Budowa komórki układu Flash - Karty flash Pamięć flash Pamięć flash jest odmianą pamięci EEPROM (Electrically Erasable Programmable ReadOnly Memory). Kasowanie i zapis odbywa się przez podanie odpowiednich sygnałów elektrycznych. Nazwa "flash" pochodzi od możliwości bardzo szybkiego kasowania zapisanych komórek pamięci. Budowę komórki pamięci flash przedstawia rys. 1. Komórka jest podobna do tranzystora polowego, ale z dwiema bramkami: bramką sterującą i bramką "pływającą". Jeśli komórkę wybrano do odczytu (bramka połączona jest z linią słowa pamięci), wtedy do bramki sterującej doprowadzone jest napięcie. Bramka "pływająca" nie jest bezpośrednio wyprowadzona, a jedynie ładunek tej bramki decyduje o przepływie prądu przez tranzystor. Ładunek bramki "pływającej" decyduje o napięciu progowym Ut, jeśli napięcie na bramce sterującej przekroczy Ut, wtedy tranzystor rozpoczyna przewodzenie. Rys. 1. Budowa komórki pamięci typu flash. Karty SmartMedia - Karty flash - Pamięć flash Karty SmartMedia zawierają komórki pamięci flash NAND, zamknięte w zminiaturyzowanej obudowie o grubości 0,76 mm i masie 2 g. Ze względu na miniaturowe rozmiary pamięć SmartMedia jest stosowana jako przenośne źródło informacji, co odzwierciedla nazwa standardu - SSFDC (Solid State Floppy Disk Card). Z uwagi na to, że jest to pamięć NAND o stronicowym zapisie danych, nadaje się doskonale do zapisu plików danych (zdjęć w aparatach cyfrowych, plików dźwiękowych w dyktafonach cyfrowych). Inne zastosowania to gry komputerowe, notatniki osobiste (PDA), drukarki. Produkowane są pamięci SmartMedia o pojemnościach od 4 do 512 MB. Rys. 1. przedstawia budowę pamięci SmartMedia, rys. 2. przedstawia specyfikację wyprowadzeń w module SmartMedia zasilanym napięciem 5 V, rys. 3. przedstawia specyfikację wyprowadzeń w module SmartMedia zasilanym napięciem 3,3 V, natomiast tabele 1, 2, 3 zawierają specyfikacje techniczną układów SmartMedia, rys. 4. przedstawia wygląd zewnętrzny modułu SmartMedia. Rys. 1. Budowa pamięci SmartMedia. Rys. 2. Specyfikacja wyprowadzeń w module SmartMedia zasilanym napięciem 5 V. Rys. 3. Specyfikacja wyprowadzeń w module SmartMedia zasilanym napięciem 3,3 V. Tab. 1. Specyfikacja układów SmartMedia o pojemności 16 MB. Pojemność 16 MB Model TC5816BDC Struktura TC58V16BDC 2162688 x 8 Czas dostępu (maks.) 20 ns (dostęp szeregowy) 25 μs (pierwszy dostκp) Napięcie zasilania (V) Vcc 5,0 ą 10% 3,3 ą 0,3 Vpp - - Maksymalne zużycie mocy (mW) Odczyt 165 108 Zapis 330 216 Kasowanie 220 144 Czuwanie 0,55 0,36 Metoda zapisu/kasowania Command Control Method Temperatura pracy (˚C) 0 ÷ 55 Ilość wyprowadzeń 22 Tab. 2. Specyfikacja układów SmartMedia o pojemności 32 MB. Pojemność Model Struktura Czas dostępu (maks.) 32 MB TC5832DC TC58V32DC 4325376 x 8 50 ns (dostęp szeregowy) 10 μs (pierwszy dostęp) Napięcie zasilania (V) Vcc 5,0 ą 10% 3,3 ą 0,3 Vpp - - Maksymalne zużycie mocy (mW) Odczyt 165 108 Zapis 330 216 Kasowanie 220 144 Czuwanie 0,55 0,36 Metoda zapisu/kasowania Temperatura pracy (˚C) Ilość wyprowadzeń Command Control Method 0 ÷ 55 22 Tab. 3. Specyfikacja układów SmartMedia o pojemności 64 MB. Pojemność 64 MB Model TC58V64DC Struktura 8650752 x 8 Czas dostępu (maks.) 50 ns (dostęp szeregowy) 7 μs (pierwszy dostκp) Napięcie zasilania (V) Vcc 3,3 ą 0,3 Vpp - Maksymalne zużycie mocy (mW) Odczyt 108 Zapis 108 Kasowanie 108 Czuwanie 0,36 Metoda zapisu/kasowania Temperatura pracy (˚C) Ilość wyprowadzeń Command Control Method 0 ÷ 55 22 Rys. 4. Wygląd zewnętrzny modułu SmartMedia. Karty PCMCIA ATA Flash - Karty flash - Pamięć flash Karty PCMCIA ATA Flash, zwane również PC Card ATA Flash, ze względu na złącze PCMCIA są przeznaczone zwłaszcza do notebooków. Są produkowane karty o masie 33, 38 i 43 g i o szerokim zakresie pojemności od 16 MB do 4 GB. Wymiary kart ATA Flash odpowiadają wymiarom karty PCMCIA II typu tj. 85,6 x 54 x 5 mm, oznacza to pełną zgodność ze standardem IDE (JEIDE 4.1), należy w związku z tym zauważyć, że karty takie mają wbudowany kontroler IDE, kasowanie danych odbywa się w blokach po 512 bajtów. Kontroler karty ma