KAZUSY (ZASADY PRAWA PRACY) 1. ZAKAZ DYSKRYMINACJI Wskaż zachowania noszące znamiona dyskryminacji i określ kryterium dyskryminacyjne oraz formę dyskryminacji (pośrednia/bezpośrednia): a) Kierowanie do przyjmowanych do pracy kobiet zapytań o plany związane z macierzyństwem: • Kierowane do kandydatek na stanowisko nauczycielki: czy ma Pani zamiar mieć dzieci w ciągu najbliższych trzech lat? • co Pani sądzi o dzieciach? – kierowane do kandydatki na sprzedawczynię, • czy lubi Pani dzieci? – kierowane do kandydatki na przedszkolankę, b) Kierowanie do przyjmowanych pracowników zapytań o stan rodzinny, c) Zobowiązywanie pracownic do podpisywania oświadczeń, że nie zajdą w ciążę/wyjdą za mąż w danym okresie, d) Kierowanie żartów, uwag np. o tematyce seksualnej do pracownicy, która sobie tego wyraźnie nie życzy, e) Kierowanie żartów na temat pochodzenia pracownika lub jego przynależności etnicznej, f) Kierowanie na szkolenia zawodowe, kursy, treningi dla informatyków pracowników do 30 roku życia, g) Kierowanie na szkolenia zawodowe, kursy, treningi dla informatyków pracowników po 55 roku życia, h) Zadawanie pytań o przynależność do partii politycznych, związków wyznaniowych, religię, orientację seksualną, i) Stosowanie specjalnych środków w odniesieniu do kobiet w ciąży i podczas urlopu macierzyńskiego, np. dodatkowe urlopy macierzyńskie przewidziane w regulaminach pracy zakładu. j) Ogłoszenia o pracy: • poszukuję pracownika do pracy biurowej w wieku od 25 do 45 lat na stanowisko księgowej, • poszukuję pracowników do 40 roku życia na stanowisko tancerza/tancerki hip - hop, • poszukuję sekretarki w wieku do 35 lat, • dam pracę kobiecie w wieku od lat 40 wzwyż, stanowisko: kierownik przedszkola, • przyjmę mężczyznę do pracy fizycznej przy rozładunku drewna, • przyjmę kobietę wyznania rzymskokatolickiego do katechizacji dzieci w szkółce parafialnej, k) Miejskie zakłady autobusowe aby zwiększyć udział kobiet w pracy na stanowisku kierowcy zdecydowały się na wyraźne wskazanie w ofertach pracy, iż preferują obecnie kobiety na stanowisko kierowcy, l) Gabinet lekarski przeprowadził rekrutację na stanowisko recepcjonistki/recepcjonisty. Ogłoszenie w prasie brzmiało: „Zatrudnię odpowiedzialną osobę na stanowisko recepcjonisty/recepcjonistki. Wymagana znajomość języka angielskiego w stopniu bardzo dobrym. Rozmowy kwalifikacyjne odbędą się w dniu X w siedzibie firmy, ul. Wiśniowa 24/7, piętro III. UWAGA: w budynku nie ma windy, matki z wózkami dla dzieci prosimy o tymczasowe pozostawienie wózków dla wygody w portierni”. m) Pracodawca postanowił ograniczyć zatrudnienie, zwalniając dwie osoby. Wypowiedzenie umowy o pracę pierwszej osobie nie nastręczało trudności pracodawcy, pracownik ciągle bowiem spóźniał się do pracy, a jego przełożeni nie byli zadowoleni z jego pracy. Ponieważ pracodawca uzyskał z Działu Kadr zapewnienie, że jedna z pracownic wkrótce przechodzi na emeryturę, rozwiązał z tą osobą stosunek pracy za wypowiedzeniem, kierując się wiedzą, że osoba ta będzie miała – pomimo zwolnienia – zapewnione stałe źródło dochodu. Podaj poprawną odpowiedź/odpowiedzi: 1. Jan K. i Anna S. od dwóch lat pracowali na tym samym stanowisku w tej samej firmie i posiadali dokładnie taki sam zakres obowiązków. Oboje podpisali umowy na czas nieokreślony. Dnia 5 maja pracodawca wypowiedział mężczyźnie umowę o pracę