Dydaktyka języków obcych w świetle badań nad mózgiem NKJO Toruń DSW Wrocław Dr Marzena Żylińska Neurodydaktyka: od synapsy do szkolnej klasy Naukowe podstawy neuronauk Neuroobrazowanie a falsyfikowalność Potrzeba badań nowego typu w edukacji Manfred Spitzer „Jak uczy się mózg” Goswami Usha „Neuroscience and education: From research to practice?”, w: Nature Reviews Neuroscience 7 (5) Termin „neurodydaktyka” Gerhard Preiß Co badania mózgu mogą wnieść do edukacyjnej praktyki? Dlaczego nauczyciele powinni interesować się wnioskami płynącymi z badań nad mózgiem? Interdyscyplinarność neurodydaktyki neurobiolodzy, lekarze, neuropsychologowie, psychologowie poznawczy, neuroradiolodzy, kognitywiści, chemicy, fizycy, dydaktycy, nauczyciele Transferzentrum für Neurowissenschaften und Lernen (ZNL) w Ulm / Niemcy 2004 Manfred Spitzer – dyrektor ZNL psychologowie dydaktycy, nauczyciele biolodzy biochemicy lekarze informatycy „Schule im Aufbruch“ W poszukiwaniu alternatywy dla szkoły transmisyjnej Gerald Hüther – neurobiolog Universitätsklinik Göttingen Idealna klasa Jakie wnioski płyną z badań nad mózgiem? Subiektywny mózg w szkole planowanie Podstawa programowa proces uczenia się NEURONY neuroprzekaźniki ewaluacja zewnętrzne testy Wnioski Jak najlepiej przygotować uczniów do testów? Neuroprzekaźniki (neurotransmitery, neuromediatory) adrenalina, noradrenalina, serotonina, dopamina, acetylocholina, glutaminian Motywacja zewnętrzna motywacja wewnętrzna Dlaczego właśnie w szkole uczniowie tracą chęć i motywację do nauki? Działanie wewnętrznego układu nagrody Czy uczniowie chcę się uczyć? Kiedy rozwój daje radość? Zapisywanie i reprodukcja danych, czy ..... Do czego zostały stworzone nasze mózgi? Motywacja a ciekawość poznawcza Skutki nieuwzględniania w szkole ciekawości poznawczej Jasiu w szkole Jak utrudniamy mózgowi naukę? Hipokampalizacja Układ limbiczny: grupa struktur korowych i podkorowych tworzących rodzaj obrzeża wokół pnia mózgu hipokamp, ciało migdałowate, zakręt obręczy, węchomózgowie, zakręt przyhipokampowy, przegroda przezroczysta, sklepienie, wzgórze, podwzgórze, śródmózgowie. Układ limbiczny jest odpowiedzialny za stany emocjonalne, zapamiętywnie, uczenie się, a także za wyobraźnię przestrzenną i orientację. Co nauczyciele o układzie limbicznym wiedzieć powinni? Hipokamp Proces konsolidacji Ciało migdałowate Co to znaczy wykorzystać potencjał mózgu? Neuroplastyczność: zdolność modyfikacji połączeń neuronalnych pod wpływem bodźców wytwarzanie uprzywilejowanych dróg obiegu informacji Jeśli chcesz dla ucznia zrobić więcej, zrób mniej. Ułatwianie przez utrudnianie Czytać, patrzeć, notować i podziwiać tworzyć, próbować, sprawdzać, działać Efekty neuroplastyczności: Umieranie lub tworzenie się nowych neuronów (neurogeneza) Rozrost lub regresja dendrytów Powstawanie lub zanik kolców synaptycznych i synaps Procesy uczenia się przebiegają inaczej niż dotychczas zakładaliśmy. Lejek norymberski Przekazać można informacje, ale nie wiedzę. Wpływ środowiska na strukturę mózgu Na czym polega proces uczenia się? Słowa to nie wszystko