wbudowane mechanizmy DDM (dynamic defect management) oraz ECC (error correction code), a także możliwość kasowania danych w tle. W odróżnieniu od zwykłych dysków twardych PCMCIA ATA Flash może być wyjmowany z czytnika przy włączonym komputerze. Interfejs ATA/IDE pozwala na transfer danych w trybach 8 i 16bitowym, transfer danych wewnątrz pamięci karty może wynosić do 8 MB na sekundę, natomiast transfer do i z hosta może wynosić do 20 MB na sekundę, przejście z trybu idle do trybu odczytu lub do trybu zapisu trwa maksymalnie 1 ľs. Urządzenie posiada bufor pamięci SRAM o wielkości 2 KB. Karty PCMCIA ATA Flash są zasilane napięciem 3,3 V lub 5 V (÷10%). W przypadku zasilania napięciem 3,3 V prąd pobierany podczas operacji odczytu i zapisu wynosi maksymalnie 50 mA, a w trybie idle - 1mA. W przypadku zasilania napięciem 5 V prąd pobierany podczas operacji odczytu wynosi maksymalnie 65 mA, z kolei podczas operacji zapisu wartość prądu wynosi maksymalnie 62 mA, natomiast w trybie idle układ pobiera 0,3 mA. Karty ATA Flash mogą pracować w temperaturze otoczenia od 0 do 55 °C, natomiast mogą być przechowywane w temperaturze od -20 do 65 °C. Oprócz zastosowania jako dodatkowa, przenośna pamięć notebooków, karty te są stosowane w aparatach cyfrowych, w projektorach multimedialnych do projekcji wcześniej zapamiętanych prezentacji, w palmtopach i komunikatorach osobistych. Rys. 1. przedstawia schemat blokowy układu PCMCIA ATA Flash TS16MFLASHA, natomiast tabela 1. przedstawia numerację pinów i ich objaśnienia. Rys. 1. Schemat blokowy układu PCMCIA ATA Flash TS16MFLASHA. Tab. 1. Wyprowadzenia i ich objaśnienia. Objaśnienia wyprowadzeń Wyprowadzenia Pin Nazwa Pin Nazwa Pin Nazwa nr pinu nr pinu nr pinu Pin Nazwa nr pinu Symbol Funkcja 01 GND 18 RFU 35 GND 52 RFU D0 - D15 Szyna danych 02 D3 19 RFU 36 /CD1 53 RFU A0 - A10 Szyna adresowa (wejście) 03 D4 20 RFU 37 D11 54 RFU /CE1, /CE2 Udostępnienie karty (wejście) /OE, /WE Udostępnienie zapisu (wejście) /REG Wybór rejestru (wejście) /IORD, /IOWR Dostęp do wyjścia i wejścia (wejście) /CD1, /CD2 Wykrywanie karty (wyjście) 04 D5 21 RFU 38 D12 55 RFU 05 D6 22 A7 39 D13 56 CSEL 06 D7 23 A6 40 D14 57 RFU 07 /CE1 24 A5 41 D15 58 RST 08 A10 25 A4 42 /CE2 59 /WAIT 09 /OE 26 A3 43 GND 60 INPACK 10 RFU 27 A2 44 /IORD 61 /REG /IRQ, /IO16, RST, /WAIT, DASP, CSEL, PDIAG, INPACK Negocjacje wejścia/wyjścia (wejście/wyjście) 11 A9 28 A1 45 /IOWR 62 DASP 12 A8 29 A0 46 RFU 63 PDIAG RFU zarezerwowane 13 RFU 30 D0 47 RFU 64 D8 VCC Napięcie wejściowe +5 V lub 3,3 V 14 RFU 31 D1 48 RFU 65 D9 15 /WE 32 D2 49 RFU 66 D10 16 /IRQ 33 /IO16 50 RFU 67 /CD2 17 VCC 34 GND 51 VCC 68 GND PCMCIA Karty PCMCIA typu II i III. PCMCIA (ang. Personal Computer Memory Card International Association) to międzynarodowe stowarzyszenie producentów kart pamięci dla komputerów osobistych. Celem organizacji jest wprowadzenie i rozwijanie międzynarodowego standardu kart rozszerzeń dla komputerów przenośnych. Międzynarodowa organizacja PCMCIA została utworzona w roku 1989 jako stowarzyszenie producentów kart pamięci dla komputerów osobistych. Celem organizacji było utworzenie, rozwijanie i promowanie międzynarodowego standardu kart pamięci dla komputerów przenośnych. W roku 1991 PCMCIA opracowało standard interfejsu wejścia/wyjścia (ang. I/O Interface) dla kart pamięci. W ciągu kolejnych lat został on rozwinięty w kolejnych wersjach gniazd PCMCIA umożliwiając coraz szybszą wymianę danych. Wraz z rozwojem standardu PCMCIA jak i całej technologii komputerowej nastąpiło przekształcenie kart PCMCIA z kart pamięci w karty rozszerzeń, spełniające funkcje modemu, faksmodemu , kart sieciowych czy dysków twardych. Obecnie stowarzyszenie PCMCIA skupia ponad 200 producentów sprzętu komputerowego. Karty PCMCIA Karta WLAN-PCMCIA Netgear WG511 802.11b/g, PCMCIA Typ II. Karty PCMCIA pełnią obecnie funkcje kart rozszerzeń. Celem ich zastosowania jest rozszerzenie funkcjonalności komputera. Posiadają ustandaryzowane wymiary przypominając wielkością kartę kredytową (85,6 × 54 mm). Poszczególne generacje kart przestrzegają powyższego