religie swiata
advertisement
RELIGIE ŚWIATA 1. Filozofia religii, Hinduizm, Chrześcijaństwo, Buddyzm, Islam, Judaizm, Definicje religii, jej rodzaje, określenia. Religie pierwotne. Istnieją plemiona, w których reguły religii nie są spisane nawet na piśmie. Są one przekazywane z pokolenia na pokolenie ustnie. Istnieją teŜ plemiona, w których podstawowym źródłem religii są księgi. Ludy niepiśmienne: Indianie, Aborygeni, Eskimosi – na czele ich szczepów stoją męŜczyźni; tylko w kulturze staroigryckiej mogą stać na czele szczepów. Religia jest częścią kultury. Wszystkie religie afrykańskie mają swego najwyŜszego boga (często jest on utoŜsamiany z niebem, gwiazdami, itp.). Mają oni teŜ róŜnorakie określenia swego boga, np. Mulungu – tak plemię Bantu określa swego boga. Plemiona Kikuju uwaŜają, Ŝe bóg jest najwyŜszy i nie moŜe być inaczej. U Pigmejów bogiem jest tęcza; niektóre plemiona afrykańskie za boga uwaŜają lwa lub tygrysa, albo słonia, czyli utoŜsamiają boga z naturą nadając mu cechu zwierząt. Religie afrykańskie są przejawem ANIMIZMU człowieka (anima – dusza) – kładzie się tu duŜy nacisk na duszę człowieka. Okultyzm – np. taniec religijny. Prawie kaŜdej religii towarzyszy problem modlitwy (dialogu człowieka z bogiem). W kaŜdej religii waŜny jest problem odniesienia do nadprzyrodzoności. W plemionach, głównie afrykańskich uosobieniem boga jest król. Wszystkie religie zajmują się problemem tłumaczenia snów, wróŜb, zdarzeń. W niektórych religiach występują takie osoby jak: prorocy, znachorzy, szamani – oni tłumaczą zachowania religijne. We wszystkich religiach stawiane są takie problemy jak: ochrona przed niebezpieczeństwem, ochrona człowieka przed złym wpływem, zaspokojenie doczesnych potrzeb. Wysuwa się teŜ problem etyki i sumienia człowieka. Totemizm – z indiańskiego „totem” – zwierzę roślina lub przedmioty martwe. Jest to forma wierzeń religijnych ludów pierwotnych. 1 Fetyszyzm – z portugalskiego „fetysz” to coś wyjątkowego – jest to coś rzucające się w oczy, np. kamień, korzeń, któremu przypisuje się nadziemskie moce; symbole przynoszące nam szczęście. Magia – jest to związane z jakimś przekonaniem i nadaniem siły nadludzkiej codziennym wydarzeniom. Jest związana z czarowaniem. WyróŜnia się czarną i białą magię. Czarna magia – uprawiana jest głównie przez czarownice i czarowników. Posługuje się trucizną; sprowadza zło, choroby, nawet śmierć. Jest negatywna. Opętanie jest pewnego rodzaju magią. We wszystkich religiach występuje problem Ŝycia pozagrobowego. W plemionach afrykańskich występuje 5 róŜnych przejawów duchowości u człowieka. Istnieją w róŜnych religiach róŜne dowody na to iŜ człowiek juŜ nie Ŝyje, np. brak oddech, brak pracy serca, brak cienia. W plemionach afrykańskich z szczególna świętością odnosi się do ziemi bo jest ona uwaŜana za boga. We wszystkich religiach jest mowa o sądzie ostatecznym – człowiek będzie sądzony za swe Ŝycie. Religia jest problemem filozofii człowieka, trzeba zwrócić uwagę na moralność, etykę itp. 2. Teorie o istocie i genezie religii. Na przestrzeni wieków występowały róŜne metody badania religii: • Metoda filologiczna – twórca Muller – etnograf zmarł w 1902r.; był on ojcem nowoŜytnego religioznawstwa; Język jest źródłem wszelkiej myśli i mowa i słownictwo są źródłem wszelkiej humanistycznej wiedzy; Nie rozdzielił on religii i kultury. UwaŜał w tej metodzie, Ŝe jest zaleŜność między językiem a analizą tekstu bo moŜna dojść do pewnych wniosków o religii. • Metoda ewolucjonistyczno – etnologiczna. Ewolucja – problem pochodzenia człowieka. Nauka o początkach. Przedstawicielami tej metody byli: Tylor i Frazer. UwaŜali oni, Ŝe religia wynika z ewolucji człowieka. Religia jest zjawiskiem przejściowym i historycznym i ci twórcy próbują odtworzyć pierwotne wierzenia religijne. Podstawowym zjawiskiem w Ŝyciu człowieka jest animizm – wiara w duchy i duszę nieśmiertelną. Twórcy tej metody nie stawiają problemu czy ludzie są panteistami czy politeistami czy monoteistami. Metoda ta przeŜyła do lat 70. Była mocno uŜywana w religioznawstwie. • Metoda materializmu dialektycznego ( z materializmem historycznym) – wymiar chronologiczny i kariologiczny (kariologia – nauka o czasie). 2 Przedstawicielami byli – Engels, Marks, Lenin. Religia wg nich to przemijające zjawisko społeczne. Religia zaleŜała od: sytuacji społeczno – ekonomicznej i z drugiej strony religia była zniewoleniem człowieka. Religia wg nich była nadbudową. Religia przeminie, a jeŜeli się nią zajmujemy to jest to upowszechnienie oświaty tylko dlatego, Ŝe się nią zajmujemy. • Metoda socjologiczna – „socjo” z łaciny to wspólnik. Przedstawicielami tej metody byli: Max Weber i Max Scheller. Wg tej metody religia była zjawiskiem socjologicznym. UwaŜali, Ŝe religia jest głównym czynnikiem integrującym grupę społeczną. Twierdzą, Ŝe funkcję integracyjną pełni przez wierzenia i obrzędy. Źródłem religii jest społeczeństwo, a przedmiot religii jest jedynie symbolem mocy społecznej. • Metoda psychologiczna – podkreślała znaczenie przeŜyć psychicznych w uświadamianiu sobie religii. Najwięcej chorób psychicznych ma swe podłoŜe właśnie w religii. Przedstawicielami byli: Zygmunt Freud ; Karol Jung i Erich Fromm. Freud wyszczególnił nową dziedzinę: psychologię religii. Mówił o psychoanalizie człowieka. Twierdził, Ŝe religia jest kolektywną nerwową ludzkości. Kolekcjo – wielu, społeczne. Religia jest to choroba ludzkości. W ksiąŜce „Kompleks” opisuje kompleks