospodarstwach domowych będzie mogło być w prosty sposób widocznych w Internecie (dostęp do komputera domowego z biura, dostęp do muzyki, filmów, plików, kamer, systemów alarmowych itp.) – urządzenia mobilne (komórki, odtwarzacze mp3, i inne) będą mogły komunikować się bezpośrednio bez przeszkód przez Internet styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 10 Co z resztą dostępnych adresów IPv4 ? Propozycje zaostrzenia kryteriów przydziałów adresów dla nowych i obecnych operatorów i ISP – RIPE Policy Proposal 2008-06 – „LIR may receive only an allocation at the minimum allocation size even if their needs justify a larger allocation block” Operatorzy już mniej chętnie przydzielają adresy publiczne użytkownikom końcowym (w tym firmom) i mogą pobierać za nie wyższe opłaty Bez IPv6 dalszy rozwój biznesu w technologiach Internetowych będzie coraz trudniejszy i droższy styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 11 Próby pokonania ograniczeń protokołu IPv4 Routing bezklasowy – ograniczył zużycie adresów – utrudnił niezalezność od operatorów sieciowych (problematyczny multihoming) - widoczność w sieci poprzez 2 dostawców Internetu Powszechne stosowanie puli adresów prywatnych – konieczność stosowania serwerów translacji adresów (NAT) – wykorzystywanie NAT jest praktyczne, ale wprowadza duże ograniczenia dla niektórych aplikacji (wymienione później) Dobudowywanie do IPv4 różnych technik dla: – autokonfiguracji – mobilności – zapewniania parametrów jakościowych styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 12 Dlaczego nie warto czekać na ostatni moment ? Znacznie wyższe koszty przy wprowadzaniu IPv6 w ostatnim momencie, w jednym kroku Większe ryzyko, że coś nie zadziała jak powinno przy wdrażaniu jednoetapowym, koszty mogą się wówczas zwiększyć (konieczna wymiana infrastruktury itp.) Brak wdrożonego IPv6 może powodować niższą konkurencyjność i związane z tym straty, inni lepiej przygotowani gracze na rynku mogą nas wyprzedzić Aby uzyskać niezbędne doświadczenie na nieuchronne poważne wdrożenie dla całej infrastruktury w niedalekiej przyszłości styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 13 Wyobraźmy sobie rok 2010/2011 Adresy IPv4 wyczerpały się, co się stanie? Internet nadal działa Wszyscy intensywnie korzystają z rozwiązań wykorzystujących NAT Brak publicznych adresów hamuje rozwój dla nowych graczy na rynku: dostawców, firm, użytkowników końcowych Możliwość pojawienia się „czarnego rynku” adresów IPv4 (szacunkowo 3,33 euro za IP – patrz dyskusja na RIPE 57 Meeting w Dubaju, Van Mook) Nowe aplikacje i usługi wymagają coraz to bardziej wyrafinowanych rozwiązań i technologii dla globalnej łączności w Internecie styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 14 Zalety techniczne IPv6 Znacząco większa liczba adresów – – Rutery szybciej przekazują pakiety – – – – bo mniej wpisów w tablice rutowania (agregowanie tras) bo w nagłówku pakietu jest etykieta przepływu stałej długości nagłówek i brak konieczności liczenia sumy kontrolnej dla każdego nagłówka nie fragmentują pakietów - robi to tylko nadawca Łatwość wdrażania QoS (parametrów jakościowych dla usług) Łatwość rozszerzania protokołu IPv6 o nowe funkcje – styczeń 2009 umożliwia uwidocznienie w sieci najdrobniejszych urządzeń giną serwery NAT (Network Address Translation) i wynikające z nich kłopoty dzięki mechanizmowi kaskadowania nagłówków Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 15 Zalety techniczne IPv6 Wydajniejsza