Raport z wykonania Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu
advertisement
ZARZĄD POWIATU RADOMSKIEGO Raport z wykonania Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Radomskiego za lata 2009-2010 Radom, kwiecień 2011 1 1. Wprowadzenie 1.1. Podstawa prawna wykonania raportu Zgodnie z art. 18 ust.2 ustawy z dnia 17 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska ( Dz. U. 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późniejszymi zmianami) organ wykonawczy powiatu sporządza co dwa lata raport z realizacji Programu ochrony środowiska, który przedstawia radzie powiatu. Niniejszy dokument stanowi realizację obowiązku, o którym mowa powyżej. 1.2. Przedmiot i zakres opracowania Raport jest próbą weryfikacji i oceny wykonania tego, co zostało zapisane w „Programie ochrony środowiska dla powiatu radomskiego” przyjętego uchwałą Rady Powiatu w Radomiu Nr 138/XV/2004 z dnia 12 stycznia 2004 r., a co udało się zrealizować w okresie obowiązywania opracowanego programu, w latach 2009-2010. W momencie opracowywania dokumentu pełne dane za rok 2010 nie były jeszcze dostępne. Ustawodawca nie określił, jaką formę powinien posiadać raport z realizacji Programu i jakie elementy mają składać się na jego zawartość. Nie zostały opracowane ogólne wytyczne opracowania raportu, umożliwiające zachowanie układu treści i sposobu przedstawienia rezultatów z realizacji zadań ujętych w Programie Ochrony Środowiska obowiązujące we wszystkich jednostkach samorządu terytorialnego w Polsce. Ustawodawca nie zdyscyplinował również samorządów lokalnych do przestrzegania określonych terminów, w których – od momentu przyjęcia uchwałą Programu Ochrony Środowiska – powinien być przedstawiony i przyjęty raport z jego realizacji. Przyjęto, że raport będzie służył ocenie realizacji zadań i celów przyjętych w Programie oraz efektów tych działań, w kontekście stanu środowiska i wymagań prawnych. Cele strategiczne ujęte w programie podzielono w następujących dziedzinach: - ochrona powietrza atmosferycznego - ochrona środowiska przed hałasem - pola elektromagnetyczne - wody podziemne - wody powierzchniowe - gospodarka wodno-ściekowa - ochrona przyrody i krajobrazu (lasy i zalesienia) - surowce mineralne - gospodarka odpadami. Zadania określone w „ Programie….” Zarząd Powiatu Radomskiego realizował w oparciu o środki finansowe Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz budżetu powiatu. 2 1.3. Materiały wykorzystane do opracowania Przy opracowaniu Raportu zostały wykorzystane dane statystyczne i inne informacje o stanie środowiska, które są materiałami ogólnodostępnymi i łatwymi do weryfikacji. Dane zawarte w niniejszym Raporcie pochodzą między innymi z: danych publikowanych przez Główny Urząd Statystyczny w Warszawie, danych i informacji pochodzących z Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Warszawie, informacji przekazanych przez Urząd Marszałkowski w Warszawie, materiałów archiwalnych i własnych Starostwa Powiatowego w Radomiu, materiałów przekazanych przez gminy powiatu radomskiego. Przeważającym źródłem wszystkich danych statystycznych, niezbędnym do wyznaczenia wskaźników środowiskowych służących monitorowaniu realizacji celów Programu był Główny Urząd Statystyczny. Z uwagi na fakt, iż termin opublikowania przez GUS pełnych danych za rok 2010 przewidywany jest na listopad 2011 roku, w raporcie uwzględniono rok 2010 tylko w takim zakresie, w jakim dostępne były informacje pochodzące z innych źródeł. 2. Najważniejsze uwarunkowania realizacji programu W Programie przyjęto, że jego podstawowe uwarunkowania realizacji wynikają z następujących dokumentów: polityki ekologicznej państwa wraz z programem wykonawczym, strategii rozwoju regionalnego kraju, koncepcji zagospodarowania przestrzennego kraju i województwa mazowieckiego, strategii trwałego i zrównoważonego rozwoju kraju i województwa mazowieckiego, systemu prawa ochrony środowiska w Polsce, w tym projektowanych aktów prawnych, międzynarodowych zobowiązań Polski w zakresie ochrony środowiska, zobowiązań Polski przyjętych w zakresie ochrony środowiska w ramach procesu akcesji do Unii Europejskiej, programu ochrony środowiska dla województwa mazowieckiego, planu gospodarki odpadami dla województwa mazowieckiego strategii i polityk sektorowych (zwłaszcza w zakresie energetyki, energetyki odnawialnej, rolnictwa i obszarów wiejskich, rozwoju regionalnego, edukacji ekologicznej, transportu, leśnictwa). 3 Najważniejsze dokumenty, zawierające ustalenia dotyczące m.in. ochrony środowiska i infrastruktury mogącej wpłynąć na stan środowiska przedstawiono poniżej. Ustalenia tych dokumentów powinny zostać uwzględnione podczas wykonywania aktualizacji programu ochrony środowiska dla powiatu radomskiego. A. Narodowy Plan Rozwoju 2007–2013 Narodowy Plan Rozwoju jest niezbędny, aby Polska mogła właściwie zagospodarować swoje członkostwo w Unii Europejskiej i dobrze rozdysponować środki oferowane przez Unię. Jest dokumentem programującym wykorzystanie przez Polskę funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności. Jego zadaniem jest osiąganie spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej Polski z Unią Europejską. Wskazuje wielkość planowanego zaangażowania środków Funduszy Strukturalnych, Funduszu Spójności i środków krajowych oraz określa sposób koordynacji i wdrażania pomocy strukturalnej w okresie realizacji Planu. B. Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej Strategia ta jest dokumentem identyfikującym i hierarchizującym główne cele edukacji środowiskowej. Wskazuje także możliwości ich realizacji. Cele zawarte w Strategii są przekładane na konkretne zadania w „Narodowym Programie Edukacji Ekologicznej” oraz w programach lokalnych, służących realizacji zadań edukacyjnych promujących ideę ekorozwoju. Cele i kierunki określone w wyżej wymienionych dokumentach nie uległy zmianie. C. Program Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego na lata 2007- 2010 z uwzględnieniem perspektywy do 2014 (będący aktualizacją Programu Ochrony Środowiska Mazowieckiego przyjętego uchwałą Nr 118/2003 Sejmiku Mazowieckiego z dnia 15 grudnia 2003 roku). Województwa Województwa W dniu 19 lutego 2007 roku Sejmik Województwa Mazowieckiego uchwalił aktualizację Programu Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego (Uchwała Nr 19/07). Program jest spójny z nadrzędnym dokumentem wytyczającym cele i kierunki działań w zakresie polityki ekologicznej województwa jakim jest „Strategia rozwoju województwa mazowieckiego do roku 2020” i stanowi jej rozwinięcie w odniesieniu do zagadnień środowiskowych. D. Program Możliwości Wykorzystania Odnawialnych Źródeł Energii dla Województwa Mazowieckiego, opracowany przez Instytut Energetyki Jednostka Badawczo - Rozwojowa Oddział Gdańsk. Program Możliwości Wykorzystania Odnawialnych Źródeł Energii dla Województwa Mazowieckiego został przyjęty przez Sejmik Województwa 4 Mazowieckiego w dniu 9 października 2006 r. (Uchwała Nr 208/06). Program stanowi istotny materiał wyjściowy do sporządzania założeń dla gminnych planów zapotrzebowania w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe do czego zobowiązuje prawo energetyczne. E. Program Zwiększania Lesistości Dla Województwa Mazowieckiego do Roku 2020 W dniu 19 lutego 2007 roku Sejmik Województwa Mazowieckiego uchwalił „Program zwiększania lesistości dla Województwa Mazowieckiego” (Uchwała Nr 18/07). Opracowanie takiego programu na szczeblu wojewódzkim i jego wdrożenie przyczyni się do osiągnięcia wskaźnika lesistości Mazowsza do ok. 25% w 2020 r. Program stanowi cenny materiał wyjściowy do rozpoznania uwarunkowań przyrodniczych i społeczno – gospodarczych, nakreśla docelową wizję systemu obszarów leśnych regionu, a także wskazuje konkretną przestrzeń, w obrębie której samorządy gminne mogłyby i powinny rozważać zmiany przeznaczenia gruntów w tym kierunku. Program zwiększania lesistości jest pierwszym opracowaniem w tym zakresie w Województwie Mazowieckim. F. Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego 2007–2013 (RPO WM) Jest to główny instrument służący realizacji celów Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego do roku 2020, przy wykorzystaniu środków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Jednocześnie wpisuje się w cele i priorytety Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia 2007-2013 wspierających wzrost gospodarczy i zatrudnienie (Narodowa Strategia Spójności), które są podstawą przygotowania w ramach polityki spójności poszczególnych Programów Operacyjnych. G. Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do Roku 2020 i Strategia Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Radomskiego do 2020 r. wraz z Wieloletnim Planem Inwestycyjnym i prognozą budżetu na lata 2008-2015 W dniu 29 maja 2006r. Sejmik Województwa uchwalił Strategię Rozwoju Województwa Mazowieckiego do roku 2020, stanowiącą aktualizację Strategii z roku 2001. W uchwalonym dokumencie znajdują się zapisy celów i kierunki działań, uwzględniające zmiany zewnętrznych i wewnętrznych uwarunkowań rozwoju regionu, a także determinanty unijnej i krajowej polityki regionalnej. Strategia Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Radomskiego przyjęta została 19 maja 2008r. uchwałą nr 192/XIX/2008.Określono w niej najważniejsze cele jakie wyznaczył sobie Powiat Radomski – by w ramach rozwojowej misji stać się obszarem zrównoważonego rozwoju, zapewniającym stałą poprawę jakości życia mieszkańców, ochrony środowiska. Podejmowane działania mają wspierać dalszy rozwój gospodarczy i turystyczno-rekreacyjny regionu. 5 H. Samorządowy Program Rozwoju Mazowsza W dniu 19 grudnia 2005 roku Sejmik Województwa Mazowieckiego uchwałą nr 233/05 uchwalił Samorządowy Program Rozwoju Mazowsza z komponentami: Mazowiecki Program Wsparcia Powiatowej Infrastruktury Drogowej, Mazowiecki Program Modernizacji Placówek Oświatowych na Terenach Wiejskich, Mazowiecki Program Wyrównywania Rozwoju Obszarów Wiejskich. Samorządowy Program Rozwoju Mazowsza realizuje Strategię Rozwoju Województwa Mazowieckiego w stopniu wyczerpującym zakres trzech Programów Wojewódzkich, tworzących komponenty: Komponent A Mazowiecki Program Wsparcia Rozwoju Powiatowej Infrastruktury Drogowej – przyjęty Uchwałą Sejmiku Województwa Mazowieckiego Nr 122/05 z dnia 5 września 2005 r. Komponent B Mazowiecki Program Modernizacji Placówek Oświatowych na Terenach Wiejskich - przyjęty Uchwałą Sejmiku Województwa Mazowieckiego Nr 177/05 z dnia 24 października 2005 r. Komponent C Mazowiecki Program Wyrównywania Rozwoju Obszarów Wiejskich - przyjęty Uchwałą Sejmiku Województwa Mazowieckiego Nr 87/05 z dnia 9 czerwca 2005 r. Program ochrony środowiska uwzględnia kierunki rozwoju powiatu określone w Strategii Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Radomskiego do 2020 roku. Dokument ten został uchwalony po przyjęciu Programu ochrony środowiska, stąd też zachodzi konieczność uwzględnienia zawartych w nim postulatów podczas aktualizacji. 3. Zmiana uwarunkowań prawnych Zmiana uwarunkowań prawnych jest efektem dostosowania wielu krajowych przepisów prawnych i struktur organizacyjnych do przepisów i struktur Unii Europejskiej, zwłaszcza w dziedzinie ochrony przyrody i środowiska. Na szczeblu krajowym zostały wprowadzone nowe ustawy, m.in.: ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jednolity - Dz. U. z 2009r. Nr 151, poz. 1220 z późn. zm.), ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U Nr 80, poz. 717 z późn. zm.), ustawa z dnia 25 czerwca 2009 r. o rolnictwie ekologicznym (Dz. U. Nr 116, poz. 975), 6 ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (Dz. U. Nr 229, poz. 2273 z późn. zm.), wraz z rozporządzeniami wykonawczymi do ustanowionych przepisów. Konieczność uporządkowania regulacji prawnych poprzez wdrażanie dyrektyw obowiązujących w Unii Europejskiej jest przyczyną nieustannych zmian w przepisach obowiązujących ustaw, a to z kolei rodzi potrzebę wprowadzania nowych rozporządzeń wykonawczych. Dotyczy to szczególnie przepisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. Uwzględniając wszystkie zmiany tej ustawy wprowadzone w okresie 2001-2008 ogłoszono jednolity tekst ustawy – Prawo ochrony środowiska w Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz.150 z późn. zm.). Ponadto zmianom uległy przepisy m.in. takich ustaw jak: ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tekst jednolity - Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019 z późn. zm.), ustawa z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie (tekst jednolity - Dz. U. z 2005 r. Nr 127, poz. 1066 z późn. zm.), ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst jednolity - Dz. U. z 2010 r. Nr 185, poz. 1243 z późn. zm.), ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tekst jednolity - Dz. U. z 2011 r. Nr 12, poz. 59), ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jednolity - Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623), ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (tekst jednolity -Dz. U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1266 z późn. zm.), Wymienione wyżej ustawy dokonują w zakresie swoich regulacji wdrożenia dyrektyw Wspólnot Europejskich. 4. Omówienie realizacji przyjętych w Programie celów i działań ekologicznych. 