Edypa. Freud i Jung uwaŜają, Ŝe religia jest to coś psychologicznego. Wg Junga religia jest kolektywną nieświadomością, ale przypisuje jej pozytywną rolę w rozwoju osobowości człowieka. Erich Fromm – „O sztuce miłości” 1972r.. Wg niego religia jest ostatecznym odniesieniem kaŜdego człowieka. Mówi o pewnym odkupieniu. Przedmiot religijności jest potrzebny we własnym rozwoju osobowości człowieka. • Metoda historyczno – kulturowa – opierała się na szerokich badaniach etnologicznych. Przedstawiciele: H.Schmidt i Koppers. UwaŜali oni, Ŝe ludy pierwotne były tylko monoteistyczne (wierzył w jednego boga). Głosili teŜ tezę odrzucającą ewolucjonizm i problem przejścia od animizmu do politeizmu. • Metoda fenomenologiczna – Przedstawiciele: Rudolf Otto i Gerard Wanderleeuw. UwaŜali, Ŝe zjawiska religijne wszystkie powinny być poddawane empiryzmowi ( doświadczeniu) historii i współczesności. KaŜde zjawisko religijne powinno być w miarę moŜliwości doświadczalne. Bada religię pod kątem fenomenu człowieka. Ta metoda jest dziś najbardziej rozpowszechniona. Dzisiejszą religie trzeba widzieć w dziedzinie wiedzy humanistycznej. 3 3. Czym jest religia i jaka jest jej istota? Religia jest komfortem osobowości człowieka. Światopogląd powinien pokrywać się z przekonaniami religijnymi człowieka. Religia jest osobistą relacją ze swoim bóstwem kaŜdego człowieka. Cyceron tak pisał o religii: „....religia pochodzi od słowa „relerere” czyli odczytywać ciągle na nowo, przestrzegać tego co ma związek z bogami”. Laktancjusz: „...religia pochodzi z łacińskiego „religare” – związek, łączność”. Istotą religii jest związek człowieka z bogami. Podmiotem religii jest zawsze człowiek. Przedmiotem odniesienie do bóstwa. W 98% religii występuje problem kultu. Geneza religii. August Comte – uwaŜa, Ŝe w historii istnieją trzy etapy rozwojowe religii: 1) Czysta religia 2) Filozofowanie, metafizyka 3) Nauka pozytywna. Czysta religia moŜe się realizować w trzech wymiarach: • Fetyszyzmu – oddawanie czci zmarłym • Politeizmu • Monoteizmu Religia jest infantylizmem człowieka. Tak pisał o niej Freud. Na religię patrzy się w relacji materialistycznej. W religii moŜna posługiwać się rozumem. Oprócz racjonalności mówimy w religiach o emocjonalności. KaŜdy powinien się bać własnego boga – wg Freuda. Religia pełni waŜną funkcję społeczną – ma zapewnić ład moralny. Negacja idei boga wiąŜe się tylko z biologiczną wizją człowieka. MARKS: „Religia jest sercem nieczułego świata, jest duszą bezdusznych stosunków, jest westchnieniem uciśnionego stworzenia, jest opium dla ludu”. U podstaw religijności człowieka leŜy jego doświadczenie ograniczoności. Mówiąc o religii pytamy jakie jest sakrum. Wg Otto – sakrum to jakiś bóg. Wg Wanderleeuwa sakrum to świętość a profanum to zło człowieka. Cztery podstawowe postawy człowieka odrzucającego wiarę: 1) Obojętność religijna 2) Niewiara 3) Ateizm – „Athos” z greckiego to wyszydzenie boga 4) BezboŜnictwo – coś się przyjmuje ale nie praktykuje Deis – czysta forma ateizmu. 4 Przedmiotowy wymiar religii – tajemnica, coś wyŜszego, bóstwo, jakiś tam bóg, sakrum człowieka. Sakrum jest transcendentnością (przekraczać). Fikcja pewnego rodzaju; jako pewnego rodzaju wartość usługowa człowieka. 4. Określenia człowieka: • Homo sapiens – człowiek myślący • Homo faber – człowiek pracujący • Homo oe’conomics – człowiek ekonomiczny • Homo viater – człowiek podróŜujący • Homo sowieticus – człowiek sowiecki • Homo religiosus – człowiek religijny • Homo esteticus – człowiek estetyczny Religia wg Marksa to sprawa zewnętrzna zwłaszcza w dziedzinie ekonomiczno – społecznej. Religię tworzą trzy rzeczy: Właściwości psychiczne człowieka Przyroda Warunki społeczne Religia zaistniała w całkowitej zaleŜności od przyrody. Człowiek personifikuje przyrodę i jej często oddaje cześć boską. 5. Podział religii. Są róŜne podziały: Wg kryterium opartego na obserwacji historycznej, czasowej: śywe religie – współczesne, dzisiejsze; wpływają one na świadomość dzisiejszych grup; Wymarłe – były, ale zaniknęły. Kilka religii powstało w ostatnim 10 – leciu, są to: bahaizm; kaodaizm; mormonizm. Podział religii ze względu na zasięg oddziaływania: Religie plemienne – obejmują tylko poszczególne plemiona; występują głównie w Afryce; Religie narodowe – związane są z egzystencją danego narodu; 5 Religia światowa – zwana teŜ powszechną i uniwersalną. Podział religii wg Durkalalca: Religie naturalne – rodzą się bezpośrednio z podłoŜa społecznego; nie odwołują się do pism, bogów itp. Np. praktyki kultowe plemion afrykańskich; Religie złoŜone – istnieje problem ze zidentyfikowaniem osoby załoŜyciela, pism. Są to np. islam, buddyzm. Wg ilości wyznawanych bogów: Religie politeistyczne – wyznawanie wiary wielu bogów; Religie monoteistyczne – kult tylko jednego boga, np. islam, judaizm, chrześcijaństwo. 