Arkusz informacyjny: Przykłady dotyczące biodostępności

Europejska Akademia
Pacjentów dotycząca innowacji
terapeutycznych
http://www.eupati.eu
Arkusz informacyjny: Przykłady dotyczące
biodostępności
Przykład 1: penicylina
Obecnie pewne rodzaje penicylin są dostępne jedynie w postaci wstrzyknięcia dożylnego.
Jednak takie dożylne podanie leku musi mieć miejsce w szpitalu. Aby ułatwić i umożliwić
leczenie pacjentów w domu, firma opracowała tabletki zawierające penicylinę. Firma
chciałaby udostępnić tabletki pacjentom. Zanim będzie to możliwe, musi przedstawić
odpowiednim organom nadzorującym porównanie efektu działania tabletki i powszechnie
stosowanego wstrzyknięcia. Firma chce zbadać biodostępność związku w nowej postaci.
Jeśli chcesz poznać bezwzględną biodostępność substancji aktywnej, porównujesz
wchłanianie leku doustnego z wchłanianiem leku podanego we wstrzyknięciu dożylnym.
Wstrzyknięcie dożylne służy jako wartość referencyjna, ponieważ zawsze zapewnia 100%
biodostępność. Natomiast w przypadku przyjęcia tabletki jedynie część substancji aktywnej
zostanie wchłonięta i przejdzie do krwiobiegu. Istnieje równanie matematyczne pozwalające
porównać biodostępność leku we wstrzyknięciu dożylnym i jako tabletki dające wynik
wskazujący biodostępność bezwzględną.
Przykład 2: Astma
Brian ma problemy z oddychaniem podczas gry w piłkę nożną. Lekarz chce, aby Brian mógł
samodzielnie się leczyć w razie ataku astmy w przyszłości, i zastanawia się, czy podać mu
lek przeciw astmie w tabletkach, czy w sprayu (w inhalatorze), przy czym oba zawierają taką
samą ilość substancji aktywnej. Jak sądzisz, jakie parametry wpłyną na biodostępność
względną?
Trzeba wziąć pod uwagę, że Brian ma problemy z oddychaniem, toteż substancja aktywna
powinna jak najszybciej dotrzeć do miejsca docelowego w jego organizmie. Miejscem
docelowym dla leków przeciw astmie są płuca.1 Zapomnijmy na chwilę o wszystkim, co
wiemy o działaniach ubocznych i osobistych preferencjach dotyczących otrzymywania
wstrzyknięć w stosunku do przyjmowania tabletek (tj. droga podania) i skupmy się na
biodostępności. Rozmawialiśmy już o biodostępności bezwzględnej, porównując wartość
AUC w przypadku wstrzyknięcia dożylnego i tabletki. Teraz chcemy porównać dwie postacie
leku zawierające taką samą substancję aktywną, ale podawane innymi drogami: za pomocą
inhalatora i w tabletce
1
Europejska Akademia
Pacjentów dotycząca innowacji
terapeutycznych
http://www.eupati.eu
Biodostępność bezwzględna w przypadku inhalacji w odniesieniu do tabletki wynosi 167%.
Można więc dojść do wniosku, że w tym przykładzie miejsce docelowe osiągnie większa
ilość substancji aktywnej wprowadzonej za pośrednictwem wdychania sprayu niż za pomocą
tabletki. Najprawdopodobniej wynika to z faktu wysokiego stopnia metabolizmu pierwszego
przejścia substancji po podaniu doustnym. W efekcie należy zalecić Brianowi stosowanie
inhalatora. Inną korzyścią z używania inhalatora w tej sytuacji, w której miejscem docelowym
są płuca, jest to, że inhalator podaje substancję aktywną lokalnie do jej miejsca działania.
Tabletki przeciwnie, zanim dojedzie do wychwytu, muszą zostać rozpuszczone w przewodzie
pokarmowym. Wychwyt doprowadzi do pojawienia się substancji w krążeniu ogólnym, co
spowoduje wzrost ryzyka wystąpienia ogólnoustrojowych działań ubocznych. Jeśli
substancja aktywna jest podawana lokalnie, jej część osiągająca krążenie ogólne jest
minimalna, a tym samym spada ryzyko wystąpienia ogólnoustrojowych działań ubocznych.
Piśmiennictwo
1
Labiris, N.R. and Dolovich, M.B. (2003). Pulmonary drug delivery. Part I: Physiological
factors affecting therapeutic effectiveness of aerosolized medications. British Journal of
Clinical Pharmacology, 56, 588–599. Pobrano 23 czerwca 2015 r. ze strony
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1884307/pdf/bcp0056-0588.pdf
2