4.1. Powietrze atmosferyczne Na terenie powiatu radomskiego głównymi źródłami zanieczyszczenia powietrza są procesy spalania energetycznego paliw stałych i gazowych, procesy technologiczne oraz spalanie paliw w środkach transportu. Emisja zanieczyszczeń na terenie powiatu radomskiego z zakładów szczególnie uciążliwych za rok /wg danych Głównego Urzędu Statystycznego/ przedstawia się następująco: Emisja zanieczyszczeń pyłowych ogółem Rok 2009 – 53 Mg w tym ze spalania paliw – 46 Mg 7 cementowo-wapiennicze i materiałów ogniotrwałych – 7 Mg Emisja zanieczyszczeń gazowych ogółem Rok 2009 – 34999 Mg w tym : Dwutlenek siarki – 93 Mg Dwutlenek azotu – 62Mg Tlenek węgla – 144 Mg Dwutlenek węgla – 34662 Mg Zanieczyszczenia , które zostały zatrzymane lub zneutralizowane w urządzeniach do redukcji / dot. zanieczyszczeń pyłowych – energetyka, źródła technologiczne / Rok 2009 – 315 Mg Wg danych przedstawionych przez Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Warszawie w Raporcie „Stan środowiska w Województwie Mazowieckim w 2009r. ”emisja zanieczyszczeń przypadająca na strefę radomsko zwoleńską w której zlokalizowany jest powiat radomski, przedstawia się następująco: Zanieczyszczenie Suma ze źródeł Suma emisji ze Suma emisji Suma punktowych, źródeł ze źródeł emisji ze powierzchniowych punktowych powierzchnio źródeł i liniowych Mg/rok Mg/rok -wych Mg/rok liniowych Mg/rok Dwutlenek siarki 3000,1-7000 200,11-1000 2500,1-3390 Tlenki azotu 2000,1-4000 300,1-5500 800,1-1500 Tlenek węgla 8000,1-12000 400,1-1000 Pył zaw. PM 10 5000,1-7000 100,1-200 5,1-7 2000,13200 4000,1-5580 4500,16000 2600,1-6500 400,1-800 Zgodnie z opracowaniem „Roczna ocena jakości powietrza w województwie mazowieckim . Raport za 2009r. ”opracowanym przez Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Warszawie – klasyfikacja strefy radomsko – zwoleńskiej przedstawia się następująco : 8 Dot. Ochrony zdrowia Nazwa substancji Dwutlenek siarki Symbol klasy wynikowej dla substancji w strefie A Dwutlenek azotu A Tlenek węgla A Pył zaw. PM 10 A Ołów A benzen A Klasyfikacja strefy dla zanieczyszczeń mających określone poziomy docelowe Dot. Ochrona zdrowia Nazwa substancji Ozon Arsen w pyle PM 10 Symbol klasy wynikowej dla substancji w strefie A-poziom docelowy C-poziom długoterminowy A Nikiel w pyle PM 10 A Kadm w pyle PM 10 A Benzo/α/ piren w pyle PM 10 C Klasyfikacja strefy dla zanieczyszczeń mających określone poziomy dopuszczalne Dot. Ochrona roślin Substancja Dwutlenek siarki Symbol klasy wynikowej dla substancji w strefie A Tlenki azotu A Klasyfikacja strefy dla zanieczyszczeń mających określone poziomy docelowe i długoterminowe. Dot. Ochrona roślin Substancja Ozon Symbol klasy wynikowej dla substancji w strefie A-poziom docelowy C-poziom długoterminowy 9 Klasa A – stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy nie przekraczają poziomów dopuszczalnych, poziomów docelowych , poziomów długoterminowych. Klasa B – stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne lecz nie przekraczają poziomów dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji. Klasa C – stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne powiększone o margines tolerancji, w przypadku , gdy margines tolerancji nie jest określony – poziomy dopuszczalne, poziomy docelowe poziomy celów długoterminowych . Uwzględniając powyższe należy zauważyć iż stan jakości powietrza w strefie radomsko – zwoleńskiej nie budzi zastrzeżeń z wykluczeniem stężeń emitowanego benzo /α/ pirenu oraz ozonu. W roku 2009 na terenie powiatu radomskiego nie były prowadzone pomiary monitoringowe opadu pyłu oraz benzenu z uwagi na zachowanie dopuszczalnych norm oraz klasyfikacje A dla tych substancji w strefie radomsko-zwoleńskiej. Na terenie powiatu radomskiego nastąpił znaczny wzrost rozwoju sieci ciepłowniczych, głównie dla zaopatrzenia w ciepło budownictwa wielorodzinnego, usługowego i obiektów drobnego, choć na terenach, gdzie dominuje zabudowa rozproszona, nie ma ekonomicznego uzasadnienia rozwój centralnych systemów ciepłowniczych. Kotłownie lokalne są stopniowo modernizowane lub włączane do centralnej sieci ciepłowniczej oraz modernizowane na gazowe lub olejowe. Pociąga to za sobą likwidację starych pieców węglowych, opalanych najczęściej słabej jakości węglem i nie posiadających żadnych urządzeń oczyszczających spaliny. W celu ograniczenia zanieczyszczeń emitowanych do powietrza w wyniku prowadzenia gospodarki cieplnej oraz działalności gospodarczej prowadzone są następujące działania : W celu ograniczenia zanieczyszczeń emitowanych do powietrza w wyniku prowadzenia gospodarki cieplnej oraz działalności gospodarczej prowadzone są następujące działania : - zabiegi termoizolacyjne – modernizacja budynków mieszkalnych, budynków użyteczności publicznej i innych - eliminacja tzw ”niskiej emisji” - zmiana czynnika grzewczego – tradycyjne paliwa zastępowane są paliwami ekologicznymi / dot. to przede wszystkim małych kotłowni oraz palenisk domowych / - promowanie i wprowadzanie najlepszych dostępnych technik / BAT / do działalności produkcyjnej - wzrost i promocja wykorzystania energii odnawialnej - właściwa edukacja ekologiczna 10 - przebudowa i modernizacja dróg lokalnych. Podsumowując, realizacja celów w zakresie ochrony powietrza atmosferycznego przebiegała prawidłowo. Podkreślić należy, że w dużej mierze jest to zależne od podmiotów gospodarczych i osób fizycznych. Powiat może odgrywać rolę koordynatora działań w zakresie ochrony powietrza atmosferycznego – głównym jego zadaniem w tym zakresie powinna być edukacja mieszkańców dotycząca oszczędnego zużycia energii cieplnej i elektrycznej, korzystania z proekologicznych nośników energii oraz wydawanie pozwoleń związanych z emisją zanieczyszczeń. 4.2 Hałas W ramach monitoringu jakości środowiska w 2009r. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie nie wykonywał badań hałasu komunikacyjnego przy głównych drogach powiatu radomskiego. Wg rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku /Dz.U.Nr 120, poz.826 z 2007r./ dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowane przez poszczególne grupy źródeł hałasu , z wyłączeniem hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie elektro-energetyczne, wyrażone wskaźnikiem LAeqD i LAeq N, które to wskaźniki mają zastosowanie do ustalenia i kontroli warunków korzystania ze środowiska , w odniesieniu do jednej doby. Dopuszczalny poziom hałasu [ dB ] Lp Drogi lub linie kolejowe Rodzaj terenu 1 2 LAeqD LAeqN przedział czasu odniesienia przedział czasu odniesienia równy 16 godzinom równy 8 godzinom a/strefa ochronna „A” uzdrowiska b/tereny szpitali poza miastem a/tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej b/tereny zabudowy związanej ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży c/tereny domów opieki społecznej d/tereny szpitali w miastach 11 50 45 55 50 3 4 a/tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego b/tereny zabudowy zagrodowej c/tereny rekreacyjnowypoczynkowej d/tereny mieszkaniowousługowe Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyżej 100 tys. mieszkańców 60 50 65 55 W przypadku oddziaływań związanych z hałasem przemysłowym występują nieliczne przypadki stwierdzanych przekroczeń norm poza terenami zakładów. Uciążliwości te są możliwe do eliminowania poprzez wymianę urządzeń emitujących hałas, zastosowanie wyciszeń urządzeń wewnątrz zakładu, wymianę okien na dźwiękoszczelne lub budowę ekranów dźwiękochłonnych. Stanu jakości środowiska pod względem emisji hałasu znacznie ulegnie poprawie po przebudowie dróg lokalnych , dróg wojewódzkich i krajowych Przebudowa ta na terenie powiatu radomskiego jest w ciągłej realizacji. Podstawę prawną działań w zakresie ochrony środowiska przed hałasem stanowi przede wszystkim ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska. Artykuł 112 tej ustawy stwierdza, że: „Ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska, w szczególności poprzez: utrzymanie poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego lub co najmniej na tym poziomie, zmniejszenie poziomu hałasu co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany”. Ochrona przed hałasem polega na dwojakiego rodzaju działaniach: zapobieganiu powstawania hałasu, zapobieganiu przenikania hałasu do środowiska. Ponieważ głównym źródłem hałasu w powiecie radomskim jest komunikacja, konieczna jest dalsza koordynacja działań wszystkich służb i organów w celu ograniczania liczby pojazdów powodujących szczególny hałas, a także: systematyczne usprawnianie ruchu drogowego, budowa nowych odcinków dróg z zapewnieniem właściwej ochrony przed hałasem już w fazie realizacji inwestycji, modernizacja nawierzchni istniejących. W celu usprawnienia komunikacji, a tym samym ograniczenia hałasu 12 pochodzenia komunikacyjnego podejmowane są następujące działania: 1. Modernizacja istniejącej sieci dróg i ulic z uwzględnieniem standardów środowiskowych – ekrany akustyczne, ścieżki dla pieszych i ścieżki rowerowe. 2. Zapewnienie dogodnych połączeń komunikacyjnych z lokalnymi ośrodkami regionalnymi, a także sąsiednimi ośrodkami gminnymi. 3. Budowa odpowiedniej ilości miejsc parkingowych w pobliżu centrów usługowych. 4. Poprawa płynności ruchu i zmniejszenie ilości zatrzymań. 5. Projektowanie dróg z uwzględnieniem możliwie małych pochyleń podłużnych, mało szorstkich nawierzchni oraz elementów drogi redukujących hałas (np. prowadzenie drogi w głębokim wykopie, w newralgicznych punktach trasy). 6. Kontrola przestrzegania przepisów prawa przez podmioty emitujące hałas w zakresie monitoringu i stosowaniu najlepszych dostępnych technologii (realizowane przez WIOŚ). 7. Zwiększenie ilości izolacyjnych pasów zieleni w miejscach narażonych na ponadnormatywny hałas. 8. Działania termomodernizacyjne, m.in. stosowanie dźwiękochłonnych elewacji budynków, stosowanie stolarki okiennej na okna o podwyższonym wskaźniku izolacyjności akustycznej właściwej (Rw>30dB) w budynkach narażonych na ponadnormatywny hałas i nowobudowanych obiektach. 9. Reagowanie na skargi mieszkańców na ponadnormatywny hałas. 10. Ograniczanie hałasu w obiektach przemysłowych poprzez: zastosowanie w zakładach przemysłowych automatyzacji i hermetyzacji procesu produkcji, przebudowę instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych, skrócenie czasu pracy hałaśliwych urządzeń, stosowanie obudów dźwiękochłonnych na urządzenia i maszyny emitujące wysoki poziom hałasu. 4.3. Ocena stopnia realizacji celów i kierunków działań w zakresie ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym Zagadnienia związane z promieniowaniem elektromagnetycznym należą do najmniej rozpoznanych w powiecie radomskim. Oceny poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku dokonuje się w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Wykonanie badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku jest zadaniem Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska. Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska pola elektromagnetyczne definiuje się jako pola elektryczne, magnetyczne oraz elektromagnetyczne o częstotliwości od 0 Hz do 300 GHz. Powyżej 300 GHz promieniowanie ma już zdolność jonizacji atomów oraz cząsteczek (np. promieniowanie X, gamma), a pola 13 z tego zakresu nazywa się promieniowaniem jonizującym. Oddziaływania elektromagnetyczne są określane przez podanie natężenia pola elektrycznego, natężenie pola magnetycznego, gęstość mocy oraz częstotliwości drgań. Promieniowanie elektromagnetyczne jest bardzo rozległe i obejmuje różne długości fal, począwszy od fal radiowych przez fale promieni podczerwonych, zakres widzialny i fale promieni nadfioletowych, aż do bardzo krótkich fal promieni rentgenowskich i promieni gamma. Z całego spektrum promieniowania elektromagnetycznego w sposób istotny oddziałują na organizmy tylko te fale, które są pochłaniane przez atomy, cząsteczki i struktury komórkowe. Z uwagi na sposób oddziaływania promieniowania na materię widmo promieniowania elektromagnetycznego można podzielić na promieniowanie jonizujące i niejonizujące. Do głównych źródeł na terenie powiatu radomskiego powodujących wprowadzanie do środowiska fal elektromagnetycznych należą stacje nadawcze telefonii komórkowej i radiowej wyposażone w anteny sektorowe, których równoważna moc izotropowa wynosi nie mniej niż 100 W, emitujące pola elektromagnetyczne o częstotliwości od 30 KHz do 300 GHz. W ostatnich latach nastąpił gwałtowny rozwój nowych technik telekomunikacyjnych i rozwój sieci telefonii komórkowej. Na terenie powiatu przeprowadzano w 2009r. badania dotyczących wysokości promieniowania elektromagnetycznego oraz wpływu tego promieniowania na środowisko, w tym zdrowie ludzi. Pomiary te zostały wykonane w miejscowościach: - Skaryszew ul. Sienkiewicza na rogu Towarowej - Pionki – parking przy dworcu PKP Pionki Zachodnie. Wyniki przedstawiają się następująco : Skaryszew - data pomiaru – 28.10.2009r. Natężenie składowej elektrycznej pola [V/m] - 0,1 – 1000 [MHz] – 0,18 - 1,0 - 40000 [MHz] - < 0,8 Pionki - data pomiaru – 10.08.2009r. Natężenie składowej elektrycznej pola [V/m] - 0,1 – 1000 [MHz] – 0,23 - 1,0 - 40000 [MHz] - < 0,8 Analiza wyników pomiarów wykazała, że występujące w środowisku poziomy pól elektromagnetycznych SA mniejsze od poziomów dopuszczalnych /poziom dopuszczalny w zależności od częstotliwości zawiera się w przedziale od 7 V/m do 20 V/m/. W Programie ochrony środowiska dla powiatu radomskiego wyznaczono następujące 14 cele w zakresie ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym: lokalizacja źródeł promieniowania od terenów zabudowy mieszkaniowej elekromagnetycznego z dala Wyznaczony cel jest sukcesywnie realizowany. Z drugiej strony, należy unikać lokalizacji nowych budynków mieszkalnych w bliskim sąsiedztwie linii elektroenergetycznych lub stacji transformatorowych wysokiego napięcia. Zagrożenie promieniowaniem niejonizującym może być stosunkowo łatwo wyeliminowane lub ograniczone, pod warunkiem zapewnienia odpowiedniej separacji przestrzennej człowieka od pól przekraczających określone wartości graniczne. Zasady ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym i sposób jego kontroli podaje rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 roku. Zagadnienia te uwzględnione zostały również w przepisach sanitarnych, prawie zagospodarowania przestrzennego, przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy oraz w prawie budowlanym. Dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową wyznaczono wartość składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego 50 Hz w wysokości 1 kV/m. Dla pozostałych terenów, na których przebywanie ludności jest dozwolone bez ograniczeń, ustalono wysokość składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego o częstotliwości 50 Hz w wysokości 10 kV/m, a magnetycznej 60 kV/m. W związku z rozwojem systemu usług telekomunikacyjnych na terenie powiatu, prawdopodobnie wzrośnie oddziaływanie promieniowania elektromagnetycznego pochodzącego z tego źródła. Nowe tereny przewidziane pod zabudowę mieszkalno-usługową będą wyposażane w dodatkowe sieci telekomunikacyjne powiązane z istniejącą siecią oraz powiązane z systemem radiowego dostępu NMT450. Dla potrzeb rozwoju sieci telekomunikacyjnych należy uwzględniać w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego miejsca dla urządzeń teletechnicznej kanalizacji kablowej. W celu ochrony krajobrazu przez negatywnym oddziaływaniem źródeł promieniowania elektromagnetycznego, należy dążyć do lokalizowania wysokich konstrukcji wspornych poza miejscami objętymi szczególną ochroną, aby ich wpływ na krajobraz był jak najmniejszy. Należy także wprowadzić zasadę lokalizacji kilku źródeł promieniowania na jednej konstrukcji wsporczej, o ile jest to technicznie możliwe. 4.4. Ocena stopnia realizacji celów i kierunków działań w zakresie jakości wód i stosunków wodnych Wody podziemne W latach 2009-2010 w ramach monitoringu jakości wód podziemnych w województwie mazowieckim badania jakości tych wód realizowane były 15 w monitoringu operacyjnym w zagrożonych częściach wód przez Państwowy Instytut Geologiczny w sieci krajowej i Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w sieci regionalnej. W monitoringu tym na terenie powiatu radomskiego nie były wyznaczone punkty pomiarowe. W związku z powyższym nie można przedstawić dokładnej charakterystyki jakościowej tych wód. Uznać należy, że stan jakościowy wód podziemnych na terenie powiatu radomskiego nie uległ pogorszeniu z uwagi na brak sygnałów w tym zakresie. Na potrzeby zaopatrzenia w wodę mieszkańców oraz dla potrzeb przemysłowych w powiecie radomskim pobierana jest jedynie woda podziemna. W latach 1970-1990 nadmierna eksploatacja wód podziemnych doprowadziła do powstania leja depresyjnego (zarówno obszarowo, jak i obniżenie zwierciadła wody w stosunku do jej naturalnego poziomu) i związanego z nim pionowego przesączania płytszych wód podziemnych i powierzchniowych do eksploatowanych zasobów wodnych. Było to przyczyną zaniku cieków powierzchniowych, zmiany reżimu hydrogeologicznego i hydrologicznego (m.in. zasilania cieków wodami podziemnymi i przedostawania się zanieczyszczeń do wód podziemnych). Zanik rzek i zbiorników wodnych oraz wyschnięcie bagien spowodowały trwałe zmiany w faunie i florze całego regionu. Według informacji archiwalnych, zasięg leja depresji obejmował w okresie największego zasięgu (na początku lat 90-tych) obszar około 320 km2.. Lej depresji obejmował tereny miasta Radomia (w całości), gmin: Zakrzewa, Wolanowa, Kowali i Skaryszewa (w granicach 50 – 70% powierzchni) oraz gmin: Jedlnia – Letnisko, Jastrzębia i Jedlińsk (do 10% powierzchni). Lej depresji przekraczał strefę wododziału zlewni Radomki i rzeki Modrzejowicy i obejmował północny fragment zlewni tej rzeki. Od kilku lat, z uwagi na podjęcie zdecydowanych działań mających na celu ograniczenie poboru wody, zarówno przez sektor komunalny, jak i przemysł oraz sprzyjające warunki atmosferyczne /wysokie opady atmosferyczne/ zasięg leja przestał się zwiększać. Obecnie lej depresyjny praktycznie zanikł i zagrożenie takie nie występuje. Wody powierzchniowe W 2009r. badania jakości wód powierzchniowych płynących w gminach powiatu radomskiego prowadzone były przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie Delegatura w Radomiu. Ocenę jakości wód wykonano w oparciu o zasady funkcjonujące od 2008r. tj. rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych /Dz.U. Nr 162, poz. 1008/. W 2009r. na terenie powiatu radomskiego badania monitoringowe rzek prowadzone były tylko w 1 punkcie na rzece Tymiance. 16 Za 2010r. brak jest danych o wynikach badań monitoringowych rzek na terenie powiatu radomskiego. Wyniki pomiarów przedstawiono w poniższej tabeli. Tabela: Jakość wód i rzek powiatu radomskiego w 2009 r. Rzeka Tymian ka Punkt pomiarowo -kontrolny Jedlińsk /ujście do Radomki/ Km biegu rzeki 1,00 Gmina Jedlińsk Klasa element ów fizyko chemicz nych /1-5/ poniżej stanu dobrego Wyniki pomiarów wskaźników i substancji odpowiadające I - IV klasie jakości wód nazwa wskaźnika klasa wskaźnika fitobentos /wskaźnik okrzemkowy/ IV makrofity /makrofitowy indeks rzeczny/ III klasa elementów biologicznych IV temperatura I odcyzn pH I tlen rozpuszczony I BZT5 II OWO II przewodność I substancje rozpuszczone . azot amonowy I poniżej stanu dobrego azot Kjeldahla poniżej stanu dobrego azot azotanowy poniżej stanu dobrego azot ogólny poniżej stanu dobrego fosfor ogólny II stan /potencjał ekologiczny słaby Gospodarka wodno - ściekowa Proces wodociągowania i kanalizowania wsi należy do jednych z ważniejszych zadań gmin. Stan systemu zaopatrzenia w wodę oraz odprowadzania ścieków w gminach na terenie powiatu radomskiego w dalszym ciągu jest zróżnicowany. 17 Poniżej przedstawiono najważniejsze informacje z zakresu gospodarki wodnościekowej na terenie powiatu radomskiego, na podstawie danych GUS oraz poszczególnych gmin. Dane za 2010r. są niepełne. W związku z tym nie uwzględniono ich w analizie porównawczej. Tabela. Informacje dotyczące gospodarki wodnej na terenie powiatu radomskiego w latach 2009 – 2010 Parametr Rok Jednostka 2009 2010 km 1711,1 0 sztuk 32 082 0 Zużycie wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności 3 dam /rok 13 578 0 Zużycie wody na cele przemysłu dam3/rok 138 0 Zużycie wody w rolnictwie i leśnictwie dam3/rok 8 839 0 Zużycie wody na cele eksploatacji sieci wodociągowej 3 dam /rok 4 601 0 Zużycie wody z wodociągów w gospodarstwach domowych dam3/rok 3 994,7 0 Długość czynnej sieci rozdzielczej Połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych Zużycie wody z wodociągów na jednego mieszkańca m 27,2 0 Wodociągowa sieć rozdzielcza na 100 km2 km 80 – 159,9 0 3 Tabela . Informacje dotyczące gospodarki ściekowej na terenie powiatu radomskiego w latach 2009 – 2010 Rok Parametr Jednostka 2009 2010 km 391,2 0 Połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych sztuk 7 470 0 Ścieki odprowadzone siecią kanalizacyjną dam3 1 901,5 0 Kanalizacyjna sieć rozdzielcza na 100 km km 20 – 39,9 0 Ludność korzystająca z oczyszczalni ścieków w % ludności ogółem % Długość czynnej sieci kanalizacyjnej 2 37,1 0 Ścieki przemysłowe i komunalne wymagające oczyszczania 3 dam 1 993 0 Ścieki przemysłowe i komunalne oczyszczane dam3 1 912 0 W porównaniu do 2008 r. długość sieci wodociągowej na terenie powiatu radomskiego wzrosła o 49,7 km. Przy rozbudowie sieci wodociągowej obserwuje się w dalszym ciągu spadek zużycia wody przypadający na jednego mieszkańca. W 2007 r. wskaźnik ten wynosił 27,4 m3 a w 2009 r. 27,2 m3. Świadczy to o racjonalnym wykorzystywaniu wody przez mieszkańców. Zadawalającym faktem jest dalsza rozbudowa sieci kanalizacyjnej. W porównaniu do 2008r. długość sieci kanalizacyjnej wzrosła o 34,6 km. Bardzo istotnym faktem jest dalszy wzrost liczby ludności korzystającej 18 z oczyszczalni ścieków. W 2007r. 36,95% ogólnej liczby ludności powiatu radomskiego korzystało z oczyszczalni ścieków a w 2009r. – 37,1%. W 2010r. inwestycje w zakresie rozbudowy sieci wodociągowej i kanalizacyjnej realizowane były na terenie gmin: Gózd, Iłża, Jedlnia Letnisko, Jedlińsk, Kowala, Pionki, Przytyk, Zakrzew. W zakresie budowy sieci wodociągowej przedsięwzięcie realizowały gminy: Iłża, Jedlnia Letnisko, Jedlińsk, Kowala, Przytyk, Zakrzew, w wyniku czego w 2010r. przybyło 26,86 km tej sieci. W zakresie budowy sieci kanalizacyjnej przedsięwzięcie realizowały gminy: Gózd, Jedlnia Letnisko, Pionki, Zakrzew, w wyniku czego w 2010r. przybyło 32,3 km tej sieci. W dalszym ciągu jednym z głównych problemów powiatu radomskiego w zakresie ochrony środowiska jest niedostateczny stopień oczyszczania ścieków komunalnych. Powodem tego jest m.in.: - brak oczyszczalni ścieków w niektórych gminach, - niewystarczająca przepustowość istniejących oczyszczalni, - mała efektywność oczyszczalni spowodowana przeciążeniem oczyszczalni, - słabo rozwinięta sieć kanalizacyjna. W 2010 r. na terenie powiatu radomskiego funkcjonuje 28 oczyszczalni zgodnie z poniższym wykazem. Tabela . Wykaz wybranych oczyszczalni ścieków powiatu radomskiego Właściciel Gmina Miejscowość Projektowana przepustowość (m3/d) Odbiornik 1. Agencja Nieruchomości Rolnych Oddział Terenowy w Warszawie Gospodarstwo Skarbu Państwa Skaryszew Gębarzów 18,30 rów mel./ Kobylanka/Modrzejowica 2. Nadleśnictwo Marcule Iłża Marcule 6,50 rów B JedlniaLetnisko Jedlnia Letnisko 30,00 Gzówka/Pacynka/Mleczna Iłża Trębowiec 13,00 Iłżanka/Wisła Jedlińsk Wierzchowiny 17,00 rów mel./Tymianka/-Radomka Lp. 3. 4. 5. Ośrodek Edukacji Ekologicznej i Integracji Europejskiej Lasów Państwowych w Jedlni Letnisko Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Spółka z o.o. Starachowice Publiczna Szkoła Podstawowa w Wierzchowinach 19 Lp. Właściciel 6. Publiczna Szkoła Podstawowa w Zawadach Starych 7. Szpital Rejonowy w Iłży 8. Urząd Gminy Jedlnia Letnisko 9. Urząd Gminy Pionki 10. Urząd Gminy Gózd Zakład Gospodarki 11. Komunalnej i Mieszkaniowej w Skaryszewie Zakład Gospodarki 12. Komunalnej w Jedlińsku Zakład Mleczarski 13. „FIGAND” s.c. w Kolonii Wawrzyszów Zakład Wodociągów i 14. Kanalizacji w Iłży 15. Urząd Gminy Jastrzębia 16. 17. 18. 19. 20. 21. Zakłady Górniczo-Metalowe „Zębiec” w Zębcu Zakłady Przetwórstwa Spożywczego „MAKÓW” Sp. z o.o. w Makowie Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Wierzbicy Zespół Szkół Rolniczych w Chwałowicach Urząd Miasta Pionki (dawniej ZTS „PROFIT” S.A. w upadłości w Pionkach) Publiczna Szkoła Podstawowa w Zakrzewie 22. Urząd Gminy Gózd 23. Caritas Diecezji Radomskiej Dom Interwencji Kryzysowej 24. P.S.P. w Mniszku Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych 25. w Warszawie Oddział w Radomiu oczyszczalnia w Wólce Domaniowskiej Gmina Miejscowość Projektowana przepustowość (m3/d) Odbiornik Jedlińsk Zawady Stare 6,00 rów R-3/Tymianka/-Radomka 141,50 Iłżanka/Wisła 611,00 rów mel./Pacynka/-Mleczna 250,00 Leniwa/Radomka/Wisła 250,0 Gzówka/Pacynka/Mleczna 800,00 Kobylanka/Modrzejowica/Iłżanka 220,00 Tymianka/Radomka/Wisła 60,0 rów mel./Szabasówka/Radomka 2150,00 Iłżanka/Wisła 200,00 Jastrzębianka/Radomka/Wisła 1300,00 obieg zamknięty 390,00 Pacynka/Mleczna/-Radomka 1300,00 Szabasówka/Radomka/-Wisła 115,30 rów mel./Struga Malenie/Iłżanka Pionki Pionki 12000,00 Zagożdżonka/Wisła Zakrzew Zakrzew 29,00 rów mel./Ciek Bosak/Starorzecze Radomki „SOSNOWICA” 514,00 Pacynka/Mleczna/-Radomka 12,38 Małyszyniec/Iłżanka/-Wisła 6,05 Garlica/Szabasówka/Radomka 365,00 Radomka/Wisła Iłża Iłża Jedlnia Letnisko Jedlnia Letnisko Pionki Jedlnia Kościelna Gózd Gózd Skaryszew Skaryszew Jedlińsk Jedlińsk Wolanów Kolonia Wawrzyszów Iłża Iłża Jastrzębia Jastrzębia Iłża Zębiec Skaryszew Maków Wierzbica Wierzbica Iłża Chwałowice Gózd Klwatka Królewska Iłża Jasieniec Dolny Wolanów Mniszek Przytyk Wólka Domaniowska 20 Lp. Właściciel Gmina Miejscowość 26. oczyszczalnia komunalna dla gminy Przytyk Przytyk Zameczek Zakrzew Zakrzew Kowala Rożki 27. Urząd Gminy Zakrzew 28. Oczyszczalnia w Rożkach Projektowana przepustowość (m3/d) Odbiornik 300,00 Radomka/Wisła 1,20 Bosak/Radomka/Wisła 16,80 rów melioracyjny W latach 2009-2010 nie zostały oddane do eksploatacji nowe oczyszczalnie. Modernizacji wymaga komunalna oczyszczalnia ścieków w Pionkach. Do modernizacji komunalnej oczyszczalni ścieków przystąpiła gmina Jedlińsk. Ponadto Gmina Kowala w 2009r. przystąpiła do realizacji projektu rozwiązania problemu gospodarki ściekowej polegającego na budowie gminnej oczyszczalni ścieków z równoczesną budową sieci kanalizacyjnej oraz budową oczyszczalni przydomowych na terenach o rozproszonej zabudowie. Ocena stopnia realizacji celów i kierunków działań W Programie ochrony środowiska dla powiatu radomskiego wyznaczono następujące cele z zakresu ochrony zasobów wodnych: ograniczenie poboru wód podziemnych dla celów gospodarczych, produkcji i usług; ograniczenie wodochłonności; poprawa jakości wód powierzchniowych; zapobieganie zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych ze szczególnym naciskiem na zapobieganie u źródła; zmniejszenie deficytu wód powierzchniowych; udział w opracowaniu pilotażowego programu ochrony wód dla zlewni Radomki. W zakresie ograniczenia poboru wód podziemnych zmniejszyła się wodochłonność przemysłu, co jest raczej efektem restrukturyzacji przemysłu i zamykania zakładów, niż zmian technologicznych produkcji polegających na zmniejszeniu zapotrzebowania na wodę. Zmniejszyło się zużycie wody przez mieszkańców powiatu radomskiego, co świadczy o wzroście świadomości mieszkańców iż woda jest surowcem niezastąpionym i najcenniejszym jaki nam dała przyroda. W zakresie poprawy jakości wód powierzchniowych podjęto następujące działania: - gmina Kowala przystąpiła do realizacji projektu rozwiązania problemu gospodarki ściekowej polegającego na budowie gminnej oczyszczalni ścieków z równoczesną budową sieci kanalizacyjnej oraz budową oczyszczalni 21 - - przydomowych na terenach o rozproszonej zabudowie. rozbudowa sieci kanalizacyjnej. Przedsięwzięcie to realizowane było na terenie gmin: Gózd, Jedlnia Letnisko, Pionki, Zakrzew, w wyniku czego w 2010 r. przybyło 32,3 km tej sieci. nie brano udziału w opracowaniu pilotażowego programu ochrony wód zlewni Radomki ponieważ program ten nie został opracowany. Starostwo Powiatowe w Radomiu sukcesywnie przeprowadza weryfikację warunków pozwoleń wodnoprawnych - przeprowadzane są przeglądy realizacji pozwoleń wodnoprawnych w zakresie poboru wód podziemnych. W wydanych pozwoleniach wodnoprawnych dozwolony pobór wód podziemnych ani razu nie przekraczał ustalonych wydajności eksploatacyjnych poszczególnych ujęć. W celu ograniczenie poboru wód podziemnych dla celów przemysłowych dokonywana jest szczegółowa analiza bilansów zapotrzebowania wody, zawartych w operatach wodnoprawnych stanowiących podstawę do wydania pozwolenia wodnoprawnego. Zmniejszenie deficytu wód powierzchniowych osiągnięto poprzez retencjonowanie wody - budowę stawów rybnych oraz małych zbiorników wodnych przez osoby indywidualne. W latach 2009-2010 wydano łącznie 16 pozwoleń wodnoprawnych na szczególne korzystanie z wód przez te obiekty o łącznej powierzchni lustra wody 10,4 ha. Działania takie w znacznym stopniu przyczyniają się do racjonalnego gospodarowania spływami wód opadowych i ograniczenia ich szybkiego odprowadzania do wód otwartych, co w efekcie zapobiega przesuszeniu terenu. Działania w tym zakresie mają również na celu ochronę ekosystemów przyrodniczych oraz fauny i flory związanej ze środowiskiem wodnym. Pozostałe działania, jakie prowadzono dla osiągnięcia celów w zakresie poprawy zasobów wodnych i jakości wód to: ograniczenie spływu zanieczyszczeń powierzchniowych z rolnictwa poprzez budowę zbiorników na gnojowicę i płyt obornikowych, a także racjonalizacje zużycia nawozów i środków ochrony roślin, wspieranie realizacji indywidualnych systemów oczyszczania ścieków w zabudowie rozproszonej; utrzymanie naturalnych zbiorników retencyjnych m. in. terenów podmokłych, torfowisk, bagien; preferowanie zalesień głównie na obszarach źródliskowych, infiltracyjnych i wododziałowych; modernizacja systemów zaopatrzenia w wodę. W zakresie zmniejszenia zużycia wody w gospodarstwach domowych, przemyśle i rolnictwie należy kontynuować działania zmierzające do racjonalizacji jej zużycia. Dla realizacji tego celu, proponuje się podjęcie lub kontynuację następujących działań: 22 1. Dalsza weryfikacja wydanych pozwoleń wodno – prawnych 2. Relatywne zmniejszanie zużycia wody, np. poprzez wprowadzanie zamkniętych obiegów wody, zmiany technologii, poprawa stanu zakładowych sieci wodociągowych. 3. Dalsze opomiarowanie gospodarstw indywidualnych, odbiorców przemysłowych i komercyjnych, zarówno na zimną, jak i ciepłą wodę. 4. Stosowanie przez mieszkańców miast i wsi urządzeń wodooszczędnych. 5. Edukacja mieszkańców w zakresie możliwości i konieczności oszczędzania wody w gospodarstwach domowych, podniesienie stanu świadomości społeczności lokalnej w zakresie konieczności oszczędzania wody oraz możliwości technicznych i organizacyjnych w tym zakresie. 6. Ustanawianie aktów prawa lokalnego stwarzających bodźce finansowe do oszczędzania wody (np. upust w podatku od nieruchomości za zainstalowanie urządzeń wodooszczędnych, upust w opłacie od wzrostu wartości nieruchomości, stosowanie dwóch cen jednostkowych zużycia wody – niższej od poboru do określonej wielkości na osobę i wyższej za pobór przekraczający określony limit oszczędnego zużycia). 7. Dążenie do identyfikacji i ograniczenia strat wody przy jej produkcji i przesyle, poprzez modernizację i konserwacje urządzeń wodociągowych. 8. Rozwijanie systemu automatycznego sterowania i kontroli poborem wody Utrzymanie przepływów wody w ciekach i zbiornikach powierzchniowych wymagać będzie następujących działań: 1. Relatywne ograniczenie poboru wody. 2. Dążenie do zaopatrywania zakładów przemysłowych (z wyjątkiem przemysłu farmaceutycznego i spożywczego) z powierzchniowych źródeł. 3. Budowa lokalnych obiektów oczyszczania ścieków w górnej części odcinków rzek i strumieni. 4. Rozbudowa i modernizacja sieci kanalizacji deszczowej w taki sposób, aby wody deszczowe zasilały poszczególne cieki powierzchniowe. 5. Dążenie do pełnego zagospodarowania retencyjnego zlewni; utrzymanie i ochrona oczek wodnych, stawów, bagien i torfowisk niskich towarzyszącym ekosystemom łąkowym. 6. Wprowadzenie biologicznej regulacji cieków, renaturyzacja obszarów wcześniej zmeliorowanych, regeneracja oczek wodnych i mokradeł śródpolnych, odtworzenie zadrzewień brzegowych i roślinności szuwarowej przy zbiornikach wodnych. 7. Dążenie do zachowania naturalnych spływów i naturalnych koryt istniejących cieków wodnych oraz ich biologicznego obudowania. 8. Przebudowa jednostronnie odwadniających systemów melioracyjnych na odwadniająco – nawadniające. 23 9. Dążenie do utrzymania odpowiedniej liczby i powierzchni z otwartym zwierciadłem wody. 10. Dążenie do zapewnienia infiltracji wód opadowych do poziomów wodonośnych (zachowanie odpowiedniej powierzchni terenów niezabudowanych, zwiększanie ilości terenów zieleni urządzonej). 4.5. Ocena stopnia realizacji celów i kierunków działań w zakresie ochrony przyrody Walory przyrodniczo - krajobrazowe powiatu radomskiego są znaczące w skali międzynarodowej i krajowej. Na terenie powiatu znajdują się bardzo cenne przyrodniczo obszary: Puszczy Kozienickiej, lasy iłżeckie oraz torfowiska o specyficznym mikroklimacie. Wiele miejscowości położonych jest w samej Puszczy lub na jej obrzeżach – na przykład znana ze swych walorów rekreacyjnych Jedlnia Letnisko. Dla mieszkańców powiatu radomskiego niezmiernie istotna jest możliwość wypoczynku i rekreacji, dlatego kwestie związane z zielenią i ochroną przyrody traktowane są jako priorytetowe. Znaczenie zieleni jest nieocenione, bowiem modyfikuje ona nie tylko lokalne warunki klimatyczne, ale także jest czynnikiem oczyszczającym atmosferę z zanieczyszczeń stałych i gazowych, regulującym stosunek CO2 i O2 w atmosferze oraz wytłumiającym hałas. Roślinność naturalna powiatu radomskiego uległa wielkim zmianom, głownie za sprawą działalności ludzkiej. Na obszarze powiatu występują różne typy ekosystemów odmiennych pod względem przyrodniczym i krajobrazowym. Generalnie, ekosystemy naturalne jak i półnaturalne na terenie powiatu można podzielić na: zwarte kompleksy leśne, roślinność siedlisk łąkowych, w tym zespoły roślinności łąk wilgotnych, trawiastą roślinność pastwisk, siedliska drzewiaste i krzewiaste wzdłuż cieków wodnych, zbliżone do naturalnych siedliska roślinności przywodnej i bagiennej, alejowe nasadzenia przydrożne i kępy zieleni śródpolnej, zespoły komponowanej roślinności wysokiej parków i cmentarzy, zespoły roślinne w obrębie zabudowy i na obrzeżach terenów rolnych oraz w strefach przydrożnych, kępowe formacje drzewiaste i krzewiaste towarzyszące zabudowie lub stanowiące skupienia śródpolne, rośliny kultur rolniczych z charakterystycznym składem gatunkowym, roślinność ruderalna, występująca w miejscach o intensywnej zabudowie. Na terenie powiatu znajdują się obszary objęte systemem CORINE i ECONET. CORINE, czyli Coordination of Information on the Environment to system informacji na temat przyrody nadzorowany przez Europejską Agencję Środowiskową (EEA czyli European Environmental Agency). Celami programu są: 24 realizacja polityki ekologicznej UE, która obejmuje ochronę bioróżnorodności we wszystkich wymiarach, określenie kierunku dotyczącego polityki ochrony przyrody, jej wdrażanie i pobudzanie różnych służb państwowych w tym wymiarze. CORINE stanowi podstawę dla systemu obszarów chronionych NATURA 2000. W Polsce program CORINE jest realizowany w trzech działach tematycznych: CORINE land cover (gromadzi informacje dotyczące użytkowania ziemi), CORINAIR (inwentaryzacja emisji zanieczyszczeń), CORINE biotopes (typowanie ostoi przyrodniczych, sporządzanie opisu bogactwa przyrodniczego). Koncepcja krajowej sieci ekologicznej ECONET - POLSKA została opracowana w 1995 i 1996 roku przez zespół Autorów pod kierownictwem dr Anny Liro jako projekt badawczy National Nature Plan (NNP) w ramach Programu Europejskiego Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN). Koncepcja EECONET odgrywa istotną rolę we współpracy międzynarodowej, wiążąc się ściśle z konwencją o Różnorodności Biologicznej (1992) i Paneuropejską strategią ochrony różnorodności biologicznej i krajobrazowej (1995). Choć sieć ECONET POLSKA nie posiada umocowania prawnego, jest pewną wytyczną polityki przestrzennej. Zgodnie z definicją podaną przez Autorów koncepcji "Krajowa sieć ekologiczna ECONET -POLSKA jest wielkoprzestrzennym systemem obszarów węzłowych najlepiej zachowanych pod względem przyrodniczym i reprezentatywnych dla różnych regionów przyrodniczych kraju, wzajemnie ze sobą powiązanych korytarzami ekologicznymi, które zapewniają ciągłość więzi przyrodniczych w obrębie tego systemu." Sieć ECONET - POLSKA pokrywa 46% kraju. Składa się ona z obszarów węzłowych i łączących je korytarzy ekologicznych, wyznaczonych na podstawie takich kryteriów, jak naturalność, różnorodność, reprezentatywność, rzadkość i wielkość. Wyznaczono ogółem 78 obszarów węzłowych (46 międzynarodowych i 32 krajowe, które razem obejmują 31% powierzchni kraju) oraz 110 korytarzy ekologicznych (38 międzynarodowych i 72 krajowe, które razem obejmują 15% powierzchni kraju). Sieć ECONET - POLSKA zawiera w sobie również obszary prawnie chronione (parki narodowe i krajobrazowe oraz rezerwaty), ostoje przyrody lub ważne ostoje ptaków, które najczęściej są "wbudowane" w najcenniejsze fragmenty obszarów węzłowych jako tzw. biocentra (regionalne i lokalne). Położenie powiatu radomskiego na tle systemów ECONET (Liro, 1998) i CORINE (Dyduch-Falniowska i in., 1999) poniższy rysunek. 25 Położenie powiatu radomskiego na tle mapy systemów ECONET (Liro, 1998) i CORINE (Dyduch- Falniowska i in., 1999) System ECONET 1 – obszary węzłowe o znaczeniu międzynarodowym: 21M – obszar Puszczy Pilickiej, 23M – obszar Doliny Środkowej Wisły; 2 – obszar węzłowy o znaczeniu krajowym: 12K – obszar Puszczy Kozienickiej; 3 – krajowe korytarze ekologiczne, ich numer i nazwa: 62k – Garbu Gielniowskiego. 26 System CORINE 4 – ostoje przyrody o znaczeniu europejskim – obszarowe, ich numer i nazwa: 318 – Dolina Pilicy, 318c – Sokół, 319 – Puszcza Kozienicka, 324 – Torfowisko Siekluki, 336 – Piastów, 369 – Pakosław; 5 – ostoje przyrody o znaczeniu europejskim – punktowe, ich numer i nazwa: 346 – Ługi Helenowskie. Spośród składników przyrody podlegających prawnej ochronie na terenie powiatu radomskiego możemy wymienić: rezerwaty przyrody, Kozienicki Park Krajobrazowy im. prof. Ryszarda Zaręby, obszary Natura 2000 (Ostoja Kozienicka, Pakosław, Puszcza Kozienicka, Uroczyska Lasów Starachowickich), obszar chronionego krajobrazu Iłża Makowiec, pomniki przyrody oraz użytki ekologiczne. Rezerwaty przyrody W rezerwatach przyrody chroni się zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym ekosystemy często z określonymi gatunkami roślin i zwierząt, czy elementami przyrody nieożywionej, mające istotną wartość ze względów naukowych, przyrodniczych, krajobrazowych bądź kulturowych. Na terenie powiatu radomskiego utworzono następujące rezerwaty: zerwat „Źródła Królewskie” – gmina Pionki, Rezerwat „Brzeźniczka” – gmina Pionki , Rezerwat „Jedlnia” – gmina Jedlnia Letnisko, – gmina Pionki, – gmina Pionki , Rezerwat „Ponty – Dęby” – gmina Pionki , Rezerwat „Załamanek” – gmina Pionki, onki” – gmina i miasto Pionki, Rezerwat „Leniwa” – gmina Pionki, Rezerwat „Piotrowe Pole” – gmina Iłża, Rezerwat „Dąbrowa Polańska” – gmina Iłża, Rezerwat „Ługi Helenowskie” – gmina Pionki i gmina Zwoleń, Rezerwat „Okólny Ług”- gmina Pionki i gmina Policzna. Parki krajobrazowe Kozienicki Park Krajobrazowy znajduje się na terenie 11 gmin, w tym na terenie 5 gmin powiatu radomskiego: Gózd, Jastrzębia, Jedlnia Letnisko, Pionki, Pionki Miasto. Został on utworzony w 1983 r. dla zachowania lokalnego krajobrazu przyrodniczo – geograficznego. Po powiększeniu w 2001 roku Park obejmuje 26233,83 ha Puszczy z najcenniejszymi drzewostanami o naturalnym charakterze. W celu zabezpieczenia go przed zniekształceniem oraz stworzenia warunków dla rozwoju turystyki i wypoczynku wokół Parku utworzono otulinę o powierzchni 36009,62 ha, którą stanowią obszary leśne i polne. 