MOBBING

MOBBING
CZYM JEST MOBBING?
Mobbing - to termin wywodzący się z języka angielskiego od wyrazu "mob"
co oznacza tłum, natłok, banda oraz napastowanie i obleganie.
Mobbing w pracy jest to bezzasadne, długotrwałe i powtarzające się dręczenie
pracownika oraz wywieranie na niego psychicznej, społecznej i ekonomicznej
przemocy..
Mobbing zazwyczaj ma na celu poniżenie, ośmieszenie, zaniżenie samooceny
lub wyeliminowanie albo odizolowanie pracownika od współpracowników.
Mobbing jest stosowany zwykle wobec jednostki, rzadko wobec grupy
pracowników, co powoduje u osoby prześladowanej poczucie osamotnienia,
bezsilności i odrzucenia przez grupę.
Uprawianiu mobbingu sprzyja niezrównoważony rynek pracy, istnienie dużego
bezrobocia. Najczęściej jednak wynika on ze złej woli przełożonych lub
współpracowników lub z nieumiejętności kierowania ludźmi.
TYPOWE PRZYKŁADY MOBBINGU
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
nieuzasadnione zwolnienie z pracy
przywłaszczanie sobie owoców cudzej pracy
szantażowanie zwolnieniem
nakładanie zbyt dużej ilości obowiązków w porównaniu z innymi
pracownikami
niesprawiedliwa krytyka
oskarżenia o niepopełnione błędy
nieodpowiednie żarty
obraźliwe gesty
sarkazm
publiczne krytykowanie wyglądu
używanie wulgaryzmów
stosowanie przemocy fizycznej
przymusowe zostawanie po godzinach pracy
zniesławienie
wyśmiewane
PRZYCZYNY MOBBINGU
SPOŁECZNE:
Bezrobocie
• Stałe zagrożenie utratą pracy i skłonnościami, świadomego takiego faktu
przełożonego, do zmuszania podwładnych do wykonywania wszelkich poleceń
• Zatrudnienie pracownika na czas ściśle określony, na umowy zlecenia lub umowy o
dzieło, nie dając mu poczucia pewności, stabilności i bezpieczeństwa.
• sztywne struktury społecznych, umożliwiające sprawowanie władzy z pozycji siły.
• Organizacyjny nieporządek i nieporadne, niekonsekwentne czy niekompetentne
zarządzanie
• Obarczenie pracownika dużą odpowiedzialnością, przy równoczesnym ograniczeniu mu
możliwości podejmowania decyzji oraz niedocenianie działań podwładnych.
• Zła atmosfera w miejscu pracy, brak koleżeńskich zachowań, możliwości uzyskania
wsparcia od współpracowników.
• Często winna jest polityka firmy - milcząca zgoda na zarządzanie przez mobbing –
zarządzania przez wywieranie nacisku na wszystkich tych pracowników, którzy odważą
się mieć inne zdanie niż zarządzający organizacją.
Typowe negatywne cechy organizacji, w której obserwować można zjawisko przemocy
psychicznej to: nie obsadzone stanowiska, mało czasu dla wykonania pilnych zadań,
skostniała hierarchia i niedorzeczne, bezsensowne polecenia wydawane podwładnym.
•
PRZYCZYNY MOBBINGU
OSOBOWOŚĆ PRACODAWCY KTÓRY MA SKŁONNOŚCI DO MOBBINGU:
•
•
•
•
•
•
•
•
Posiada wyolbrzymione poczucie własnej wartości.
Przecenia swoje umiejętności i swoją wiedzę.
Jest przekonany o własnych zdolnościach nie przyjmuje krytyki ze strony
innych.
Wszelkie uwagi ignoruje lub reaguje na nie z wściekłością i złością.
Osoba, która odważyła się mieć odmienne od niego zdanie traktowana jest
jak największy wróg.
Nie ufa on nikomu.
Chce także doprowadzić do tego, aby osoby, będące jego podwładnymi nie
ufały także sobie nawzajem.
Daje do zrozumienia, że ma w grupie pracowników swoich informatorów osoby które czerpią korzyści i nagradzane są za lojalność.
