Borówka wysoka – zapobieganie infekcji szarej pleśni. dr inż. Adam Majewski Koppert Polska Sp. z o.o. Szara pleśń (Botrytis cinerea) powoduje olbrzymie straty na plantacjach wielu upraw i jest uznawana za najważniejszą gospodarczo chorobę grzybową na świecie. W uprawach jagodowych o nasileniu choroby decydują przede wszystkim warunki atmosferyczne panujące w okresie kwitnienia i zbioru owoców. Opady występujące w tym czasie sprzyjają rozwojowi pleśni i nowym infekcjom. Aby osiągnąć sukces należy podejść do problemu walki z szarą pleśnią kompleksowo: wybierać odpowiednie odmiany dla lokalnych warunków środowiskowych, rozsądnie stosować nawożenie azotowe i nie zapominać o innych składnikach pokarmowych, unikać zagęszczenia plantacji, stosować dostępne metody chemiczne i biologiczne dla ograniczania infekcji, usuwać zainfekowane resztki roślin (miejsce zimowania patogena), stosować preparaty wzmacniające ogólną kondycję rośliny, stosować się do zaleceń odnośnie ilości wody stosowanej do zabiegów, stosować rotację substancji aktywnych- i w miarę możliwości- zastępować je czynnikami biologicznymi oraz schładzać owoce po zbiorze. Ponieważ na rynku jest coraz mniej dostępnych zarejestrowanych syntetycznych fungicydów zwalczających Botrytis cinerea warto skorzystać z metod biologicznych. Preparaty biologiczne stosowane w ochronie roślin wykorzystują najczęściej zjawisko antagonizmu pomiędzy patogenem, a organizmem pożytecznym. Preparaty te często są zaliczane do grupy stymulatorów wzrostu, dzięki czemu zgodnie z art. 5 ustawy o nawozach i nawożeniu z dnia 5 lipca 2007 roku mogą być wprowadzone do obrotu i stosowania w Polsce (Dz. U. Nr 147, poz. 1033) pod warunkiem ich rejestracji w przynajmniej jednym kraju należącym do EU. W uprawie borówki wysokiej poważny problem stanowi również szara pleśń. Warunkowa rejestracja preparatu Switch®62,5 WG nie rozwiązuje do końca tego problemu, gdyż istnieje ryzyko, że patogen Botrytis cinerea może wytworzyć rasy odporne, jeśli będziemy nadużywali jednego fungicydu. Z tych powodów Koppert Polska Sp. z o.o. przy współudziale plantatorów borówki wysokiej wykonała próby zastosowania preparatu biologicznego do zapobiegania infekcji szarej pleśni w uprawach towarowych w Polsce w roku 2009. Zaobserwowano skuteczne obniżenie poziomu infekcji przez Botrytis cinerea i upewniono się co do możliwości włączenia preparatu Boni Protect®forte do programu ochrony borówki w wersji IPM oraz na uprawach organicznych. Preparat Boni Protect®forte – zawiera dwa pożyteczne szczepy grzybów antagonistycznych Aureobasidium pullulans w ilości 7,5 x 109 cfu/g produktu. Ponieważ zawiera tylko 100% naturalnie występujące organizmy nie ma on okresu prewencji ani karencji. Może być stosowany aż do samego zbioru w celu poprawienia jakości przechowywania owoców po zbiorze. Jest to szczególnie istotne dla zapobiegania infekcji w okresie tuż przed i w trakcie zbiorów owoców, gdyż owoce są wtedy najbardziej podatne na infekcje patogenów, a jednocześnie ograniczone jest stosowanie fungicydów syntetycznych ze względu na ryzyko pozostałości chemicznych w owocach. Jak działają organizmy antagonistyczne? Zarodniki A. pullulans naniesione podczas oprysku na owoce kiełkują tam tworząc kolonie i zapobiegają infekcji patogenów, ponieważ konkurują o pokarm i miejsce z patogenami, a jednocześnie aktywują roślinne mechanizmy odporności. Zarodnik szarej pleśni nie kiełkuje w tym miejscu, gdyż jest ono już „zajęte” przez pożyteczne grzyby i dodatkowo nie ma impulsu do kiełkowania w postaci substancji pokarmowych znajdujących się zwykle na skórce owocu. Zostały one bowiem zużyte przez rozwijające się kolonie Aureobasidium pullulans. Ten sam mechanizm jest wykorzystywany w ochronie jabłek i gruszek przed patogenami wywołującymi choroby przechowalnicze, a także w ochronie przed zarazą ogniową, gdzie miejscem infekcji są najczęściej kwiaty. Preparat Boni Protect®forte jest dopuszczony do obrotu i stosowania w Polsce na podstawie rejestracji w Niemczech (nr LS 6322-00 Bundesamt für Verbraucherschutz und Lebensmittelsicherheit) i przeprowadzonych badań sprawdzających zgodnie z ustawą o nawozach i nawożeniu z 2007 roku w laboratorium IUNG w Puławach. Na tej podstawie może być również stosowany w uprawach borówki wysokiej do zapobiegania infekcji szarej pleśni. W sezonie 2009 przeprowadzono produkcyjne próby programów ochrony plantacji towarowych w Polsce, gdzie plantatorzy borówki włączyli Boni Protect®forte do programu ochrony przed szarą pleśnią. Pozytywne wyniki upewniły nas o skuteczności tego rozwiązania. Na plantacjach tych w czasie kwitnienia wykonywano oprysk fungicydem Switch®62,5 WG wg zaleceń producenta 1-2 razy. Do kolejnych zabiegów użyto preparat Boni Protect®forte w terminie 4 – 5 dni od ostatniego zabiegu Switch®62,5 WG. Miało to na celu wprowadzenie antagonistycznych grzybów na młode owoce. W zależności od warunków pogodowych i pojawiających się nowych owoców zabieg można powtarzać kilka razy, aż do końca zbiorów. Stosuje się dawkę 300 g Boni Protect®forte na 1 ha w 500 l wody. Następne zabiegi preparatem Boni Protect®forte należy zaplanować tak, aby maksymalnie „pokryć” okres zawiązywania owoców i ich dojrzewania. Kolonie pożytecznego grzyba są niewidoczne, nieszkodliwe dla konsumentów i nie są zmywane przez opadu deszczu. Powtarzanie zabiegu wynika z konieczności zabezpieczenia nowych owoców pojawiających się po ostatnim zabiegu Boni Protect®forte. Dystrybutorem Boni Protect®forte w Polsce jest: Koppert Polska Sp. z o. o. ul. Dąbrowskiego 399 60-425 Poznań Tel.: 61-842 38 89 Fax: 61-847 48 90 Dodatkowych informacji udziela: dr inż. Adam Majewski tel. 512 246 772 [email protected]