27 N terenie powiatu radomskiego park zajmuje powierzchnię 16198,78 ha natomiast otulina 16478,92 ha Najcenniejsze i najbardziej naturalne ekosystemy leśne, często z około 200 letnimi drzewostanami, zostały objęte ochroną jako rezerwaty przyrody. Innym chronionym kompleksem leśnym jest Puszcza Iłżecka (lasy iłżeckostarachowickie), która ma powierzchnię 251 km2 i położona jest na Przedgórzu Iłżeckim, łącząc się częściowo z lasami Puszczy Świętokrzyskiej. W jej drzewostanie przeważają sosny z domieszką jodeł, modrzewi i drzew liściastych. Natura 2000 Na terenie powiatu radomskiego ustanowiono cztery obszary sieci europejskiej Natura 2000. Są to: SOO (Specjalne Obszary Ochrony) Pakosław – kod obszaru PLH140015, powierzchnia 590 ha, typ obszaru – B (bez żadnych połączeń z innymi obszarami Natura 2000). Obszar obejmuje największe w Polsce i dobrze rozwijające się stanowisko języczki syberyjskiej Ligularia sibirica (1100 osobników kwitnących, ok. 3000 siewek i osobników nie kwitnących). Stwierdzono tu również występowanie lipiennika Loesela Liparis loeselii oraz 3 gatunków zwierząt z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Główne zagrożenie dla wartości przyrodniczych tego obszaru: spadek poziomu wód gruntowych, zarastanie w wyniku naturalnej sukcesji, niebezpieczeństwo pożaru torfu, zanieczyszczanie, a szczególnie zaśmiecanie, pozyskanie torfu. Ostoja znajduje się w całości na Obszarze Chronionego Krajobrazu Iłża - Makowiec (16 650 ha). Projektuje się utworzenie rezerwatu przyrody Pakosław (500 ha). Puszcza Kozienicka – kod obszaru PLH140035, powierzchnia 28230,4 ha, typ obszaru K (częściowo przecinający się z OSO). Jest to jeden z najcenniejszych pod względem przyrodniczym kompleksów puszczańskich w Polsce. O jego randze świadczy przede wszystkim wysoka różnorodność biologiczna mierzona na wszystkich poziomach: genetycznym, gatunkowym i ekosystemowym. Występuje tu szereg siedlisk przyrodniczych oraz gatunków chronionych i zagrożonych wymarciem w skali kraju i kontynentu. W zbiorowiskach leśnych Puszczy występuje znaczna liczba drzew w wieku od 150 do 400 lat. Wizytówką Puszczy Kozienickiej są endemiczne wyżynne jodłowe bory mieszane Abietetum polonicom, które na tym terenie uznawane są za postać kresową. Jednym z najważniejszych i jednocześnie zajmującym największą powierzchnię w Puszczy siedliskiem przyrodniczym są grądy subkontynentalne. Na terenie Puszczy Kozienickiej stwierdzono 59 gatunków ssaków (np.: popielica Glis glis – gatunek wymieniony w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt, orzesznica Muscardinus avellanarius, smużka Sicista betulina – bardzo rzadki krajowy gatunek borealny, 13 gatunków płazów (np.: kumak nizinny Bombina bombina, traszka grzebieniasta Triturus cristatus). Fauna gadów reprezentowana jest przez sześć gatunków. Osobliwością tego 28 obszaru jest populacja żółwia błotnego Emys orbicularis. Świat bezkręgowców jest również niezwykle bogaty. Jednym z najbardziej interesujących gatunków jest rak szlachetny Astacus astacus, który posiada tu najliczniejszą w Polsce centralnej populację. Rozmaitość środowisk oraz obecność dobrze zachowanych powierzchni leśnych z starodrzewem wpływają na bogactwo gatunkowe owadów. W obrębie Puszczy Kozienickiej stwierdzono: pachnicę dębową Osmoderma eremita, czerwończyk nieparka Lycaena dispar, modraszka telejusa Maculinea Telesiu. O randze Puszczy Kozienickiej w zachowaniu krajowej flory naczyniowej świadczy obecność sześciu gatunków wymienionych w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin np.; buławnik czerwony Cephalanthera rubra, sasanka otwarta Pulsatilla patens, turzyca bagienna Carex limos. Spośród 267 gatunków porostów znanych z terenu Puszczy Kozienickiej znajdują się takie, które wymarły lub są bliskie wymarcia w innych regionach kraju m.in. Flavoparmelia caperata, Chaenotheca phaeocephala i Punctelia subrudecta. Jednym z poważniejszych problemów w obrębie obszaru jest pogodzenie gospodarki leśnej ze współczesnymi wymogami jakościowej ochrony przyrody. Szczególnie niekorzystne jest dalsze utrzymanie rębni całkowitych na siedliskach łęgów olszowo-jesionowych. Istotnym problemem jest obniżający się poziom wód gruntowych, do którego w istotny sposób przyczyniło się osuszanie siedlisk bagiennych i silnie wilgotnych. Stan czystości wód płynących należy uznać za bardzo zły. Niemal wszystkie cieki wodne, poza partiami źródliskowymi, tego obszaru niosą wody pozaklasowe. Uroczyska Lasów Starachowickich – kod obszaru 260038, powierzchnia 2387,2 ha, typ B (bez żadnych połączeń z innymi obszarami Natura 2000). Obszar jest częścią rozległego kompleksu leśnego na Przedgórzu Iłżeckim, tzw. Puszczy Iłżeckiej, nazywany też Lasami Starachowickimi i zlokalizowany jest w jej północno-wschodniej części. Poprzecinany jest licznymi strumieniami. Uroczyska Lasów Starachowickich zabezpieczają duże kompleksy wyżynnego jodłowego boru mieszanego Abietetum polonicum, uznawanego za zbiorowisko endemiczne Polski, występujące jedynie w Górach Świętokrzyskich i na Roztoczu. Ponadto znajdują się tutaj rozległe płaty grądów Tilio-Carpinetum, nawiązujące do ciepłych grądów na lessach. Mimo, iż ostoja ta położona jest na przedpolu Gór Świętokrzyskich, występuje tutaj wiele gatunków górskich. W runie występuje wiele gatunków chronionych, rzadkich i zagrożonych. Intensywna gospodarka leśna w zakres której wchodzą zarówno cięcia rębne jak i tzw. cięcia sanitarne, prowadzi do poważnych zaburzeń naturalnej struktury ekologicznej drzewostanów i zaniku mikrobiotopów licznych gatunków saproksylobiontycznych bezkręgowców. OSO (Obszary Specjalnej Ochrony) Ostoja Kozienicka – kod obszaru PLB140013, powierzchnia 68301,2 ha, typ obszaru D (OSO który graniczy z innym obszarem Natura 2000-OSO lub SOO, ale się z nim nie przecina). Obszar obejmuje znaczną część jednego z większych kompleksów leśnych w środkowej Polsce - Puszczy Radomsko Kozienickiej, na granicy Małopolski i Mazowsza, w widłach pradolin Wisły, Radomki i Zagożdżonki, na terenie Równiny Radomskiej. Położony jest on w 29 terenie z licznymi elementami rzeźby pochodzenia fluwioglacjalnego: szeregiem tarasów denudacyjnych opadających stopniowo ku dolinie Wisły, poprzedzielanych licznymi wałami wydmowymi, pomiędzy którymi znajdują się niecki, zwykle silnie zabagnione. Wcześniej na tym terenie utrzymywały się drzewostany z klonem, jesionem, lipą, dębem i bukiem. Obecnie drzewostany składają się głównie z sosny (84%) oraz jodły (4%). Lasy zajmują większość powierzchni obszaru. Resztę terenu pokrywają pola uprawne. Występuje tu co najmniej 28 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 3 gatunki z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). Wykazano z tego terenu ponad 200 gatunków ptaków, w tym 147 lęgowych. W okresie lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej następujących gatunków ptaków: bączek (PCK), bocian czarny, kraska (PCK), lelek; stosunkowo wysoką liczebność osiągają: bąk (PCK), bocian biały, rybitwa czarna. Na terenie powiatu radomskiego Ostoja Kozienicka obejmuje obszar 32533 ha, położony na terenie następujących gminach: Pionki gmina miejska – 1839,5 ha, Pionki gmina wiejska – 22955,8 ha, Gózd – 964,4 ha, Jastrzębia – 4200,4 ha, Jedlnia Letnisko – 2572,9 ha. Zagrożeniem dla tego terenu jest zabudowywanie obszarów dotąd niezabudowanych oraz silna presja turystyczna związana z rekreacją. Obszary Krajobrazu Chronionego Obszar Chronionego Krajobrazu Iłża – Makowiec o całkowitej powierzchni 16650 ha położony jest na terenie powiatu radomskiego w następujących gminach: Iłża, Skaryszew, Wierzbica i Kowala. Obejmuje dolinę rzeki Iłżanki w górnym biegu, przecinającą Wzgórza Iłżeckie oraz kompleksy leśne Seredzice, Polany, Modrzejowice, Skaryszew i Makowiec. Na terenie tym znajduje się największe i najcenniejsze w województwie ze względu na florę torfowisko Pakosław. Świat flory reprezentowany jest przez rzadkie gatunki roślin: języczka syberyjska, listera jajowata, wawrzynek wilczełyko. Natomiast ze świata zwierząt można spotkać: wydry, traszki grzebieniaste, kumaki nizinne, orliki, bociany czarne, strumieniówki, derkacze i trzmielojady. Pomniki przyrody W powiecie radomskim rosną następujące gatunki drzew – pomników: Dąb szypułkowy – 120 szt. (Gózd -1 szt., Iłża – 3 szt., Jedlińsk – 3 szt., gmina Pionki – 101 szt., miasto Pionki – 9 szt., Przytyk –2 szt., Zakrzew – 1 szt.) Dąb bezszypułkowy – 2 szt. ( gmina Pionki – 1 szt., miasto Pionki - 1 szt.) Buk pospolity – 5 szt. (Gózd - 1 szt., gmina Pionki - 4 szt.), Modrzew europejski – 2 szt. Iłża, Modrzew polski – 5 szt. (Iłża - 4 szt., gmina Pionki - 1 szt.), Sosna pospolita – 3 szt. (Jedlnia Letnisko – 1 szt., gmina Pionki – 2 szt.), Sosna zwyczajna – 8 szt. gmina Pionki, Jodła pospolita – 7 szt. gmina Pionki , Klon zwyczajny – 1 szt. gmina Pionki. Klon jawor – 4 szt. gmina Pionki, Świerk pospolity – 3 szt. gmina Pionki, Wiąz szypułkowy – 1 szt. gmina Pionki, 30 Wiąz pospolity Jesion wyniosły Lipa drobnolistna Olsza czarna Grab zwyczajny Robinia akacjowa – 1 szt. gmina Pionki, – 8 szt. (Przytyk – 1 szt., gmina Pionki – 7 szt.), – 2 szt. gmina Pionki, – 6 szt. gmina Pionki, – 3 szt. miasto Pionki, – 1 szt. miasto Pionki. Użytki ekologiczne W powiecie radomskim użytki ekologiczne zajmują łączną powierzchnię 400,72 ha. Największa powierzchnia objęta tego typu formą znajduje się w gminie Iłża – 231,31 ha, a najmniejsza w gminie Kowala – 1,6 ha. W gminie Iłża przedmiotem ochrony jest torfowisko przejściowe – Pakosław o powierzchni 207,13 ha, natomiast w gminie Kowala użytkami ekologicznymi są: zagłębienie terenu silnie wilgotne oraz nieużytkowana wilgotna łąka. W powiecie radomskim największą powierzchnię wśród użytków ekologicznych zajmują bagna – 47,34 ha. Lasy i zalesienia Lasy w powiecie należą do VI krainy przyrodniczo – leśnej Wyżyn Środkowo – Polskich w dzielnicy Wzniesienia Łódzko – Radomskiego. Grunty leśne na terenie powiatu radomskiego zajmują ok. 37 970,0 ha, co stanowi 24,8% ogólnej powierzchni powiatu. Największe kompleksy leśne występują w gminie Pionki, Jastrzębia, Jedlnia Letnisko oraz Iłża i są to obszary o siedliskach bogatych, z drzewostanami mieszanymi. Pozostałe obszary leśne charakteryzują się przewagą siedlisk ubogich oraz drzewostanem sosnowym. Tereny zieleni urządzonej Równie istotnym czynnikiem, jak obszary prawnie chronione, jest zieleń urządzona. Na terenie powiatu radomskiego tereny zieleni urządzonej zajmowały w 2006 roku powierzchnię 47 ha (wg GUS, 2007) i zwiększyły się od 2004 roku o 1 ha. Zagrożenia terenów zielonych i lasów Stwierdzono, że na stan terenów zielonych w powiecie radomskim podstawowy wpływ mają dwa rodzaje czynników: 1. Środowiskowe, związane ze zmieniającym się stanem powietrza, gleb, wód podziemnych, jak: 31 zmiany poziomu wód gruntowych prowadzą do zaniku cennych przyrodniczo obszarów bagiennych, wodno - błotnych, łąkowych itp. Powoduje to także spadek odporności biologicznej drzewostanów, zanieczyszczenia atmosfery, szczególnie w otoczeniu miasta Radomia i na dominującym kierunku wiatrów od miasta - emisja zanieczyszczeń przemysłowych, komunalnych i komunikacyjnych prowadzi do spadku odporności biologicznej, szczególnie lasów iglastych. Istotnymi składnikami zanieczyszczeń, oddziaływującymi na stan zieleni są pyły, które wpływają ujemnie na rośliny poprzez zmianę środowiska glebowego (akumulacja metali ciężkich – szczególnie ołowiu, cynku, miedzi i magnezu), zmianę właściwości powierzchni liści (utrudnienie w dostępie światła, podniesienie temperatury, utrudnienie wymiany gazowej). Również zanieczyszczenia gazowe – związki siarki, węgla i azotu wpływają na degradację szaty roślinnej, zmiany klimatu w miastach i terenach gęsto zurbanizowanych – podwyższenie średniej temperatury powietrza, obniżenie wilgotności względnej powietrza, tendencja do inwersji termicznej, zmiany natężenia promieniowania słonecznego i zmniejszenie kierunku oraz prędkości wiatru, zieleń miejska obumiera z uwagi na długoletnie stosowanie środków chemicznych (soli) do zwalczania śliskości na placach i ulicach, a także oddziaływania spalin pojazdów, alkalizacja gleb w wyniku osiadania pyłów alkalicznych, ekspansja obcych gatunków drzew i krzewów, szczególnie czeremchy amerykańskiej, robinii akacjowej, choroby i szkodniki. 