PRZYCZYNY MOBBINGU
SZCZEGÓLNA POZYCJA SPOŁECZNA OFIARY:
•
•
•
•
•
•
•
•
inny kolor skóry
inny krąg kulturowy
inna narodowość
orientacja seksualna (np. inna niż prezentowana przez przełożonego czy
współpracowników)
hierarchia wartości
przekonania religijne
częściej prześladowane są osoby niepełnosprawne.
mężczyźni pracujący w sfeminizowanych zawodach lub kobiety w zawodach
uznawanych za typowo męskie.
CO MOŻNA ZROBIĆ KIEDY JEST SIĘ OFIARĄ MOBBINGU?
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Zapisuj wszystkie szykany, notuj miejsce i czas oraz okoliczności im towarzyszące
Pamiętaj, ze nie możesz czuć się odpowiedzialny i winny za zachowanie sprawców
przemocy
Szukaj pomocy poza pracą
Nie spotykaj się z mobberem sam na sam, zawsze bierz kogoś ze sobą: ze
związków zawodowych, prawnika, a w ostateczności nagrywaj rozmowy
Rozmawiaj o możliwości rozwiązania problemu w obecności jeszcze kogoś
Przechowuj zapisy wszystkich incydentów, nawet jeśli nie ma na to świadków
Mów więc o swoim mobberze rodzinie, związkom zawodowym, prawnikowi, itd.
Proś o pomoc innych
Jeśli zauważysz pierwsze oznaki szykanowania, od razu rozmawiaj o tym z innymi
Szukaj możliwości mediacji
Znajdź chociaż jedną osobę (najlepiej z autorytetem) w miejscu pracy, która
będzie po twojej stronie
CO NA TO PRAWO?
Według Kodeksu pracy mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące
pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na
uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u
niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu
poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z
zespołu współpracowników. Istotnym jest fakt, iż osobą dopuszczającą się
mobbingu nie musi być pracodawca, lecz może to być przełożony lub
współpracownik.
Pracodawca jest obowiązany przeciwdziałać mobbingowi
Kodeks pracy jest podstawą odpowiedzialności pracodawcy, daje pracownikowi
możliwość dochodzenia zadośćuczynienia pieniężnego od pracodawcy za utratę
zdrowia spowodowaną mobbingiem.
KIEDY NALEŻY PODJĄĆ KROKI PRAWNE?
Przed podjęciem decyzji o wszczęciu procedury prawnej należy rozważyć argumenty
przemawiające za jej rozpoczęciem lub zaniechaniem, które dotyczą wielu kwestii:
Założenie sprawy sądowej jest skomplikowane. Aby zrozumieć kwestie prawne należy
skontaktować się ze specjalistą.
Proces zabiera dużo czasu. Co będzie się działo w trakcie trwania procesu? Czy osoba
skarżąca powinna nadal pracować ze sprawcą?
Postępowanie sądowne jest kosztowne. Czy koszty poniesione przez powoda zostaną
pokryte przez związek zawodowy lub inną organizację?
Czy istnieje zapis zdarzeń? Zapis wszystkich incydentów może stanowić ważny dowód w
sytuacji, gdy słowo ofiary zostanie przeciwstawione słowu napastnika.
Czy zachował się zapis korespondencji między ofiarą i sprawcą? Może okazać się
szczególnie ważne, jeśli nie ma świadków napastowania.
Czy jest ktoś, kto może zapewnić ofierze emocjonalne wsparcie? Zważywszy fakt, że
wszczęcie kroków prawnych może budzić obawy, wsparcie emocjonalne w takiej sytuacji
może być bezcenne. Warto zbliżyć się do osób, które mają podobne doświadczenia.
Jakie są inne rozwiązania? Zdarza się, że sprawy rozstrzygają się na niekorzyść powoda.
W najlepszym razie otrzymuje on zadośćuczynienie za poniesione straty.
JAK CZĘSTE JEST TO ZJAWISKO?
W czerwcu 2002 roku CBOS przeprowadził badanie, którego celem było określenie skali
tego zjawiska w Polsce.
Jak wynika z badania, 5% pracowników jest na co dzień szykanowanych przez
przełożonego, a 12% przyznaje, że przynajmniej raz miało do czynienia z podobną
sytuacją.