z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia. Następnego dnia pracodawca podniósł wynagrodzenie Anny S. o 30 % oraz zapowiedział wysłanie jej na szkolenie, które znacznie podwyższy jej kwalifikacje. W tej sytuacji: a) Pracodawca naruszył zasadę równego traktowania pracowników, bo ma obowiązek traktować tak samo pracowników, którym wypowiedział umowę o pracę, jak pracowników, którzy będą dalej u niego pracowali, b) Pracodawca nie naruszył zasady równego traktowania, c) Pracodawca dopuścił się nierównego traktowania pracowników ze względu na płeć, d) Pracodawca może podnieść wynagrodzenie Annie S. dopiero po upływie okresu wypowiedzenia umowy o pracę z Janem K. 2. Arkadiusz Z. domagał się przed sądem dopuszczenia do pracy, twierdząc, że pracodawca dopuszcza się dyskryminacji ze względu na wiek, odmawiając mu zatrudnienia. Pracodawca podnosi, że roszczenie stanowi nadużycie prawa podmiotowego i jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (art. 8 Kodeksu pracy), ponieważ Arkadiusz Z. osiągnął wiek emerytalny już sześć lat temu. W tej sytuacji: a) Pracodawca dopuścił się dyskryminacji ze względu na wiek, mimo osiągnięcia wieku emerytalnego przez pracownika, b) Arkadiusz Z. nie może domagać się dopuszczenia do pracy, c) Nie doszło do dyskryminacji ze względu na wiek, d) Roszczenie pracownika jest nadużyciem prawa. 3. Pracodawcy X zarzucono, że przez ostatnie dwa lata dochodziło do dyskryminacji ze względu na płeć pracowników. Kobiety dostawały średnio o 20 % wyższe wynagrodzenie niż mężczyźni wykonujący te same obowiązki. Teraz pracodawca chce wyrównać warunki zatrudnienia kobiet i mężczyzn. W tej sytuacji: (por. art. 183b § 3 Kodeksu pracy) a) Powinien zmniejszyć zarobki kobiet o 20%, b) Powinien zmniejszyć zarobki kobiet o 10% a podnieść zarobki mężczyzn o 10 %, c) Nie doszło do nierównego traktowania i dyskryminacji ze względu na płeć, d) Powinien zwiększyć zarobki mężczyzn o 20%. 4. Firma A ma dwa magazyny – w Warszawie oraz w Poznaniu. Kierownik magazynu w Warszawie zarabia 3000 złotych, a jego kolega na tym stanowisku w Poznaniu – 2500 złotych. Obaj posiadają takie same kwalifikacje. Kierownik magazynu w Poznaniu uważa, że pracodawca źle ocenia wartość jego pracy i dlatego przyznał mu niższą pensję. a) Pracownicy na tych samych stanowiskach i posiadający te same kwalifikacje, wykonujący te samą pracę nie musza otrzymywać równego wynagrodzenia, b) Ocena wartości pracy zależy tylko od kwalifikacji, c) Pracodawca może się bronić tym, że magazyn w Warszawie jest o wiele większy i są w nim przechowywane produkty o wyższej wartości niż w Poznaniu, d) Pracodawca nie może bronić się tym, że magazyn w Warszawie ma o wiele większe obroty, a jego prowadzenie wymaga większego wysiłku. II. Ochrona wynagrodzenia za pracę Zweryfikuj treść oświadczenia pracownika: (por. art. 87 § 3 k.p., art. 91 k.p.) „Niniejszym, na podstawie art. 91 Kodeksu pracy, w związku z powierzeniem mi samochodu służbowego, wyrażam zgodę na potrącanie z mojego wynagrodzenia za pracę wszelkich należności w związku ze spowodowanymi przeze mnie szkodami związanymi z użytkowaniem samochodu służbowego. Ponadto oświadczam, iż jeżeli pracodawca uzyska z tytułu wyrządzonej przeze mnie szkody związanej z użytkowaniem samochodu służbowego sądowy tytuł wykonawczy, zobowiązujący mnie do zapłaty określonej należności, wyrażam zgodę na potrącanie przez pracodawcę kwoty zasądzonej