2. Antropogeniczne – związane z bezpośrednią działalnością człowieka na terenach zielonych (określana jako działania umyślne o charakterze wandalizmu lub zbyt intensywnego użytkowania oraz wynikające z nieprawidłowego sposobu zarządzania zielenią miejską), jak: presja zabudowy leżącej w bezpośrednim sąsiedztwie kompleksów leśnych, prowadząca do przerwania powiązań przyrodniczych i izolacji terenów leśnych, a tym samym do obniżenia ich odporności biologicznej. Stwarza to także konflikty z mieszkańcami terenów przyległych (np. żądania usuwania drzew rosnących przy granicy), nadmierna penetracja lasów, ich dewastacja, zaśmiecanie, podpalenia, powodująca m.in. zanikanie stanowisk oraz siedlisk rzadkich i chronionych gatunków roślin i zwierząt, brak lub niedostateczna ilość parkingów (parkowanie bezpośrednio w lasach), 32 kradzieże drewna, niszczenie roślin, gniazd, mrowisk itp., dewastacja lasów na skutek niekontrolowanej rekreacji i turystyki rowerowej, wandalizm prowadzący do dewastacji parków (niszczenie wyposażenia, obiektów małej architektury, wykradanie roślin), brak jednoznacznie określonych granic obiektów terenów zieleni, brak regulaminów/statutów tych obiektów, zwłaszcza parków, realizacja ogrodzeń prywatnych działek, szczególnie na obszarach o istotnych walorach przyrodniczych, często prowadzi do ograniczenia ich roli jako korytarzy ekologicznych, różne rodzaje własności w kompleksach leśnych. Powoduje to niespójną politykę w stosunku do całych kompleksów, szczególnie w zakresie ochrony lasu (w tym ochrony przeciwpożarowej, dewastacji, zagospodarowania turystycznego itp.). W zakresie gospodarki leśnej, ochrony przyrody i łowiectwa wyznaczono w Programie ochrony środowiska dla powiatu radomskiego następujące cele: zwiększanie stopnia lesistości poprzez zalesianie gruntów najsłabszych i odłogujących, zdegradowanych, ograniczenie rozdrobnienia istniejących lasów poprzez tzw. dolesianie i tworzenie kompleksów leśnych na obszarach wyznaczonych granicami polno - leśnymi, dostosowywanie zalesień do określonych funkcji ochronnych, klimatotwórczych, społecznych, wzbogacanie siedlisk naturalnych poprzez tworzenie ekosystemów leśnych o dużym stopniu różnorodności przy udziale gatunków biocenotycznych i ograniczeniu monokultur sosnowych, propagowanie zalesień tworzonych przy udziale dotacji celowych, intensyfikacja działań w ramach nadzoru nad lasami nie stanowiącymi własności Skarbu Państwa, szczególnie mające na celu właściwe użytkowanie lasów, odnawiania zasobów leśnych, ograniczenie zrębów dewastacyjnych, szkolenie właścicieli lasów w zakresie ekologicznego gospodarowania zasobami leśnymi, współpraca z Lasami Państwowymi, Polskim Związkiem Łowieckim, Wojewódzkim Konserwatorem Przyrody i instytucjami pozarządowymi w zakresie ochrony przyrody (lasów, zadrzewień, cennych obiektów przyrody, zwierzyny dziko żyjącej), edukowanie społeczności w zakresie racjonalnego korzystania z zasobów przyrodniczych, kształtowanie środowiska naturalnego i jego ochrony. Cele wyznaczone w Programie w zakresie ochrony przyrody są sukcesywnie realizowane, a główny ciężar tych działań spoczywa na służbach 33 leśnych oraz gminach. Stale zwiększa się powierzchnia zalesień, wzrósł także wskaźnik lesistości powiatu. Stopień lesistości w powiecie radomskim jest stosunkowo niski, dlatego działania na rzecz zwiększenia powierzchni leśnych na tym terenie traktowane są jako priorytetowe. Zalesienia w powiecie radomskim mają na celu przede wszystkim zagospodarowanie gruntów najsłabszych i odłogujących oraz ograniczenie rozdrobnienia istniejących lasów poprzez tzw. dolesianie luk i tworzenie kompleksów leśnych. Możliwości zwiększenia lesistości powiatu są duże, zgodnie z perspektywicznymi planami do 2020 r. powierzchnia gruntów niepaństwowych przewidziana do zalesienia wynosi około 10 tys. ha. Najważniejszym problemem obecnie jest stworzenie dogodnych warunków przede wszystkim natury finansowej dla właścicieli gruntów, od których woli i zainteresowania zależy powstanie nowych lasów. Obecnie przybliżony koszt nasadzenia 1 ha w/g przeprowadzonej analizy nakładów tj. ceny sadzonek, przygotowania gleby i posadzenia wynosi ok. 2,8 tys. zł. Starostwo przydziela dotacje na pokrycie kosztów sadzonek ze środków budżetu Państwa, Wojewódzkiego i Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz na mocy decyzji administracyjnych wydawanych po uzyskaniu stanowiska właściwych wójtów (burmistrzów). Ogółem, w latach 1999 – 2010r, staraniem Starostwa zalesiono 749,4772 ha gruntów. Największe powierzchnie zostały zalesione w gminach: Przytyk, Wolanów, Iłża. Przeprowadzone lustracje zalesionych gruntów wykazały zadawalający stan upraw, a średnia ich udatność wynosi około 85%. Realizację zalesień przedstawiają załączone tabele: Zestawienie ogólne zalesień wykonanych w latach 1999 – 2010w powiecie radomskim Zalesienia wykonane ze środków Ogółem w ha L.p. Gmina WFOŚiGW z budżetu z ustawy z dnia I PFOŚiGW państwa 8 czerwca 2001r. (ze środków ARiMR) 1. Wolanów 150,56 0,94 13,8265 165,3265 2. Przytyk 141,73 5,85 - 147,58 3. Jastrzębia 30,194 2,37 11,9453 44,5093 34 4. Iłża 73,3305 3,60 36,4948 113,4253 5. Skaryszew 82,9827 1,73 23,4600 108,1727 6. Jedlińsk 15,85 - 22,5520 38,402 7. Jedlnia Let. 8,96 - - 8,9600 8. Gózd 10,69 3,40 - 14,0900 9. Wierzbica 53,25 1,00 2,5514 56,8014 10. Kowala 10,42 0,61 6,6200 17,6500 11. Pionki 8,82 - 1,9800 10,8000 12. Zakrzew 17,82 - 5,9400 23,7600 RAZEM 604,6072 19,50 125,3700 749,4772 35 Zestawienie zalesień wykonanych w latach 1999 – 2010 przy udziale dotacji z wojewódzkiego i powiatowego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej (na zakup sadzonek) Razem Lp. Gmina Zalesienia w latach zalesiono w ha 1999 r. 1. 2000 r. 2001 r. 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009r. 2010r. Wolanów 23,75 13,58 48,06 21,54 7,24 0,55 0,70 3,92 6,50 10,37 7,52 6,83 150,56 Przytyk 47,39 50,63 4,31 14,67 5,33 2,30 3,22 10,33 0,25 1,20 0,70 1,40 141,73 2. 3. Jastrzębia 7,05 6,50 9,27 1,34 1,704 0,73 0,75 0,86 0,50 - 1,49 - 30,194 4. Iłża 1,81 19,52 22,47 9,30 2,25 1,60 0,67 0,21 2,03 0,20 3,4568 9,8137 73,3305 5. Skaryszew - 27,79 6,48 14,26 0,64 0,92 1,00 1,96 9,02 4,58 6,8227 9,51 82,9827 6. Jedlińsk - 2,14 0,75 0,70 4,01 2,19 0,50 - 2,80 - 1,42 1,34 15,8500 7. Jedlnia Let. 1,30 3,00 - - - 2,00 - 1,00 1,10 0,26 - 0,30 8,9600 8. Gózd 0,45 1,50 2,79 1,01 - - - - - 3,52 - 1,42 10,6900 9. Wierzbica - 11,27 2,97 0,65 5,25 3,70 8,80 8,15 3,63 3,45 1,73 3,65 53,2500 10. Kowala - 3,54 1,70 1,74 - 1,04 - 1,40 - - 1 - 10,4200 11. Pionki - 0,86 1,50 - 4,46 2,00 - - - - - - 8,8200 12. Zakrzew - 1,68 - 3,82 - 1,60 6,28 - - 1,28 2,84 0,32 17,8200 81,75 142,01 100,30 69,03 30,88 18,63 21,92 27,83 25,83 24,86 26,9795 34,5837 604,5892 71.998,0 137.998,0 109.982,2 81.912,9 33.701,5 18.392,0 23 697,0 23 888,87 23 906,25 35 713,75 39453,45 44960,50 645604,42 RAZEM (ha) Wartość sadzonek (zł) 36 - z dotacji w latach 1999 – 2010 skorzystało łącznie 571 właścicieli gruntów, tj. w: 1999 r. – 51 2000 r. – 128 2001 r. – 97 2002 r. – 60 2003 r. – 41 2004 r. – 26 2005 r. – 19 2006 r. – 34 2007 r. – 23 2008 r. – 23 2009 r.- 31 2010 r. - 38 W myśl art. 7 ust. 1 ustawy o lasach, trwale zrównoważoną gospodarkę leśną w lasach prywatnych prowadzi się według uproszczonych planów urządzeniowych, które określają stany inwentaryzacyjne lasów w odniesieniu do poszczególnych działek leśnych z opisami taksacyjnymi oraz wyznaczają zadania gospodarczo – hodowlane na okres 10 lat. Aktualnie w powiecie radomskim dokumentacją urządzeniową lasów objętych jest 11 gmin , dla pozostałych jednostek t.j. m . Pionki i gm. Pionki w/w dokumentacja zostanie sporządzona w 2011 r. W wyniku zmian kompetencyjnych od 2004 r. zlecanie dokumentacji urządzeniowej i zabezpieczanie środków na jej wykonanie, należą do zadań własnych starosty. Głównym kryterium stosowanym przy typowaniu gmin do w/sukcesywnych opracowań trwających od 2002 roku jest występowanie kompleksów leśnych oraz intensywność zalesienia gruntów porolnych. Uproszczone plany urządzeniowe w odniesieniu do prywatnych gruntów zalesionych a nie przeklasyfikowanych na Ls, pełnią w tym zakresie rolę porządkującą, ponieważ ustawa o lasach nakłada obowiązek uwzględniania w ewidencji gruntów i budynków ustaleń w/w planów dotyczących granic i powierzchni lasów. Ze względu na to, że plany urządzeniowe określają wiek drzewostanów w wydzieleniach w obrębie poszczególnych działek, plany te stanowią również podstawę do naliczania podatku leśnego. Prace urządzeniowe finansowane są ze środków budżetu Powiatu oraz wojewódzkiego i (powiatowego) funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Kompleksowa ochrona przyrody Funkcjonowanie systemu przyrodniczego i zachowanie jego ciągłości oparte jest m.in. na sieci ekologicznych korytarzy. Niezwykle ważnym zadaniem jest 37 ich ochrona oraz tworzenie nowych w przypadkach zagrożeń przerwania połączeń siedliskowych. W celu zwiększenia ochrony korytarzy ekologicznych należy wprowadzić zakaz lokalizowania nowych zespołów zabudowy mieszkaniowej i obiektów produkcyjnych w strefie tarasów zalewowych oraz na obrzeżu dolin w odległości mniejszej niż 50 metrów od brzegów rzek i 25 metrów od brzegu strumieni. Przecięcie dolin rzecznych infrastrukturą komunikacyjną musi być ograniczone do niezbędnych przypadków. Ulice i drogi powinny być prowadzone w tych rejonach po estakadach, lub z prześwitami umożliwiającymi migrację zwierząt i ruch powietrza. Te części dolin, które zostały pozbawione naturalnej ciągłości poprzez urbanizację, na odcinkach nie zabudowanych powinny zostać zagospodarowane w kierunku zieleni wewnątrzosiedlowej, rekreacyjno – sportowym lub stanowić rezerwę terenu dla ww. zagospodarowania. Wszelka działalność mogąca zagrozić obiektom chronionym jest uzgadniana z Wojewódzkim Konserwatorem Przyrody. Wymienione obiekty przyrodnicze objęte ochroną prawną zostały oznakowane. W celu zwiększenia ochrony przyrody na terenie powiatu radomskiego proponuje się wprowadzenie do aktualizacji Programu następujących kierunków działań oraz zadań realizowanych przez właściwe organy i instytucje: wprowadzanie precyzyjnych zapisów dotyczących terenów zieleni (alei, promenad, skwerów, placów zabaw itp.) przy sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, przeprowadzenie studiów możliwości wykorzystania struktur liniowych (ulice, drogi, kolej) w celu tworzenia parków linearnych oraz wyeksponowania walorów krajobrazowych pasm i linii granicznych, nadanie proekologicznego priorytetu przy zmianach sposobu zagospodarowania terenów tam, gdzie ciągi ekologiczne są zdegradowane poprzez dotychczasową działalność inwestycyjną, zwiększanie połączeń systemu przyrodniczego poprzez tworzenie łączników między poszczególnymi elementami systemu, scalanie niewielkich enklaw leśnych w większe kompleksy, opracowanie standardów powierzchniowych i programowych, dotyczących publicznych terenów zieleni jako norm obowiązujących przy opracowaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, aktualizacja ewidencji gruntów rolnych i nieużytków pod kątem możliwości ich zalesienia lub przeznaczenia na tereny rekreacyjne, ustalanie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego i warunkach zabudowy terenów minimalnego wskaźnika powierzchni terenów zieleni w stosunku do powierzchni zabudowy wyższego, niż minimum określone przepisami szczegółowymi, 38 określenie wielkości udziału zieleni i jej usytuowania w ogólnej powierzchni działki, wprowadzanie stref zieleni izolacyjnej wokół obiektów uciążliwych środowiskowo i krajobrazowo, uregulowanie stanu prawnego i własnościowego lasów (w tym określenie dopuszczalnego rozwoju zabudowy mieszkaniowej na prywatnych gruntach leśnych) warunkującego ich kompleksowe zagospodarowanie rekreacyjnowypoczynkowe i edukacyjne, podniesienie standardów wyposażenia i jakości urządzenia istniejących publicznych terenów zieleni, w tym zapewnienie bezpieczeństwa użytkowników (budowa ogrodzeń, ochrona wybranych obiektów), dostosowanie sposobów użytkowania rekreacyjnego obszarów chronionych do zasad ich ochrony. Zadanie to obejmuje: analizę obecnego zagospodarowania rekreacyjnego obszarów chronionych, konfrontację stanu istniejącego z zamierzeniami planów ochrony (przy ich braku – ze stwierdzonymi potrzebami), opracowanie programów poprawy, realizację programu, konserwacja zieleni w pasach drogowych ulic krajowych, wojewódzkich, powiatowych i gminnych, usprawnienie ochrony In. situ i ex situ gatunków roślin i zwierząt zagrożonych wyginięciem oraz starych, tradycyjnych odmian roślin i ras zwierząt hodowlanych mających znaczenie dla ochrony różnorodności biologicznej, poprzez stworzenie i utrzymanie niezbędnych warunków technicznych do takiej ochrony (stosowne obiekty i ich wyposażenie), przeciwdziałanie zagrożeniu pożarowemu, w tym monitoring stanu i zagrożeń, rozbudowa bazy szkółkarskiej oraz infrastruktury leśnej, intensyfikacja prac związanych z opracowaniem i aktualizacją operatów urządzeniowych lasów niepaństwowych oraz doskonalenie nadzoru nad realizacją tych planów, wyznaczanie granic rolno - leśnych w planach zagospodarowania przestrzennego, ustalenie kompromisu w stosunku do tendencji w zakresie wyboru kierunków rozwoju określonego obszaru o dużych walorach przyrodniczych, wynikających z istniejącego zainwestowania oraz stopnia przekształcenia środowiska przyrodniczego, włączenie organizacji i stowarzyszeń ekologicznych „non profit” do współpracy w ochronie czynnej obiektów i obszarów przyrodniczych w ramach edukacji ekologicznej, 39 rozwój szlaków turystycznych i ścieżek dydaktycznych na terenach interesujących przyrodniczo, kontynuacja inwentaryzacji i waloryzacji przyrodniczej, prowadzenie ciągłej edukacji ekologicznej na temat form ochrony przyrody, promocja proekologicznych form turystyki i rolnictwa, opracowanie i wdrażanie programów rolno - środowiskowych, promocja walorów przyrodniczych powiatu, utworzenie, wdrożenie i konsekwentne, okresowe aktualizowanie bazy danych o dziedzictwie przyrodniczym i krajobrazowym powiatu, opracowanie kalendarza stałych zadań dla dzieci i młodzieży z placówek oświatowych w zakresie pielęgnacji zieleni towarzyszącej tym placówkom, zapewnienie dostępu do terenów zieleni miejskiej przez osoby niepełnosprawne. 