Najczęstszą formą mobbingu, wskazywaną przez 21% osób szykanowanych w miejscu
pracy jest stwarzanie złej atmosfery poprzez docinki, obrażanie i niemiłe uwagi. Inną,
niemal równie często wymienianą formą złego traktowania pracownika (20%) są różnego
typu kary, ograniczenia i represje. Respondenci w tej kategorii wymieniali: zmuszanie do
pozostawania po godzinach bez płacenia im za to, ograniczanie możliwości brania
urlopu lub wybrania dogodnego terminu, zmuszenie do łamania przepisów oraz
narzucanie pracownikom wygórowanych zadań bez odpowiedniej oceny szans na ich
wykonanie. 19% pracowników jako formę szykanowania wymieniło groźbę zwolnienia z
pracy, a 17% nieuzasadnioną krytykę, fałszowanie danych na temat wyników pracy i
obniżanie wartości pracownika, także w obecności klienta.
Mobbing może dotyczyć zarówno traktowania przez zwierzchnika, jak i kolegów z pracy.
16% ankietowanych jest źle traktowanych przez przełożonego (9% miało do czynienia z
zastraszaniem karami pieniężnymi, takimi jak pozbawianie premii, nagród lub części
wypłat). 4% respondentów przyznało, iż byli źle traktowani przez współpracowników, a
2% twierdzi, że zdarza się to często. 7% pracowników stało się ofiarami donosicielstwa
bądź pomówień.
MOBBING W SZKOLE
W ostatnich latach bardzo głośno mówi się o mobbingu w pracy. Niestety mobbing to nie
tylko zjawisko, które dotyczy dorosłych. Doświadczają również uczniowie - w szkole, czy
podczas zabawy na podwórku. W ostatnich latach w polskich szkołach mobbing stał się
bardzo poważnym problemem.
Najczęściej ofiarą staje się dziecko słabe psychicznie, nieśmiałe, ,,inne” w porównaniu z
rówieśnikami. Ta inność może dotyczyć np. wzrostu, koloru skóry, włosów, stylu ubierania
się, zachowania. Ofiarami stają się prymusi szkolni, niezdary klasowe, dzieci mniej
sprawne fizycznie, jąkające się, otyłe. Przykłady można podawać w nieskończoność.
Narażone są też dzieci spokojne, ciche, otaczane w domu nadopiekuńczością, słabe
psychicznie, które nie potrafią same obronić się, przeciwstawić.
Natomiast sprawca mobbingu chce udowodnić ofierze i pozostałym dzieciom, swoją
przewagę. sprawcy. Najczęściej sprawcami mobbingu są dzieci agresywne w stosunku
do kolegów i do dorosłych, mające potrzebę dominowania i tyranizowania innych. Są
silniejsi zarówno psychicznie jak i fizycznie w porównaniu do swoich ofiar. Bardzo często
grożą, wyszydzają, wyśmiewają ich i są prowodyrami wszelkiego rodzaju zaczepek. Są to
dzieci o niskiej empatii. Często oprawcy rekompensują sobie w ten sposób brak
sukcesów, bezradność wobec własnych problemów.
GDZIE MOŻNA SZUKAĆ POMOCY?
Wykaz stowarzyszeń działających na terenie Polski:
•
Krajowe Stowarzyszenie Antymobbingowe
•
Ogólnopolskie Stowarzyszenie Antymobbingowe Osa
•
Stowarzyszenie Antymobbingowe pp. Barbary Grabowskiej
Warto tez pamiętać o możliwości zwracania się do:
•
Rzecznik Praw Obywatelskich
•
Uniwersyteckie Poradnie Prawne.
•
Państwowa Inspekcja Pracy
PRZYKŁADY MOBBINGU
1) Mobbing w mysłowickim Realu
http://www.youtube.com/watch?v=z7pSxXfhyzc
2) Mobbing z podwrocławskiej firmy LG
http://www.youtube.com/watch?v=5IWp-CvaTWw
3) Sytuacja w sklepach sieci Biedronka (sytuacja
sprzed kilku lat)
http://www.youtube.com/watch?v=TcPUI9wI7EA
WYKONAŁA
SYLWIA JANUSZ