praca sieci lokalnych – – Łatwiejsza administracja – – – widoczność w sieci poprzez adres „domowy” niezależnie od miejsca aktualnego dołączenia do sieci samokonfiguracja sieci ad-hoc Ograniczenie ataków sieciowych – styczeń 2009 możliwość automatycznego przenumerowania adresów (przejście pomiędzy dostawcami sieci) multihoming: podłączenie do kilku dostawców sieci, widoczność w sieci poprzez różne adresy publiczne Wbudowane wsparcie dla mobilności – mechanizmy autokonfiguracji broadcast ARP zastąpiony przez multicast ICMPv6 techniki brutalnego atakowania kolejnych adresów w podsieci przestają przynosić rezultaty Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 16 Wady stosowania NAT (Network Address Translation) Konieczność stosowania serwerów proxy dla szeregu aplikacji (np. VoIP, gry sieciowe) Ograniczenia mechanizmów szyfrowania komunikacji – Niemożliwe zestawianie połączeń o zarządzanych parametrach jakościowych – styczeń 2009 przy większej liczbie serwerów aplikacyjnych wewnątrz sieci prywatnej (np. gdy wielu użytkowników wystawia swoje serwery WWW) Energooszczędne urządzenia nie mogą pracować poprzez NAT – brak gwarancji jakości dla przekazywanego obrazu i głosu Serwery NAT nasycają się - blokują komunikację – niemożliwa weryfikacja integralności nagłówków przez IPSec utrzymanie widoczności urządzenia wymaga ciągłej transmisji Kolizje przy integracji podsieci z powtarzającą się prywatną adresacją (np. przy łączeniu przedsiębiorstw) Upiorna administracja serwerów NAT Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 17 Kogo, dlaczego i jak dotyczy wdrażanie IPv6 ? Kogo dotyczy wdrażanie IPv6 ? Użytkowników Internetu Operatorów sieci transmisji danych Dostawców usług i treści przekazywanych poprzez Internet Producentów urządzeń dołączanych do Internetu Producentów programów komputerowych Regulatora rynku komunikacji elektronicznej styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 19 Użytkownik skorzysta mając bezpośredni dostęp do sieci IPv6 Krócej będzie czekał na przesył danych – przepustowość nie będzie dławiona przez kolejne serwery NAT Nie będzie miał kłopotów z udostępnieniem w sieci swojego serwera (np. HTTP), a więc przebywając poza domem będzie mógł ściągnąć potrzebne pliki lub zdjęcia W przyszłości będzie mógł korzystać z nowych aplikacji peerto-peer np. z gier komputerowych nowej klasy styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 20 Czy operatorzy sieci skorzystają oferując dostęp do sieci IPv6 ? W miarę pojawiania się nowych urządzeń sieciowych, klienci będą skłonni kupować dodatkowe adresy IPv6 Zwiększając liczbę klientów nie będzie potrzeby inwestowania w kolejne serwery NAT i proxy usługowe Usunięcie translacji adresów przyspieszy transmisję danych, a ze wzrostem zużycia pasma rosną rachunki Posiadając infrastrukturę IPv4 operatorzy poniosą koszty migracji do IPv6 Zyski - długoterminowe Koszty - krótkoterminowe styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 21 Czy dostawcy usług i treści skorzystają z rozwoju sieci IPv6 ? Możliwe będą nowe usługi związane z: – instalacją dużej ilości drobnych urządzeń pomiarowych i sterujących w sieci – redukcją poboru mocy przez urządzenia końcowe w sieci IPv4 terminale ustawione za serwerem NAT szybko rozładują baterie lub akumulatory – mobilnością urządzeń widocznych pod „domowymi” adresami Perspektywy zysków styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 22 Czy producenci urządzeń skorzystają z rozwoju sieci IPv6 ? Spadek sprzedaży