Protest pracowników administracji skarbowej

© European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, 2008, Wyattvile Road,
Loughlinstown, Dublin 18, Ireland. Published in English At European Industrial Relations Observatory Online/European Working conditions Observatory.
Jacek Sroka
Protest pracowników administracji skarbowej
28 kwietnia rozpoczął się trzydniowy protest urzędników skarbowych. W tym czasie brali oni
urlopy na Ŝądanie i odwiedzali punkty krwiodawstwa. Urzędnicy domagają się poprawy
warunków pracy oraz podwyŜek wynagrodzeń.
Tło sporu
O podwyŜkach wynagrodzeń w liczącym ponad 60 tysięcy zatrudnionych polskim sektorze
skarbowym decyduje rząd przewidując odpowiednie środki w budŜecie państwa. W ciągu
ostatnich lat jedną z najwaŜniejszych przyczyn wzrostu niezadowolenia pracowników sektora
skarbowego jest utrzymujący się niski poziom płac. Staje się on coraz bardziej frustrujący w
zestawieniu z zarobkami w innych sektorach gospodarki. W 2006 roku przeciętna płaca brutto w
sektorze przedsiębiorstw w skali średniorocznej wzrosła w porównaniu z 2005 o 4,9%, zaś w
2007 roku – o 9,2%. Analogicznie, w państwowej sferze budŜetowej wzrost płac w 2006 wyniósł
1,5%, zaś w 2007 – 0%.
Wynagrodzenia nie są jednak jedyną kwestią sporną. Wyraźniejsze róŜnice zdań pomiędzy
pracownikami sektora a rządem pojawiły się juŜ w 2006 r., gdy ówczesna Minister Finansów –
Zyta Gilowska, zapowiedziała nie tylko zamroŜenie płac, ale i reformę podległej jej
administracji, m.in. poprzez połączenie pionu skarbowego ze słuŜbą celną. Ostatecznie, wobec
zdecydowanego oporu pracowników administracji podatkowej i celnej, pomysłu reformy
strukturalnej nie udało się rządowi zrealizować. Nie podniesiono jednak równieŜ płac.
W 2007 roku odnotowano znaczny odpływ specjalistów z urzędów skarbowych, zwłaszcza w
duŜych miastach, gdzie z pracy w administracji podatkowej, w ciągu jednego tylko roku,
zrezygnowało nawet 10% specjalistów. Głównym powodem odejść są niskie wynagrodzenia.
Osoby z wykształceniem prawniczym, po ukończeniu studiów mogą w urzędzie skarbowym
zarobić około 1800 zł (530€), podczas gdy w kancelarii adwokackiej 3000 zł (880€).
Utrzymujący się równieŜ w 2008 roku wyraźny wzrost płac w sektorze przedsiębiorstw jeszcze
bardziej pogłębia róŜnicę pomiędzy płacami w państwowej sferze budŜetowej i firmach
komercyjnych. Zapowiedzi protestów skłoniły rząd do rozmów z przedstawicielami aparatu
skarbowego zrzeszonymi w NSZZ „Solidarność”. Ustalono, Ŝe w następnym roku budŜetowym
przeciętny wzrost wynagrodzeń wyniesie 9,3%.
Na kontekst sporu pomiędzy rządem a pracownikami administracji skarbowej złoŜyły się równieŜ
masowe protesty celników. Doszło do nich na początku 2008 roku, po zmianie rządu, która
nastąpiła jesienią 2007 roku, w wyniku wcześniejszych wyborów parlamentarnych. Celnicy
domagali się podwyŜek wynagrodzeń, przyznania przywilejów emerytalnych (podobnych do
tych, które posiadają wojskowi i policjanci), a takŜe zapewnienia ochrony prawnej podczas
wykonywania obowiązków słuŜbowych. Protestujący wykorzystywali urlopy na Ŝądanie oraz
zwolnienia lekarskie, w wyniku czego na przejściach granicznych rosły kolejki TIR-ów
czekających na odprawę. Akcja celników, jeśli nie zainspirowała urzędników skarbowych, to z
pewnością zachęciła ich do bardziej jednoznacznego wyraŜenia swego niezadowolenia. Nie
zdecydowano się jednak na podjęcie działań radykalnych, podobnych do protestu celników, które
mogłyby sparaliŜować państwowy aparat fiskalny.