4.6. Surowce mineralne Prowadzone na szeroką skalę badania geologiczne stwarzają możliwość korzystania z najważniejszych zasobów ziemi - surowców mineralnych. Po akcesji Polski do Unii Europejskiej geologia gospodarcza ma za zadanie przyczyniać się do prowadzenia wspólnej polityki zrównoważonego rozwoju, w tym racjonalnej eksploatacji bogactw naturalnych przy szczególnej dbałości o stan środowiska. Powiat radomski nie jest zasobny w surowce mineralne. Zgodnie z bilansem zasobów kopalin, udokumentowane są złoża: fosforytów, surowców ilastych ceramiki budowlanej, surowców ilastych do produkcji kruszywa lekkiego, wapieni i margli, węgla brunatnego oraz złoża kruszywa naturalnego, które dzielą się na dwie zasadnicze grupy: żwiry i pospółki oraz piaski. Starosta Radomski, zgodnie z kompetencjami wynikającymi z ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (tekst jednolity, Dz. U. z 2005 r., Nr 228, poz. 1946 z późn. zm.), nadzoruje na terenie powiatu przestrzeganie przepisów dot. gospodarowania złożami kopalin pospolitych o powierzchni do 2 ha i wydobyciu rocznym nie przekraczającym 20 000 m3. Na podstawie wydanych koncesji na wydobywanie kopalin w latach 2009 - 2010 funkcjonowało 12 kopalni kruszywa naturalnego w gminach: Jastrzębia, Jedlińsk, Kowala, Pionki, Skaryszew Wierzbica i Zakrzew. W okresie 2009 - 2010 na podstawie koncesji Starosty Radomskiego na wydobywanie piasków lub kruszywa naturalnego w obrocie prawnym funkcjonowały następujące zakłady górnicze: 40 L.p. Przedsiębiorca 1. Andrzej Bilski ul. Kotarbińskiego 4/60 26-600 Radom 2. Przedsiębiorstwo Handlowo – Usługowe „DANEX” Daniel Góralski ul. Bursztynowa 8 m. 1 26 – 600 Radom 3. SOLO Stanisław Stój Augustów 15 a 26 – 670 Pionki 4. Zakład Usługowy Henryk Morawski ul. Radomska 38 26-650 Przytyk 5. Zakład „TRANS PIACH” Transport Ciężarowy, Kopalnia Piasku i Roboty Ziemne Zbigniew Sułecki Gulin 44a 26 – 652 Zakrzew 6. Produkcja Betonowych Wyrobów Budowlanych Zbigniew Brzeziński Dąbrowa Kozłowska 13 26 – 613 Radom 7. 8. 9. Przedsiębiorstwo Transportowo - Sprzętowe Leszek Skórnicki ul. Główna 54, Sołtyków 26-640 Skaryszew Kazimierz Gębczyk PPUH BRUKPOL Rajec Szlachecki 130 26-613 Radom 15 Kopalnia Piasku Krzysztof Zagórski Zdziechów 2 26 – 652 Zakrzew Nazwa złoża miejscowość Gmina Data ważności Kowala 31.01.2009 MALCZÓW – ZENONÓW I Sołtyków Skaryszew 11.05.2011 KRASNA DĄBROWA Krasna Dąbrowa Pionki 21.01.2015 LUDWIKÓW Ludwików Jedlińsk 31.01.2015 KOZIA WOLA IV Kozia Wola Zakrzew 30.09.2015 DĄBROWA KOZŁOWSKA Dąbrowa Kozłowska Jastrzębia 31.12.2016 SOŁTYKÓW 8 Sołtyków Skaryszew 15.09.2019 TOMASZÓW Tomaszów Skaryszew 31.08.2020 MILEJOWICE III Milejowice Zakrzew 31.12.2020 ROMANÓW Romanów 41 L.p. 10. 11. 12. Przedsiębiorca Zakład „TRANS PIACH” Transport Ciężarowy, Kopalnia Piasku i Roboty Ziemne Zbigniew Sułecki Gulin 44a 26 – 652 Zakrzew Władysław Urbaniak Przedsiębiorstwo Produkcyjno Handlowo Usługowe Dąbrowa Jastrzębska 27A 26-631 Jastrzębia Kopalnia Piasku s.c. „ARTBUD” Iwona i Artur Nogaj Szmaragdowa 8 26 – 600 Radom Nazwa złoża miejscowość Gmina Data ważności ZAKRZEWSKA WOLA Zakrzewska Wola Zakrzew 31.07.2023 MĄKOSY Mąkosy Jastrzębia 30.10.2023 Wierzbica 31.12.2023 SOBKÓW Dąbrówka Warszawska 4.7 Gospodarka odpadami Na terenie powiatu radomskiego funkcjonują 4 składowiska odpadów komunalnych oraz 1 składowisko odpadów przemysłowych. Poniżej zestawiono dane dotyczące ilości składowanych odpadów: Pojemność Składowiska odpadów wykorzystana [Mg] Pojemność do wykorzystania [Mg] Ilość odpadów złożonych w 2009r. [Mg] komunalnych Urbanów gm. Jedlińsk 42 379,6 27 620,4 3 128,9 Jedlanka Stara gm. Iłża 41 776,0 46 224,0 1 060,6 Bieniędzice gm. Wolanów 3 592,9 3 287,1 77,42 Skaryszew gm. Skaryszew 9 576,7 5 282,5 372,77 razem 97 325,2 82 414,0 4 639,69 66 995,9 151,6 przemysłowych Zębiec gm. Iłża 13 004,1 42 Do wypełnienia 45,85% Pojemność wykorzystana 54,15% Rys. Stopień wykorzystania pojemności składowisk odpadów komunalnych w powiecie radomskim na koniec 2009 roku. Dla osiągnięcia celów założonych w polityce ekologicznej państwa, a także stworzenia w kraju zintegrowanej i wystarczającej sieci instalacji oraz urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów, spełniających wymagania określone w przepisach o ochronie środowiska, opracowywane zostały plany gospodarki odpadami. Zadania te ujęte zostały w Ustawie o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz.U. z 2010 r. Nr 185, poz. 1243, z późn. zm.). Plan gospodarki odpadami dla powiatu radomskiego na lata 2008 – 2012 z perspektywą do roku 2015 uchwalony został 28 stycznia 2008 r. uchwałą Nr 148/XV/2008 Rady Powiatu w Radomiu. Powiatowy plan gospodarki odpadami wyznacza m.in. główne kierunki działań w zakresie gospodarki odpadami wytwarzanymi na obszarze powiatu, z określeniem celów krótko- i długookresowych. Zgodnie z art. 14 ust. 13 pkt 2 ustawy o odpadach zarząd powiatu przygotowuje sprawozdania z realizacji planów gospodarki odpadami za okres dwóch lat kalendarzowych według stanu na dzień 31 grudnia roku kończącego okres sprawozdawczy i przedkłada radzie powiatu i zarządowi województwa w terminie do 30 czerwca po upływie okresu sprawozdawczego, przy czym pierwsze sprawozdanie - zgodnie z nowymi przepisami – było przygotowywane według stanu na dzień 31 grudnia 2006 r. Wobec powyższego, kolejne sprawozdanie obejmuje lata 20072008, a następne będzie obejmowało lata 2009 – 2010. Sprawozdanie zostało sporządzone w oparciu o „Wytyczne do opracowania sprawozdania z realizacji powiatowego planu gospodarki odpadami” opracowane przez Departament Gospodarki Odpadami Ministerstwa Środowiska w czerwcu 2009r. Sprawozdanie z realizacji „Planu gospodarki odpadami dla powiatu radomskiego za okres od 1 stycznia 2007 roku do 31 grudnia 2008 roku” zostało 43 przyjęte Uchwałą Rady Powiatu Nr 412/XL/2010 z dnia 23 kwietnia2010r. Starosta, zgodnie z posiadanymi kompetencjami określonymi w ustawie o odpadach wydaje pozwolenia na wytwarzanie odpadów, zatwierdza programy gospodarki odpadami niebezpiecznymi, przyjmuje informacje o wytwarzanych odpadach innych niż niebezpieczne, także wydaje zezwolenia na zbieranie, odzysk, transport i unieszkodliwianie odpadów. Są to decyzje wydawane na wniosek wytwarzających odpady w wyniku prowadzonej działalności, w trybie podstępowań administracyjnych. W decyzjach określa się sposób postępowania z odpadami, zgodny z obowiązującymi przepisami prawa. Azbest Uchwałą Nr 148/XV/2008 Rady Powiatu w Radomiu z dnia 28 stycznia 2008r. Rada Powiatu przyjęła „ Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest na lata 2008-2032 dla Powiatu Radomskiego” , w którym określono kierunki działań zmierzających do całkowitej likwidacji azbestu w powiecie do ustawowego terminu tj. do 2032r. Od 2008 roku Starosta realizował program wymiany eternitowych pokryć dachowych w powiecie. Program realizowano ze środków Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Na jego realizację wydatkowano kwotę 176 916,20 zł. udzielając dotacji na zdjęcie, transport i unieszkodliwienie odpadów zawierających azbest. Do roku 2010 usunięto 10 744 m2 dachowych pokryć eternitowych, wytwarzając tym samym 162 Mg odpadów azbestowych, które unieszkodliwione zostały na stosownych składowiskach. 5. Analiza wydatków inwestycyjnych i pozainwestycyjnych na ochronę środowiska i możliwości finansowania w tym zakresie. O randze ochrony środowiska w polityce powiatu radomskiego świadczy wysokość wydatków poniesionych na jego ochronę. W latach 2009 – 2010 inwestycje z zakresu ochrony środowiska finansowane były z różnych źródeł, z których najważniejsze omówiono poniżej. 44 Tabela. Przychody i rozchody Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Radomiu w latach 2009 - 2010 PFOŚiGW Kwota do dyspozycji, w tym: przelewy redystrybucyjne z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego oraz 2009 385 998,95 214 822,07 2010 400 969,45 204 138,16 171 176,88 189 167,66 196 831,29 196 831,29 240 336,69 160 632,76 z Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Warszawie Środki obrotowe na początek roku Kwota wydatkowana łącznie Stan na koncie na koniec roku Środki Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w roku 2009 zostały przeznaczone na: dofinansowanie kosztów usuwania i unieszkodliwiania wyrobów zawierających azbest w ramach realizacji zadania, wynikającego z „ Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest na lata 2008-2032 dla powiatu radomskiego”, stanowiącego załącznik Nr 2 do uchwały Nr 148/XV/2008 Rady Powiatu w Radomiu z dnia 28 stycznia 2008 r. w sprawie aktualizacji „Planu gospodarki odpadami dla powiatu radomskiego na lata 2008-2012 z perspektywą do roku 2015 „ oraz uchwały Nr 248/XXIII/2008 Rady Powiatu w Radomiu z dnia 27 października 2008 r. w sprawie zmiany treści programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z łącznej kwocie 124 253,20 zł. z czego na poszczególne gminy przypada ( kwota w zł.): Wierzbica Skaryszew Iłża Jedlińsk Zakrzew Jedlnia-Letnisko Kowala Wolanów 43 398,38 29 577,93 23 480,00 9 360,00 8 807,35 4 985,34 4 268,86 375,34 dofinansowanie Miasta i Gminy Skaryszew w kwocie 30 000,00 zł. Do zakupu i zainstalowania separatorów do oczyszczenia zanieczyszczonych wód z terenu sortowni odpadów komunalnych i pomieszczenia przeznaczonego do czasowego gromadzenia zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego z terenu Bazy Zakładu Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Skaryszewie, 45 sfinansowanie w kwocie 30 000,00 zł. Kosztów sporządzania uproszczonych planów urządzania lasów i inwentaryzacji stanu lasu dla obrębów gmin: Jedlińsk, Wierzbica, Jastrzębia, sfinansowanie w kwocie 4 914,46 zł. Merytorycznych szkoleń z zakresu ochrony środowiska i gospodarki wodnej pracowników Wydziału Rolnictwa, Leśnictwa, Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Łącznie w 2009 r. z Funduszu wydatkowano kwotę – 189 167,66 zł ,a na koniec roku pozostała kwota 196 831,29 zł. Środki (Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej) pochodzące z opłat i kar za korzystanie ze środowiska wprowadzone do dochodów i wydatków budżetowych w roku 2010 zostały przeznaczone na: sfinansowanie w kwocie 30 000,00 zł. kosztów sporządzania uproszczonych planów urządzania lasów i inwentaryzacji stanu lasu dla obrębów gmin: Gózd i Jedlnia Letnisko. unieszkodliwianie azbestu z dachu budynku mieszkalnego w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Chwałowicach, gm. Iłża w kwocie 10 336,69zł. dofinansowanie w kwocie 200 000,00 zł. prac związanych z zamknięciem składowiska odpadów komunalnych w Kolonii Rzeczków , gm. Wierzbica. Łącznie w 2010 r. z w/w środków wydatkowano kwotę – 240 336,69 zł. 46 ZADANIA INWESTYCYJNE ZWIĄZANE Z OCHRONĄ ŚRODOWISKA ZREALIZOWANE PRZEZ POWIAT RADOMSKI W LATACH 2009-2010 Lp. Opis zadania Źródło finansowania Poniesione koszty w zł. Rezultaty wynikające z realizacji zadania ROK 2009 OCHRONA POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO I OCHRONA ŚRODOWISKA PRZED HAŁASEM 1. Poprawa infrastruktury drogowej - budowa i przebudowa dróg powiatowych w gminie Przytyk, Iłża, Jedlińsk, Kowala , Wierzbica Skaryszew, Wolanów, Pionki, Zakrzew. Przebudowano 30 352,52 m dróg powiatowych oraz wybudowano 5 299,61 m dróg. Jednostka odpowiedzialna – Powiatowy Zarząd Dróg Publicznych. 2. Termomodernizacja budynku Starostwa Powiatowego przy ul. Granicznej. Jednostka odpowiedzialna – Starostwo Powiatowe. 3. Termomodernizacja budynku DPS w Wierzbicy. Budżet powiatu Budżet powiatu Budżet powiatu 47 25 891 526,61 Poprawa jakości nawierzchni dróg wpłynęła na stan środowiska naturalnego. Większa płynność ruchu pojazdów przyczyniła się do poprawy istniejącego stanu powietrza atmosferycznego w wyniku ograniczenia emisji zanieczyszczeń pyłowo – gazowych pochodzących ze spalin samochodowych. Poprawa stanu technicznego dróg w celu obniżenia emisji hałasu komunikacyjnego. 187 718,00 Zmniejszenie zużycia energii i ograniczenie emisji dwutlenku węgla w celu ochrony środowiska poprzez termomodernizację budynku. 51 274,80 Poprawa jakości powietrza polegająca na termomodernizacji budynku. Lp. Źródło finansowania Opis zadania 4. Wymiana centralnego ogrzewania w budynkach ZSP Nr 1 w Pionkach. 5. Dofinansowanie przedsięwzięcia dot. usuwania azbestu i jego unieszkodliwienie zgodnie z Programem usuwania azbestu dla Powiatu Radomskiego. Zrealizowano 8 wniosków dla mieszkańców gmin Wierzbica, Skaryszew, Iłża, Jedlińsk, Zakrzew, Jedlnia Letnisko, Kowala, Wolanów. Unieszkodliwiono 7 289,00 m 2 Budżet powiatu PFOŚiGW Poniesione koszty w zł. Rezultaty wynikające z realizacji zadania 269 479,78 Ochrona powietrza atmosferycznego poprzez wymianę centralnego ogrzewania na bardziej przyjazne środowisku. 124 253,20 Efekt ekologiczny- minimalizacja negatywnych skutków zdrowotnych spowodowanych obecnością azbestu na terenie powiatu oraz likwidacja szkodliwego oddziaływania azbestu na środowisko. 30 000,00 Zminimalizowanie negatywnych skutków działania sortowni odpadów komunalnych na otaczające środowisko naturalne. Poprawa jakości wód opadowych roztopowych i poprodukcyjnych zrzucanych do oczyszczalni ścieków. OCHRONA WÓD I GOSPODARKA ODPADAMI 6. Dofinansowanie dla Zakładu Gospodarki Komunalnej w Skaryszewie do zakupu separatorów do oczyszczania zanieczyszczonych wód z terenu sortowni odpadów komunalnych. PFOŚiGW Razem 26 554 252,39 48 ROK 2010 OCHRONA POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO I OCHRONA ŚRODOWISKA PRZED HAŁASEM 1. Poprawa infrastruktury drogowej - budowa i przebudowa dróg powiatowych w gminie Iłża, Gózd, Jedlińsk, Jastrzębia, Jedlnia Letnisko, Kowala , Wierzbica Skaryszew, Wolanów, Pionki, Zakrzew. Przebudowano 32 661,00 m dróg powiatowych. Jednostka odpowiedzialna - Powiatowy Zarząd Dróg Publicznych. 