Oddychanie pozornie wydaje się nieskomplikowane

Ćwiczenia oddechowe – wpływ na organizm
Oddychanie pozornie wydaje się nieskomplikowane- jest przecież nieodłączną częścią
naszego życia. Oddychamy od chwili narodzin, organizm za nas reguluje i pracuje nad
oddechem. Wysiłek, stres, choroba- wiążą się z przyśpieszonym oddechem- tylko tak można
zaopatrzyć cały żywy organizm w tlen, wyrównać niedobory "paliwa".
Pewnie niewielu z nas zdaje siebie sprawę, że oddychamy bardzo płytko, wykorzystując w
niewielkim stopniu pojemność naszych płuc. Jednym z pierwszych powikłań występujących u
pacjentów unieruchomionych są powikłania ze strony układu oddechowego.
Chorzy często nie doceniają wartości ćwiczeń oddechowych, wręcz sobie z nich drwią. A
przecież prawidłowy oddech dostarcza tlen dla całego organizmu, usprawnia pracę układu
krwionośnego, dotlenia mózg. Praca mięśni oddechowych wspomaga pracę narządów
wewnętrznych. Często po zabiegach operacyjnych, gdzie konieczna była intubacja pacjenta w
układzie oddechowym dochodzi do zalegań. Wydzielina w drzewie oskrzelowym w
połączeniu z unieruchomieniem w łóżku, często spłyceniem oddechu (reakcja
przeciwbólowa) bardzo szybko może doprowadzić do powstawania powikłań ze strony
układu oddechowego. Stąd tak ważne są ćwiczenia oddechowe. Są łatwe i nie ma do nich
przeciwwskazań, a znacznie przyśpieszają zdrowienie i wpływają na lepsze samopoczucie.
Zanim rozpocznie się właściwe ćwiczenia, należy nauczyć pacjenta właściwego oddychania.
Dla lepszej samokontroli polecamy położyć jedną rękę na brzuchu, drugą na klatce
piersiowej. W czasie wdechu brzuch powinien unosić się do góry, przy wydechu obniżać.
Klatka piersiowa powinna pozostać nieruchoma. Jeśli w czasie oddychania pracuje brzuch
mówimy o tak zwanym oddechu przeponowym. Jest on efektywniejszy, i właściwy dla
sposobu oddychania mężczyzn. Kobiety raczej oddychają torem piersiowym- w czasie
wdechu klatka piersiowa unosi się. Tor piersiowy jest czasem wykorzystywany w
ćwiczeniach, jeśli pacjent ma rozległe blizny i bolesności w okolicach brzucha, narządów
jamy brzusznej. Najczęściej w ćwiczeniach oddechowych wykorzystywany jest tor
przeponowy. Wdech należy wykonywać nosem, wydech przez otwarte usta. Wydech
powinien być dłuższy od wdechu. Wydłużony wydech powoduje odruchowy efektywniejszy
wdech,
co
usprawnia
wentylację
całego
organizmu.
Ćwiczenia oddechowe można wykonywać w różnych pozycjach. W zależności od układu
ciała mobilizowane są do pracy inne partie płuc. W przypadku schorzeń układu oddechowego
stosuje się pozycje drenażowe, które ułatwiają oczyszczenie dróg oddechowych z zalegającej
wydzieliny. Często przed właściwymi ćwiczeniami oddechowymi stosuje się inhalację i
oklepywanie
klatki
piersiowej.
Proste ćwiczenia mogą więc mieć charakter leczniczy, zapobiegawczy czy nawet
uspokajający. Gimnastyka oddechowa ma wszechstronne zastosowanie w fizjoterapii i
stosowana jest na każdym oddziale szpitalnym. Pamiętać należy aby w trakcie ćwiczeń nie
doprowadzić do hiperwentylacji. Zbyt intensywne oddychanie, albo zbyt duża ilość
powtórzeń może doprowadzić do zawrotów głowy, uczucia duszności, nawet do omdleń.
Jedno ćwiczenie powtarzamy- 3-4 razy i robimy przerwę, kiedy pacjent oddycha spokojnie
swoim rytmem oddechu. W czasie prowadzenia ćwiczeń nie narzuca się tempa- oddech jest
indywidualny,
każdy
człowiek
ma
swój
własny
rytm
oddechowy.
Zdarza się, że w czasie nauki prawidłowego oddechu nie można wyegzekwować od pacjenta
poprawnego schematu oddechowego. Pacjent zapomina, że wdech ma być nosem, zatrzymuje
powietrze zanim zrobi wydech, spłyca oddech tak bardzo chce go wykonać poprawnie. W
takich przypadkach polecam prosty sposób, powszechnie wykorzystywany na oddziałach.
Do pustej plastikowej butelki należy nalać wodę. Do butelki wkładamy rurkę i polecamy
pacjentowi wziąć wdech nosem, a następnie zrobić długi wydech do butelki. "Gotowanie
wody" jest bardzo popularne i lubiane przez pacjentów. To prosty sposób na prawidłową
gimnastykę oddechową. Często jest to jedyna możliwość przeprowadzenia ćwiczeń
oddechowych u pacjentów, z którymi utrudniony jest kontakt (ludzie starsi, dzieci.. ).
Istnieje kilka typów celowanych ćwiczeń oddechowych. Są tak zwane ćwiczenia oddechowe
z natężonym wydechem- polecamy pacjentowi w czasie wydechu dmuchnąć tak jakby chciał
zdmuchnąć świeczkę (krótko, mocno). Liczeni na głos w czasie wydechu, także sprzyja jego
wydłużeniu. Jeśli pacjent nie umie policzyć do siedmiu na jednym wydechu, świadczy to o
zaburzeniach w układzie oddechowym. Inny typ oddechu to ćwiczenia oddechowe z oporem.
Z reguły oporowany jest wydech, co kompensacyjnie usprawnia i pogłębia kolejny wdech.
Syczenie, gwizdanie, dmuchanie przez ściągnięte usta, to tylko niektóre możliwości wydechu
z oporem. Na oddziałach pulmunologicznych spotyka się często specjalne urządzenia, które
prowokują ćwiczenia oddechowe z oporem, pacjent sam może ocenić jak silny jest jego
wydech. Ćwiczenia oddechowe wspomagane stosowane są przy obniżonej sprawności układu
oddechowego. Wspomaganie może być wykonane poprzez współruchy kończyn górnych w
czasie rytmu oddechowego. Wdech połączony z ruchem kończyn górnych w bok, wydech ze
skrzyżowaniem ich na klatce piersiowej znacznie ułatwia i pogłębia oddech. Wspomaganie
może wykonywać terapeuta. Układa ręce po bokach, na dolnych żebrach pacjenta i w czasie
wydechu wykonuje delikatny ucisk żeber ułatwiając jednocześnie pracę klatki piersiowej.
Ćwiczenia Kohlarauscha wykorzystywane są w celu mobilizacji dolnych płatów płuc z
jednoczesnym unieruchomieniem obręczy barkowej. Wykonuje się je po zabiegach
operacyjnych przebiegających z rozcięciem mostka. Często tacy pacjenci spłycają oddechspowodowane jest to bólem, lub strachem. Ćwiczenia Kohlarauscha wykonuje się na krześle.
Polecamy pacjentowi chwycić się oburącz za siedzenie (unieruchomienie obręczy barkowej).
W tej pozycji wykonujemy typowe ćwiczenia oddechowe.