wysokowydajnych (drogich) serwerów NAT i serwerów proxy Wzrost sprzedaży ruterów domowych Możliwość zaoferowania nowych urządzeń Perspektywy strat i zysków styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 23 Czy producenci programów skorzystają z rozwoju sieci IPv6 ? Możliwość zaoferowania nowych produktów Perspektywy zysków styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 24 Nowe aplikacje możliwe w sieciach IPv6 Związane ze zdalnymi pomiarami, np. – – Związane ze zdalnym sterowaniem, np. – – komputer pokładowy w samochodzie wzywający pomocy, przekazujący obraz filmowanego zagrożenia komputer w wózku inwalidzkim Związane ze zdalnym monitoringiem wizyjnym, np. – styczeń 2009 sterowanie automatyką w mieszkaniu, budynku, … Związane z mobilnością terminali, np. – zdalne odczyty liczników zużycia mediów wczesne wykrywania dymu i ognia (w Japonii w sieci IPv6 zainstalowane są czujniki trzęsienia ziemi) będąc poza domem sprawdzam czy jest wyłączone żelazko, co jest w lodówce, czy są pogaszone światła, czy działa podlewanie ogródka, … Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 25 Postrzeganie IPv6 Użytkownicy – – – Operatorzy sieci – – świadomość zysku: pojawia się szansa na nowe usługi Dostawcy urządzeń – – świadomość kosztów krótkoterminowych świadomość zysków długoterminowych warunkowanych powszechną akceptacją IPv6 Dostawcy usług i treści – nieuświadomione korzyści długoterminowe strach przed zmianą: mam Internet, jestem zadowolony, pewnie chcą mnie naciągnąć na dodatkowe opłaty nie interesuje ich ani IPv4 ani IPv6, interesuje ich rodzaj, jakość i cena usług dostępnych w sieci świadomość strat krótkoterminowych: spadek sprzedaży starych „pudełek” świadomość ryzyka zysków długoterminowych: konieczność opracowania nowych „pudełek” na konkurencyjnym rynku Producenci oprogramowania – styczeń 2009 świadomość zysku: każda zmiana jest szansą na nowe zamówienia Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 26 Perspektywa regulatora rynku komunikacji elektronicznej Powszechne wdrażanie sieci IPv6 pobudzi rozwój gospodarczy – wymusi modernizację istniejącej infrastruktury sieci transmisji danych – umożliwi powstawanie w kraju nowych produktów i usług Niewdrażanie spowoduje – sprowadzanie do kraju urządzeń IPv4 wycofywanych z użytku za granicą – opóźnienie w rozwoju technicznym i spadek konkurencyjności przedsiębiorstw produkujących dla lub korzystających z komunikacji elektronicznej Analogiczny przykład: niebudowanie autostrad styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 27 Koszty wdrożenia sieci IPv6 Klienci powinni mieć bonus w postaci niższych opłat przynajmniej w okresie upowszechniania IPv6 Koszty budowy nowej sieci IPv4 lub IPv6 są identyczne W istniejącej infrastrukturze zmiana IPv4 na IPv6, to: – rekonfiguracja lub wymiana programów – wymiana szeregu urządzeń Skala zmian zależy od wieku tej infrastruktury Koszty wdrożenia ponosi operator sieci styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 28 Koszty eksploatacji sieci IPv6 Z perspektywy operatora – nie ma istotnych różnic pomiędzy kosztami eksploatacji sieci IPv4 i sieci IPv6 Z perspektywy użytkownika – – – – – – – otrzymywany dziś adres IPv4 z puli prywatnych operatora, wymagający translacji w serwerach NAT w przyszłości publiczny adres IPv6 dzięki mechanizmom autokonfiguracji, użytkownik może nie wiedzieć z jakiego adresu korzysta i czy używa protokołu IPv4 czy IPv6 wdrożenie IPv6 spowoduje modernizację infrastruktury