standardu, w swych wymiarach różniąc się jedynie grubością. Formalne rzecz biorąc prawidłową nazwą tych kart jest "PC Card". Pierwotnym obszarem zastosowań kart PCMCIA było rozszerzanie pamięci komputera przenośnego. Wraz z rozwojem technologii obszar ten uległ poważnej ekspansji i obecnie pełnią one rolę modemów, kart sieciowych lub dysków twardych. Rodzaje kart PCMCIA Karta typu I - karta o grubości 3,3 mm pełniąca funkcje karty pamięci SRAM lub Flash. Karta typu II - karta o grubości 5,0 mm pełniąca funkcje karty rozszerzeń (modem lub karta sieciowa). Karta typu III - karta o grubości 10,5 mm pełniąca funkcje karty rozszerzeń (dysk twardy). Montaż kart PCMCIA umożliwia gniazdo PCMCIA. Gniazdo PCMCIA Umożliwia łatwy montaż kart PCMCIA w komputerach przenośnych. Pierwsze gniazda PCMCIA zapewniały 16 bitowy przepływ danych. Obecnie jest on 32 bitowy i pracuje z częstotliwością 33 MHz (zapewniając maksymalny transfer danych 133 MB/s) przy napięciu 3,3 V. Obecnie we współczesnych notebookach coraz częściej zamiast gniazd PCMCIA stosowane są gniazda ExpressCard. Karty MultiMediaCard (MMC) - Karty flash Pamięć flash Firmy SanDisk i Samsung opracowały karty MultiMediaCard, bardzo lekkie, o masie zaledwie 1,5 g, wielkości 32 x 24 mm i grubości 1,4 mm. Karty MultiMediaCard nie używają łącza IDE (w przeciwieństwie do kart CompactFlash), producenci dla tego urządzenia zaprojektowali specjalny interfejs szeregowy wyposażony w 7 styków, mogący pracować w jednym z dwóch trybów MMC lub SPI, konsekwencją korzystania z szeregowego interfejsu jest niewielka ilość wyprowadzeń (7). Specjalizowany tryb MMC pozwala na uzyskanie dużych szybkości transmisji. Zaletą trybu SPI jest zgodność z wieloma popularnymi mikrokontrolerami, co upraszcza konstrukcję urządzenia wykorzystującego kartę MultiMediaCard. Cechą charakterystyczną budowy wewnętrznej modułu jest istnienie pięciu podstawowych rejestrów: OCR, CID, CSD, RCA, DSR służących do przeprowadzania transmisji. Moduł posiada również obsługę błędów za pomocą mechanizmów ECC (Error Correction Codes) oraz CRC (Cyclic Redundancy Codes). Karty są budowane w dwóch odmianach: Laminate MultiMediaCard (MMC) i Leadframe MultiMediaCard (LF MMC). W układach Leadframe MultiMediaCard użyta została warstwa ołowiu do łączenia kości pamięci. Karty pamięci MultiMediaCard znakomicie nadają się do wykorzystania w małych urządzeniach przenośnych takich jak odtwarzacze MP3, cyfrowe kamery, dyktafony, telefony komórkowe, systemy GPS. Rys. 1. Przedstawia budowę karty Laminate MultiMediaCard, na rys. 2. przedstawiono budowę karty Leadframe MMC. Rys. 1. Budowa wewnętrzna układu Laminate MultiMediaCard. Rys. 2. Budowa wewnętrzna układu Leadframe MultiMediaCard. MultiMedia Card (MMC) Karta pamięci nieulotnej typu Flash o rozmiarach 24mm x 32mm x 1,4mm. Karta odznacza się wysoką wytrzymałością na warunki zewnętrzne. Rynkowy debiut miały w listopadzie 1997. Standard MMC został opracowany przez spółkę SanDisk Corporation oraz Siemens AG/Infineon Technologies AG. Organem standaryzującym karty MMC jest MultiMedia Card Asociation. W chwili premiery były to najmniejsze karty Flash na rynku, mają zaledwie 24mm x 32mm x 1,4 mm, czyli mniej więcej tyle, co znaczek pocztowy. Ze względu na swoje rozmiary i wagę (poniżej 2 gram) są najczęściej używane przez producentów telefonów komórkowych, kamer cyfrowych, cyfrowych aparatów fotograficznych, a także najmniejszych odtwarzaczy MP3. Istnieją w dwóch wariantach, rzadko spotykanym ROM, czyli stałej pamięci tylko do odczytu, a także w klasycznych Flash. Oba rodzaje do komunikacji ze używają 7 pinowego interfejsu szeregowego o szerokości 1, 4 i 8 bitów. W styczniu 2005 roku MMCA opracowała nową specyfikacje dla swoich kart - wersje 4.0 Która jak do tej pory odbierana jest jako przełomowa. Przełamano bowiem główne ograniczenie a więc pojemności kart. Wersja 4.0 przewiduje karty o pojemności do 8GB, przedtem było to tylko 128MB. W połowie 2005 roku, firma Pretec słynąca z produkcji ogromnych kart pamięci, miała już w swojej ofercie karty MMC o pojemności 2GB. Inny