6. Twórcy wielkich religii. Islam – Mahomet – z arabskiego „muhamed” co znaczy ktoś chwalony, godny chwały. Pochodził z rodu Haszenitów. Urodził się ok. 570 r.n.e. Zajmował się handlem i pasterstwem. Po 40 roku Ŝycia miał objawienia. Zaczął od tamtej chwili głosić nowe zasady wiary. Musiał uciec z Mekki do Medyny bo go wypędzili, to wypędzenie nosi nazwę „HidŜra’. W roku 622 kodyfikuje swoje zasady prawne i etyczne, zdobywa wielu zwolenników. Powraca do Mekki jako człowiek polityczny religii. Umiera w 632r. Buddyzm – Budda – Oświecony. Prawdziwe imię Sidharta Gautana – budda urodzony w 560 r.p.n. e. Umiera w 477 r. p. n. e. Pochodził z rodu ksiąŜęcego. OŜenił się wcześnie, mając 30 lat zostaje oświecony i oddaje się medytacją. Pierwsze kazanie wygłosił w Kenersem. Jest autorem czterech pierwszych szlachetnych prawd: • O cierpieniu • O powstaniu cierpienia • O likwidowaniu cierpienia • O porozumieniu się z cierpieniem, Budda zmarł po 40 latach wędrowania po Indiach zmarł a jego szczątki zostały spalone. Judaizm – załoŜyciel MojŜesz ( Moszek – ten wyciągnięty z wody). śył w XIV wieku przed Chrystusem. Był przywódcą śydów. Jego księga – Tora. On wyprowadził Izraelitów z niewoli i prowadził do ziemi świętej. Przypisuje mu się stworzenie monoteizmu. Jednak badania naukowe nie potwierdziły historyczności MojŜesza. Na kanwie judaizmu wyrasta chrześcijaństwo, którego załoŜycielem jest Chrystus. Na dziś problem ateizmu na świecie jest róŜnie określany. Dzieli się go na: 6 • Teoretyczny • Relatywny • Przyrodniczy • Pragmatyczny • Negatywny Fenomen religijny – jakaś tam wyŜszość, transcendentność – coś ponad nami. Jakaś relacja niezaleŜna ode mnie; otwartość na drugiego, jakaś słabość. Pierwszym problemem religii było zagadnienie natury bytu boskiego. W refleksji filozoficznej słowo bóg ma nowe, inne znaczenie. Kartezjusz mówił o człowieku religijnym i etycznym. Chciałby całe Ŝycie sprowadzić do natury, ale miał problem z określeniem boga. Religia w wymiarze społecznym obejmuje takie rzeczy: • System głoszonych prawd; jakaś doktryna; • Problem skodyfikowania kultu, bóstwa; uświęcanie się człowieka • Z tego wynikają jakieś normy postępowania; obyczajowość, moralność; • Instytucje społeczne odwołujące się, sprawujące, np. kaznodzieja, prorok. • 7. Animizm. Ta religia występuję dziś głównie w Afryce. Dla nich stworzycielem świata jest Ruanga – jest to dobry, Ŝyczliwy bóg, ale bardzo odległy. Wszystkie inne duchy są bliŜsze i one kierują światem. Nad nami wszystkimi czuwają te duchy zmarłych. Za złe zachowanie duchy karzą np. róŜnymi chorobami a nawet śmiercią. W religii tej nie ma świętych ksiąg, całość przekazują starsi – historię, doświadczenie poprzez czuwanie historii. Dominuje tu modlitwa prosząca duchy o ochronę i wstawiennictwo. Jeśli człowiek umiera chowa się go w kolorze białym. Pogrzeb jest zwykłą procesją ze śpiewami i tańcami przy dźwiękach TAM TAMU (taki instrument). Wszyscy uczestnicy procesji są pomalowani na twarzy by nie zauwaŜyły ich złe duchy. Dom modlitwy – nie ma w tej religii czegoś takiego; wszystkie święta, modlitwy odbywają się na środku wioski na placu, który jest centralnym miejscem takiej osady. Najwięcej do powiedzenia mają w tej religii szamani i uzdrowiciele. Choroby leczą za pomocą roślin. Święta – raz do roku na początku marca odbywa się święto Ruangi; proszą go wtedy o ochronę i dobre plony – jest to ich największe święto. Animizm jest religia mało wymagającą od człowieka; wielki szacunek mają w niej starsi i uzdrowiciele; jest to religia mocno przyrodnicza; występuje obowiązek modlitwy rano. 7 8. Hinduizm. 1.Wiara, bóg – Brahma, Wisznu, Śiwa. 2.Św. Księgi – Wedy (wiedza) – dzielą się na: • Rigweda • Samaweda • JadŜurweda • Atharweda 3.Społeczeństwo dzieli się na kasty. Hinduizm występuje w Azji i Indiach. Jest to tak zwana religia „tysiąca bogów”. Dominującym bogiem jest Brahma, Wisznu i Śiwa. Wg tej religii bóg mieszka w kaŜdym człowieku. KaŜdy powinien sam, indywidualnie się starać by poznać swego boga. śycie doczesne człowieka ma wpływ na Ŝycie pośmiertne człowieka. Religia ta przyjmuje reinkarnację – ponowne wcielenie. Jeśli za Ŝycia doczesnego było się dobrym to to wcielenie teŜ będzie dobre, będzie bliŜej swego boga. Jeśli Ŝycie było złe to moŜna się odrodzić ale w niŜszym statusie. W VI w. P. n. e. Po fermencie religijnym powstały buddyzm i dŜinis. Była wtedy duŜa rytualność i silny podział na kasty; człowiek chciał sam, indywidualnie poszukiwać boga. Powstanie hinduizmu datuje się od IX do XI wieku n. e. Świętą księgą hinduizmu jest Weda. W tej religii słoń, byk są świętymi zwierzętami i oznaczają bogów, natomiast gałązki figowe oznaczają bogactwo. Rigweda jest świętą księgą hinduizmu, zawiera teksty mocno wychwalające boga i mówiące o człowieku i jego znaczeniu; Bhagarad – gita jest to pieśń do wzniosłego, czyli hymn do tych najwyŜszych bogów; Samaweda jest to zbiór pieśni liturgicznych; JadŜurweda są to formuły modlitwy składania ofiar; Atharweda są to pieśni czarownika i wiedza zaklęć. Wszystkie te księgi nazywane są SANHITAMI. W tej religii uprawianie jogi uwalnia od cierpienia fizycznego. Wyznawcy tej religii muszą przynajmniej raz w Ŝyciu odbyć pielgrzymkę Ŝycia. KaŜdy wyznawca rozpoczyna dzień od porannej modlitwy ( RudŜy), siedzi wtedy po turecku przy zapalonych kadzidełkach i odmawia modlitwę. W tej religii występuje bardzo duŜo obrazków. Wyznawców hinduizmu nazywa się hinduistami. Świętą rzeką jest dla nich Ganges, gdzie tłumnie przybywają raz do roku by się obmyć. 