sieciowej i zwiększenie konkurencji, więc koszty dotychczasowych usług będą się lekko obniżać (dla korzystających sieci IPv4 i z sieci IPv6 ceny będą takie same) operatorzy będą proponować łącza o wyższych przepustowościach niż dziś pojawią się nowe usługi, na których operatorzy będą próbowali zarabiać Nie ma istotnych różnic w kosztach eksploatacji sieci styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 29 Szczegóły techniczne IPv6 Podstawowe (nowe) cechy protokołu IPv6 Rozszerzenie przestrzeni adresowej z 32 do 128 bitów – daje to ok.. 6,5x10^23 adresów na 1m^2 na pow. Ziemi – Przykładowy adres: 2001:808:1000:2000:a69c:8000:f226:5964/64 zmiany w formacie nagłówka – całkowicie nowy format datagramu, modyfikowalne i opcjonalne nagłówki rozszerzeń Wydajny oraz hierarchiczny sposób adresowania i routingu Automatyczne adresowanie węzłów Wprowadzono priorytety – pełną implementacją jakości usług (QoS – Quality of Service) Bezpieczeństwo – obowiązkowa implementacja (IPsec), wykorzystanie zależy od aplikacji Możliwość późniejszego dodawania i modyfikowania opcji styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 31 Dojrzałość produktów IPv6 obsługują wszystkie powszechnie używane systemy operacyjne oraz niektóre systemy czasu rzeczywistego Rutery dla sieci operatorskich i dla przedsiębiorstw (produkowane od 2001 r.) umożliwiają obsługę IPv6 Produkty obsługujące IPv6: rutery domowe, drukarki sieciowe, kamery internetowe i punkty dostępowe WiFi, dedykowane serwery, telefony Rutery domowe zainstalowane obecnie w sieciach IPv4 (u operatorów telefonicznych i telewizji kablowych) nie obsługują IPv6 styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 32 Wsparcie dla IPv6 w systemach operacyjnych Linux: wszystkie dystrybucje od wielu lat wspierają IPv6 Peter Bieringer – IPv6 & Linux - Status http://www.bieringer.de/linux/IPv6/status/ projekt USAGI – (UniverSAl playGround for Ipv6) Project http://www.linux-ipv6.org/ styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 33 Wsparcie dla IPv6 w systemach operacyjnych (2) Microsoft Windows 2000: pierwsze wsparcie dopiero w Windows 2000 jako „preview technology” wymaga ściągnięcia ze stron Microsoftu i instalacji jako łatka December 12, 2000 – „Getting Started with the Microsoft IPv6 Technology Preview for Windows 2000” http://technet.microsoft.com/en-us/network/bb530961.aspx wsparcie na poziomie nieprodukcyjnym Microsoft Windows XP, Server, CE: http://research.microsoft.com/msripv6/ „Microsoft Windows XP (przed SP1) zawiera deweloperska wersję protokołu IPv6 „Microsoft Windows XP SP1 – zawiera produkcyjna wersję IPv6 (z ograniczeniami) „Microsoft Windows XP SP1 +”Advanced Networking Pack for Windows XP” w roku 2003 rozszerza funkcjonalność IPv6 (firewall, Teredo, ISATAP ) „Microsoft Windows XP SP2 – dostępny od 2004 r. zawiera wzbogacone IPv6 z „Advanced Networking Pack” + lepszy wspólny firewall dla IPv4 i IPv6 „Microsoft Windows Server 2003 – zawiera produkcyjną wersję protokołu IPv6 na poziomie podobnym do „Advanced Networking Pack” Microsoft Windows CE .NET – wersja 4.1 i późniejsza zawiera produkcyjną wersję protokołu IPv6 z wieloma aplikacjami sieciowymi styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 34 Wsparcie w systemie Windows XP (SP2) i 2003 Server – szczegóły Wsparcie dla narzędzi: ipconfig, ping, tracert, pathping, netstat, route IE (ale bez proxy serwera!) telnet klient, serwer, ftp klient Windows Media Services File and Print Sharing (SMB) Internet