autorski program edukacji zdrowotnej
advertisement
PROGRAM WŁASNY Z ZAKRESU EDUKACJI ZDROWOTNEJ DLA KLAS I – III PT. OPRACOWAŁA: mgr Małgorzata Laskowska – nauczycielka edukacji wczesnoszkolnej Zaopiniowany pozytywnie na posiedzeniu Rady Pedagogicznej Szkoły Podstawowej im. Polskich Mistrzów Olimpijskich w Żabinach w dniu 30.08.2012 Uchwałą nr 9a/2012. Wpisany do Szkolnego zestawu programów nauczania decyzją dyrektora SP – 4021c/2/2012 z 31.08.2012. SPIS TREŚCI: Wstęp 1. Charakterystyka programu 2. Założenia programu 3. Cele programu 4. Zakres treści programu 5. Procedury osiągania celów 6. Kryteria oceny 7. Przewidywane osiągnięcia ucznia 8. Sposoby ewaluacji Bibliografia 2 „Zdrowie jest najcenniejszym skarbem człowieka , danym mu raz na całe życie” WSTĘP Edukacja zdrowotna jest częścią całego procesu wychowania. To nie tylko przekazywanie wiedzy o tym, co jest korzystne lub szkodliwe dla zdrowia, lecz przede wszystkim jak najpełniejsze wyposażenie dziecka w odpowiednie umiejętności i nawyki, które pomogą tę wiedzę skutecznie wykorzystać. Dzieciom należy więc, umożliwić poznanie odpowiednich postaw i wartości, które ułatwią im dokonywanie wyborów. Dzieci w młodszym wieku szkolnym są wdzięcznymi i chłonnymi odbiorcami, pozbawionymi utrwalonych złych nawyków w zakresie zachowań zdrowotnych. Ponadto wiek dziecięcy jest zarazem najbardziej elastyczny, podatny na wpływy wychowawcze, kształtowanie się nawyków niezbędnych dla zdrowia, sprawności fizycznej i zdolności ruchowych. Wczesna edukacja zdrowotna ma przygotować dziecko do tego, aby stało się niezależną, zdrową i twórczą jednostką. Kształtuje w nim przekonanie o możliwości wpływania na własne zdrowie poprzez podejmowanie odpowiednich decyzji. Dzięki temu rozwijane są pożądane cechy osobowości, tj. odpowiedzialność, stanowczość, systematyczność, poczucie własnej wartości. 3 siła woli, pracowitość, Powszechnie wiadomo, że umiejętności i nawyki związane ze stylem życia, a więc i te, które dotyczą zdrowia, kształtują się we wczesnym okresie życia człowieka. Później bardzo trudno je zmienić. Istotne jest, aby w pierwszych latach nauki podjąć efektywne wychowanie zdrowotne, gdyż jest to okres szybkiego rozwoju dziecka. Jego psychika jest wrażliwa na oddziaływania otoczenia. Nabyte w tym wieku umiejętności, nawyki i postawy zachowane zostaną na dalsze lata życia. I CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU Celem edukacji zdrowotnej jest ukazanie dzieciom wartości zdrowia jako potencjału, którym dysponują, kształtowanie poczucia odpowiedzialności za zdrowie, wyposażenie ich w wiedzę i umiejętności, kształtowanie odpowiednich postaw i nawyków. Szkoła powinna sprzyjać osiąganiu zdrowia i dobrego samopoczucia zarówno fizycznego jak i psychicznego, zadowolenia i sukcesów na miarę możliwości każdego ucznia. Doświadczenia dydaktyczne ubiegłych lat przekonały mnie, że uczniowie interesują się problemami zdrowia i swojego bezpieczeństwa. W dobie tak wielu zagrożeń we współczesnym świecie problematyka dotycząca zdrowia i bezpieczeństwa powinna być szczególnie wyeksponowana. W związku z powyższym, postanowiłam wprowadzić dzieci w świat promowania zdrowia i poszerzyć ich wiedzę na temat zachowań zdrowotnych. W tym celu opracowałam program własny z zakresu edukacji zdrowotnej pt. „Dbamy o zdrowie”, który powstał z myślą o dziecku i wykorzystaniu jego potencjału i możliwości rozwojowych. Główne treści kształcenia i wychowania w proponowanym programie są skupione wokół dwóch działów tematycznych: 1. Zdrowy styl życia. 