8 Hinduizm jest mocno związany z przyrodą. Ziemia jest ich matką. Jest u nich mocny kult przyrody. Mają zakaz zabijania krowy, małpy, węŜa i krokodyla. Są to u nich święte zwierzęta. Brahma – jest to symbol boga stworzyciela; Wisznu – jest to symbol boga, który trwa, jest wieczny; Śiwa – jest symbolem diabła, zniszczenia; uosobieniem końca świata. Jest teŜ bogiem miłości i miłosierdzia. Bramini są to ludzie pełniący święte obrzędy; Bogowie w tej religii mają wiele cech człowieka w sobie. Dzisiejszy hinduizm jest taką składanką wielu religii. Bramini są dziedziczną kastą, często są nazywani „guru”. RównieŜ często są to osoby z klasztorów, wędrowni asceci. W hinduizmie mocno jest zaznaczony podział na kasty. NajwaŜniejszymi świętami są: • W październiku „święto światła” – DIWALI – wtedy w oknach stawia się oliwne lampki, puszcza petardy i fajerwerki, pali sztuczne ognie dla swego boga. Jest to radosne święto. • Na wiosnę – HOLI – jest to święto na powitanie wiosny; na ulicach pali się duŜe ogniska; jest to święto na cześć boga – KAMY – jest to bóg czystej miłości; uczestnicy mają ubrania posypane wielobarwnym proszkiem. Obowiązki hinduisty: Kąpiel w Gangesie – co najmniej raz w Ŝyciu; Krwawe ofiary z mięsa zwierząt składane bogu; Post i umartwianie Oddawanie się medytacji; Karma – są to dobre czyny. W tej religii występuje podział religijno – społeczny na kasty: Bramini – duchowni; Wojownicy; Rolnicy i rzemieślnicy Siudrowie, czyli biedacy, inaczej teŜ zwani pariasami. Jest to najliczniejsza grupa społeczna. Parias – to ten, który jest brudny, nie naleŜy go dotykać, np. oprawcy, zamiatacze ulic; MałŜeństwo jest tylko moŜliwe w tej samej kaście. Nie wolno przebywać i jeść z człowiekiem z innej kasty. Nie wolno np. przyjąć wody od człowieka z niŜszej kasty nawet gdybyśmy umierali z pragnienia. Za takie przewinienie moŜna zostać wykluczonym 9 z kasty. Bramini mają na głowie wycięte kółko z włosów, takie charakterystyczne i tak ich moŜna odróŜnić. Kobiety z najniŜszej kasty mają kropkę na czole. W tej religii nie ma Ŝadnych sakramentów. Jedynymi ludźmi, którzy mogą ze wszystkimi rozmawiać są Bramini. Siudrowie mają przepisane tylko do spoŜywania jedzenie jarskie. Alkohol jest ogólnie zakazany. „SOMA” jest to napój rytualny zwany napojem „szaleńców”. Hinduiści uwaŜają, Ŝe prawo naturalne dla kaŜdego wpisane jest we wszechświecie. Czyny doczesne mają zapewnić Ŝycie wieczne. Zakładają, Ŝe kaŜdy człowiek powinien mieć na swoim koncie choć jeden dobry czyn. Ich prawo jest ściśle związane z rytuałami. Cele etyczno – moralne hinduistów: Rozkosz zmysłowa – KARMA; Zdobywanie dóbr materialnych – ARTA; Wypełnianie obowiązku wobec religii i państwa – DARHMA; Uzyskanie wyzwolenia – MOKSZA; Istnieją dwie podstawowe drogi do zbawienia wg nich: 1.Droga emocjonalna 2.Droga wiedzy i poznania; Dla nich obowiązek religijny jest równy obowiązkowi państwowemu. Braminem zostaje się głównie przez dziedziczenie. Jeśli wojownik lub rolnik idzie na wojnę to moŜe za szczególne zasługi wskoczyć do wyŜszej kasty. Hinduizm nie ma załoŜyciela. Nie moŜna przyjąć do hinduizmu tego, który odszedł z innej religii. Musi się nawrócić cały ród, plemię, szczep bo pojedynczych jednostek nie przyjmują. Dziś w hinduizmie Wisznu jest czczony pod innymi imionami. śaden bóg nie jest kobietą. Jest to religia bardzo ortodoksyjna. Jest filozoficzna ale niezmienna. Jest to religia cierpienia i cierpiętnictwa. Nie patrzy się u człowieka na wygląd zewnętrzny. Zbiory Wedyjskie nazywają się SANHITY. Hinduizm jest pewnego rodzaju filozofią indyjską. Określany jest jako religia najbardziej pokojowa. 9. Odłamy powstałe na kanwie hinduizmu: • WISZNUIZM – opiera się na Wedach, są one dla wyznawców tego odłamu najwaŜniejsze. Jest to religia hetero-ortodoksyjna. Występuje tu wyjątkowy kult boga – Siaktyzma. Jest to jedna z religii prawdziwych wg mniemania jej wyznawców. Skłania się mocno ku bogu Wisznu i zahacza o koncentrację na Krisznie. 10 • SIWAIZM – jest to odrębna religia, której załoŜycielem jest Lakulisja; Jej powstanie datuje się na II w. P. n. e. ZałoŜyciel uwaŜany jest za wcielenie SIWY. Przyjmuje on zmodyfikowaną filozofię jogi. Siwa jest uwaŜany za początek materii i ducha, za boga groźnego; boga siły i przemocy. Siwaizm kaszmirski jest nowym kierunkiem w tej religii. • WIRASAI – jest to sekta w Siwaizmie. Odrzuciła święte księgi – WEDY; nie dopuszcza ona kremacji, zmarłych chowa się w ziemi; nie odrzucają jednak reinkarnacji. • SIAKTYZM – oddaje się tu cześć bogini Dehli; jest to najpręŜniejszy odłam, w którym kult jest bardzo praktyczny, oparty na wierzeniach lokalnych. • TANTRYZM – jest to odłam powstały z połączenia Siaktyzmu i Wisznuizmu. Pojawił się ok. Vw w Indiach, a do XV w. Był poddawany ciągłemu oczyszczeniu. Wg wyznawców tej religii cały świat fizyczny i duchowy jest spolaryzowany (złączony). Oni w sposób szczególny zajmują się człowiekiem. Człowiek Ŝyje wg nich w wielkim świecie. Kładą duŜy nacisk na medytację i praktykę oddechu. Występuje tu podział na kasty. WaŜny jest tu kult ofiarny jako element przebłagania swego bóstwa. Ten odłam ma 5 zakazów na literę „m” wg ich języka: mięso; gesty; stosunki seksualne; alkohol i ryby. Hinduiści nie zjadają mięsa pod Ŝadną postacią. Jeśli chodzi o zakaz stosunków seksualnych to tyczy się to tych pozamałŜeńskich. Potępiają bardzo lewą rękę – nazywając ja ręką zła. Przyjmują Wedy, mają grupę ortodoksyjnych Brahminów; mają wiele bóstw, głównie opiekuńczych. • ISLAM – powstał w IX w. Odrzuca pojęcie jakiegokolwiek obrazu; występuje tu podział kastowy. Uznawany jest tu autorytet świętych ksiąg – Wed. Do kultu w tym odłamie uŜywa się języka ludowego. Dzisiejszy hinduizm z tym odłamem naładowany jest elementami muzułmańskimi. WaŜny jest tu kult księgi i miecza oraz praktyk religijnych. • KRISZNA – opiera wszystko na nauce Wedy; zwraca uwagę na strój i poŜywienie; wyznawcy nawet w małŜeństwie są zapraszani do zachowania czystości(chodzi o sex). Jest to odłam reformatorski w sensie krytyki hinduizmu. Międzynarodowe Towarzystwo Świadomości Kriszny – ruch Kriszny, który za punkt honoru ma nawrócenie Zachodu z choroby pieniądza. 