Zespół Nakajo i Nishimura

:: Zespół Nakajo i Nishimura
Orpha number: ORPHA2615
Definicja choroby:
Zespół Nakajo i Nishimura (NNS-Nakajo-Nishimura syndrome) jest rzadką chorobą „autozapalną ‘’
należącą do grupy chorób związnych z upośledzeniem czynności proteasomów (zob. te hasła) i
charakteryzuje się występowaniem zmian skórnych przypominających odmrożenia, które pojawiaja się już
w okresie niemowlęcym, następnie nawracających gorączek, guzowatych zmian skórncyh, ograniczonej
postaci lipodystrofii (głównie w obrębie twarzy i kończyn górnych) oraz przykurczy stawowych.
Epidemiologia:
Nie znana jest częstość występowania choroby. Do dnia dzisiejszego na tereni Japonii opisano około 30
przypadków.
Opis kliniczny:
Pierwsze objawy występują we wczesnym okresie niemowlęcym pod postacią zmian skórnych
przypominającymi odmrożenia (głównie na czubkach palców i płatkach uszu), które zwykle pojawiają się
pierwszej zimy tuż po urodzeniu się dziecka. Następnie pojawiają się epizody nawracających gorączek i
guzowatych rumieniowych zmian skórnych o charakterze twardego nacieku. Postępujący zanik tkanki
tłuszczowej i mięśniowej (głównie w obrębie górnej części ciała) i przykurcze stawów międzypaliczkowych
prowadzą do charakterystycznego wyglądu wszystkich pacjentów: twarz jest długa, pociągła, rysy
zapanięte, palce długie i pałeczkowate. U niektórych pacjentów występuje otyłość centralna, a zapalenie
tkanki mięśniowej prowadzi do osłabienia mięśni. Rzadziej stwierdza się takie objawy jak niedobór
wzrostu, sinorumieniowe zmiany skórne wokół oczodołów z obrzękiem, znaczny wyprystk modzelowaty
stóp oraz nadmierną potliwość dłoni i stóp. Opisywane bywa również powiększenie wątroby i śledziony.
Lipodystrofia jest postępująca i nieodwracalna.
Etiologia:
NNS jest spowodowany mutacjami w obrębie genu PSMB8 (6p21.3) kodującego podjednostkę beta
immunoproteasomu. Do dnia dzisiejszego u wszystkich opisanych pacjentów z Japonii stwierdzono
obecnośc tej samej mutacji w postaci homozygotycznej c.602G>T (Gly201Val) wynikającej z efektu
założyciela. Immunoproteasom bierze udział w procesie proteolizy i utrzymania homeostazy komórki.
Zaburzenie procesu proteolizy prowadzi do nagromadzenia ubikwitynowanych i utlenionych białek oraz
nadmiernej aktywacji szlaku sygnałowego p38 MAPK związanego z komórkowych stresem.
Spowodowana indukowaniem szlaku p38 MAPK nadprodukcja interleukiny 6 jest uważana za proces
odpowiedzialny, przynajmniej częściowo, za ujawnienie się objawów choroby.
Metody diagnostyczne:
Diagnoza choroby opiera się na obecności co najmniej 5 z proponowanych 8 kryteriów diagnostycznych
dla NNS. Są to: autosomalnie recesywny sposób dziedziczenia, zmiany skórne w obrębie dłoni i stóp
przypominające odmrożenia, uciążliwe guzowato-rumieniowe zmiany skórne, nawracające epizody
wysokich gorączek, obecność długich, pałeczkowatych palców dłoni i stóp z przykurczami stawowymi,
postępujący zanik tkanki tłuszczowej i mięśniowej w obrębie górnej połowy ciała, wyniszczenie,
hepatosplenomegalia, zwapnienia zwojów podstawy w tomografii komputerowej. Nie wszystkie objawy
ujawniają się w okresie wczesnego dzieciństwa. Badanie histopatologiczne wykazuje ogniskowe nacieki z
komórek jednojądrzastych z waskulopatią. W badaniach laboratoryjnych stwierdza się utrzymujące się
stale podwyższenie stężenia białka CRP oraz hiper gamma-globulinemię. U niektórych pacjentów wraz z
Find more information on the disease and associated services on www.orpha.net
1
postępem choroby stężenia autoprzeciwciał zwiększają się, podczas gdy u innych pacjentów w ogóle nie
stwierdza się ich obecności. Badania molekularne mogą zidentifikować mutację powodującą chorobę co
potwierdza diagnozę.
Rozpoznanie różnicowe:
Diagnostyka różnicowa obejmuje inne postacie zespołów z upośledzoną czynnością proteasomów,
mukopolisacharydozy, rodzinną lipodystrofię ogniskową, układowy toczeń rumieniowaty, postać głęboką
lub podskórną tocznia rumieniowatego, zapalenie skórno-mięśniowe, zespół Sjogrena, zapalenie mięśni z
obecnością ciałek wtrętowych, zespół Aicardi i Goutieres, chorobę Webera i Christiana oraz okresowy
zespół zależny od kriopiryny (zob. te hasła).
Diagnostyka prenatalna:
Diagnostyka prenatalan jest możliwa ale do tej pory nie była wykonywana.
Poradnictwo genetyczne:
NNS jest dziedziczony w sposób autosomalny recesywny, poradnictwo genetyczne jest możliwe.
Postępowanie i leczenie:
Nie ma skutecznego leczenia dla NNS. Gorączka i zmiany skórne dobrze poddają się leczeniu sterydami
podawanymi systemowo, ale zwykle objawy nawracają wkrótce po odstawieniu leczenia. Poza tym terapia
ta ma cały szereg działań niepożądanych (upośledzenie wzrastania, jaskra, otyłość centralna). U
niektórych pacjentów wykazano skuteczność Tocilizumabu. Również takie leki, jak kallidionogenaza i
dapson okazały sie być skutecznie u niektórych pacjentów, ale efekt ten jest tylko przejściowy. Niestety
wszystkie te próby leczenia są nieskuteczne w zahamowaniu postępu lipodystofii.
Rokowanie:
Pomimo tego, że niektóre objawy choroby można zmniejszyć poprzez zastosowanie leczenia rokowanie
jest stosunkowo niepomyślne. Część pacjentów umiera z powodu nagłego zgonu sercowego
prawdopodobnie w skutek niewydolności oddechowej.
Recenzent-ekspert:
Dr Nobuo Kanazawa, Dr Abhimanyu Garg
Aktualizacja: marzec 2014
Tłumaczenie: grudzień 2014
Streszczenie to zostało przetłumaczone dzięki wsparciu finansowemu UE „Development of the
European portal of rare diseases and orphan drugs – Orphanet Europe”
Ten dokument jest prezentowany wyłącznie w celach informacyjnych. Zawarte w nim informacje w
żadnym przypadku nie mogą zastąpić fachowej opieki medycznej wykwalifikowanych specjalistów
i nie powinny być wykorzystywane jako podstawa do diagnozowania lub leczenia.
Find more information on the disease and associated services on www.orpha.net
2
Find more information on the disease and associated services on www.orpha.net
3