Information Services (IIS) Web service (the use of literal addresses are not supported by Wininet.dll) ale ftp serwer tylko IPv4 IP Based Printing (LPR) Firewall stanowy (tylko Windows XP) Teredo (tylko Windows XP) DNS (również transport IPv6) SNMP (tylko w Windows 2003) Windows Sockets, Remote Procedure Call (RPC), Internet Protocol Helper (IPHelper), Distributed Common Object Model (DCOM), and Win32 Internet Extensions (WinInet) APIs styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 35 Wsparcie w systemie Windows XP (SP2) i 2003 server – c.d. brak wsparcia dla: DHCP client i serwer IPSec (tylko ograniczone wsparcie, bez automatycznej wymiany kluczy) Mobility (tylko ograniczone wsparcie) wymagana ręczna instalacja IPv6: c:\> ipv6 install lub graficznie jako nowy protokół we właściwościach połączenia sieciowego IPv6 może działać tylko z włączonym protokołem IPv4 Windows Vista a IPv6 IPv6 jest standardowo włączony na interfejsach, wsparcie „out-of-the-box„ pojedynczy stos sieciowy obsługujący dwa protokoły IPv4 i IPv6 (co gwarantuje lepszą integracje i wydajność niż w Windows XP i 2003 Server) pełne wsparcie dla IPSec również z wymianą kluczy styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 36 Certyfikacja produktów dla sieci IPv6 Inicjatorem certyfikacji jest IPv6 Forum – Certyfikowanie funkcji koniecznych od 2003 r. – ponad 200 produktów Certyfikację prowadzą laboratoria – – – – – styczeń 2009 ponad 370 produktów Certyfikowanie funkcji uzupełniających od 2005 r. – nadzoruje IPv6 Ready Logo Committee http://www.ipv6ready.org/ TTA (KOREA) : http://www.tta.or.kr/English/new/main/index.htm BII (CHINA) : http://www.biigroup.com/ CHT-TL (TAIWAN) : http://interop.ipv6.org.tw/ IRISA (FRANCE) : http://www.irisa.fr/tipi/ UNH-IOL (US) : http://www.iol.unh.edu/consortiums/ipv6/ Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 37 Scenariusze wdrażania protokołu IPv6 Faza wstępna: Sprawdzenie wsparcia dla IPv6 w posiadanych urządzeniach Czy IPv6 nie zaburzy działania IPv4 ? W jaki sposób monitorować, zabezpieczać, zarządzać itd. nową siecią ? Wdrożenie: native IPv6 – osobna infrastruktura dla IPv6 dualstack – równoległe działanie IPv6 i IPv4 naturalne podejście wśród większości operatorów (przy pomyślnych testach wstępnych) styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 38 Sposoby podłączania do sieci IPv6 „Native” IPv6 - najbardziej wskazane: Nasz dostawca ISP – musi to umożliwiać Adresacja IPv6 – konieczność otrzymania puli adresów od dostawcy lub od RIPE Tunele warstwy drugiej: ATM – zestawianie PVC (Permanent Virtual Connection/Circuit) CCC (Circuit Cross-Connect), MPLS (Multiprotocol Label Switching), AToM (Any Transport over MPLS ) VLAN Tunele warstwy 3 – IPv6 w IPv4: tunele ręcznie konfigurowane oraz automatycznie przez tunelbroker, SixXS itp. 6to4 – nie wymaga posiadania adresów IPv6 teredo – nie wymaga posiadania adresów IPv6 styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 39 Podłączania do sieci IPv6 Operatorzy, dostawcy usług, firmy – Tańszy scenariusz to wdrażanie IPv6 „krok po kroku” – Warto wdrażać przy okazji planowanych modernizacjach sieci, sprzętu, oprogramowania, usług – Posiadane środki i czas przeznaczone na planowane modernizacje sprzętu i oprogramowania (w tym firmware w routerach) warto rozszerzyć o włączenie IPv6! Użytkownicy końcowi – „Domowe” systemy operacyjne (Windows, Linux, Mac OS) obsługują IPv6 – Dostępowe urządzenia sieciowe w domach (routery kablowe, DSL, Ethernet) zazwyczaj