11 Pierwsze rozprzestrzenienie się hinduizmu nastąpiło w roku 1772 w Anglii. Przedstawicielem był tam Ram Roy. Był on braminem na początku, potem przyjmował baptyzm. Walczył mocno o prawa człowieka, chciał równouprawnienia dla wszystkich, głównie w sferze edukacji. Przejawem Kriszny w Europie jest New Age. New Age – przekonanie, pogląd, Ŝe świat istnieje materialny i duchowy. W New Age wyróŜnione zostały takie etapy Ŝycia człowieka: • Era ryb • Era wodnika – parapsychologia, technika; • Okres oświecenia NA krytykuje monoteizm; dla nich religijność człowieka jest oparta na mistycznym kontakcie ze swoim bóstwem. Indywidualizm nie istnieje. Nurtami dominującymi w tym odłamie są feminizm i ekologia. Jest tam bardzo rozwinięta medycyna niekonwencjonalna i wiara w UFO. Muzyka odgrywa tam duŜą rolę, ma wprowadzać w zamyślenie i w stan skupienia. NA pokazuje cykliczność przyrody jako element udoskonalenia człowieka. Odłam ten odrzucił judeochrześcijańskie pojęcie boga. NajwaŜniejsze u nich jest: • Wiara w reinkarnację; • Wiara w naturalizm; • Okultyzm; • Stosowanie psychotechniki Ruch ten wkracza w Ŝycie głównie przez media. Odłamy powstałe na kanwie hinduizmu określane są mianem prądów kulturowych. Ks. Tiszner powiedział: „Kriszna i New Age są nową modą uprawiania gnozy”. W hinduizmie duŜą role odgrywa praktyka uprawiania jogi. W jodze zaś dominującym elementem ma być medytacja. WaŜna jest rola mistrza duchowego – guru. Dominuje element boskości opiekuńczej. Z teorią tej religii związane są obowiązki religijno – społeczne. Bóstw w hinduizmie jest wiele, skierowany jest on na cierpienie człowieka. Następuje tu wielkie oderwanie od rzeczywistości a dominuje religia. Hinduizm jest religia najbardziej pokojową i dba o ekumenizm. 12 10. Judaizm. Jest najstarszą religia świata. Judaizm do roku 500 p. n. e. Był wiarą w jednego boga. Polegał on na tym, Ŝe tego boga się bano, utoŜsamiano go jako tego, który wyprowadził naród z niewoli. W tej religii waŜna funkcje spełniają prorocy, czyli ci, którzy w imieniu boga przedstawiają swemu narodowi prawdy o Ŝyciu, np. MojŜesz. Do XVIII w. Religia ta przezywa mocny rozkwit, powstają odmiany judaizmu: hasyci, lerguskowie. Judaizm jest religią mocna zakorzenioną w rodzinie, jest zdolny do asymilacji. Dziś J. Nie jest prostą kontynuacją starego judaizmu. Podstawową księgą judaizmu jest TORA, czyli pięcioksiąg : Księga Rodzaju, Księga Wyjścia, Księga Powtórzonego Prawa, Księga Kapłańska i Księga Liczb. Judaizm – pojęcie pochodzi od jednego z pokoleń Ŝydowskich – JUDA. Izraelici – pojęcie pochodzi od plemienia ze Starego Testamentu – IZRAEL. Hebrajczycy – jest to określenie jednego z plemion wojowniczych, które pojawiło się na terenie Palestyny. Symbolem judaizmu jest „gwiazda Dawida” lub „tarcza Dawida”. Gwiazda jest sześcioramienna (heksagram). Ten symbol uŜywany był wcześniej przez ludy koczownicze. Kolejnym symbolem jest MENORA – siedmioramienny świecznik, do dziś istniejący w godle Izraela. Judaizm jako religia wyrasta z tradycji staroŜytnego Izraela; lud Izraelski pojawił się w XII w. P. n. e. W Palestynie w wyniku złączenia się kilku plemion zachodniosemickich. ZałoŜycielem Judaizmu był MojŜesz, Ŝyjący w XIIIw.p.n.e. Pochodził z plemienia Lewiego. Był on przywódcą Izraelitów, dzięki niemu przeszli przez Morze Czerwone, zawierał przymierza i dał im DEKALOG. Całe objawienie się boga dla tego narodu dokonało się w biblii hebrajskiej. TALMUD – komentarz podstawowy do pięcioksiągu TORA – na nią składa się prawo (czysta forma Tory); przepisy proroków (Nebizm) i pisma (Ketubim). TALMUD – jest ustną Torą i składa się z dwóch podstawowych części: • MISZNA – tzw. mądrość słowa; • GEMARA – zakończenie. KABAŁA to komentarz do Tory powstały w Hiszpanii; w krajach Europy Wschodniej jest uwaŜana za waŜniejszą od Tory: Polska, Hiszpania; Francja. Podstawowe zasady wiary zostały zawarte w modlitwie „SZEMA IZRAELU” – modlitwie śydów. 13 Dziś Judaizm szuka nowej formy, szaty zarówno dogmatycznej jak i liturgicznej. Judaizm swoja postawę religijną przyznaje bogu i stwórcy. W języku hebrajskim nie pisze się samogłosek. JAHWE – „jestem bo jestem”; śydzi wymawiają Jahwe jako ADONAI, czyli pan. Określeniami zastępczymi są: nasza tarcza, nasza skała, pan. Moment stworzenia świata wg nich przypada na 7. 10.3761 r. P.n.e Datę tą obliczył Rahbi Hilalella. Mówił, Ŝe obliczył to na podstawie gwiazd. Według tej religii bóg jest transcendentny – czyli przekraczający wszystko. Odrzucają boskość Chrystusa, dalej czekają na zapowiedzianego Mesjasza, który musi być wybrańcem boga pochodzącym z rodu Dawida. Poruszają problem końca świata, nastąpi wtedy nadejście królestwa niebieskiego i przemiana świata – to jest dla nich najwaŜniejsze ta przemiana. Wg nich koniec świata poprzedzi trzęsienie ziemi i huragany. Dla nich koniec świata to koniec doczesności, a wszyscy pójdą do SZEOLU we wnętrzu ziemi. Mają mało połoŜony akcent na stronę praktyczną. Obowiązuje ich dekalog i zakaz baubochwalstwa, czyli czczenia innego boga. Istnieje równieŜ u nich zakaz jedzenia mięsa z Ŝywych zwierząt. Cały dzień śyda związany jest z modlitwą. Obowiązany jest trzy razy dziennie się modlić i istnieją jeszcze modlitwy okolicznościowe. Szatą modlitewną jest TALID, która jest obowiązkowa podczas modlitwy. W