2. Bezpieczeństwo i pierwsza pomoc. W dziale pierwszym dzieci poszerzają swoją wiedzę na temat higieny osobistej oraz sposobów dbania o czystość ciała i otoczenia człowieka. Uczą się, jak zapobiegać infekcjom i kształtować właściwy stosunek do choroby. Poznają też zasady zdrowego odżywiania oraz uczą się higieny przyrządzania i spożywania posiłków. W dziale drugim poznają ogólne zasady bezpiecznego poruszania się po drogach oraz zachowania się w szkole i w domu. Uczą się także jak zachować 4 ostrożność w kontaktach z nieznajomymi. Uczniowie mają tu też możliwość poznania zasad udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach i urazach. Mam nadzieję, że wdrożenie programu przyczyni się do uświadomienia uczniom maksymy, że „zdrowie jest najcenniejszym skarbem człowieka, danym mu raz na całe życie”. Myślę też, że realizacja zawartych w nim treści wpłynie pozytywnie na kształtowanie zdolności samodzielnego dokonywania wyboru zachowań właściwych dla zdrowia. II ZAŁOŻENIA PROGRAMU Program z zakresu edukacji zdrowotnej pt. „Dbamy o zdrowie” jest skierowany do uczniów z klas I-III. Dotyczy I etapu edukacyjnego szkoły podstawowej bez podziału na kolejne klasy. Treści zawarte w programie są zgodne z Podstawą programową wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. Nr 4, poz. 17 z 2009 r.). Są to: wie, że choroby są zagrożeniem dla zdrowia i że można im zapobiegać poprzez: szczepienia ochronne, właściwe odżywianie się, aktywność fizyczną, przestrzeganie higieny; wie, że nie może samodzielnie zażywać lekarstw i stosować środków chemicznych niezgodnie z przeznaczeniem (np. środków czystości, środków ochrony roślin); przestrzega zasad poruszania się po drogach, bierze udział w zabawach, mini grach i grach terenowych, zawodach sportowych, dba o higienę osobistą i czystość odzieży, wie, jakie znaczenie dla zdrowia ma właściwe odżywianie się oraz aktywność fizyczna, dba o prawidłową postawę, np. siedząc w ławce, przy stole, przestrzega zasad bezpiecznego zachowania się w trakcie zajęć ruchowych; potrafi wybrać bezpieczne miejsce do zabaw i gier ruchowych; wie, do kogo zwrócić się o pomoc w sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia. Treści nauczania zawarte w programie mogą być realizowane w dowolnej kolejności i modyfikowane w zależności od potrzeb i możliwości uczniów. Ułożone są 5 one w sposób spiralny. Oznacza to, że te same treści będą powtarzać się w kolejnych klasach edukacji wczesnoszkolnej, umożliwiając dziecku poszerzenie, pogłębienie wiadomości i umiejętności zgodnie ze wzrastającymi możliwościami intelektualno – percepcyjnymi. Dobierane one są w taki sposób, aby były ciekawe, pobudzały do myślenia, poszukiwania, a przede wszystkim - do działania. Na poszczególnych poziomach nauczania program będzie różnił się stopniem trudności, objętością zagadnień i zakresem osiąganych umiejętności. Program będzie realizowany w ramach zajęć dydaktycznych. Łączy on w sobie treści z różnych dziedzin edukacji: społeczno - polonistycznej, przyrodniczej, plastycznej, technicznej i ruchowej. Tematyka zajęć pozwali poznać i uświadomić uczniom jaki wpływ na zdrowie człowieka mają ruch i wypoczynek, zdrowy styl