należności do wysokości maksymalnie 3/5 wynagrodzenia”. III. Zasada uprzywilejowania pracownika, automatyzmu prawnego 1. Zweryfikuj: Wojciech P., zatrudniony w zakładzie pracy zatrudniającym ponad 20 pracowników (por. obowiązki takiego pracodawcy określone w art. 104 oraz 772 Kodeksu pracy) otrzymał wypowiedzenie warunków umowy o pracę, w którym wskazano, że jego przyczyną jest zmiana warunków płacy, jak w Uchwale Zarządu spółki nr 127/98 z dnia 22 września 1998 r. Po upływie okresu wypowiedzenia powodowi zaproponowano nowe warunki umowy o pracę, zgodnie z którymi miał otrzymywać wynagrodzenie składające się z kwoty 2.520 zł tj. 70 % dotychczasowej płacy zasadniczej oraz kwoty 1.080 zł tj. 30 % dotychczasowej płacy zasadniczej, uzależnionej jednak od dodatniego wyniku ekonomicznego zakładu pracy. 2. Zweryfikuj poprawność umowy o pracę. „Umowa o pracę na okres próbny zawarta dnia 1 czerwca 2012 roku w miejscowości X pomiędzy A – zwanym dalej pracodawcą, a B – zwanym dalej pracownikiem, o treści następującej: Pracodawca zatrudnia Pracownika na stanowisku drukarza, w niepełnym wymiarze czasu pracy, w siedzibie pracodawcy, za wynagrodzeniem miesięcznym w wysokości X złotych brutto. Strony zgodnie postanawiają, iż w związku z niepełnym wymiarem czasu pracy pracownika, pracownik nabywa prawo do urlopu po 2 miesiącach nieprzerwanej pracy (por. 153 § 1 oraz art. 154 § 2 Kodeksu pracy). Umowa przekształca się, pod warunkiem nienagannej pracy pracownika i wyrażeniem na to zgody pracodawcy do dnia 10 września 2012 roku włącznie, w umowę na czas nieokreślony z dniem 15 września 2012 roku. W przypadku braku wyrażenia przez pracodawcę zgody na takie przekształcenie umowy do dnia 10 września 2012 roku włącznie, umowa rozwiązuje się z dniem 15 września 2012 roku. (por. art. 34 Kodeksu pracy). 3. Zweryfikuj poprawność fragmentu umowy o pracę: „Strony zgodnie postanawiają, że wypłata wynagrodzenia za pracę następować będzie w dwóch ratach, pierwszej – płatnej do 5 dnia miesiąca, drugiej – płatnej do 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu przepracowanym”. (por. art. 85 § 2 k.p.). „Strony zgodnie ustalają, że okres wypowiedzenia umowy o pracę wynosi sześć miesięcy”. (por. art. 36 k.p.)”. 4. Wskaż prawidłowe rozwiązanie: Hanna K., która od 7 lat pracowała na stanowisku doradcy w firmie Z., otrzymała od pracodawcy wypowiedzenie zmieniające (por. art. 42 Kodeksu pracy), które wskazywało, że w związku z trudnościami finansowymi pracodawcy od następnego roku przysługiwać jej będzie 18 dni urlopu wypoczynkowego. Przed zmianą wymiar urlopu wypoczynkowego wynosił zgodnie z umową o pracę 22 dni. Hanna K. zgodziła się na nowe warunki, bo bała się stracić pracę. W tej sytuacji: (por. art. 18 § 2 oraz art. 154 § 1 Kodeksu pracy). a) Przysługuje jej 18 dni urlopu, gdyż takie warunki potwierdziła własnoręcznym podpisem, b) Hanna K. jest wciąż uprawniona do 22 dni urlopu, c) Hannie K. przysługuje ustawowe 20 dni urlopu wypoczynkowego, d) Zasada automatyzmu nie ma zastosowania do regulacji urlopowych. 5. Zweryfikuj: Pracodawca X zatrudnił Jana K. na stanowisku kierownika spedycji. Jan K. był bardzo zadowolony z podpisanej umowy o pracę, gdyż umowa o pracę zaliczała go, z racji zajmowanego stanowiska, do grona „osób zarządzających zakładem pracy w imieniu pracodawcy” (por. art. 128 § 2 pkt 2 k.p., art. 24126 § 2 w zw. z art. 772 § 2 k.p.).