producent tych kart, Kingston, zapowiada, że do końca roku będzie miał w swojej ofercie karty 256MB, 512MB, 1GB oraz 2GB. Specyfikacja v4.0 niesie ze sobą nie tylko większe pojemności, ale także wyższe częstotliwości taktowania kart, a więc większe prędkości przesyłania danych. Mówi się nawet o 52MB/s, czyli niemalże 20x szybciej niż przewidywał poprzedni standard. Oczywiście jest to wartość teoretyczna. Karty budowane w oparciu o najnowszy standard są wstecznie kompatybilne ze starszymi urządzeniami. Pomimo, że karty MMC są już z założenia małe, 19 Marca 2004 roku firma SanDisk zaprezentowała ich jeszcze mniejsza wersje. RS-MMC (Reduced Size MultiMedia Card, czyli karty MMC o zmniejszonym rozmiarze). Jedyną różnicą miedzy kartami RS-MMC a MMC jest właśnie rozmiar. Nowe karty mają rozmiar 24mm x 18mm x1,4mm, a dzięki specjalnemu mechanicznemu adapterowi można je stosować w urządzeniach akceptujących standardowe karty MMC. Pomimo bardzo niedawnej rynkowej premiery, dziś można dostać na rynku karty o rozmiarach między 16 a 512 MB. Co powinno zaspokoić większość wymagań ich przyszłych użytkowników. Karty Secure Digital (SD) - Karty flash - Pamięć flash Karty te są odmianą kart MultiMediaCard, mogą być odczytywane i zapisywane w urządzeniach z gniazdem MMC. Karty Secure Digital zostały opracowane przez Toshibę, Matsushita Electronic i SanDisk w celu lepszego zabezpieczenia praw autorskich utworów kopiowanych do pamięci i odczytywanych z pamięci. Kryptograficzne zabezpieczenie opracowano na bazie systemu stosowanego w dyskach DVD, poziom szyfrowania odpowiada obowiązującym wymaganiom określonym przez SDMI (Secure Digital Music Initiative). Karty o masie 1,5 g, mają wymiary 32 x 24 x 2,1 mm, pojemności od 8 MB do 1 GB. Poza szyfrowaniem karty Secure Digital różnią się od MultiMediaCard większą przepływnością danych (nawet do 4 razy - 10MB/s) oraz większą odpornością na wyładowania elektrostatyczne (dzięki zastosowaniu ultradźwiękowego sposobu łaczenia obudowy). Produkowane są również karty miniSD różniące się od Secure Digital rozmiarami (21,5 x 20 x 1,4 mm, waga 1 g). Układy SecureDigital mogą być zasilane napięciem 2,7 ÷ 3,6 V, pobierają prąd w czasie gotowości 150 ľA, w czasie odczytu do 40 mA, w czasie zapisu do 45 mA, mogą pracować w zakresie temperatur od -25 do 85 °C. Karty Secure Digital znajdują zastosowanie w odtwarzaczach MP3, telefonach komórkowych, aparatach i kamerach cyfrowych, systemach nawigacji w samochodach. Rys. 1. Budowa wewnętrzna układu Secure Digital. SD (ang. Secure Digital) – jeden ze standardów kart pamięci opracowany przez firmy Panasonic, SanDisk i Toshiba w 2000 roku. Karty SD charakteryzują się niewielkimi wymiarami (24 x 32 x 2,1mm) i masą (ok. 2 gramy). Poza grubością, ich wymiary są identyczne jak kart MMC. Karty SD posiadają 9 wyprowadzeń oraz rzadko używaną funkcję zabezpieczenia danych chronionych prawami autorskimi przed kopiowaniem. Dodatkowo posiadają mały przełącznik zabezpieczający zapisane na karcie dane przed przypadkowym skasowaniem. Pojemności kart SD wahają się od 8 MB do 16 GB. Karty pamięci SD są powszechnie stosowane w: aparatach cyfrowych palmtopach niektórych odbiornikach GPS niektórych telefonach komórkowych Inne standardy zgodne z SD: miniSD microSD SDIO SDHC Nowość Karty SD High Capacity (SDHC lub SD 2.0) są nowymi kartami SD bazującymi na specyfikacji 2.00, która dla kart SDHC definiuje system plików FAT32, co umożliwia zwiększenie pojemności kart SD od 4GB do 32GB i gwarantuje minimalną prędkość zapisu danych 6 MB/s (klasa specyfikacji 6). Teoretyczna granica standardu SD-HC (SD 2.0) to 2 TB (2 terabajty = 2048 GB). Karty SDHC są rozpoznawane jedynie przez urządzenia zgodne ze standardem SD 2.0 i oznaczone logo SDHC. Producentami kart SDHC są SanDisk, Toshiba, Panasonic, Kingston Technology, Pretec, OCZ Technology Group. Dnia 16 marca 2007 w Warszawie firma SanDisk zaprezentowała kartę SDHC o pojemności 8 GB. Karta SD 512 MB firmy Kingston Technology Karta SD 16 MB firmy Toshiba Memory Stick - Karty flash - Pamięć flash Firma Sony wprowadziła własny