nie obsługują IPv6 (ale możliwe tunele IPv6 w IPv4) – Istnieje duży problem z uzyskaniem łączności i adresów od dostawców Internetu – Możliwe alternatywne metody na podłączenie do IPv6 np. mechanizm Teredo, publiczne bramy jak SixXS itp. styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 40 Sposoby podłączania do sieci IPv6 w Polsce Europejska sieć edukacyjna Geant – od 2003 roku produkcyjnie dostarcza IPv6 dla europejskich narodowych sieci akademickich i naukowych NREN Operatorzy światowi jak Telia, Level3 – wspierają IPv6 Nieliczni operatorzy sieci i dostawcy krajowi oferują IPv6 dla swoich klientów i użytkowników Polski DNS dla domen .pl obsługuje IPv6 od 2005 roku styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 41 Lista polskich operatorów i dostawców – posiadaczy produkcyjnych adresów IPv6 1. Academic Computer Centre CYFRONET AGH 19. MPEC Wroclaw S.A 2. Academic Metropolitan Area Network, Szczecin 20. Netia Telekom SA 3. Aster City Cable Ltd. 21. PLIX 4. ATM S.A. 22. Polish Telecom (Telekomunikacja Polska S.A.) 5. CKPOLSL - Silesian University of Technology, 23. Politechnika Czestochowska Computer Center 24. Polkomtel S.A. 6. Crowley Data Poland 25. Poznan Supercomputing And Networking Center 7. East and West - Cable Network 26. Research and Academic Network in Poland (NASK) 8. Era GSM 27. Super Media Sp. z o.o. 9. e-Telko Sp. z o.o. 28. Technical University of Gdansk 10. eTOP sp. z o.o. 29. Technical University of Koszalin 11. Eureka Solutions 30. Telewizja Kablowa Koszalin sp. z o. o. 12. FONE Sp. z o. o. 31. University of Technology and Agriculture in Bydgoszcz 13. GTS Energis 32. University of Warmia and Mazury in Olsztyn 14. ICP, Internet Cable Provider 33. UPC Telewizja Kablowa Sp. z o.o. 15. INOTEL S.A. 34. WaveNet Sp. z o.o. 16. IPv6 network of ICM 35. Wroclaw Centre of Networking and Supercomputing 17. Metropolitan Area Network LODMAN 18. Millennium Communications S.A. Ale tylko niektórzy z wymienionych oferują IPv6 produkcyjnie! źródło: http://www.pl.ipv6tf.org/wiki/ styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 42 Darmowe podłączania do sieci IPv6 www.sixxs.net SixXS dostarcza oprogramowanie klienta dla większości systemów operacyjnych Windows, Linux itp. Mechanizm heartbeat– eliminuje niedziałające tunele co gwarantuje dobrą jakość łączności w sieci Rozwiązanie skierowane dla użytkowników końcowych Mapa aktualnych serwerów PoP (Point of Presence) http://www.sixxs.net/ styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 43 Stan obecny Przykłady rozwoju i wdrożeń IPv6 w Polsce 1. PIONIER – Polski Internet Optyczny – ogólnopolska sieć akademicka i naukowa PIONIER 2. Sieć IPv6 w Poznańskim Centrum SuperkomputerowoSieciowym (PCSS) w sieci POZMAN 3. Sieć europejska GÉANT2 styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 45 Sieć PIONIER GDAŃSK KOSZALIN Pule adresowe IPv6 BIAŁORUŚ 155 Mb/s 2001:0808::/32 PL-POZMAN-20020710 2001:06D8::/32 PL-CYFRONET20010221 OLSZTYN SZCZECIN BYDGOSZCZ 2001:0908::/32 PL-BYDMAN-20020924 2001:0A10::/32 PL-NASK-20021115 2001:0A48::/32 PL-WASK-20021212 2001:0B10::/32 PL-LODMAN-20030217 2001:06A0::/32 PL-ICM-20000905 2001:4070::/32 PL-TASK-20040712 BIAŁYSTOK GORZÓW TORUŃ POZNAŃ GÉANT2 10+10 Gb/s WARSZAWA RADOM WROCŁAW 2001:40F8::/32 PL-OLMAN-20040903 PUŁAWY ŁÓDŹ ZIELONA GÓRA CZĘSTOCHOWA LUBLIN UKRAINA 155 Mb/s KIELCE 2001:4C70::/32 PL-POL-20050512 OPOLE 2001:4C58::/32 PL-AMSK-20050420 2a01:01d8::/32 PL-CKPOLSL-20060919 2 x 10 Gb/s (2 l) CBDF 10 Gb/s (2 