Uwarunkowania i uzasadnienia etyki biznesu

UWARUNKOWANIA I UZASADNIENIA ETYKI BIZNESU. Jakie są podstawy, na
których wznosi się konstrukcja tej etyki? Jakie racje ją uzasadniają i wspierają?
Można je ująć w dwie grupy.Pierwszą stanowią uzasadnienia - racje ogólnoetyczne,
aksjologiczne - humanistyczne. Etyka biznesu obejmuje powszechnie uznawane
wartości i zasady moralne, wspiera się na nich. Odwołuje się do sumienia - do
godności i honoru, poczucia własnej wartości i satysfakcji moralnej. Także do dobra
innych ludzi i całego społeczeństwa-do zasad życzliwości, szacunku dla człowieka,
solidarności i sprawiedliwości. Przeciwstawiają się one instrumentalnemu traktowaniu
człowieka - pracownika, klienta - jako jedynie środka do osiągnięcia własnego celu,
sukcesu, zysku. Często przywoływany tu jest imperatyw głoszony przez Kanta.Ta
grupa uzasadnień etyki biznesu może być wspierana także przez argumenty
teologiczne, religijne. Powołują się na nie m.in. organizacje i stowarzyszenia o
charakterze wyznaniowym, ustalające "progi moralne" dla świata biznesu.Racje
moralne mogą być różnie pojmowane. Można je przyjmować np. ze stanowiska
deontologicznego - uznania obowiązku, ustalanego przez określony autorytet: Boga,
grupę, charyzmatyczną jednostkę. Można je przyjmować ze stanowiska
eudajmonistycznego, przyjmującego, że działanie jest moralne, jeśli prowadzi do
szczęścia indywidualnego oraz grupowego. Ze stanowiska personalistycznego,
organizującego moralność wokół osoby, rozwoju osobowości, wolności, praw
jednostki.Druga grupa uzasadnień etyki biznesu ma charakter bezpośrednio
pragmatyczny, utylitarny. Odwołują się one zarówno do interesu własnego, do
korzyści, jakie przynosi np. uczciwość w działalności gospodarczej, a także do
interesu społecznego, do potrzeb rozwoju kraju, jako także czynnika powodzenia w
biznesie. Warunkiem wszak pozyskania niezbędnego zaufania partnerów oraz
klientów jest elementarna przyzwoitość, solidność i rzetelność. Współcześnie coraz
bardziej utwierdza się przekonanie - znane i w wiekach poprzednich - że wartości te
są konieczne dla osiągnięcia celów biznesu. Stosowanie się do wymogów moralnych
jest z tego punktu widzenia niezbędne dla dotrzymania w życiu gospodarczego kroku
potrzebom i warunkom współczesnej cywilizacji.Do przyczyn wzrostu zainteresowań
etyką biznesu - czy szerzej etyką życia gospodarczego-oraz do jej pragmatycznych
uzasadnień zalicza się m.in. globalizację rynku produktów i usług-poszerzanie się
rynku międzynarodowego.W naszym kraju problem etyki biznesu nabiera na
znaczeniu ze względu na dokonujący się proces transformacji ustrojowej prywatyzację i reprywatyzację, odtwarzanie sektora prywatnego, dynamiczny wzrost
liczby jego podmiotów, grup biznesu, wielkich i małych organizacji gospodarczych,
rozwiniętej gospodarki rynkowej itp.Powraca tu kwestia niezbędnej i możliwej
zgodności parametrów ekonomii, pożytku, rozumnego interesu własnego - oraz
motywacji moralnej, stosowania się do zasad moralności.Reguły etyki biznesu wiążą
się w sposób naturalny z wspomnianymi już regułami prakseologii-skutecznego
działania, wszakże w godziwym celu (l'. Kotarbiński). W literaturze mówi się o
syndromie trzech grup wartości występujących w biznesie, oznaczanym określeniem
"potrójnego E". Sąto wartości i reguły efektywności, ekonomiczności oraz etyczności.
Muszą one występować w jedności. Nieliczenie się w biznesie z regulacjami
moralnymi może przynieść korzyści tylko doraźne, w krótkiej perspektywie. (Zgodnie
np. z ogólniejszym porzekadłem, iż "kłamstwo ma krótkie nogi").Cyceron twierdził:
"Nigdy nie, jest coś pożyteczne, co równocześnie nie jest moralnie dobre. I nie
dlatego, jest coś moralnie dobre, że jest pożyteczne lecz dla tego jest pożyteczne, że
jest moralnie dobre".Etyka biznesu ma solidne podstawy zarówno w rozwoju i
potrzebach samego biznesu, w jego pożądanej kondycji - jak i powszechnej
wrażliwości moralnej, zasilanej przez refleksję humanistyczną.Nie może się ona
rozwijać w oderwaniu od swego podłoża: etyki ogólnej oraz etyki szczegółowej (życia
gospodarczego). Stanowi, jak etyki zawodowe, jej konkretyzację - jedną z
konkretyzacji; uszczegółowienie.Uwarunkowania i uzasadnienia etyki biznesu 142