dni powszednie śyd uŜywa do modlitwy 2 rzemyków modlitewnych, jeden kładzie przy sercu a drugi przy czole. We frędzlach przy szacie umieszczają kawałki Tory. Koniecznie podczas modlitwy musza się zwrócić w kierunku świątyni. BAR MICWA – obrzezanie; chłopcy mający 13 lat uzyskują moŜliwość publicznego czytania Tory. Zmarłych w tej religii chowa się bezpośrednio w ziemi, nie ma trumien a ciało jest zawinięte tylko w prześcieradło. Ich cmentarze są zwykle umieszczone na górach. Nieczystość powoduje wykluczenie z grupy. Mają rytuał tzw. OBLUCJE – jest to obmycie. Osoba nieczysta powinna się oczyścić zanim wejdzie do świątyni. Cotygodniowy SZABAT jest obowiązkowy. Rozpoczyna się zawsze na 45 minut przed zapadnięciem zmroku. W tym dniu jest całkowity zakaz pracy. SZABAT poświęcony jest modlitwie i składaniu ofiary. Miejscem modlitwy jest SYNAGOGA. – świątynia śydów. Wyznawcy tej religii przyjmują kalendarz gregoriański Święto Nowego Roku – jest to dla nich początek kolejnego czasu. Dzień Pojednania – JOM KIPPUR – jest obowiązek całodziennego przebywania w Synagodze. Tak jak u nas środa popielcowa, coś w tym stylu. 14 JOKUSZ – modlitwa ranka; Święto Paschy – obchodzone na pamiątkę wyjścia z egipskiej niewoli; Święto Tygodni – jest to święto dziękczynienia, związane ze zbiorami owoców ziemi; Święto Namiotów – moment przypominający przechodzenie przez pustynię. Kapłani są osobnym stanem, na ich czele stoi Arcykapłan. Na czele gmin Ŝydowskich stoi Rabin – udziela ślubów, wygłasza kazania, nauczania i msze. Dziś judaizm jest problemem złoŜonym. Po powstaniu chrześcijaństwa nastąpiły zmiany w Judaizmie. Powstał odłam Judaizm Rabinistyczny. Po zburzeniu świątyni rozproszyli się po całej ziemi. Najwięcej znajduje się w Hiszpanii. Dzisiejsi śydzi maja wpływ na politykę światową. W 1948r. Powstało państwo Izrael. 11.Podział judaizmu. Dzisiejszy judaizm dzielimy na: ♦ Hasydyzm – jest to interpretacja nacjonalistyczna judaizmu. Ma swoje początki po II wojnie światowej. W Polsce powstała na przełomie XVIII i XIX wieku. Najmocniej widoczny jest ten odłam w USA i Izraelu. ♦ Haskala – jest to wewnątrz Ŝydowski nurt oświeceniowy. Występowaniem jest zawęŜony do Palestyny. ♦ Judaizm reformowany – jest najmocniejszym odłamem, dzieli się na trzy podgrupy: - skrzydło radykalne – wyraŜa się bezwzględną troską o utworzenie państwa Izrael. Bardzo wojownicza grupa, wroga wobec innych odłamów. Dzieli się na konserwatywny i ortodoksyjny; - skrzydło tradycyjne – wraca do tradycji; - Syjonizm – dzieli się na grupę kulturalną i religię pracy. Przedstawicielem jest D. Gordon. Mocno bazują na Starym Testamencie. Rozwija się u nich uniwersalistyczny obraz świata. Czekają na przyjście Mesjasza, który wyswobodzi ich politycznie. Mają specyficzne rozumienie przymierza i obraz boga. UwaŜają się za najlepsza grupę z judaizmu i wywyŜszają się ponad inne narody. „Człowiek dziś jest, jutro go nie ma”. Judaizm do innych religii. 15 Ma trudności otwarcia się na inne religie. śydzi prawdę historyczna nazywają antysemicką. Wielu śydów unika dyskusji na tematy doktrynalne. UwaŜają się ciągle za biednych i pokrzywdzonych. DuŜa część śydów ortodoksyjnych odrzuca dialog z Kościołem katolickim. Podstawowym prawem, którym rządzi się judaizm jest dekalog. „Deka” – dziesięć słów: Bóg, imię, święto, rodzice, Ŝycie... Talmud dzieli się na dwie części: 1. MISZNA – stanowi traktaty po hebrajsku, jest podzielona na 6 rozdziałów; 2. GEMARA – jest waŜniejsza; składa się z licznych komentarzy; ma objaśnienia do Miszny; śydzi są skrupulatni co do prawa. Nie mogą brać opłaty od poŜyczonych pieniędzy. Judaizm jest dziś obecny w całej Europie. Całość historii zasadza się w Kanaanie (Izraelu). Zaczyna się od Abrahama. MojŜesz jest dla nich tym, który ma być zbawicielem. Chrystus jest dla nich tylko prorokiem. SZABAT (szabas) – co tydzień od piątku do soboty wieczora jest to święto. Nie pracuje się wtedy. Święto to rozpoczyna się piękną kolacją. Ojciec i najstarszy syn wszystko prowadzą. MęŜczyźni noszą JARMUŁKI – takie mini czapeczki. SpoŜywana Ŝywność przygotowywana jest wedle ściśle określonych reguł. Mają stały schemat jedzenia. Mięso musi być oczyszczone z krwi. Nie wolno go łączyć z nabiałem. W sobotę rano cała rodzina udaje się do Synagogi by się modlić i słuchać czytanej Tory. Rabin jest to osoba duchowna, która jest odpowiedzialna za całość obrzędów w synagodze. Tora w Synagodze jest w specjalnym zwoju i specjalnej szafie (AROM – H – KADESZ – szafa ołtarzowa). Wystrój synagogi jest prosty, nie ma Ŝadnych rzeźb. Kolejnym miejscem modlitw jest „ściana płaczu”. Elementem modlitwy jest fragment Tory, a swoje intencje piszą na karteczkach i wkładają w ta ścianę. CHANUKI - święto to odbywa się w grudniu przez 8 kolejnych dni; potrzebny jest świecznik ośmioramienny. KaŜdego dnia zapala się kolejną świeczkę, a dzieci dostają prezenty. Nazywane jest świętem świateł. Na ostatni dzień wypieka się specjalne ciasto. GOJE – odłam śydów najbardziej nienawidzący chrześcijan. 1333 – 1370 – pierwsza wzmianka o tym, Ŝe w Polsce pojawili się śydzi; 16 Wiek XVIII nastąpił rozkwit w Polsce śydów. Rozpoczynają się prześladowania; część śydów uciekła do Austrii, Czech i na Morawy. Od czasów III Rzeszy jest jawna dyskryminacja śydów. 