Spis treści 1. Zjawiska rezonansu dnia codziennego: czemu ja czuję to, co czujesz ty Spontaniczne reakcje obiektem badań laboratoryjnych .... Nastroje, uczucia, postawy ciała: uwaga, niebezpieczeństwo zarażenia! Intuicyjne przeczucia i prognozy Intuicyjne rozumienie: zdolność do stworzenia teorii umysłu 2. Odkrycie neurobiologiczne: co potrafią neurony lustrzane Komórki nerwowe z programem działania: Asteriks i Obeliks w korze mózgowej Odkrycie lustrzanych komórek nerwowych Lustrzane komórki nerwowe: symulatory tego, co robią inni Neurony lustrzane i intuicja Intuicja i rozum Neurony lustrzane w kontekście stresu i strachu Czy neurony lustrzane wpływają na nasze zachowanie? ... Podczas działania ludzie odczuwają Neurony lustrzane doznań cielesnych: ja odczuwam to, co odczuwasz ty Lustrzane neurony bólu, współczucia i empatii Tajemnica robienia miłego wrażenia Dar wyobrażenia sobie, co myślą inni (teoria umysłu) .... 5 http://d-nb.info/998998990 9 10 12 13 14 17 18 19 22 23 27 28 29 32 35 36 38 39 Obserwowanie innych ludzi: obróbka wzrokowa dla układu lustrzanych neuronów Dlaczego obserwujemy to, co obserwują inni: neurony lustrzane wzrokowego układu interpretacyjnego Podsumowanie 3. Jak dziecko dostraja się do świata i problem autyzmu „Narząd nieużywany zanika": neurony lustrzane niemowlęcia muszą się dostroić Podstawa inteligencji emocjonalnej: poczucie bycia intuicyjnie rozumianym Znaczenie dziecięcej zabawy dla rozwoju systemów lustrzanych Osiągnięcie układów lustrzanych: pewność dzięki orientacji i rozpoznawaniu znaczących sygnałów Od przeżytych doświadczeń do wewnętrznych modeli działań: powstawanie wewnętrznych schematów odczuwania i zachowania Zdolność do emocjonalnego odzwierciedlania Kiedy emocjonalne odzwierciedlanie nie jest możliwe: problem autyzmu 4. Neurony lustrzane i pochodzenie języka Język jako środek transportujący wyobrażenia działań .... Na początku dźwięki i ruchy, potem mowa i działanie: rozwój mowy u dziecka Praworęczność i „lewomówność" Intuicyjne zrozumienie nie potrzebuje języka, ale: nie ma języka bez zrozumienia Także na poziomie języka wyobrażenia działań i doznania stanowią jedność 5. Twój obraz we mnie, mój obraz w tobie: odzwierciedlanie i tożsamość W jaki sposób mózg rozróżnia ja od innych? Dlaczego nie robimy wyłącznie tego, co obserwujemy u innych Podsumowanie 6 40 42 43 44 44 47 49 50 52 53 54 57 57 59 60 62 63 68 68 70 71 6. Namiętne układy lustrzane: flirt i miłość „Filtrowanie jest w dużej mierze kwestią odpowiedniego zgrania w czasie" Jak zakochani widzą się wzajemnie Zmiany w miłości i zaburzenie równowagi Gdy miłość się kończy 7. Międzyludzki obszar znaczeniowy: wspólnota społeczna i społeczna śmierć 72 72 75 76 77 80 Wspólna różnorodność w społeczności Mobbing eksperymentalny Konsekwencje braku odzwierciedleń: unicestwienie biologiczne za pomocą izolacji społecznej Odzwierciedlenia jako społeczny system orientacyjny .... Odzwierciedlenie w obliczu drugiego człowieka: intersubiektywność i etyka 87 8. Środowisko dla młodzieży i szansa dla szkoły . . 89 Znaczenie relacji międzyludzkich Nadmiar bodźców, oglądanie przemocy i dziecięcy układ lustrzany Odkrycia neurobiologiczne przydatne w szkole Układy lustrzane i rozwój inteligencji emocjonalnej 9. Neurony lustrzane w medycynie i psychoterapii . Niewypowiedziane nastawienia i oczekiwania w relacji lekarz-pacjent Odzwierciedlanie jako metoda psychoterapeutyczna Współbrzmienie jako przedmiot i treść psychoterapii .... Metody zbliżone do psychoterapii Nie wszystko, co odzwierciedla, jest dobre i bezpieczne . . . Nakierowane terapie odzwierciedlające w neurologii i medycynie psychosomatycznej 10. Relacje dnia codziennego i kierowanie własnym życiem: czego możemy się nauczyć od komórek lustrzanych 7 80 81 83 85 90 91 92 95 98 98 101 104 106 107 108 110 Wady i zalety intuicji Zjawiska odzwierciedlania w pracy i w rodzinie Uwodzicielski potencjał społecznych przestrzeni odzwierciedlających i zachowanie własnej tożsamości .... Spostrzeganie piękna: mózg nie jest koszem na śmieci .... 11. Geny, mózg i kwestia wolnej woli 110 112 113 115 117 Także geny reagują na sygnały Neurobiologiczna podstawa wspólnych, budujących więzi społeczne, programów działań Przestrzeń wolnej woli Wolna wola jako rezultat wewnętrznych procesów samoorganizujących 118 12. Odzwierciedlanie jako motyw przewodni ewolucji 124 120 121 122 Wspólny neurobiologiczny obszar znaczeń Ciało jako podstawa operacji umysłowych „Przeżyją najlepiej przystosowani" albo „przeżyje współbrzmienie" Odzwierciedlanie: rodzaj prawa grawitacji obowiązującego żywe układy 124 125 Bibliografia 131 Indeks nazwisk 139 Indeks rzeczowy 141 127 129