2. Budowa kotłowni centralnego ogrzewania w Filii PUP w Pionkach. Jednostka odpowiedzialna PUP Radom. 3. Dofinansowanie przedsięwzięcia dot. usuwania azbestu i jego unieszkodliwienie z dachu budynku mieszkalnego w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Chwałowicach zgodnie z Programem usuwania azbestu dla Powiatu Radomskiego Budżet powiatu Budżet powiatu Budżet powiatu 49 27 653 350,36 Poprawa jakości nawierzchni dróg wpłynęła na stan środowiska naturalnego. Większa płynność ruchu pojazdów przyczyniła się do poprawy istniejącego stanu powietrza atmosferycznego w wyniku ograniczenia emisji zanieczyszczeń pyłowo – gazowych pochodzących ze spalin samochodowych. Poprawa stanu technicznego dróg w celu obniżenia emisji hałasu komunikacyjnego. 186 508,23 Ochrona powietrza atmosferycznego poprzez wymianę kotłowni centralnego ogrzewania na bardziej przyjazne środowisku (gazowe i olejowe ). Oszczędność w skali roku wynosi ok. 40 tys. zł. 10 336,69 Efekt ekologiczny- minimalizacja negatywnych skutków zdrowotnych spowodowanych obecnością azbestu na terenie powiatu oraz likwidacja szkodliwego oddziaływania azbestu na środowisko. OCHRONA WÓD I GOSPODARKA ODPADAMI 4. Dofinansowanie przedsięwzięcia dla Gminy Wierzbica dot. zamknięcia składowiska odpadów komunalnych Kolonii Rzeczków. Budżet powiatu Razem 200 000,00 28 050 195,28 50 Zminimalizowanie negatywnych skutków oddziaływania na środowisko gruntowo – wodne zrekultywowanego składowiska odpadów komunalnych oraz ograniczenie zanieczyszczenia użytkowych poziomów wód podziemnych. ZADANIA POZAINWESTYCYJNE ZWIĄZANE Z OCHRONĄ ŚRODOWISKA ZREALIZOWANE Z BUDŻETU POWIATU W LATACH 2009-2010 Lp. Źródło finansowania Opis zadania Poniesione koszty w zł. Rezultaty wynikające z realizacji zadania ROK 2009 OCHRONA PRZYRODY I KRAJOBRAZU 1. 2. Nadzór nad lasami nie stanowiącymi własności Skarbu Państwa na podstawie zawartych porozumień z Nadleśnictwami. Jednostki odpowiedzialne – Nadleśnictwa. (powierzchnia nadzorowana 11 151 ha) Budżet powiatu Sporządzenie uproszczonych planów urządzania lasów niepaństwowych w obiektach ewidencyjnych Jedlińsk, Wierzbica, Jastrzębia. Jednostka odpowiedzialna – Starostwo. 51 157 657,00 PFOŚi GW 30 000,00 WFOŚi GW 25 169,45 Prowadzenie racjonalnej gospodarki w lasach, ochrona ekosystemów leśnych, zachowanie i kształtowanie naturalnych siedlisk przyrodniczych. Właściwe prowadzenie przez właścicieli lasów gospodarki jak i sprawowanego w tym zakresie nadzoru oraz podstawa realizacji planowanych zadań gospodarczo – hodowlanych w lasach niepaństwowych i sprawowanego w tym zakresie nadzoru administracyjnego. Efekty ekologiczne powstaną w wyniku oddziaływania lasów w których gospodarka będzie prowadzona zgodnie z UPUL, z konsekwencją: wzbogacenie siedlisk przyrodniczych, utrzymania w równowadze ekosystemów leśnych korzystnie wpływających na atmosferę, glebę i stosunki wodne. Lp. 3. Źródło finansowania Opis zadania Zalesianie gruntów porolnych stanowiących własność osób fizycznych na terenie gmin: Iłża, Jastrzębia, Jedlińsk , Kowala, Przytyk, Skaryszew, Wierzbica, Wolanów, Zakrzew. Zalesione prywatne grunty porolne w roku 2009 o powierzchni – 26,9795 ha (31 właścicieli) WFOŚi GW Poniesione koszty w zł. Rezultaty wynikające z realizacji zadania 39 453,45 Zwiększenie lesistości, utworzenie ekosystemów leśnych w tym preferowanych kompleksów leśnych korzystnie wpływających na atmosferę, gleby i stosunki wodne, uproduktywnienie najsłabszych gleb, zapobieganie powodziom, erozji gleb. EDUKACJA EKOLOGICZNA 1. Szkolenia dla pracowników w zakresie ochrony środowiska. Jednostka odpowiedzialna – Starostwo Budżet powiatu 5 939,46 Podnoszenie kwalifikacji pracowników, poszerzenie wiedzy dotyczącej problematyki efektywności działań proekologicznych. W szkoleniach uczestniczyło 12 pracowników wydziału ROŚ. 2. Promowanie rolnictwa ekologicznego podczas powiatowo – gminnych dożynek. Budżet powiatu 3 000,00 Promowanie agroturystyki i rolnictwa ekologicznego. 6 300,00 Promowanie stosowania zasad dobrej praktyki rolniczej, agroturystyki i rolnictwa ekologicznego. Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców powiatu. 3. Konkurs „ Bezpieczne gospodarstwo rolne”, Konkurs „ Wzorowa pasieka”, „Święto kukurydzy”, Aukcja – Wystawa ogierów w stadninie koni w Kozienicach , Inne konkursy ekologiczne –„ Dzień ziemi” , „ Moje Spotkanie z puszczą” , Konkurs poezji ekologicznej. Budżet powiatu Razem 267 519,36 52 Lp. Źródło finansowania Opis zadania Poniesione koszty w zł. Rezultaty wynikające z realizacji zadania ROK 2010 OCHRONA PRZYRODY I KRAJOBRAZU 1. Nadzór nad lasami nie stanowiącymi własności Skarbu Państwa na podstawie zawartych porozumień z Nadleśnictwami. (powierzchnia nadzorowana 12 062 ha) Jednostki odpowiedzialne – Nadleśnictwa 2. Sporządzenie uproszczonych planów urządzania lasów niepaństwowych w obiektach ewidencyjnych Gózd i Jedlnia Letnisko. Powierzchnia urządzona wyniosła 1 422,91 ha 53 Budżet powiatu 200 679,50 Budżet 30 000,00 WFOŚ i GW 24 070,58 Prowadzenie racjonalnej gospodarki w lasach, ochrona ekosystemów leśnych, zachowanie i kształtowanie naturalnych siedlisk przyrodniczych. . Właściwe prowadzenie przez właścicieli lasów gospodarki jak i sprawowanego w tym zakresie nadzoru oraz podstawa realizacji planowanych zadań gospodarczo – hodowlanych w lasach niepaństwowych i sprawowanego w tym zakresie nadzoru administracyjnego. Efekty ekologiczne powstaną w wyniku oddziaływania lasów w których gospodarka będzie prowadzona zgodnie z UPUL, z konsekwencją: wzbogacenie siedlisk przyrodniczych, utrzymania w równowadze ekosystemów leśnych korzystnie wpływających na atmosferę, glebę i stosunki wodne. Lp. 3. Źródło finansowania Opis zadania Zalesianie gruntów porolnych stanowiących własność osób fizycznych na terenie gmin: Iłża, Jastrzębia, Jedlińsk, Kowala, Przytyk, Skaryszew, Wierzbica, Wolanów, Zakrzew. Zalesione prywatne grunty porolne w roku 2010 o powierzchni – 34,5837 ha (31 właścicieli) WFOŚ i GW Poniesione koszty w zł. 44 960,50 Rezultaty wynikające z realizacji zadania Zwiększenie lesistości, utworzenie ekosystemów leśnych w tym preferowanych kompleksów leśnych korzystnie wpływających na atmosferę, gleby i stosunki wodne, uproduktywnienie najsłabszych gleb, zapobieganie powodziom, erozji gleb. EDUKACJA EKOLOGICZNA 1. 2. Szkolenia dla pracowników w zakresie ochrony środowiska. Jednostka odpowiedzialna – Starostwo Budżet powiatu 1 675,00 Promowanie rolnictwa ekologicznego podczas powiatowo – gminnych dożynek. Budżet powiatu 3 000,00 3. Konkurs „ Bezpieczne gospodarstwo rolne organizowane”, Konkurs „ Wzorowa pasieka”, „Święto kukurydzy”, Aukcja – Wystawa ogierów w stadninie koni w Kozienicach , Inne konkursy ekologiczne –„ Dzień ziemi” , „Spotkanie z puszczą” , Konkurs poezji ekologicznej. Budżet powiatu Razem 7 900,00 312 285,58 54 Podnoszenie kwalifikacji pracowników, poszerzenie wiedzy dotyczącej problematyki efektywności działań proekologicznych. W szkoleniach uczestniczyło 12 pracowników z wydziału ROŚ. Promowanie agroturystyki i rolnictwa ekologicznego. Promowanie stosowania zasad dobrej praktyki rolniczej, agroturystyki i rolnictwa ekologicznego. Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców powiatu. Promowanie postaw ekologicznych w społeczeństwie. Generalnie należy stwierdzić, że w latach 2009-2010 powiat z własnych środków wykonał liczne inwestycje ekologiczne, jak również inne, których element ekologiczny stanowił znaczny udział np. budowa i modernizacja dróg powiatowych, likwidacja azbestu, wymiana centralnego ogrzewania. Natomiast w zadaniach pozainwestycyjnych utrzymuje się tendencja rosnąca – np. wzrasta wskaźnik lesistości z tytułu sukcesywnie prowadzonych akcji zalesieniowych. 6. Priorytety ekologiczne dla powiatu radomskiego W Programie ochrony środowiska wyznaczono szereg celów i zadań dla powiatu radomskiego, wśród których za najważniejsze uznano zagadnienia z zakresu ochrony przed hałasem i ochrony powietrza atmosferycznego, ochrony zasobów wód, jakości wód i ochronę powierzchni ziemi, ochronę zasobów przyrody oraz edukacji ekologicznej. Analizując stan środowiska w powiecie, jak również podjęte w latach 2009 – 2010 działania w celu jego poprawy można uznać, że realizacja większości celów priorytetowych postępuje prawidłowo. Poprawa jakości wód powierzchniowych jest zadaniem o znaczeniu ponadlokalnym. Na terenie powiatu modernizowane są oczyszczalnie ścieków, budowane są nowe obiekty, a także nowe odcinki sieci wodociągowych i kanalizacyjnych. Zadanie zapewnienia jak najlepszej jakości powietrza realizowane było poprzez modernizacje lokalnych kotłowni spalających węgiel, termomodernizację budynków publicznych i prywatnych, także ulepszanie infrastruktury komunikacyjnej powiatu – modernizacje dróg, promowanie transportu alternatywnego (np. rowery). Prowadzono ciągłą edukację ekologiczną mieszkańców, zarówno w placówkach oświatowych, jak również dla dorosłych w postaci szkoleń i informacji dostarczanych w prasie lub Internecie. Przyjęte w powiatowym Programie cele racjonalnego użytkowania lasów są przede wszystkim celami długookresowymi, wynikającymi ze specyfiki osiągania efektów ekologicznych, charakterystycznych dla ekosystemów leśnych. Działania w zakresie realizacji tych celów prowadzone są w sposób ciągły. Ogółem, w latach 1999 – 2010r, staraniem Starostwa zalesiono powierzchnię 749,4772 ha z uwzględnieniem siedlisk i struktur użytkowania gruntów. Największe powierzchnie zostały zalesione w gminach: Przytyk, Wolanów, Iłża 55 7. Podsumowanie Program Ochrony Środowiska stanowi podstawowe narzędzie prowadzenia polityki ekologicznej w powiecie. Podstawowym założeniem w tworzeniu programów ochrony środowiska na wszystkich szczeblach (od krajowego do gminnego ) jest, aby ich realizacja doprowadziła do poprawy stanu środowiska naturalnego, efektywnego zarządzania środowiskiem oraz zapewniła skuteczne mechanizmy chroniące środowisko przed degradacją, a także stworzyła warunki dla wdrożenia wymagań obowiązującego w tym zakresie prawa. Analizując realizację programu w powiecie należy pamiętać, że praktycznie zadania o charakterze wykonawczym, czyli mające bezpośredni wpływ na stan środowiska i związane z jego ochroną przed szkodliwym oddziaływaniem, obciążają samorząd gminny i podmioty gospodarcze. Charakter zadań z zakresu ochrony środowiska wykonywany przez samorząd powiatowy determinuje możliwości jego bezpośredniej ochrony. Należy nadmienić, że Starosta w zakresie posiadanych kompetencji, wydaje pozwolenia i decyzje w oparciu o przepisy prawa materialnego wynikające z bardzo wielu ustaw, w tym np. z ustawy prawo ochrony środowiska, prawo wodne, o odpadach, ochronie przyrody, o lasach, o rybactwie śródlądowym. Każda decyzja pozwalająca na korzystanie ze środowiska określa prawa i obowiązki uprawnionych. Działania te mają charakter administracyjny i nie wymagają dodatkowych nakładów finansowych ze środków powiatu. W latach 2009-2010 Starosta Radomski w zakresie posiadanych kompetencji wydał 609 decyzji administracyjnych. W omawianym okresie realizowane były w głównej mierze projekty związane z ochroną powietrza atmosferycznego, ochroną środowiska przed hałasem, realizowano również zadania z zakresu ochrony przyrody i krajobrazu, ochrony powierzchni ziemi, a także edukacji ekologicznej. W niniejszym opracowaniu przedstawiono zadania, które były realizowane w ramach przyjętego przez Radę Powiatu „Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Radomskiego”. Do najważniejszych zadań można zaliczyć: termomodernizację obiektów Powiatu w celu zmniejszenia zużycia energii oraz zmniejszenia emisji dwutlenku węgla; budowę oraz przebudowę dróg powiatowych, mających na celu poprawę stanu technicznego dróg w celu obniżenia emisji hałasu komunikacyjnego, zmniejszenie emisji do powietrza oraz poprawa bezpieczeństwa ruchu; wymianę centralnego ogrzewania na bardziej przyjazne środowisku; przedsięwzięcia związane z unieszkodliwianiem azbestu; 56 prowadzenie racjonalnej gospodarki w lasach, zwiększenie lesistości; edukację ekologiczną i promocję rolnictwa ekologicznego. Część przedsięwzięć zaproponowanych w Programie nie została zrealizowana w podanych latach. Główną przyczyną zaniechania realizacji zadań jest czynnik ekonomiczny, ponieważ wiele działań sformułowanych w Programie Ochrony Środowiska wymaga dużych nakładów finansowych, dlatego też niezbędne jest pozyskiwanie na nie środków pozabudżetowych. Znacząca część zadań zapisanych w programie uległa zdezaktualizowaniu. Prawo ochrony środowiska przewiduje wykonanie aktualizacji programów co 4 lata, co umożliwi doprowadzenie zapisów programu do zgodności z obowiązującymi przepisami. W dalszym ciągu niezbędne jest kontynuowanie działań, które poprawią stan środowiska oraz podniosą atrakcyjność powiatu: realizacja zadań wynikających z Programu Ochrony Środowiska , szerzenie edukacji ekologicznej, kontynuowanie działań mających na celu ograniczanie emisji zanieczyszczeń do powietrza, kontynuowanie budowy i modernizacji sieci wodociągowej, kontynuowanie budowy i modernizacji sieci kanalizacyjnej, kontynuowanie racjonalnej gospodarki odpadami. Droga do racjonalnego gospodarowania środowiskiem i jego zasobami naturalnymi prowadzi także przez świadomość ekologiczną mieszkańców powiatu, dlatego należy kontynuować i podejmować nowe działania mające na celu kształtowanie świadomości ekologicznej mieszkańców. 57
