Czy zależy Ci na dobrym zdrowiu


Czy zależy Ci na dobrym zdrowiu?

Czy ważna jest dla Ciebie satysfakcja z pracy?

Czy chcesz zarządzać stresem?
Jeśli choć jedna odpowiedź brzmi TAK, zapraszamy do lektury materiałów, które przygotowaliśmy
realizując zobowiązania partnera kampanii Stres w pracy? Nie, dziękuję!
Link:
http://www.ciop.pl/CIOPPortalWAR/appmanager/ciop/pl?_nfpb=true&_pageLabel=P224001269613
96507967389
Czy w środowisku służby występują czynniki psychospołeczne?
TAK
Czy na działanie czynników psychospołecznych występujących w Służbie Więziennej narażony jest:




każdy pracownik?
każdy funkcjonariusz?
każdy przełożony?
każdy kierownik i kierujący innymi osobami?
TAK
TAK
TAK
TAK
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) określa, że 52% światowej populacji ludzi, aż jedną trzecią
dorosłego życia przebywa w pracy. Wykonywaniu pracy mogą towarzyszyć czynniki zagrażające
bezpieczeństwu pracy. Dzielimy je na niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe. Chroniąc pracowników
przed czynnikami szkodliwymi należy przestrzegać podstawowych zasad:
 likwidować czynniki szkodliwe,
 zmniejszać parametry czynników wpływających negatywnie na człowieka,
 zmniejszać czas narażenia człowieka na oddziaływanie tych czynników.
Stres jest czynnikiem uciążliwym, czyli takim, którego oddziaływanie na człowieka może spowodować
złe samopoczucie lub nadmierne zmęczenie, nie powodując jednak trwałego pogorszenia stanu
zdrowia, chyba że jego działanie jest silne i trwa zbyt długo. Celem ochrony zdrowia jest
zminimalizowanie lub wyeliminowanie czynników szkodliwych, a tym samym zwiększenie
bezpieczeństwa w miejscu pracy.
Za stan bezpieczeństwa i higieny pracy odpowiedzialność ponosi pracodawca. Jego obowiązkiem jest
chronić zdrowie i życie pracowników poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków
pracy. Podstawowym obowiązkiem pracownika jest przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa
i higieny pracy, dlatego zobowiązany jest brać udział w szkoleniach z tego zakresu, aby móc
wykonywać pracę. Jeśli pracownik jest świadkiem wypadku lub zauważy zagrożenie na terenie
zakładu pracy, zobowiązany jest niezwłocznie zgłosić ten fakt przełożonemu. Powinien także
poinformować osoby znajdujące się w pobliżu zagrożenia o niebezpieczeństwie, które im grozi. Do
obowiązków pracownika należy także poddawanie się wstępnym, okresowym i kontrolnym badaniom
lekarskim i stosowanie się do zaleceń lekarza.
Osoba kierująca pracownikami również jest pracownikiem. Oprócz obowiązków pracowniczych,
z uwagi na pełnioną funkcję, osoby zajmujące stanowiska kierownicze są zobowiązane egzekwować
przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Do obowiązków
kierownika należy także organizowanie, przygotowywanie i prowadzenie pracy w taki sposób, aby
pracownicy byli zabezpieczeni przed wypadkami przy pracy, chorobami zawodowymi i innymi
chorobami związanymi z warunkami środowiska pracy.
ZC
1
W każdym zakładzie pracy przeprowadzana jest ocena ryzyka zawodowego. Czy znasz wyniki
przeprowadzonej oceny w jednostce organizacyjnej Służby Więziennej, w której pracujesz bądź
pełnisz służbę? Czy wiesz jakie obowiązują plany działań, które umożliwiają wyeliminowanie ryzyka
zawodowego, jego ograniczenie lub utrzymywanie na stałym poziomie?
Przy planowaniu i podejmowaniu działań w celu eliminacji lub ograniczenia zagrożeń i związanego
z nimi ryzyka zawodowego należy stosować środki ochronne w następującej kolejności:
 środki techniczne eliminujące lub ograniczające zagrożenia u źródła,
 środki ochrony zbiorowej,
 środki organizacyjne i proceduralne (procedury lub instrukcje bezpiecznej pracy),
 środki ochrony indywidualnej.
Środki ochrony indywidualnej powinny być stosowane wyłącznie wówczas, gdy nie jest możliwe
ograniczenie ryzyka zawodowego innymi metodami.
Ryzyko psychospołeczne jest zaliczane do najważniejszych współczesnych wyzwań w zakresie
bezpieczeństwa i higieny pracy. Często powoduje patologiczne zachowania (np. uzależnienia) i jest
przyczyną obniżonego samopoczucia. Pojawiają się tezy, że w 2020 roku choroba, jaką jest depresja,
będzie główną przyczyną niezdolności do pracy.
Ryzyko psychospołeczne nie jest problemem osobistym. Może wynikać ze złego planowania pracy,
złej organizacji pracy, złego zarządzania pracą, z niekorzystnego otoczenia społecznego pracą. Stres
odczuwany przez pracownika wpływa nie tylko na jego samopoczucie i funkcjonowanie, ale również
na funkcjonowanie organizacji, w której pracuje. Z tego względu pracodawcy, również w Polsce są
zobowiązani przepisami prawa do przeciwdziałania patologiom zawodowym. W Służbie Więziennej
reguluje tę kwestię np. art. 157 ust. 4 Przełożony jest obowiązany przeciwdziałać mobbingowi.
Przepisy art. 943 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. — Kodeks pracy stosuje się odpowiednio.
W lipcu 2013 Dyrektor Generalny Służby Więziennej wydał zarządzenie w sprawie zapobiegania
i przeciwdziałania zjawiskom mobbingu, dyskryminacji i molestowania w Służbie Więziennej,
w którym określił zasady ogólne, na których powinno opierać się kształtowanie wzajemnych relacji
pomiędzy funkcjonariuszami i pracownikami jednostek organizacyjnych Służby Więziennej podczas
wykonywania przez nich obowiązków służbowych w celu utrzymania harmonijnego środowiska
i pracy oraz stworzył mechanizmy zapobiegania zjawiskom bezpośredniej i pośredniej dyskryminacji
mobbingu i molestowania. W § 13 tego zarządzenia wskazano, że funkcjonariusz i pracownik
jednostki organizacyjnej Służby Więziennej powinien dążyć do rozwiązania konfliktów z innymi
funkcjonariuszami i pracownikami bez uszczerbku dla ich godności osobistej, prawidłowej realizacji
zadań służbowych, jak również dla interesu i dobrego imienia Służby.
Przystępując do partnerstwa kampanii Stres w pracy? Nie, dziękuję! Zespół Służby Medycyny Pracy
i Bezpieczeństwa i Higieny Pracy zobowiązał się m.in. do publikacji i upowszechniania materiałów
informacyjnych i promocyjnych kampanii , których celem jest:

wykształcenie przekonania pracodawców, że zarządzanie stresem jest ważne z punktu
widzenia wymagań prawnych, sukcesu firmy oraz motywacji i zdrowia personelu i że wymaga
wdrożenia odpowiednich środków na poziomie organizacji – w Służbie Więziennej takie
rozwiązania już się pojawiły;

wykształcenie przekonania pracowników o tym, że stres związany z pracą to często kwestia
organizacyjna dotycząca procesu pracy, a występowanie zjawiska stresu należy zgłaszać
pracodawcy.
Zachęcamy do zapoznania się z opracowaniami o charakterze instruktażowym, przygotowanymi na
podstawie analiz czynników psychospołecznych zidentyfikowanych w Służbie Więziennej.
ZC
2
W jaki sposób czynniki psychospołeczne mogą oddziaływać na człowieka?
Czynniki psychospołeczne generują stres, w dalszej perspektywie utratę zdrowia. Badania
przeprowadzone w wielu zakładach pracy na całym świecie i w Polsce pokazują, że w środowisku,
w którym występuje wiele stresorów znacznie częściej dochodzi do aktów agresji, przemocy,
mobbingu, psychoterroru, dyskryminacji i innych patologii zawodowych.
Poniżej przedstawiamy środki ochrony emocjonalnej1, których stosowanie ma na celu zabezpieczenie
przed utratą zdrowia.
W jaki sposób reagować na agresywne zachowanie?
Przeciwdziałanie agresji jest trudne i nie zawsze kończy się natychmiastowym sukcesem.
Najważniejsze jest, aby nauczyć się reagować na każde przejawy agresji i nie rezygnować
z podejmowanych wysiłków. Osiągnięte korzyści możemy ocenić w trzech wymiarach:

indywidualnym (ja),

interpersonalnym (ja i ty)

organizacyjnym (Służba Więzienna).
Efekty takich działań bywają często odległe w czasie, ale nigdy nie pozostają bez śladu w psychice
agresora.
1. Reakcja na agresywne zachowanie powinna być wyrażona słowami!
Komunikat musi być krótki, jednoznaczny, stanowczy, jednak wypowiedziany w zrównoważony
i możliwie spokojny sposób.

widzimy dane zachowanie,

łamie ono obowiązujące zasady, przepisy, normy,

nie ma zgody na takie zachowanie.
Jeżeli osoba przejawiająca agresywne zachowanie nie jest w stanie opanować emocji, rozmowę na
ten temat należy odroczyć w czasie na tyle, żeby „opadły" emocje (należy ustalić termin, w którym
wrócimy do tematu! ).
Bezwzględnie należy wrócić do tematu w ustalonym terminie.
2. Należy oddzielić zachowanie od osoby, która się go dopuściła. Piętnujemy wyłącznie
zachowanie, nigdy nie dyskryminujemy osoby. Nie oceniamy. Mówimy o faktach.
Kilka przykładów: “Nie umiesz gospodarować pieniędzmi” – ocena; “Wydałeś całą pensję w ciągu
trzech tygodni” – fakt. “Przy tobie nie wiem na czym stoję” – ocena; “Nigdy nie oddzwaniasz do mnie”
– ocena; “W zeszłym tygodniu trzy razy prosiłam o telefon, ale nie oddzwoniłeś” – fakt.
1
„Środki ochrony emocjonalnej” zostały opracowane w Zespole Służby Medycyny Pracy i BHP jako środki ochrony
indywidualnej przed szkodliwym działaniem stresu
ZC
3
Należy używać komunikatu Ja2 (np. widzę, słyszę, mówię, czuję), zamiast Ty jesteś …. Np. lepiej
powiedzieć „Jestem wkurzona” zamiast: “Wkurzasz mnie”.
czyli, poprawny schemat wypowiedzi wygląda tak:
Czuję … (wyrażenie swoich
emocji)
Kiedy Ty … (opis sytuacji
oparty na faktach)
Ponieważ … (wyrażenie
swojej potrzeby,
wyjaśnienie)
Chcę … (oczekiwania na
przyszłość)
Czuję się przygnębiony
kiedy słyszę, że nie
zostałem nagrodzony
ponieważ osiągnąłem
bardzo dobre wyniki
chciałbym żeby Szef w
przyszłości to docenił
Złości mnie
gdy jest taki hałas
ponieważ nie mogę
rozmawiać przez
telefon
chcę, żebyście ściszyli
rozmowę, gdy znów
zadzwoni telefon
Stosowanie tego rodzaju komunikatów pozwala przejść od oceniania i zrzucania winy na drugą osobę
do wyrażania swoich emocji i brania za nie odpowiedzialności. Nie dajemy też przestrzeni na to, by
druga osoba broniąc się lub atakując nas powiedziała “nieprawda”. Jeśli mówię, że coś czuję (emocje
są zawsze prawdziwe!), taki argument staje się absurdalny – chyba, że ktoś umie czytać w myślach 
W jaki sposób przeciwdziałać agresywnym zachowaniom
ZASADA 1
Należy reagować, nawet na najmniejsze przejawy agresji (zaczepki, przezywanie, prowokacyjny ton
głosu, niewłaściwa forma komunikatu, plotka, pomówienie). Brak reakcji powoduje powstanie
możliwości eskalacji agresywnych zachowania.
ZASADA 2
Zawsze należy konsekwentnie doprowadzić sytuację do końca czyli stosujemy technikę FUO:
Fakty – opis zaobserwowanego zachowania
Ustosunkowanie - jakie obowiązujące zasady, przepisy, normy zostały złamane
Oczekiwania - nie ma zgody na takie zachowanie
2
Komunikat Ja – jedna z technik asertywnej komunikacji. Podstawowymi założeniami komunikatu JA jest to, że (1) otwarcie
przyznaję, że moje uczucia, pragnienia czy przekonania należą do mnie; (2) przyjmuję pełną odpowiedzialność za moje
uczucia, pragnienia i przekonania – przestaje obciążać tą odpowiedzialnością innych. Komunikat JA jest taką formą
wyrażania własnych uczuć, pragnień i przekonań, która nie rani drugiej strony i nie obarcza jej odpowiedzialnością za to co
czujemy i myślimy. Np. złościsz mnie – jestem zły , musiałem to zrobić – zrobiłem to , spotkanie było beznadziejne – jestem
niezadowolona ze spotkania.
ZC
4
Czego nie wolno robić reagując na agresywne zachowanie?