standard podłużnej obudowy do pamięci flash - Memory Stick. Produkowane są pamięci o masie 4 g, wymiarach 21,5 x 50 x 2,8 mm, pojemnościach od 16 do 512 MB. Układ jest wyposażony w mechanizm MagicGate pozwalający na ochronę praw autorskich do materiałów składowanych w pamięci dzięki kodowaniu i autentykacji danych transmitowanych do urządzeń odtwarzających. Memory Stick jest zasilany napięciem 2,7 ÷ 3,6 V i charakteryzuje się przepływnością danych w granicach od 1,5 do 2,45 MB/s, układ może pracować w temperaturze otoczenia od 0 do 60 °C. Pamięci Memory Stick stosuje się w kamerach cyfrowych, odtwarzaczach MP3 i cyfrowych dyktafonach. Rys. 1. przedstawia ogólną budowę układu Memory Stick, w tablicy 1. przedstawiono objaśnienia pinów układu, natomiast rys. 2. przedstawia warstwową strukturę systemu Memory Stick. Rys. 1. Ogólna budowa układu Memory Stick. Tab. 1. Objaśnienia wyprowadzeń. Numer Nazwa Wejście/Wyjście Funkcja 1 Vss - Vss 2 BS wejście Sygnał stanu magistrali 3 Vcc wejście Vcc 4 SDIO wejście/wyjście Sygnał danych 5 Zarezerwowane - - 6 INS wyjście Wykrycie włożenia/wyjęcia modułu 7 Zarezerwowane - - 8 SCLK wejście Sygnał szeregowy zegara 9 Vcc wejście Vcc 10 Vss - Vss Rys. 2. Warstwowa struktura systemu Memory Stick. Memory Stick - karta pamięci, w której zastosowano pamięć Flash EEPROM opracowana przez firmę Sony. Używana głównie w aparatach cyfrowych Sony, konsolach do gier Playstation i telefonach komórkowych marki Sony Ericsson oraz NEC. Wersja Memory Stick Pro charakteryzuje się zwiększoną prędkością przesyłu danych oraz większą pojemnością. Wersja Memory Stick Duo oraz Memory Stick Pro Duo to wersje kart pamięci, w których wielkość zredukowano o połowę. Memory Stick Karta pamięci Memory Stick PRO marki Sony - 256MB Memory Stick - karta pamięci, w której zastosowano pamięć Flash EEPROM opracowana przez firmę Sony. Używana głównie w aparatach cyfrowych Sony, konsolach do gier Playstation i telefonach komórkowych marki Sony Ericsson oraz NEC. Wersja Memory Stick Pro charakteryzuje się zwiększoną prędkością przesyłu danych oraz większą pojemnością. Wersja Memory Stick Duo oraz Memory Stick Pro Duo to wersje kart pamięci, w których wielkość zredukowano o połowę. Pojemność Karta Memory Stick Pro Duo 1 GB firmy Sony Pojemność kart Memory Stick: 16 MB 32 MB 64 MB 128 MB 256 MB (Tylko w wersji Pro) 512 MB (Tylko w wersji Pro) 1 GB (Tylko w wersji Pro) 2 GB (Tylko w wersji Pro) 4 GB (Tylko w wersji Pro) 8 GB (Tylko w wersji Pro) 32 GB (Wersja testowa stworzona wspólnie z San Diskiem) Specyfikacje Prędkość transferu danych Standard: Maksymalna prędkość zapisu: 14,4 Mbit/s (1,8 MB/s) Maksymalna prędkość odczytu: 19,6 Mbit/s (2,5 MB/s) Pro/Pro Duo: Transfer: 160 Mbit/s (20 MB/s) Minimalna prędkość zapisu: 15 Mbit/s Maksymalna prędkość zapisu: 80 Mbit/s (High Speed Pro Duo) Micro (M2): Transfer: 160 Mbit/s (20 MB/s) Wymiary Standard/Pro: 50,0 × 21,5 × 2,8 mm Duo/Pro Duo: 31,0 × 20,0 × 1,6 mm Micro: 15,0 × 12,5 × 1,2 mm USB Flash Drive i JetFlash - Karty flash - Pamięć flash USB Flash Drive i JetFlash są pamięciami flash umieszczonymi w podłużnych obudowach przypominających gruby długopis. Są to pamięci o pojemności od 16 MB do 2 GB wkładane do gniazda USB w komputerze. Pamięci te są proste w użyciu, zasilane z gniazda USB i mogą służyć do przenoszenia danych między komputerami. JetFlash i USB Flash Drive różnią się tym, że z pamięci JetFlash można dokonać uruchomienia systemu operacyjnego (funkcja boot-up). Pamięci te mają szanse zastąpić tradycyjne dyskietki, gdyż mają większą pojemność, są proste w użyciu i nie zawierają elementów mechanicznych. USB Flash Drive i JetFlash używają pamięci NAND Flash i wykorzystują USB w wersji 1.1 lub 2.0, oznacza to że możliwa jest transmisja danych z prędkością do 12 MB/s. Urządzenie zawiera diodę świecącą w przypadku jeśli pamięć jest aktualnie używana, a także zawiera fizyczne zabezpieczenie przed przypadkowym skasowaniem. W przypadku włączenia układu do komputera wykorzystywany jest mechanizm hot plug & play pozwalający na wkładanie i wyjmowanie modułu do