Wpływ braku poczucia bezpieczeństwa w dzieciństwie na realizację

Wpływ braku poczucia
bezpieczeństwa w
dzieciństwie na realizację
dorosłych ról człowieka
Renata Ostrowska-Stopczyńska
Specjalista psychiatra
Specjalista psychiatrii dzieci i młodzieży
Kowary 09.12.2015
Rozwój psychiczny dziecka

Rozwój psychiczny
dziecka nie zaczyna
się od przyjścia na
świat, ale w okresie
prenatalnym, a nawet
wcześniej kiedy
przyszli rodzice
tworzą koncepcję ,
kim ma być dla nich
dziecko
Teoria przywiązania wg Bowlby

mówi, że więź psychiczna to zakorzenione
w biologii więzy między dzieckiem a
opiekunem , które maja zagwarantować
bezpieczeństwo , ochronę i przetrwanie.
Teoria przywiązania wg Bowlby

W procesie rozwoju,
fizyczna pępowina
zostaje zastąpiona
psychiczną potrzebą
uczucia bliskości z
matką.
Ontogenezę systemu przywiązania
można podzielić na fazy:

0 – 6 miesięcy

6 miesięcy – 3 lat

3 lata i więcej
Faza 0 – 6 miesięcy tworzenie się
podstaw przywiązania



pojawia się reakcja uśmiechu, która
zapoczątkowuje cykl przyjaznych
interakcji.
Kluczowym czynnikiem przywiązania jest
matczyna gotowość do wrażliwego
reagowania na zachowania dziecka.
Winnicott mówi, że dziecko odbija się w
twarzy matki i tym co widzi w jej oczach
jest ono samo.
Faza 6 miesięcy – 3 lata faza
tworzenia i utrwalania przywiązania



pojawia się lęk przed obcymi
umiejętność przemieszczania się
dziecko traktuje matkę jako bezpieczną
bazę, może oddalać się czując się
bezpiecznie, w chwili zagrożenia
przywołuje matkę płaczem, przylega do
niej
Faza 6 miesięcy – 3 lata faza
tworzenia i utrwalania przywiązania



Nadmiernie lękowi rodzice mogą powstrzymywać
zachowania eksploracyjne dziecka, sprawiając że
będzie ono przytłumione i zahamowane.
Beztroscy rodzice , niedbali, nie stanowią
bezpiecznej bazy, co prowadzi do lęku i poczucia
porzucenia, przez co dziecko hamuje się samo.
Powstaje wewnętrzny model uczuciowy relacji ,
nazwany przez Bowlbyego „ wewnętrznym
modelem roboczym”
Faza 3 lata i więcej





etap stałości obiektu, dziecko odróżnia swoich rodziców
jako odrębne osoby, mające własne zamierzenia i cele,
nadal
chce zachować bliskość, ma większy repertuar
sposobów.
Spójność w zachowaniu matki jest źródłem poczucia
ciągłości.
Niezawodność matki wrażliwie reagującej na dziecko
staje się zawiązkiem obrazu siebie we własnym umyśle,
objawiająca się zdolnością do autorefleksji.
Matka która nie potrafi funkcjonować jako „pomocnicze
ego” , naraża dziecko na obezwładniające emocje, gdy
dziecko spotka się z utratą i lękiem separacyjnym.
Bowlby: trzy typy przywiązania



Bezpieczne
Lękowo ambiwalentne
Unikające
Przywiązanie bezpieczne



Dzieci w otoczeniu
matki badają
swobodnie otoczenie,
Dają się pocieszyć
pod jej nieobecności
A jej powrót witają
okazaniem radości
Przywiązanie lękowoambiwalentne


Dziecko na rozstanie z
matką reaguje
dezorganizacją
zachowania, złością
Nie uspokajają się po
jej powrocie
Przywiązanie unikające


Dziecko nie zdradza
wyraźnych oznak
niepokoju podczas
nieobecności matki
Na jej powrót
reaguje obojętnością
lub wręcz unikaniem
kontaktu
Konsekwencje
poszczególnych typów
przywiązania
Przywiązanie bezpiecznekonsekwencje




W późniejszym życiu są
bardziej kompetentne
społecznie
Mają lepsze relacje z
rówieśnikami
Poczucie własnej
wartości, skuteczności,
autonomii
Zdolność do efektywnej
samoregulacji emocji
Przywiązanie lękowoambiwalentne- konsekwencje



osoba boi się utraty
bliskich osób.
Stara się odnaleźć osobę,
z którą będzie mogła
spędzić resztę życia i robi
wszystko by spędzać z nią
jak najwięcej czasu.
W momencie gdy brakuje
osoby, z która się
związuje, zaczyna bać się,
że może ją stracić.
Przywiązanie unikającekonsekwencje



osoba unika
bezpośredniego
kontaktu z ludźmi,
tylko czasami spotyka
się z bliższymi
osobami,
nie zależy jej na
tworzeniu
jakichkolwiek
związków z innymi
ludźmi.
Kolejny krok- Okres przedszkolny
charakterystyka