Postulaty pracowników administracji podatkowej
Na początku lutego 2008 roku przedstawiciele Sekcji Krajowej Pracowników Skarbowych NSZZ
„Solidarność” wystosowali pismo do Kancelarii Premiera, w którym Ŝądali spotkania w celu
omówienia sytuacji w administracji skarbowej. Zwracali uwagę na potrzeby:
przeprowadzenia natychmiastowej i kompleksowej reformy słuŜb podatkowych,
uproszczenia i stabilizacji prawa podatkowego,
obniŜenia obciąŜeń podatkowych,
reorganizacji nadzoru nad słuŜbami skarbowymi,
podniesienia, w ciągu kolejnych dwóch lat, przeciętnego poziomu wynagrodzeń do
poziomu 5000 zł brutto (1470€),
przedstawienia klarownej ścieŜki awansu zawodowego w skarbowości.
Związkowcy dali do zrozumienia, Ŝe wzrost wynagrodzeń o 9,3%, gwarantowany
porozumieniem podpisanym przez NSZZ „Solidarność” z rządem w 2007 roku, nie
satysfakcjonuje pracowników skarbowych. W marcu toczyły się w tej sprawie rozmowy
pomiędzy związkowcami i przedstawicielami Ministerstwa Finansów, którym w obecnym
rządzie kieruje Jan Vincent Rostowski. Ostatecznie propozycja strony rządowej, przewidywała
wzrost uposaŜenia funkcjonariuszy w 2008 roku o 245 zł (72€). Federacja Związków
Zawodowych Pracowników Skarbowych postulowała natomiast 500 zł (147€) groŜąc podjęciem
akcji protestacyjnej w okresie, gdy upływa termin składania rocznych rozliczeń podatku PIT.
Przebieg protestu
10 marca 2008, z uwagi na brak postępów w rozmowach z rządem pracownicy urzędów
skarbowych przystąpili do strajku włoskiego. Utrzymując swe wcześniejsze Ŝądania protestujący
dodatkowo wystąpili do Ministra Finansów z wnioskiem o objęcie ich ubiegłorocznych zarobków
zwolnieniem z podatków. Zapowiadali takŜe, Ŝe w przypadku braku porozumienia, będą brać
urlopy na Ŝądanie pod koniec kwietnia, czyli wtedy, kiedy upływa termin składania rocznych
rozliczeń podatku PIT. Porozumienia nie zawarto i 28 kwietnia rozpoczął się trzydniowy protest
organizowany przez Sekcję Krajową Pracowników Skarbowych NSZZ „Solidarność”.
Pracownicy administracji skarbowej brali w tym czasie urlopy na Ŝądanie i odwiedzali punkty
krwiodawstwa. Akcja nie zakłóciła składania rocznych rozliczeń podatkowych przez obywateli.
Komentarz
Potrzeba reformy administracji państwowej nie budzi wątpliwości. Biorąc pod uwagę zmienność
koniunktury politycznej w Polsce, a zarazem polityczny koniunkturalizm kolejnych rządów,
moŜna mieć jednak powaŜne obawy co do istnienia rzeczywistej woli reformy systemu
fiskalnego. Jednym z najniebezpieczniejszych zagroŜeń, jakie moŜe przynieść dalsze
utrzymywanie się mizernej sytuacji w administracji rządowej, jest odpływ fachowców. Mając to
na uwadze, naleŜałoby rozwaŜyć moŜliwość korekty systemu kształtowania wynagrodzeń w
państwowej sferze budŜetowej poprzez ustanowienie regularnego, rzeczywistego i rzetelnego
sektorowego dialogu społecznego.