gniazda USB bez konieczności wyłączania komputera. Urządzenia, w zależności od modelu, pobierają podczas zapisu prąd od 26 do 39,4 mA, natomiast podczas odczytu od 35,0 do 36,1 mA i zasilane ą z portu USB napięciem 4,5 ÷ 5,5 V. Waga układu to ok. 20 g. Moduł jest wykrywany przez komputer jako dysk, a zatem są wymagane odpowiednie sterowniki do jego obsłużenia. W przypadku systemów Windows 9x należy zainstalować odpowiedni sterownik i ustawić odpowiednią opcję w BIOSie komputera, w przypadku systemów Windows ME/2000/XP, MacOS, Linux 2.4.0 żaden dodatkowy sterownik nie jest wymagany, odpowiednie oprogramowanie w tych przypadkach jest częścią systemu operacyjnego. Rys. 1. przedstawia schemat blokowy układu JetFlash TS1GJFLASH o rozmiarze 1 GB. Tab. 1. przedstawia opis wyprowadzeń tego układu. Rys. 1. Schemat blokowy urządzenia JetFlash TS1GJFLASH. Tab. 1. Opis wyprowadzeń. Numer Symbol Funkcja 01 Vcc Napięcie zasilające 02 USB- 03 USB+ 04 Vss Transmisja danych Pamięć USB PenDrive z chowanym łączem USB Masa Schemat budowy PenDrive'a: 1) Łącze USB 2) Kontroler pamięci 3) Styki serwisowe 4) Kość pamięci 5) Rezonator kwarcowy 6) Dioda LED określająca tryb pracy 7) Blokada zapisu 8) Miejsce na dodatkową kość pamięci Pamięć USB (znana także pod nazwami: PenDrive, USB Flash Drive, Flash Disk, FlashDrive, Finger Disk, Massive Storage Device, Flash Memory Stick Pen Drive) to urządzenie przenośne zawierające pamięć nie ulotną typu Flash EEPROM, zaprojektowane do współpracy z każdym komputerem poprzez port USB i używane do przenoszenia danych (zapisywanych w plikach) między komputerami. Spopularyzowana również w Polsce nazwa marki urządzenia PenDrive (ang. pen, "pióro" + drive, "napęd") odnośnie wszystkich typów pamięci USB rozpowszechniła się najprawdopodobniej ze względu na skojarzenia - pochodzi od wyglądu przypominającego najczęściej krótki długopis z zaślepką (na wtyk USB). Opis Jest urządzeniem przenośnym typu Plug&Play - do komputera dołączany jest najczęściej bezpośrednio przez złącze USB, więc nie wymaga dodatkowych akcesoriów jak stacja dokująca czy dodatkowy napęd komputerowy. Szybkość uzależniona od wersji USB (1.1 lub 2.0) oraz od szybkości zastosowanej pamięci Flash. Obecne rozmiary nowoczesnych urządzeń zwanych seriami "mini" nie przekraczają podwojonej wielkości złącza USB. Starsze modele zwykle wyposażone były w charakterystyczny przełącznik blokady zapisu i kasowania - rozwiązanie zaczerpnięte na wzór blokady dyskietek. Historia PenDrive oferował początkowo pojemności porównywalne z pojemnościami dyskietek, jednak szybki rozwój technologiczny pamięci flash spowodował, iż pojemnościami przewyższył nawet napędy ZIP. Zastosowanie Coraz więcej PenDrivów zawiera oprócz funkcji pamięci zewnętrznej dodatkowe funkcje w postaci odtwarzacza mp3, dyktafonu, radia UKF (FM), aparatu cyfrowego, itp. Przenoszenie danych osobowych Najpowszechniejszym zastosowaniem tych pamięci jest przenoszenie i przechowywanie plików osobistych takich jak dokumenty, aplikacje, zdjęcia, muzyka i filmy. Naprawa komputerów Odnoszą one sukcesy w odzyskiwaniu danych z komputerów przenośnych dzięki aplikacjom przenośnym do odzyskiwania danych a także usuwaniu z zainfekowanego komputera wirusów lub programów szpiegujących. Odtwarzacze plików audio Pamięci Flash wyposażone w wyjście na słuchawki oraz już prawie we wszystkich modelach stosuje się mini wyświetlacze LCD. Obsługują one formaty MP3, WMA, WAV, MIDI itp. Bootowanie systemów operacyjnych Ta funkcja jest podobna do LiveCD uruchomiająca z samego napędu komputera np. system operacyjny lub program bez potrzeby jego instalowania, funkcja ta nosi nazwę LiveUSB. Windows Vista ReadyBoost W systemie operacyjnym Windows Vista wykorzystanie funkcji ReadyBoost pozwala na zwiększenie pamięci operacyjnej systemu poprzez wykorzystanie wolnej pamięci podłączonego PenDriva lub jej części. Produkowane wersje W dzisiejszych czasach PenDrivy wykorzystywane są przez większość osób korzystających z komputera. Dlatego muszą być wystarczająco małe by włożyć je w kieszeń i zabrać ze sobą wszędzie. Produkuje