sprawdzian wiadomości ze starożytności

SPRAWDZIAN WIADOMOŚCI ZE STAROŻYTNOŚCI
1. Podstawowe wiadomości na temat Biblii:
a. Nazwa i czas powstania najstarszej księgi biblijnej……………………………………………………………….
b. Z jakich ksiąg biblijnych pochodzą podane postaci: Hiob……………………………………………………
Adam i Ewa…………………………….., Kohelet(Eklezjastes)……………………………… czterech jeźdźców
niosących śmierć i zniszczenie……………………………, syn marnotrawny…………………………………..
c. Biblia została napisana w języku hebrajskim i aramejskim. Połącz w pary nazwy znanych
przekładów biblijnych z językiem, na który była tłumaczona.
Wulgata
język grecki
Biblia ks. Jakuba Wujka
język polski
Septuaginta
język łaciński
2. Czym charakteryzuje się styl biblijny, podaj przykład…………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
3. Uzupełnij tytuły ksiąg biblijnych, z których pochodzą następujące cytaty:
„Marność nad marnościami i wszystko marność”………………………………………………………………
„Dobro przyjęliśmy z ręki Boga. Czemu zła przyjąć nie możemy?”…………………………………………..
„I ujrzałem: oto koń trupio blady, a imię siedzącego na nim Śmierć…………………………………………
4. Wyjaśnij sens podanych wyrażeń pochodzących z Biblii ( biblizmów) i zastosuj je w zdaniu:
syn marnotrawny .............................................................................................
………………………………………………………………………………………………………………………………….
Wieża Babel………………………………………………………..........................................................
…………………………………………………………………………………………………………………………………
Sodoma i Gomora……………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………….
Judaszowe srebrniki…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………..
5. Odpowiedz krótko - dlaczego każdy wykształcony człowiek powinien znać Biblię?
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
6. Uporządkuj chronologicznie (ponumeruj) tytuły dzieł literackich i połącz je z miejscem ich
powstania:
„Iliada” Homera
Wschód (Izrael)
Pieśni Horacego, Wergiliusza
Rzym
Pięcioksiąg Mojżeszowy i Księga Psalmów
Grecja
7. Streść krótko znany Ci mit i napisz, po co Grecy tworzyli mity (jakie funkcje pełniły).
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
1
8. Podaj 3 podstawowe cechy eposu na podstawie „Iliady” Homera:
a. …………………………………………………………………………………………………………………………
b. ………………………………………………………………………………………………………………………
c. …………………………………………………………………………………………………………………………
9. Porównaj obraz Boga w Biblii i bogów w mitologii oraz stosunek do człowieka w nich zawarty.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
10. Przedstaw w kilku zdaniach genezę teatru greckiego i najwybitniejszych jego
przedstawicieli…………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
11. Do której z poznanych szkół filozoficznych nawiązywał Horacy w swoich pieśniach: Platona,
Arystotelesa, Epikura, stoików? Odpowiedź uzasadnij.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
12. Wyjaśnij podane wyrażenia rodem z mitologii (mitologizmy) i ułóż z nimi zdania:
Syzyfowa praca………………………………………………………………………......................................
……………………………………………………………………………………………………………………………………
Postawa prometejska………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………
Narcystyczne zachowanie……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
Po nitce do kłębka………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………..
13.Na czym polegał konflikt tragiczny w „Królu Edypie” Sofoklesa?
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………..........................................................
13. Połącz znane Ci pojęcia z odpowiadającym im znaczeniem:
Kalos kagatos
„marność nad marnościami”- przesłanie Koheleta
Vanitas wanitatum
stały motyw powtarzający się w literaturze i sztuce
Katharsis
„piękny i mądry”- ideał starożytnej Grecji
Non omnis moriar
odczucie litości i trwogi w tragedii greckiej - oczyszczenie
Carpe diem
„nie wszystek umrę” -przesłanie pieśni Horacego
Topos
„Chwytaj dzień”, ciesz się życiem-cytat z Horacego
Zadanie dodatkowe: Wymień 3 tytuły innych (poza „Iliadą”) starożytnych eposów, ich autorów i
miejsce, w którym powstały.
2
KLUCZ DO SPRAWDZIANU WIADOMOŚCI ZE STAROŻYTNOŚCI
1. a) Pięcioksiąg Mojżeszowy - XIII-VI w.p.n.e.