odżywiania, przestrzeganie zasad higieny osobistej, zdrowie psychiczne, rodzina oraz zachowanie bezpieczeństwa w życiu codziennym. Ponadto na zajęciach uczniowie poznają zasady zapobiegania chorobom i uzależnieniom od zagrożeń, jakie niesie szybki rozwój współczesnej cywilizacji. Zdobędą też wiadomości i umiejętności, które pozwolą zrozumieć , jak ważne jest zdrowie i jego poszanowanie. Program pt. „Dbamy o zdrowie” jest wspierany przez akcje prozdrowotne realizowane w szkole: „Szklanka mleka” oraz „5 porcji owoców, warzyw lub soku”. W dalszej części programu przedstawione zostały procedury osiągania celów, kryteria oceniania, przewidywane osiągnięcia ucznia oraz sposoby ewaluacji. Program kończy wykaz literatury, z której warto skorzystać. III CELE PROGRAMU CEL GŁÓWNY: Podstawowym celem tego programu jest skuteczne i efektywne kształtowanie postaw dzieci zgodnych z zasadami higieny i zasad bezpieczeństwa w życiu codziennym. Służy on nie tylko pogłębianiu wiedzy, ale pobudza również aktywność dzieci i ich twórcze myślenie. Uczy współdziałania w zespole, kształtuje właściwe postawy i charakter młodego człowieka. 6 CELE SZCZEGÓŁOWE: Kształtowanie umiejętności, postaw i nawyków w zakresie: dbałości o czystość ciała, odzieży i otoczenia, właściwego zachowania się podczas kaszlu, kichania, korzystania z urządzeń sanitarnych, utrzymania prawidłowej postawy ciała, znaczenia aktywności ruchowej dla zachowania zdrowia fizycznego i psychicznego, przestrzegania zasad prawidłowego odżywiania się (regularność i urozmaicenie posiłków, produkty mleczne, owoce, surówki), rozumienia szkodliwości przejadania się, szczególnie słodyczami, znajomości produktów szkodliwych dla zdrowia (niedojrzałe owoce, trujące grzyby, produkty przeterminowane), korzystania z aktywnych form wypoczynku (spacery, sporty, turystyka, hobby) i biernych (sen, czytanie, majsterkowanie, TV, komputer), przestrzegania zasad obowiązujących w grupie, bezpiecznego zachowania się na drodze i w środkach lokomocji (znaki drogowe, znaczki odblaskowe), ostrożności podczas zabaw na powietrzu, bezpiecznego korzystania z urządzeń elektrycznych, gazowych, przekazywania informacji o zagrożeniu (straż pożarna, pogotowie ratunkowe, gazowe, policyjne), przewidywania i unikania zagrożeń w najbliższym otoczeniu, właściwego reagowania na niebezpieczeństwa zagrażające zdrowiu i życiu, zna elementarne zasady udzielania pierwszej pomocy w niektórych urazach oraz podstawowe wyposażenie apteczki, rozbudzenie świadomości wśród dzieci, że sami wpływają na stan swojego zdrowia. 7 IV ZAKRES TREŚCI PROGRAMU Treści uwzględnione w programie zostały podzielone na dwa obszary tematyczne: 1. Zdrowy styl życia. higiena osobista w codziennym życiu, higiena pracy i wypoczynku, zasady właściwego odżywiania, higiena przyrządzania i spożywania posiłków, aktywność ruchowa i jej znaczenie dla zdrowia i dobrego samopoczucia 2. Bezpieczeństwo i pierwsza pomoc. przestrzeganie zasad bezpieczeństwa na drodze, w szkole i w domu, ostrożność w kontaktach z nieznajomymi, udzielanie pierwszej pomocy w nagłych wypadkach. V PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW Szeroki zakres treści kształcenia ujętych w programie daje ogromne możliwości stosowania różnorodnych metod i form kształcenia. Zastosowane metody dają uczniom możliwość aktywnego uczestnictwa w procesie kształcenia i lepszego