się je w najróżniejszych kształtach prostokątnych breloczków, kart kredytowych, jak i figurek różnych postaci czy przedmiotów, a nawet okrągłych. Są wielokrotnie szybsze od standardowych dyskietek i setki razy bardziej od nich pojemne. Najczęściej występujące pojemności to: 128MB, 256MB, 512MB, 1GB, 2GB, aż do wersji 64GB-owych i większych. Mniejsze wersje są już obecnie nie produkowane. Bezpieczeństwo danych Najnowsze PenDrivy są coraz bardziej wytrzymałe, odporne na wstrząsy a nawet na upadek z wysokości kilkudziesięciu metrów. Produkowane są też wersje wodoodporne i ognioodporne. Od niedawna można już zakupić PenDrivy wyposażone w wbudowane oprogramowanie, które wymaga wpisania hasła przed odczytaniem danych (często dane te są kodowane specjalnymi algorytmami), a dla bardziej wymagających pozostają wersje wyposażone czytnik linii papilarnych uniemożliwiające odczytanie plików zapisanych na PenDrivie przez osoby nieupoważnione. Dyski flash - Karty flash - Pamięć flash Dyski wykonane w technologii flash są kompatybilne z dyskami twardymi tradycyjnymi (mechanicznymi). Wymiarami przypominają dyski 2,5-calowe i są używane wszędzie, gdzie używa się dysków mechanicznych, a przede wszystkim w sytuacjach gdzie dyski mechaniczne wykazują małą odporność fizyczną na uszkodzenia. Dyski takie są produkowane o pojemnościach od 32 MB do 10 GB, zasilane są napięciem od 3,3 V lub 5 V, czas startu zapisu danych wynosi 2,5 ms, z kolei czas startu odczytu danych wynosi 50 ms, w przypadku dysku zasilanego napięciem 3,3 V moc pobierana przez urządzenie wynosi tylko 70 mW (dysk mechaniczny ok. 3 W). Dysk flash może pracować w zakresie temperatur od -45 do 85 °C i charakteryzuje się wysoką wartością średniego czasu między uszkodzeniami - ok. 1000000 godzin, wilgotność w jakiej może pracować urządzenie wynosi od 8 do 95 %. Dyski flash posiadają wiele zalet w porównaniu do tradycyjnych dysków twardych (mniejszy czas dostępu, mniejsza masa, mały pobór energii, cicha praca, wytrzymałość na trudne warunki pogodowe), dzięki czemu znalazły zastosowanie w komputerach przemysłowych, urządzeniach telekomunikacyjnych, wojskowych, a także w kasach fiskalnych. Rys. 1. Przedstawia schemat blokowy dysku Fast Flash Disc 2,5'' IDE o pojemności 4 GB firmy M-Systems. Rys. 1. Schemat blokowy dysku FFD 2,5'' IDE. Dysk flash LaCie USB 301027 - 8GB, USB 2.0, czarny Pojemność pamięci: 8192 Mb Interfejs pamięci: USB 2 0 Szerokość: 85 mm Głębokość: 55 mm Wysokość: 6 mm Obsługiwane systemy operacyjne: - Mac OS 9.0 Karty CompactFlash (CF) - Karty flash - Pamięć flash Standard CompactFlash opracowany przez amerykańską firmę SanDisk Corporation został wprowadzony na rynek w 1994 roku i jest ogólnoświatowym standardem wymiennej pamięci dla przenośnych urządzeń elektronicznych. Karta CompactFlash jest mniejsza od karty PCMCIA (wymiary 36 x 42 x 4 mm), ma masę 33 g i jest wyposażona w interfejs ATA/IDE. Jest wyjątkowo odporna na uderzenia (do 2000 g), występowanie błędów w pamięci ma miejsce rzadziej niż 1 na 1014 bitów. Przepływność danych w pamięci urządzenia wynosi od 16 do 20 MB/s. Karta CompactFlash może być za pomocą adaptera PCMCIA dołączona bezpośrednio do notebooka (kartę umieszcza się w adapterze, który dopasowuje kartę do czytnika PCMCIA) lub może być bezpośrednio odczytywana i zapisywana przez czytniki (karta CompactFlash ma 50 wyprowadzeń) kart CompactFlash. Karty CompactFlash mają pojemności od 8 MB do 2 GB (w formatach 8, 16, 32, 64, 96, 128, 192, 256, 284, 512MB, 1GB, 2GB) i znajdują zastosowanie w aparatach cyfrowych, odtwarzaczach MP3, komputerach, palmtopach, komunikatorach i notatnikach osobistych, drukarkach fotograficznych i cyfrowych dyktafonach. Na rynku są drukarki przeznaczone do drukowania zdjęć, które standardowo wyposażone są w gniazdo kart CompactFlash lub PCMCIA. W pierwszej połowie 2003 roku opracowano również standard CompactFlash+ (rys. 2)rozszerzający możliwości CompactFlash o używanie modułów CF razem z urządzeniami I/O, a także w dyskach magnetycznych. Rys. 1. przedstawia schemat blokowy karty CompactFlash. Rys. 