-1pkt
b)Adam i Ewa – Księga Rodzaju , Kohelet ( Eklezjastes)- Księga Koheleta,
Hiob – Księga Hioba, czterech jeźdźców niosących śmierć i zniszczenie –Apokalipsa,
syn marnotrawny- przypowieść z Ewangelii (po 0,5 pkt za poprawną nazwę)
-2pkt
c)Septuaginta -tłumaczenie Biblii na język grecki, Wulgata – na język łaciński,
Biblia ks. Jakuba Wujka – na język polski
-1,5pkt
2. Styl biblijny charakteryzuje się: -licznymi powtórzeniami całych zdań lub ich
części (frazy), -częstym rozpoczynanie zdań od spójników
np. „A Bóg widział , że były dobre…”, „I tak minął wieczór i poranek – dzień pierwszy”,
-podniosłym, patetycznym stylem ( po 0,5 pkt za każdy element+ przykład)
-2pkt
3. „Marność nad marnościami i wszystko marność” – Księga Koheleta
„Dobro przyjęliśmy z ręki Boga. Czemu zła przyjąć nie możemy?” – Księga Hioba
„I ujrzałem: oto koń trupio blady, a imię siedzącego na nim Śmierć” – Apokalipsa
-1,5pkt
4. Syn marnotrawny - nawrócony grzesznik np. „Wreszcie wróciłeś, synu marnotrawny!”
Wieża Babel-zamęt, bezład, pomieszanie języków np. „Co się dzieje? To istna wieża Babel!”
,Sodoma i Gomora- miejsce rozpusty, grzechu np. „To nie pub, to sodoma i gomora!”,
Judaszowe srebrniki – pieniądze otrzymane za zdradę mistrza, przyjaciela Np. „Nie chcę tych
judaszowych srebrników!”( po 0,5pkt za wyjaśnienie i za przykład)
-4pkt
5. Każdy wykształcony człowiek powinien znać Biblię, ponieważ jest ona nie tylko świętą księgą
judaizmu i chrześcijaństwa, ale także wspaniałym dziełem literackim, źródłem motywów i
symboli, będącym natchnieniem dla literatury i sztuki wszystkich epok aż do dziś. Biblia jest
źródłem ładu moralnego, na dziesięciu przykazaniach Mojżeszowych opiera się także
prawodawstwo.
-2pkt
6. (2)„Iliada” Homera
Grecja
(3) Pieśni Horacego, Wergiliusza
Rzym
(1)Pięcioksiąg Mojżeszowy i Księga Psalmów
Wschód (Izrael)
(po 0,5pkt za prawidłową numerację każdego utworu i dobre połączenie)
-3pkt
7. Na przykład mit o Prometeuszu, który wykradł bogom ogień i dał ludziom, aby poprawić ich
nędzny byt. Wtedy Zeus kazał Hefajstosowi stworzyć Pandorę i zesłał wraz z nią na ludzi
bezlik nieszczęść. Prometeusza kazał przykuć do skały Kaukazu, gdzie orzeł codziennie
wyjadał mu stale odrastającą wątrobę. Dla Greków mity wyjaśniały istotę świata (funkcja
poznawcza), pozwalały wyobrazić sobie bogów, by móc ich czcić (funkcja sakralna),
odpowiadały na pytanie jaki jest świat, co dobre, a co złe (funkcja światopoglądowa)
- 1,5pkt za streszczenie, po 0,5 pkt za przestawienie funkcji - niekoniecznie z nazwą) -3pkt
8. Cechy eposu , na podstawie „Iliady’
a) Przedstawienie dziejów bohaterów na tle ważnego wydarzenia
historycznego – walki Greków z Trojanami podczas wojny trojańskiej
b) Przenikanie się dwóch światów: ludzi i bogów. Jedni bogowie sprzyjają
Trojanom (np. Apollo, Afrodyta), inni Grekom (Hera, Atena)
c) Zastosowanie apostrofy, podniosłego stylu, porównań homeryckich,
epitetów stałych – W „Iliadzie” apostrofa do bogini, porównanie Achillesa
do sokoła polującego na gołębicę- Hektora
-3pkt
3
9. Bóg w Biblii jest jeden, co wynika z monoteizmu religii chrześcijańskiej, w mitologii mamy wielu
bogów, bo religia Greków była politeistyczna. Bóg biblijny jest miłosierny, lituje się nad
człowiekiem, otacza go opieką. Bogowie mitologiczni bywają dla człowieka okrutni, mszczą się,
walczą ze sobą, zachowują się podobnie jak ludzie.