nie bulwersować się, nie oburzać

nie oceniać osoby tylko zachowanie

nie moralizować, nie prawić kazań

nie wyrokować, co się stanie się z osobą, jeśli dalej będzie tak postępować

nie etykietować

nie ośmieszać
Jakie zachowania agresywne nie mogą być tolerowane?
Wszelkie działania utrudniające proces komunikowania się, np.:

ograniczanie lub utrudnianie wypowiedzenia się, czyli przerywanie wypowiedzi, reagowanie
krzykiem i wyzwiskiem na wypowiedź;

ciągłe krytykowanie i komentowanie wykonywanej pracy lub życia osobistego (ubrania,
fryzury, itp.);

stosowanie żartów, ironicznych uwag, gróźb.
Wszelkie działania wpływające negatywnie na relacje społeczne, np.:

unikanie rozmów, kontaktu;

nie odpowiadanie na pozdrowienie;

ograniczanie możliwości wypowiadania się poprzez nie zapraszanie na spotkania, narady;

ostentacyjne traktowanie, ignorowanie, lekceważenie.
Wszelkie działania naruszające wizerunek osoby, np.

obmawianie;

rozsiewanie pogłosek, plotek;

ośmieszanie, żartowanie i prześmiewanie życia zawodowego i prywatnego;

sugerowanie zaburzeń psychicznych;

atakowanie poglądów lub przekonań religijnych;

insynuacje o charakterze seksualnym.
Wszelkie działania uderzające w pozycję zawodową osoby, np.:
ZC

wymuszanie wykonywania zadań naruszających godność osobistą;

kwestionowanie podejmowanych przez osobę decyzji;

nie przydzielanie osobie żadnych zadań do realizacji;

przydzielanie zadań zbyt trudnych, przerastających kompetencje i możliwości osoby;

wydawanie absurdalnych i sprzecznych poleceń.
5
Wszelkie działania uderzające w zdrowie osoby, polegające w szczególności na:

zlecaniu prac szkodliwych dla zdrowia, niedostosowanych do możliwości osoby;

grożeniu użyciem siły fizycznej wobec osoby lub szantażowanie „ja mogę wszystko”;

stosowaniu przemocy fizycznej o nieznacznym nasileniu, np. przytrzymywanie, popychanie;

działaniach o podłożu seksualnym, wykorzystywanie seksualne;

przyczynianiu się do powstawania strat materialnych powodowanych przez osobę,
skutkujących ponoszeniem kosztów, np. wymuszanie uczestnictwa w spotkaniach
integracyjnych lub składki na takie uroczystości.
Prezentowana tematyka omawiana jest szczegółowo w trakcie warsztatów profilaktyki stresu,
treningów umiejętności psychospołecznych, interwencji profilaktycznych i kryzysowych świadczonych
przez psychologa medycyny pracy SW.
Do opracowania wykorzystano:
1.
2.
3.
ZC
Raport z badania czynników psychospołecznych ….
McKay M., Davis M., Fanning P. (2003). Sztuka skutecznego porozumiewania się. Gdańsk,
Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
opracowania dostępne na stronie kampanii Stres w pracy? Nie, dziękuję – www.ciop.pl
6