Dziecko lepiej rozumie własne emocje i
jest w stanie je wyrażać oraz regulować
swoją ekspresję emocjonalną
Pojawia się zdolność do wyrażania dumy,
wstydu, zakłopotania
oraz emocje negatywne , agresja o
charakterze fizycznym, która w miarę
rozwoju dziecka przekształca się w agresję
werbalną
Style wychowania



Styl autokratyczny
Styl liberalny
Styl demokratyczny
Styl autokratyczny






Wyraźny dystansem w relacji rodzic – dziecko.
Kontakty są dość formalne, sztywne, bardzo rzadko
okazuje się tu ciepło, troskę i wsparcie
Rodzice mają duże wymagania w stosunku do dzieci i nie
akceptują możliwości słabości czy gorszego dnia dziecka.
Zasady są zasadami, nie uznaje się okoliczności
łagodzących ani sprzeciwu.
To również brak akceptacji dla pomyłek, błędów i
słabości.
Nie rozmawia się o uczuciach, a tzw. trudne uczucia są
zakazane, nieakceptowane
Styl autokratyczny- konsekwencje




Dzieci mają niskie poczucie własnej wartości –
zachowują się ulegle.
Lub przeciwnie – buntują się przeciwko wszystkim i
wszystkiemu bez głębszej refleksji nad zasadnością
buntu. Występuje trudność w podporządkowaniu się
zasadom i normom społecznym.
Większe prawdopodobieństwa wystąpienia u nastolatka
tzw. zachowań ryzykownych: używanie substancji
psychoaktywnych – alkohol, narkotyki, papierosy;
przedwczesna inicjacja seksualna, sporty ekstremalne,
agresja, itp.
Brak wykształconego poczucia tożsamości – dziecko nie
wie kim jest jako członek społeczeństwa, nie wie co lubi,
czego nie lubi, jakie są jego pasje.
Styl liberalny







Jest odwrotnością stylu autokratycznego
Dzieci mają dużo swobody.
Rodzice nie stawiają zbyt dużo granic, a gdy je stawiają nie są
konsekwentni w ich przestrzeganiu.
Rodzi to w dziecku brak poczucia bezpieczeństwa, ze względu na
brak stałości w zasadach i normach rodzinnych.
Rodzice stosujący ten styl interesują się tym co się dzieje u dziecka
czasami, gdy mają akurat na to ochotę, w większości czasu jest brak
kontroli, przyzwalanie na aspołeczne zachowania.
Pobłażliwość i uległość w stosunku do dziecka, co objawia się w
spełnianiu wszelkich zachcianek dziecka, akceptowaniu jego
agresywnych lub niegrzecznych zachowań.
Czasami w takich rodzinach wydaje się, że to dziecko decyduje o
wielu sprawach.
Styl liberalny- konsekwencje




Dziecko ma kłopoty z nauką ponieważ nie jest
wystarczająco zmotywowane.
Brak poczucia bezpieczeństwa ze względu na
brak stałości zasad i norm rodzinnych.
Dzieci uczą się manipulować dorosłymi, aby
uzyskać to czego chcą.
Dziecko odczuwa brak szacunku do siebie,
ponieważ rodzice mu tego szacunku też nie
okazują, ale też nie uczą go szanować innych
Styl demokratyczny







Dziecko jest częścią życia rodzinnego.
Bierze udział w dyskusjach i omówieniach spraw rodzinnych.
Posiada swoje obowiązki, które przyjęło i zaakceptowało – nie były
one narzucone a wspólnie przedyskutowane.
Rodzice, którzy stosują ten styl wychowania na ogół nie stosują kar,
zastępują je naturalnymi konsekwencjami oraz rozmowami i
tłumaczeniem dlaczego pewnych rzeczy nie wolno robić.
Stosują pochwały opisowe.
Ważne jest szanowanie granic każdego jej członka zarówno
rodziców jak i dzieci.
Istotną cechą charakterystyczną jest miłość i wzajemna życzliwość.
Styl demokratyczny- konsekwencje





Prawidłowy rozwój osobowości dziecka. Dziecko
wie kim jest, co lubi, czego nie i jakie są jego
talenty.
Autentyczna pewność siebie dziecka.
Dzieci szanują siebie i innych.
Dzieci mają poczucie bezpieczeństwa w związku
ze stałością i jasnością zasad panujących w
rodzinie.
Dzieci posiadają wysokie umiejętności społeczne.
Ciekawe kto trzyma rodzinę w
swoich rękach
Biologia
Dziecko
Teoria przywiązania
Style wychowania
Co ma największe znaczenie ?
biologia
Teoria przywiązania
Style wychowania