l) KATOWICE BIELSKO-BIAŁA KRAKÓW RZESZÓW 1GE SDH 2,5 Gb/s Węzeł sieci PIONIER styczeń 2009 CESNET; SANET 2x10 Gb/s Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 46 Scenariusz wdrożenia IPv6 w Poznańskim Centrum Superkomputerowo-Sieciowym Dual stack – Uruchamianie dwóch protokołów IPv4 i IPv6 na tych samych urządzeniach i tych samych łączach – Wymaga wsparcia ze strony urządzeń i oprogramowania szybkiego (sprzętowego) przekazywania pakietów IPv6 oraz wsparcia dla wymaganych protokołów routingu BGP, OSPF itd.. – IPv6 uruchomiony na routerach Cisco GSR 12000, 7500, 7200, Juniper M5 – BGP4+, IS-IS styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 47 Sieć GÉANT2 połączenia sieci PIONIER ze światowym IPv6 Sieć GÉANT2 – www.geant2.net – 6 miesieczny pilot testowania łączności IPv6, po tym okresie – od 10/2003 oferuje produkcyjną łączność IPv6 – dostarcza łączności dla sieci NREN (National Research and Education Networks) – Usługa dostarczania łączności IPv6 jest na takim samym poziomie niezawodności i jakości jak IPv4 – Sieć kręgosłupowa dual stack IPv6 była zbudowana na urządzeniach Juniper M160, M40 oraz routerach Cisco 7500 styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 48 Sieć GÉANT2 styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 49 Komisja Europejska stawia na IPv6 ! Plany Komisji Europejskiej – wspieranie dostępności IPv6 w krajach Unii: 25% użytkowników do roku 2010 powinno mieć możliwość korzystania ze światowego Internetu IPv6 Komisja chce promować IPv6 wśród dostawców aplikacji i usług sieciowych Oficjalne przetargi powinny promować IPv6 jako standard dla wszystkich produktów i usług – na terenie całej Europy Najszybciej jak to możliwe, a najpóźniej do 2010 roku, witryny internetowe Unii Europejskiej (a zwłaszcza te z domen Europa i Cordis) powinny zostać przestawione na IPv6 Komisja, podobnie jak rząd USA, będzie przy ogłaszaniu przetargów na infrastrukturę sieciową i sprzęt stawiać warunek obsługi protokołu IPv6, KE chce też wydać takie zalecenie 27 krajom członkowskim Unii Dotychczas KE zainwestowała ponad 90 mln euro w rozwój standardu i infrastruktury IPv6 http://ec.europa.eu/information_society/policy/ipv6 styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 50 Polska Grupa Robocza IPv6 Polish IPv6 Task Force Polish IPv6 Task Force = Polska Grupa Robocza IPv6 www.pl.ipv6tf.org Inicjatywa non-profit skupiająca uczestników zainteresowanych rozwojem IPv6 w Polsce : - firmy komercyjne operatorów telekomunikacyjnych dostawców usług ośrodki naukowe rządowe przemysłowe edukacyjne prasę użytkowników końcowych Działa od listopada 2004 Grupa jest otwarta dla wszystkich zainteresowanych! ZAPRASZAMY! www.pl.ipv6tf.org styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 52 IPv6 Task Forces – w Europie www.ipv6tf.org ZAPRASZAMY! www.pl.ipv6tf.org styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 53 Polish IPv6 Task Force = Polska Grupa Robocza IPv6 www.pl.ipv6tf.org serwis dostępny jest pod adresami: www.pl.ipv6tf.org www.pl.ipv6-taskforce.org www.poland.ipv6-taskforce.org serwis www lista dyskusyjna [email protected] ZAPRASZAMY! archiwum listy publiczne Polskie WIKI IPv6 styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 54 Wiki IPv6 – www.pl.ipv6tf.org/wiki Cel: stworzenie dostępnego dla wszystkich szerokiego repozytorium poświęconego protokołowi IPv6, otwartego do wolnej edycji Przykładowe artykuły: – – – – – – – – – – styczeń 2009 Sieci IPv6 w Polsce Tunnel Brokery obecne w