-2pkt
10. Teatr grecki zrodził się z uroczystości ku czci Dionizosa, boga wina i winnej latorośli, kiedy to na
czele śpiewającego pochodu stanął przewodnik chóru- koryfeusz, który stał się pierwszym aktorem.
Potem dodano drugiego i trzeciego aktora. Pierwsze tragedie i komedie wystawiali Grecy u stóp
gór, a na ich zboczach budowali widownię. Aktorami byli tylko mężczyźni, którzy grali w maskach i
na wysokich koturnach, aby być dodrze widocznymi z daleka. Wielka trójka tragików greckich to:
Sofokles, Ajschylos i Eurypides
-3pkt
11. Horacy w swoich pieśniach pisze „chwytaj dzień, ciesz się chwilą”, nawiązują w ten sposób do
filozofii epikurejskiej. Jednocześnie potrafi żyć skromnie, zachować umiar jak cynicy („Do Apollina”)
i zachować spokój podczas wielkich przeżyć, jak stoicy (opanowany w godzinie klęski, obcy szałom
radości”- „Do Deliusza”)
-3pkt
12. Syzyfowa praca- praca ciężka, bezowocna, bez końca np. „Nauka matematyki to dla mnie
syzyfowa praca”; Postawa prometejska- bezinteresowne poświęcenie dla innych z narażeniem
swojego życia np. „ Ten człowiek wykazał się prawdziwie prometejską postawą”; narcystyczne
zachowanie- egoistyczne , zakochanie w sobie np. „ Nie zachowuj się tak narcystycznie, bo jesteś
śmieszny”; po nitce do kłębka- dotrzeć do wyjaśnienia czegoś np. „Ciekawe czy policja dotrze po
nitce do kłębka?”
-2pkt
13. Konflikt tragiczny w „Edypie” Sofoklesa polegał na tym, że popełnia kolejne występki, nie zdając
sobie z tego sprawy, choć znając przeznaczenie, ucieka od niego. Szuka Zabójcy własnego ojca, a
jest nim on sam. Tragizm Edypa polega na tym, że jego losem rządzi przeznaczenie, a nad rodziną
ciąży fatum, którego nie da się odwrócić.
-2pkt
14.
Kalos kagatos
Vanitas wanitatum
Katharsis
Non omnis moriar
Carpe diem
Topos
„piękny i mądry”- ideał starożytnej Grecji
„marność nad marnościami”- przesłanie Koheleta
odczucie litości i trwogi w tragedii greckiej – oczyszczenie
„nie wszystek umrę” -przesłanie pieśni Horacego
„Chwytaj dzień”, ciesz się życiem-cytat z Horacego
stały motyw powtarzający się w literaturze i sztuce
-3pkt
RAZEM: 38 pkt
Zadanie dodatkowe:



4
Sumeryjski epos o Gilgameszu nieznanego autora
„Odyseja” Homera- Grecja
„Eneida” Wergiliusza – Rzym
6 pkt
KRYTERIA OCEN - SPRAWDZIAN ZE STAROŻYTNOŚCI
W przypadku prac pisemnych punktowanych stosuję w klasie I następującą skalę:






celujący
bardzo dobry
dobry
dostateczny
dopuszczający
niedostateczny
100-96% maksymalnej liczby punktów + zadanie dodatkowe
95-86% maksymalnej liczby punktów
85-66% maksymalnej liczby punktów
65-46% maksymalnej liczby punktów
45-30% maksymalnej liczby punktów
29-0% maksymalnej liczby punktów.






celujący
bardzo dobry
dobry
dostateczny
dopuszczający
niedostateczny
36 - 38pkt + zadanie dodatkowe
31 – 35pkt
24 – 30pkt
17 – 23pkt
12 – 16pkt
0 – 11pkt
Opracowała: Małgorzata Bębenek
5