18 mln śydów w tym – 3,5 mln w Kanadzie; 400 tys. W Rosji; 0,5 mln w Izraelu. Organizacje Naukowe śydów: ♦ Szkoły Rabinów w Nowym Jorku; ♦ Prywatne Uniwersytety śydowskie; ♦ Organizacje MłodzieŜowe, np. JUNG JUDEA; ♦ Organizacje śydowskie we Francji ♦ Związki Wspólnot śydowskich; ♦ W Polsce śydowskie Instytut Historyczny w Warszawie. Rok ma u nich 354 dni. KaŜdy miesiąc ma 29 lub 30 dni. Styczeń – Szewab; Luty – Awar; Marzec – Nissan; Kwicień – Ijar; Maj – Siwan. Święto Jozuego – 25 kwietnia przez 3 dni; Święto niepodległości – maj; Koniec ELLU – święto związane z końcem roku, odmawiają modlitwy dziękczynne za miniony rok. SUKKOT – święto pokoju; spoŜywa się posiłki w szałasach z gałęzi; wieczorem jest śpiew i są tańce; wszystkim rozdawana jest woda. Mają wielki szacunek i cześć dla świąt. Mają czasy postne i nie maja postu konkretnie ustalonego datą. Według Judaizmu religia jest problemem publicznym bo odnosi się do wszystkich i wszystkiego. W kaŜdej religii waŜne są takie elementy: ♦ Indywidualizm ♦ Odniesienie do Ŝycia społeczno – politycznego ♦ Irracjonalizm; Wszystkie religie stawiają dziś w centrum zainteresowania człowieka – tzw. personalizm. 17 Relacje chrześcijaństwa z judaizmem rozpoczęły się 13 kwietnia 1986r. Podczas spotkania papieŜa w Synagodze śydowskiej. Dzisiejszy judaizm realizuje się w 3 kierunkach: ♦ Rabinistyczny – obrzędowe stroje i zwyczaje; długie brody, pejsy. Maja Bosznicę. ♦ Reformowany – realizuje się w przyjmowaniu z innych religii elementów obcych; ♦ Konserwatywno – liberalny (demokratyczny) – mniejsze przywiązanie do stroju; konieczne jest to iŜ śyd musi się urodzić z matki Ŝydówki; SABATAJA CWI – ogłosił się Mesjaszem Boga Jakubowego w roku 1664. Ogłosił rok 1666 rokiem wybawienia śydów i ich powrotu do Palestyny. Sabatjanizm opiera się na surowej ascezie. Wg niego moŜna łączyć się z bogiem w głębokiej ekstazie. Na dziś największy w Grecji i Turcji. HASYDYZM – mistyczne obcowanie ze swoim bogiem; modlitwa jest tu waŜna. Opiera się na instytucji KADYKA – duchowny pośrednik (przywódca religijny). 12. Chrześcijaństwo. Religia ta narodziła się 30 lat po rozpoczęciu naszej ery na terenie Izraela. Jest związana z Judaizmem. Osobą łączącą wszelkie odłamy jest Chrystus. Nam jawi się jako Bóg i człowiek, który narodził się by dać nam zbawienie. Całe nauczanie Chrystusa opiera się na Biblii ( 72 księgi – 27 Nowy Testament, 45 Stary). Biblia została przetłumaczona na 1246 języków świata. Zawarta jest w niej historia świata, nauczanie. WyraŜa prawo, opisuje historię Ŝycia wielu osób. Podstawowe zasady Ŝycia Chrystusa spisane ś a w Dekalogu. Są róŜne źródła udowodnienia historyczności Chrystusa: ♦ Świadectwo śydowskie – Józefa Flawiusza – mówi o tym, Ŝe Chrystus załoŜył religię chrześcijańską; jest ona monoteistyczna; ♦ Świadectwo rzymskie – pisali o tym Tacyt, Swetoniusz i Pliniusz Młodszy; ♦ Świadectwo chrześcijańskie – głównie księgi Nowego Testamentu ( 4 ewangelie) i róŜne komentarze powstałe na przestrzeni czasu; Istnienie osobowego boga, na którego obraz zostało powołane całe stworzenie; Bóg jest stwórcą całego świata. Wszystkie świadectwa mówią, Ŝe Jezus urodził się w Betlejem i Ŝe do 27 roku Ŝycia przebywał w Nazarecie. Wszystkie mówią teŜ, Ŝe został ukrzyŜowany. 18 13. Historię Kościoła dzielimy na: ♦ StaroŜytność do 755r. – w tej epoce Kościół rozwijał się bardzo szybko, głównie po edykcie mediolańskim w 313r. Wchodzi mocno w kontakt z ludami słowiańskimi. Nastąpił rozwój katolickiego piśmiennictwa; ♦ Średniowiecze 755 – 1517r. – w tym okresie chrześcijaństwo przezywa trzy wstrząsy: herezje na wschodzie; najazd barbarzyńców na zachodzie; najazd arabów. W 1054r. Następuje rozłam w chrześcijaństwie wschodnim. Od tej pory jest mowa o dwóch Kościołach chrześcijańskich: katolickim i prawosławnym (bizantyjskim); Cała Europa jest pod dominacją Kościoła we wszystkich dziedzinach; ♦ NowoŜytność 1517 – 1914r. – jest to czas głębokiego wołania o reformę Kościoła. Wybucha wielka rewolucja religijna – Luter, Kalwin. Następuje oderwanie Europy od Rzymu – powstaje protestantyzm. ♦ Współczesny 1914 – do dziś – jest nowa świadomość religijna; przełomem był II Sobór Watykański w 1960 roku. 1914 – 1960 – okres odbudowy Kościoła. 14. Dogmat – oznaczenie zasad wiary w pierwotnym chrześcijaństwie dla wszystkich wyznawców; Dziś oznacza doktrynę zawartą w objawieniu boskim przekazaną przez urząd nauczycielski Kościoła, który moŜe go przekazać w sposób uroczysty lub klasyczny. Człowiek jest zdolny do formułowania dogmatów. Przyczyny powstania dogmatów: ♦ Formułowanie zasad wiary; ♦ Interpretacja juŜ istniejących przepisów; ♦ śycie Kościoła domagało się zasad i kanonów; ♦ Przeciwdziałanie herezjom; ♦ Głębsze poznanie prawdy o człowieku i Bogu; Dogmaty ogłaszane w Kościele do XIX wieku były uchwalane na Soborach. Najwięcej dogmatów i pierwsze na Soborze w Nicei w 325 roku; potem w Konstantynopolu w 381 r. (prawosławne). W 1854 papieŜ Pius IX uchwalił dogmat o niepokalanym poczęciu Najświętszej Marii Panny; Na Soborze I Watykańskim uchwalił dogmat o papieŜu, w 1950 o wniebowzięciu NMP. Kościół Rzymskokatolicki – tychy się to określenie chrześcijan, którzy mają łączność z biskupem Rzymu. 19 15. Trzy odłamy chrześcijaństwa: - prawosławie - protestantyzm - katolicy Kleros i Lajcuz- występują we wszystkich tych odmianach chrześcijaństwa. Kler dzieli się na : Biskupów (występuje w Prawosławiu i u Katolików), Prezbiteran, Diakon (słabo w protestantyzmie). W prawosławiu i protestantyzmie diakonaci mogą się Ŝenić. Istnieje równieŜ podział chrześcijaństwa geograficznie: - wschód ( Konstantyn Wielki 320 r. przeniósł kościóła wschodniego z Rzymu do Bizancjumdzisiaj Athos) - zachód (Rzym) Podział na wschód i zachód dokonał się w wyniku: 1) kwestie władzy papieŜa, 2) kwestia filiokłe – skąd się wziął duch Św. – Duch Św pochodzi od Ojca i Syna, inni mówią Ŝe jest samodzielny, 3) prawosławie ma na czele patriarchę Konstantynopola, 4) kaŜdy patriarcha jest samodzielny, ale najwaŜniejszy jest moskiewski. 