Polsce Pule adresów IPv6 w Polsce Sieci IPv6 w Europie Zasoby internetowe Lista ciekawych serwerów dostępnych po IPv6 w Polsce i na świecie: ftp, DNS, news itd. Projekty IPv6 rozwijane w Polsce i na świecie. Systemy operacyjne wspierające IPv6 Aplikacje IPv6 .... ZAPRASZAMY! www.pl.ipv6tf.org Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 55 Uczestnicy – zapisanych ponad 90 osób na listę dyskusyjną z firm i instytucji: ATM S.A. Crowley Data Poland Cybernetix e-utp.net GTS Polska Sp. z o.o. Gryf-Sat Internet Cable Provider MAN Bydgoszcz MAN Gdańsk - TASK MAN Koszalin MAN Olsztyn MAN/Polkowice Miejskie Sieci Informatyczne e-wro NASK Netia S.A. NetWorld PCSS Politechnika Gdańska PSG Sp. z o.o. Politechnika Gdańska Politechnika Koszalińska Politechnika Śląska Politechnika Warszawska Politechnika Wrocławska Polkomtel S.A. Polska Telefonia Cyfrowa PSG Sp. z o.o. STARPOL II SKOS PG, Vide-Sat s.c., Virtualnet sp. z o.o. Softel Sp.z o.o. SUPERMEDIA UpGreat TP S.A.- Centrum Badawczo Rozwojowe Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu osoby prywatne ZAPRASZAMY! www.pl.ipv6tf.org styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 56 IPv6 w świecie Procentowy udział prefiksów IPv6 widocznych w światowym Internecie z podziałem na 20 państw Uwaga: Duża część operatorów rozgłasza adresy do Internetu bez oferowania łączności lub usług IPv6 dla swoich użytkowników 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 United States Germany United Kingdom Japan Netherlands, The Switzerland France Italy Australia Russia Canada Sweden Korea Poland Czech Republic China Austria Norway New Zealand Brazil 8.37% 3.97% 2.32% 2.55% 2.08% 1.31% 1.18% 1.18% 0.81% 0.81% 0.77% 0.81% 0.37% 0.64% 0.91% 0.64% 0.74% 0.30% 0.64% 0.34% Stan: styczeń 2009 Źródło: http://www.sixxs.net/tools/grh/dfp/ styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 57 Wnioski (1) Pożądane jest wdrażanie sieci IPv6 w skali krajowej – pobudzanie postępu technicznego – nadążanie za światowym rozwojem technicznym – pobudzanie rozwoju przedsiębiorstw sektora ICT (technik informacyjno-komunikacyjnych) – podniesienie poziomu życia obywateli Nadzieją na wdrożenia są nowopowstający operatorzy sieci transmisji danych Istniejący operatorzy muszą mieć bodźce ekonomiczne aby zdecydować się na inwestycje modernizacyjne Konieczna jest stymulacja wdrażania sieci IPv6 przez Regulatora rynku komunikacji elektronicznej styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 58 Wnioski (2) Wdrażanie IPv6 – Najbardziej zaawansowany poziom wdrożeń istnieje w sieciach akademicko-naukowych – Brak wystarczającej motywacji u operatorów i dostawców komercyjnych – Rosnąca ilość posiadaczy adresów, niewielka ilość wdrożeń produkcyjnych – Stopniowe wdrażanie jest potrzebne dla uniknięcie efektu „zderzenia ze ścianą” w przyszłości – wobec narastającego braku adresów IPv4 i alternatywnych dużych nakładów przy szybkich jednoetapowych wdrożeniach Świadomość IPv6 – Rosnąca znajomość zagadnień IPv6 wśród kadry technicznej – Małe motywacje wśród kadry menadżerskiej – Konieczne kształtowanie świadomości o IPv6 jako jedynej drogi do budowania dobrych aplikacji w publicznym Internecie Zastosowania IPv6 – Brak rewolucyjnych aplikacji i zastosowań dzięki którym IPv6 zyskałoby zainteresowanie użytkowników końcowych – Olbrzymi rynek do zastosowań mobilnych w najbliższej przyszłości – Powoli pojawiające się globalne zasoby IPv6 np. ipv6.google.com styczeń 2009 Bartosz Gajda i Jacek Wytrebowicz 59