Uczenie się jawne i utajone Uczenie jawne: wiem dlaczego, umiem wyjaśnić, ale mimo to czasami się mylę, muszę się zastanowić. Uczenie utajone: nie wiem dlaczego, nie umiem wyjaśnić, ale umiem zrobić bez zastanawiania się. Uczenie utajone: intuicyjne, bezpośrednie, przedrefleksyjne, automatyczne, spontaniczne, niewymagające świadomych przemyśleń Joachim Bauer „Empatia. Co potrafią lustrzane neurony” Neurony lustrzane a proces uczenia się Giacomo Rizzolatti, Corrado Sinigaglia „Empathie und Spiegelneurone. Die biologische Basis des Mitgefühls“ Jak wykorzystać w szkole potencjał neuronów lustrzanych? Co ułatwia zrozumienie i zapamiętywanie? Emocje jako markery pamięci Mózg jako organ społeczny (social brain) Wnioski? Powell J., Lewis PA, Dunbar R., Orbital prefrontal cortex volume correlates with social cognitive competence, w: Neuropsychologia 48 Gerald Hüther „ Was wir sind und was wir sein könnten“ Homunkulus ruchowy Homunkulus czuciowy Detektor nowości Jak wprowadzać nowe informacje, by układ limbiczny traktował je jako ważne i potrzebne? Odejść od banału, od tego, co oczywiste, jasne, typowe, schematyczne i przewidywalne. „Mój dzień”, „Zakupy w sklepie spożywczym”, „Co można załatwić na poczcie?” „Opisz swój pokój” - z punktu widzenia sposobu funkcjonowania detektora nowości Rola iskry w oku Biologiczne podłoże ciekawości poznawczej i zachwytu Ciekawość Pragmatyczny mózg zawsze pyta: Po co mi to? Przypadek Szwecji Szwecja Pierwszy język (angielski) 1-6-11-25-57 Drugi język (hiszpański) 36-50-10-3-1 Początek lekcji Jak włączyć mózg? Od czego zależy efektywność uczenia się? Od nastawienia, tzn. od motywacji Od czasu Od głębokości przetwarzania informacji potrzeba współpracy z innymi potrzeba aktywności i działania działanie detektora nowości potrzeba sprawdzania, jak funkcjonuje świat skłonność do pracy rękami silna motywacja wewnętrzna stawianie pytań kierowanie się emocjami potrzeba autonomii „Ja chcę”! działanie układu nagrody Zadanie szkoły Jak z dziecka zrobić ucznia? dziecko uczeń Dydaktyka języków obcych z punktu widzenia funkcjonowania mózgu EUROPEJSKIE BADANIE KOMPETENCJI JĘZYKOWYCH (ESLC) Ogłoszenie wyników Warszawa, 21.06.2012 Pracownia Języków Obcych IBE dr Magdalena Szpotowicz i Agata Gajewska-Dyszkiewicz Polscy uczniowie w III klasie gimnazjum 1. 2. Język angielski (24% - poziom Pre-A 1, 34% -poziom A 1) Język niemiecki (44% - poziom Pre A 1, 42% poziom A 1) Rola „ja” na lekcji Materiały przyjazne mózgowi Jakie teksty? Ocena treści nauczania Jakie ćwiczenia? Zapamiętywanie a głębokość przetwarzania informacji Reguły gramatyczne Youtube Grammatik anders Dlaczego znaczenie ma znaczenie? Lekcja poprawna metodycznie lekcja budząca ciekawość Przykłady tekstów i zadań Języki Obce w Szkole Numer specjalny 6 Uczymy inaczej? Grudzień 2009/styczeń 2010 Blog Neurodydaktyka, czyli neurony w szkolnej ławce Niedługo ukaże się nakładem wydawnictwa „Wyspa” książka „Neurodydaktyka, czyli nauczanie i uczenie się przyjazne mózgowi” Konferencja Nauczanie języków obcych w świetle badań nad mózgiem NKJO Toruń 16.04.2013