zapamiętywania treści. Proponowane metody i formy pracy to: Metody pracy: Przygotowywanie prostych potraw – kanapek, surówek Gry i zabawy ruchowe Ćwiczenia praktyczne z udzielania pierwszej pomocy (nauka bandażowania, przemywania ran, poznanie sposobów udzielania pierwszej pomocy) Prezentacje multimedialne „Odżywiamy się zdrowo”, „Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach” Konkurs o tematyce zdrowotnej i bezpieczeństwie Inscenizacja o tematyce zdrowotnej Spotkania z pielęgniarką, policjantem, strażakiem 8 Zorganizowanie Dnia zdrowego śniadania Zorganizowanie Dnia przeciw siedzącemu trybowi życia propagującego aktywność ruchową FORMY PRACY: praca indywidualna. praca w grupach. praca w zespole klasowy 9 VI KRYTERIA OCENY Program z zakresu edukacji zdrowotnej pt. „Dbamy o zdrowie” zakłada osiągnięcie przez ucznia umiejętności praktycznego wykorzystywania zdobytej wiedzy. W związku z tym ocenie nie będzie podlegał stan wiedzy ucznia w danym momencie, ale jego praca, włożony wysiłek, umiejętności, pomysłowość i przejawiane inicjatywy. Natomiast uczniowie będą mieli szansę uzyskać ocenę za aktywny udział w zajęciach. VII PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA W WYNIKU REALIZACJI PROGRAMU UCZEŃ: zna zasady higieny osobistej i przestrzega ich, wie jak dbać o higienę jamy ustnej, potrafi dostosować odpowiedni ubiór do panującej pogody, zna różne formy wypoczynku, jest świadomy wpływu żywienia na własne zdrowie, przestrzega higieny i estetyki spożywania posiłków, wie jak bezpiecznie i ciekawie spędzić wolny czas, jest bezpiecznym użytkownikiem drogi, zna numery telefonów alarmowych, wie do kogo zwrócić się o pomoc w sytuacji zagrożenia, wie, jak troszczyć się o bezpieczeństwo swoje i innych w różnych sytuacjach ma poczucie własnej wartości, swoich możliwości. V SPOSOBY EWALUACJI Bardzo ważnym elementem pracy nauczyciela i ucznia jest ocena, która pozwala stwierdzić, czy zamierzone cele zostały osiągnięte. Dla ucznia ma być ona motywacją do dalszej pracy, a dla nauczyciela – sygnałem skuteczności stosowanych metod i form pracy. Oceny opanowanej wiedzy i umiejętności dokonam na podstawie: obserwacji zachowań uczniów w określonych sytuacjach, aktywności uczniów podczas zajęć lekcyjnych, kart pracy, informacji zebranych podczas rozmów z nauczycielami klas I – III, wyników przeprowadzonego konkursu dotyczącego zdrowia i bezpieczeństwa. 11 BIBLIOGRAFIA 1. Demel M., „Pedagogika zdrowia”, WSiP, Warszawa 1980. 2. Trześniowski R., „ Zabawy i gry ruchowe”, WSiP, Warszawa 1995. 3. Demel M., „O wychowaniu zdrowotnym” , Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1968. 4. Cendrowski Z., „Dekalog zdrowego stylu życia”, Agencja Pro – Lider, Warszawa 1993. 5. Skulisz D., „Zdrowie w edukacji elementarnej. Wprowadzenie do konstruowania programów autorskich”, Wydawnictwo UJ, Kraków 2001. 6. Wojnarowska B., „Organizacja i realizacja edukacji zdrowotnej w szkole”, Ore, Warszawa 2011. 7. Bożkowa K., „Zdrowie dzieci i młodzieży, a edukacja”, PWN, Warszawa 1986. 8. Wojnarowska B., Sokołowska M., „Szkoła promująca zdrowie. Doświadczenia dziesięciu lat”, KOWEZ, Warszawa 2000. 9. Dąbrowska A., „Wychowanie zdrowotne w szkole”: Życie Szkoły 1999, nr 2. 10. Sekutowska M., „Program o zdrowiu”: Życie Szkoły 2001, nr 8 11. Wojnarowska B., „Edukacja zdrowotna. Podręcznik akademicki.”, PWN, Warszawa 2010.