16. Prawosławie. - okres hizmy 1057- początek myśli prawosławnej - Celurariusz – 1054 Leon IX wykluczył go z zakonu patriarchy - Credo Soboru nicejskiego 325 - ustosunkowali się negatywnie do soborów katolickich, przyjęli tylko sobór nicejski z 725r. - mocno rozpragowany kult obrazów - problem wiary w Chrystusa jako syna BoŜego - pneumatologia – bardzo duŜa wiara w Ducha, duŜa duchowość w prawosławiu - autokefalia – niezaleŜność - mnich nie zakłada rodziny - inwazja prawosławia- Tatarzy - 1917 – Bolszewicy, powstaje Rosyjski Kościół Prawosławny 20 - róŜne są odłamy prawosławia np. grecki, jugosłowiański, bułgarski 17. Protestantyzm. - XV- XVI wiek- Marcin Luter i Kalwin - dom modlitwy – cerkiew - początki – 95 tez Lutra w Wittenberdze 1517 - sobór w Spirze 9 luty 1529 r. - nazwa od greckiego potestanteo – nie zgadzam się , protestuje - chrześcijańskie związki zawodowe po reformacji – odrzucają zwierzchnictwo papieŜa - róŜnica w przyjmowaniu Pisma Św. – bez interpretacji, tylko wiara - mają ciekawe odniesienie do Boga , Trójcy - odłamy: fundamentaliści liberałowie – interpretacje symboliczne Pisma Św. - odrzucili kult Matki Boskiej - 2 sakramenty: chrzest przez zanurzenie, eucharystia związana z Wielkanocą (pamiątka wieczerzy) - związki wyznaniowe i kościół wydaje święcenia Kobiet - małŜeństwo- inna interpretacja, nie jest to sakrament, bardziej związek dwóch osób - 1925 konferencja w Sztokholmie (próba połączenia tych trzech religii - 1937 Oxford - 1920 Światowa Unia - światowa Rada Kościoła w Amsterdamie: naleŜą prawosławni i protestanci 18. Ekumenizm w chrześcijaństwie, protestantyzmie i prawosławiu: 1) 2) nie wolno robić z innej religii karykatury 3) respektowanie (nie koniecznie akceptowanie) innych religii 4) szacunek dla duchowych przywódców 6) prawda jest zawsze trudna, ale nie naleŜy ją odrzucać 7) nie kradnij 8) religie, wspólnoty mają prawo do autoprezentacji 9) wzajemna krytyka jest potrzebna 21 Kościół – oryginał, wspólnota Sekta – to coś co się od wspólnoty religijnej oderwało Sekty są często grupami fanatycznymi 19. Odłamy protestantyzmu – tzw sekty: Anabaptyści: - gr. anababtizeo – nowo ochrzczony - przyjmują tylko chrzest dorosłych - fundamentalizm co do dogmatów i Pisma Św. - idea: kościół wybranych - do naboŜeństwa wprowadzili śpiew - przeciwnicy kary śmierci, wojny, doŜywotniego więzienia, nieufność do świata - załoŜyciel Mennos Gimonsen 1539 r. - skrytykowani przez Lutra Babtyści: - gr. babtizo – chrzczę - Holandia XVII w. - Biblia jako źródło objawień. - dowolność interpretacji pisma - uświęcenie człowieka dokonuje się przez całe Ŝycie - chrzest jest symbolem duchowej śmierci i zmartwychwstania - dusza jest nieśmiertelna, nie przyjmują …… - rozwód w dwóch przypadkach: cudzołóstwo, albo fundusze małŜonka - jest samowystarczalna - powołują starszego oraz jego pomocnika diakona Metodyści: - zał. bracia Wesley’owie – rozprzeszczenili ją wśród studentów - osadzenie się na kościele anglikańskim - duŜa uwaga zwrócona na komentarz Pisma Św. - indywidualne przeŜycie - rygoryzm i metodyczne Ŝycie religijne 22 Armia Zbawienia - William Booth- 1865 w Londynie - najwaŜniejsze jest działanie moralno społeczne, mniej doktryna - istniała w 82 krajach – 3 mln ludzi - na czele kościoła stoi generał, stąd nazwa armia - nie przyjmują chrztu lecz poświęcenie - wzajemny obowiązek wierności zamiast sakramentu małŜeństwa - pogrzeb ma charakter radosny Zielono-świątkowcy: - Ameryka, do Europy w 1906- Norwegia, Szwecja - zał. pastor Sejmur (murzyński kaznodzieja) - nazwa: od zielonych świąt zesłania ducha Św. - zwracają uwagę na wymiar Ducha Św. - powstała dzięki nim grupa Morana – Taj – przyjście Pana - odłam: prorocki, gnostycki, apokaliptyczny Mormoni: - zał. Józef Smith 1823 - nazwa: Smith miał tzw. objawienie Moronii - bardzo mocno nawiązuje do tablic MojŜesza - na czele stoi prorok, wizjoner otoczony 12 apostołami tzw. patriarchami - musi być przez dwa lata misjonarzem - wielomałŜeństwo - Smith miał 43 Ŝony - o d 1880 zakazano poligamii Adwentyści: - łac. adwentus – oczekiwanie na przyjście - w Ameryce kaznodzieja William Miller - bardzo często wyznaczają datę końca świata - Biblia jest źródłem objawienia - głoszą potrzebę dąŜenia do doskonałości - odrzucają mit świętych - człowiek leŜy w ziemi aŜ do zmartwychwstania 23 Świadkowie Jechowi: - 1931 Russel multimilioner - Rutefold następca - nazywani badacze Pisma Św. - Jahwe – stąd nazwa - Russel załoŜył koło biblijne 1972 - pismo interpretować samodzielnie - wg. nich kaŜda inna religia jest ludzka- stworzona przez człowieka, tylko ich jest zbawicielska - wypełnianie przekazań, wolność od państwa ( nie akceptuj słuŜby wojskowej, odrzucają papierosy alkohol) - mają obowiązek apostołowania Mariawityzm: - końcówka XIX w. Maria Kozłowska - kult Maryjny - władze carskie popierały ten kierunek, poniewaŜ prowadził on do rozbicia katolicyzmu - nie uznają celibatu, dopuszczają kobiet do posługi - małŜeństwa mistyczne Polski Narodowy Kościół Katolicki - zał. Hodur - nie przyjmują celibatu - księŜa się Ŝenią 24