1. Schemat blokowy karty CompactFlash. Rys. 2. Schemat blokowy karty CompactFlash+. CompactFlash CompactFlash - karta pamięci, w której zastosowano pamięć Flash EEPROM, znalazła zastosowanie w takich urządzeniach jak aparaty cyfrowe, przenośne odtwarzacze muzyki i in. Standard został przedstawiony w 1994 r. Karta CompactFlash była pierwszą dostępną na rynku kartą flash. Posiadają rozmiar 42.8 x 36.4 mm i grubość 3.3 mm (typ I) lub 5 mm (typ II). Zasilane są napięciem odpowiednio 3.3 i 5.0 V. Największa pojemność to 16GB. Dodatkową cechą kart CF jest fakt, iż interfejs elektroniczny jest prawie identyczny z interfejsem IDE stosowanych w komputerach osobisych do obsługi dysków - to umożliwia stosowanie kart Compact Flash jako dysków o bardzo dużej wytrzymałości mechanicznej, niskim poborze prądu oraz małym wydzielaniu ciepła, nawet ze standardowymi płytami głównymi (wymagana jest jedynie odpowiednia przejściówka). Porównanie rozwiązań - Karty flash - Pamięć flash Podstawowe parametry najważniejszych rozwiązań opartych na technologii Flash przedstawiono w tablicy 1. Tab. 1. Parametry techniczne pamięci Flash. Pamięć Dysk Flash CompactFlash SmartMedia PCMCIA ATA Flash Zakres pojemności 32 MB ÷ 4GB 16 MB ÷ 1 GB 4 ÷ 512 MB 16 MB ÷ 4GB Przepływność MB/s 16 16 ÷ 20 16 8 ÷ 20 Napięcia zasilania V 3,3ą5%; 3,3ą5%; 3,3ą5%; 3,3ą5%; 5ą10% 5ą10% 5ą10% 5ą10% Czas startu zapisu ms 2,5 2,5 b.d. b.d. odczytu ms 50 50 b.d. b.d. Pobór prądu [mocy - mW]* stan uśpienia μA 200/500 (3,3/5V) 200/500 (3,3/5V) [144/220 (3,3/5V)]* 200/500 (3,3/5V) odczyt mA 21/34 (3,3/5V) 21/34 (3,3/5V) [108/165 (3,3/5V)]* 35/50 (3,3/5V) zapis mA 21/34 (3,3/5V) 21/34 (3,3/5V) [216/330 (3,3/5V)]* 35/50 (3,3/5V) standardowy °C 0 ÷ 60 0 ÷ 60 0 ÷ 55 0 ÷ 60 rozszerzony °C -45 ÷ 85 -45 ÷ 85 b.d. -45 ÷ 85 Wilgotność % 8 ÷ 95 8 ÷ 95 b.d. b.d. Maksymalne wibracje g 15 15 15 15 Wytrzymałość na uderzenie g 1000 2000 1000 1000 Średni czas między uszkodzeniami h >1000000 >1000000 >1000000 >1000000 Wymiary mm 100,2x69,85x9,6 42,8x36,4x3,3 45x37x0,76 85,6x54x5 g do 160 11,4 2 33 ÷ 43 Pamięć MultiMediaCard Secure Digital Memory Stick PenDrive Zakres pojemności 8 ÷ 512 MB 8 MB ÷ 1 GB 16 ÷ 512 MB 4 MB÷ 1 GB Zakres temp. otoczenia (dl x szer x grub) Masa Przepływność MB/s 2,5 2,5 ÷ 10 1,5 ÷ 2,45 b.d. Napięcia zasilania V 3,3 2,7 ÷ 3,6 2,7 ÷ 3,6 5 zapisu ms 1 b.d. b.d. b.d. odczytu ms 50 b.d. b.d. b.d. stan uśpienia μA 100 100 130 37 odczyt mA do 33 do 33 średnio 45 35 ÷ 36,1 zapis mA do 35 do 35 średnio 45 39,1 ÷ 39,4 standardowy °C -25 ÷ 85 -25 ÷ 85 0 ÷ 60 b.d. rozszerzony °C -25 ÷ 85 -25 ÷ 85 b.d. b.d. Czas startu Pobór prądu [mocy - mW]* Zakres temp. otoczenia Wilgotność % 8 ÷ 95 8 ÷ 95 b.d. b.d. Maksymalne wibracje g 15 15 15 b.d. Wytrzymałość na uderzenie g 1000 1000 1000 1000 Średni czas między uszkodzeniami h >1000000 >1000000 >1000000 >1000000 Wymiary mm 32x24x1,4 32x24x2,1 50x21,5x2,8 b.d. g 1,5 2 4 20 (dl x szer x grub) Masa W porównaniu poszczególnych rozwiązań należy zauważyć powtarzalność niektórych danych. Wynika to z tego, że poszczególne rozwiązania są projektowane według podobnych technologii. Wszystkie z powyższych układów wykorzystują pamięci NAND Flash. Należy zauważyć, że szersze zakresy temperatur pracy niektórych układów są spowodowane instalowaniem dodatkowych okładzin izolacyjnych lub obudów, z tego samego powodu wytrzymałość na uderzenia modułu CompactFlash jest wyższa od pozostałych. W przypadku urządzenia PenDrive, jego parametry związane z transmisją danych zależą w głównej mierze od parametrów interfejsu USB, do którego urządzenie jest podpięte. Niektóre z porównywanych układów są produkowane przez wiele firm stąd dane techniczne podawane przez producentów mogą się od siebie nieco różnić. Wiodące firmy produkujące pamięci typu Flash : Typ Karty Firma SmartMedia Toshiba PCMCIA ATA MANHATTAN ASSMANN MultiMediaCard (MMC) Kingston Sandisk Secure Digital (SD) Kingston SanDisk Sony Memory Stick Sandisk Sandisk USB Flash Drive Kingston Samsung TOSHIBA Canyon Dyski flash Samsung Kingston GoodDrive i PQI CompactFlash (CF) Sandisk Ultimate